Gramatyka z norweskiego, powtórzenie PDF

Preview

Summary

Gramatyka z norweskiego, powtórzenie, gramatyka opisowa, przykłady...

Description

Zaimki dzierżawcze Zaimki odmieniają się zgodnie z#osobą, której dotyczą oraz rodzajem rzeczownika, obok którego stoją. Osoba

EN

Det er bilen deres, ikke vår. To jest ich samochód, nie nasz.

Hvor er d

hammer?

Gdzie jest Twój młotek?

Barna hennes er så livlige. Jej dzieci są takie żywe/ruchliwe.

Landet v t ligger ved sjøen. Nasz kraj leży nad morzem.

EI

ET

liczba mnoga

Zaimki zwrotne dzierżawcze Dlaczego “zwrotne”? Bo zwracają się do podmiotu w#zdaniu. Gdy właścicielem przedmiotu jest podmiot w#zdaniu, używamy po polsku słowa “swój”. Po norwesku zaimki zwrotne muszą zgadzać się z#osobą i#rodzajem. Oso ba

EN

EI

ET

s

s

s

liczba mnoga

d

Obie tabele są takie same dla pierwszej i#drugiej osoby. Różnią się tylko dla han, hun i#de. Zobacz: Jonas liker å!lufte hunden sin. Jonas lubi wyprowadzać swojego psa.

Jonas liker å!lufte hunden hans. Jonas lubi wyprowadzać jego psa.

Osobowe

Zwrotne

jeg

meg

du

deg

han

seg

hun

seg

vi

oss

dere

dere

de

seg

W FORMIE MIANOWNIKA Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

! Jeg (ja)

! Vi (my)

! Du (ty)

! Dere (wy)

! Han (on), ! Hun (ona)

! De (oni, one)

Den (on, ona), ! Det (to) Den używa się z rzeczownikami rodzaju męskiego i żeńskiego, a det używa się z rzeczownikami rodzaju nijakiego. Forma grzecznościowa, kiedy zwracamy się do pewnej osoby jest taka sama jak I forma 3 osoby liczby mnogiej (uwaga – pisze się ją z wielkiej litery): Wy, Panie - De Was, Pana (Biernik) - Dem Was, Pana (Dopełniacz) - Deres Ta forma jest używana bardzo rzadko, kiedy zwracamy się do osoby szlacheckiego pochodzenia itp. Do osób nieznajomych w Norwegii mówi się "du" – ty.

JAKO DOPEŁNIENIE Po polsku mówimy: mnie, tobie, jej, nam, ciebie itd. Posłuchajmy, jak to dźwięczy po norwesku, powtarzajmy: Liczba pojedyncza

Liczba mnoga

! Meg (mi, dla mnie)

! Oss (nam, nas)

! Deg (ci, tobą)

! Dere (wam, wami)

! Ham / ! Han (mu, jemu), ! Henne (jej, nią)

! Dem (im)

Den (jego, jej) Det (je, jego, jemu, nim) Ham/Han i Henne dnoszą się do ludzi, natomiast Den i Det - odnoszą się do rzeczy i pojęć.

Liten we frazach rzeczownikowych ,

Forma nieokreślona pojedyncza Tu najłatwiej zapamiętać odmianę razem z#rodzajnikami:

en liten ei lita et lite

z#rzeczownikami , dlatego prawie zawsze będą stały po rodzajniku, np:

peisovn mały kominek (wolnostojący)

bygd mała wieś

juletre mała choinka

Forma określona pojedyncza ,

den lille det lille e hesten (ten) mały koń

hånda (ta) mała dłoń

barnet (to) małe dziecko

Formy określonej przymiotnika używamy również we . e by nasze małe miasto

verksted mój mały warsztat

Oliver

hage

mały ogród Olivera

,

små små bevegelser małe ruchy

rom małe pokoje

hjelperne mali pomocnicy

d

å sporene

małe ślady, tory

jako til trening mało czasu na trening mało wolności

l mało alkoholu

mało elegancki

g mało elastyczny, giętki

). Pojawia się wtedy , np.:

Stopniowanie regularne -ere -est

) dodajemy

y

przymiotnika. W stopniu najwyższym (superlativ) dodajemy końcówkę -est. ren – renere – renest czysty – czystszy – najczystszy

pen –

– penest

piękny – piękniejszy – najpiękniejszy

dyr –

– dyrest

drogi – droższy – najdroższy

Kiedy użyjesz stopnia wyższego? Po norwesku nazywamy to komparativ – stopień porównawczy. To znaczy, że potrzebujesz ą. enn. Skjorta er r n buksene. Koszula jest czystsza od spodni.

Leiligheten i!sentrum er dyrere enn huset på landet. Mieszkanie w#centrum jest droższe niż dom na wsi.

Kiedy użyjesz stopnia najwyższego? Podobnie jak po polsku, g Skogene her er .

”.

Lasy tutaj są najczystsze.

Denne leiligheten er dyrest i!byen. To mieszkanie jest najdroższe w#mieście.

: Hvilken kjole er penest? Den blåe eller gråe? Która sukienka jest ładniejsza? Niebieska czy szara?

” użyjesz po norwesku stopnia najwyższego. N s Podobnie będzie w#odpowiedzi. o).

a, ?”

Ten sweter jest najcieplejszy (z tych dwóch).

). Ten las jest najczystszy (w Norwegii/Skandynawii/rejonie/ze wszystkich lasów).

Przymiotniki zakończone na

-ere -st , ale hurtig – hurtigere – hurtig szybki – szybszy – najszybszy

lystig – lystigere – lystig wesoły – weselszy – najweselszy

troverdig – troverdigere – troverdig wiarygodny – bardziej wiarygodny – najbardziej wiarygodny

Przymiotniki zakończone na

lub . Czasem może też

. Na przykład: vakker – vakrere – v

t

ładny – ładniejszy – najładniejszy

sulten – s

e–

głodny – głodniejszy – najgłodniejszy

enkel –

– enklest

prosty – prostszy – najprostszy

U części przymiotników może zajść przegłos (zmiana samogłoski), który trudno jest przewidzieć. Moim zdaniem lepiej jest na początku potraktować te przymiotniki, jak pozostałe nieregularne. Poniżej znajdziesz najpopularniejsze nieregularne formy, w#tym te, które przydadzą się w#ćwiczeniu poniżej. mye – mer – mest dużo – więcej – najwięcej dla rzeczowników niepoliczalnych

mange – flere – flest dużo – więcej – najwięcej dla rzeczowników policzalnych

liten – mindre – minst mały – mniejszy – najmniejszy mało – mniej – najmniej

stor – større – størst duży – większy – największy

ung – yngre – yngst młody – młodszy – najmłodszy

gammel – eldre – eldst stary – starszy – najstarszy

god – bedre – best dobry – lepszy – najlepszy bardzo – bardziej – najbardziej

vond – verre – verst zły/złośliwy – gorszy – najgorszy

få – færre – færrest niewiele – mniej – najmniej dla rzeczowników policzalnych

lang – lengre – lengst długi – dłuższy – najdłuższy

lenge – lenger – lengst długo – dłużej – najdłużej

tung – tyngre – tyngst ciężki – cięższy – najcięższy

Stopniowanie opisowe mer mest Możesz stopniować wszystkie norweskie przymiotniki używając przysłówków mer i#mest. Nie będzie to błędem, ale też nie będzie brzmiało w#pełni naturalnie. Tak jak po polsku, gdy powiesz “on jest bardziej ładny” zamiast “ładniejszy”, każdy Cię zrozumie, ale czasem brzmi dziwnie. Słowa, które musisz stopniować opisowo, to m.in. przymiotniki lub imiesłowy przymiotnikowe zakończone na -ende -ete -ede -et -sk. spennende – mer spennende – mest spennende ciekawe – ciekawsze – najciekawsze

overrasket – mer overrasket – mest overrasket zaskoczony – bardziej zaskoczony – najbardziej zaskoczony

rotete – mer rotete – mest rotete zabałaganiony – bardziej zabałaganiony – najbardziej zabałaganiony

kaotisk – mer kaotisk – mest kaotisk chaotyczny – bardziej chaotyczny – najbardziej chaotyczny

Słowa wielosylabowe (niektóre 3-sylabowe i#wszystkie dłuższe) oraz słowa, które by brzmiały źle lub były trudne do wymówienia z#dodatkową końcówką, też stopniuj opisowo. arbeidsom – mer arbeidsom – mest arbeidsom pracowity – bardziej pracowity – najbardziej pracowity

skjebnesvanger – mer skjebnesvanger – mest skjebnesvanger fatalny – bardziej fatalny – najbardziej fatalny

interessant – mer interessant – mest interessant interesujący – bardziej interesujący – najbardziej interesujący

Forma określona w#stopniu najwyższym Pamiętasz jak tworzymy formę określoną rzeczownika? Dobrze. P w w#stopniu najwyższym użyjesz z#reguły z#określonym rzeczownikiem. G a (na 6 miejscu zdania prostego), nic się z#nim n j. Zobacz: Gutten var lystigst i!gruppen sin. (Ten) Chłopiec był najweselszy w#swojej grupie.

Guttene var l

t i!gruppen sin.

(Ci) Chłopcy byli najweselsi w#swojej grupie.

Jednak gdy postawisz przymiotnik przed rzeczownikiem (w funkcji przydawki), musisz ,n y. fikk gevinsten. Najszybsza dziewczynka dostała nagrodę.

D

e fikk gevinsten.

Najszybsze dziewczynki dostały nagrodę.

ą, Slike saker er

. kaotiske.

Takie sprawy są najbardziej chaotyczne.

Det er den

vi har noensinne hørt om.

To jest najbardziej chaotyczna sprawa, o#jakiej słyszeliśmy....