Gruczoły - Materiały z budowy gruczołów z Histologii PDF

Preview

Summary

Gruczoły - Materiały z budowy gruczołów z Histologii...

Description

Gruczoły - to narządy nabłonkowe wyspecjalizowane w wydzielaniu. Występują dwa podstawowe typy gruczołów: - egzokrynowe (zewnętrznego wydzielania) – posiadają odcinki wydzielnicze i przewody wyprowadzające wydzielinę do światła narządu, - endokrynowe (wewnątrzwydzielnicze, dokrewne) – składają się z komórek wydzielniczych otoczonych gęstą siecią naczyń włosowatych, do których uwalniają hormony. Komórki gruczołów endokrynowych uwalniają hormony także drogą parakrynną (do płynu tkankowego, gdzie oddziałują lokalnie na sąsiednie komórki) oraz autokrynną (gdy same oddziałują na wydzielany przez siebie hormon.) Małe gruczoły występują w obrębie skóry i błony śluzowej, duże występują w postaci narządów (ślinianka, wątroba, tarczyca itd.), są także pojedyncze komórki gruczołowe rozsiane w nabłonkach pokrywających błony śluzowe. Wydzielanie (sekrecja) - proces pobierania przez komórki prostych związków z krwi, przetwarzania ich w bardziej złożone substancje i następnie uwalniania, - sekrecja jest procesem aktywnym, wymagającym energii.

Mechanizmy uwalniania wydzieliny: wydzielanie merokrynowe – wydzielanie zawartości pęcherzyków sekrecyjnych na drodze egzocytozy

większość gruczołów egzo- i endokrynnych

wydzielanie apokrynowe – ziarna wydzieliny odrywają się od apikalnej części komórki wraz z fragmentami cytoplazmy

gruczoły potowe zapachowe gruczoły woskowinowe gruczoł mleczny (wydzielanie cząsteczek tłuszczu)

wydzielanie holokrynowe – komórka wydzielnicza degeneruje, rozpada się i tworzy wydzielinę wydzielanie drogą dyfuzji – hormony niskocząsteczkowe (sterydy, pochodne aminokwasów) przechodzą biernie przez błony komórkowe komórki wydzielniczej (nie są gromadzone w ziarnistościach)

gruczoły łojowe gruczoł kuprowy

gruczoł śródmiąższowy jądra gruczoł śródmiąższowy jajnika ciałko żółte kora nadnerczy szyszynka

1

Klasyfikacja morfologiczna gruczołów egzokrynowych: Opiera się na dwóch kryteriach i dzielimy je ze względu na: - kształt odcinka wydzielniczego • cewkowe • pęcherzykowe • cewkowo – pęcherzykowe - stopień rozgałęzienia dróg wyprowadzających • proste • rozgałęzione • złożone

Morfologia gruczołów egzokrynowych cewkowy prosty pojedynczy

gruczoły żołądkowe gruczoły (krypty) jelitowe

kłębkowy prosty pojedynczy

gruczoł potowy gruczoł zapachowy

cewkowy prosty rozgałęziony

gruczoły przełykowe wpustowe gruczoły żołądkowe gruczoły dwunastnicze

pęcherzykowy prosty pojedynczy

małe gruczoły surowicze błon śluzowych

pęcherzykowy prosty rozgałęziony

gruczoł łojowy

pęcherzykowy prosty rozgałęziony

gruczoły pęcherzykowe nasienne

złożony cewkowy

gruczoł kuprowy gruczoł krokowy (prostata)

2

złożony pęcherzykowy

ślinianka surowicza trzustka

złożony pęcherzykowocewkowy

ślinianka mieszana gruczoły przełykowe właściwe gruczoł mleczny gruczoły opuszkowo-cewkowe gruczoły łzowe

Ze względu na rodzaj produkowanej wydzieliny - gruczoły egzokrynowe przewodu pokarmowego, dróg oddechowych i rozrodczych dzielimy tradycyjnie na: - surowicze – produkujące wydzielinę o małej gęstości i lepkości, z dużą zawartością wody (gruczoły pęcherzykowe błon śluzowych, ślinianki surowicze), - śluzowe – produkujące gęstą i lepką wydzielinę (gruczoły cewkowe błon śluzowych), - mieszane (surowiczo-śluzowe) – gruczoły cewkowo-pęcherzykowe błon śluzowych, ślinianki mieszane.

Gruczoły jednokomórkowe: 1. -

Komórki kubkowe (egzokrynowe) rozpowszechnione u ssaków, występują w nabłonkach przewodu pokarmowego, oddechowego i rozrodczego, w przyszczytowej części cytoplazmy gromadzą ziarnistości wydzielnicze, których zawartość jest uwalniana bezpośrednio na powierzchnię nabłonka, - ich wydzielina śluzowa ma charakter ochronny i nadaje śliskość powierzchniom, w których występują. 2. Komórki dokrewne - najliczniej rozproszone w nabłonkach cewy pokarmowej i dróg oddechowych, - należą do APUD – systemu rozsianych komórek dokrewnych, - wydzielają hormony do naczyń włosowatych leżących tuż pod błoną podstawną nabłonka (także drogą parakrynną).

3...