Kasaysayan NG Pambansang WIKA PDF

Preview

Summary

Download Kasaysayan NG Pambansang WIKA PDF

Description

MODULE 1: KASAYSAYAN NG PAMBANSANG WIKA: PANAHON NG ESPANYOL AT PANAHON NG AMERIKANO Panahon ng mga Kastila

 Maraming pagbabago ang naganap at isa na ritoang sistema ng ating pagsulat. Ang dating alibata ay napalitan ng AlpabetongRomano na binubuo naman ng 20 titik, limang (5)patinig at labinlimang (15) katinig. a, e, i, o, u b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w,  Pagpapalaganap ng Kristiyanismo ang isasa naging layunin ng pananakop ng mgaKastila.  Ngunit nagkaroon ng suliranin hinggil sakomunikasyon.  Nagtatag ang Hari ng Espanya ng mgapaaralang magtuturo ng wikang Kastila samga Pilipino ngunit ito ay tinutulan ng mgaprayle.  Ang mga misyonerong Kastila mismo ang nag-aral ng mga wikang katutubo.1. Mas madaling matutuhan ang wika ng isangrehiyon kaysa ituro ito sa lahat ang Espanyol.2. Higit na magiging kapani-paniwala at mabisakung ang isang banyaga ay nagsasalita ngkatutubong wika.  Ang mga prayle’y nagsulat ng mga diksyunaryo at aklat-panggramatika, katekismo at mgakumpesyonal para sa mabilis na pagkatuto nilang katutubong wika Naging usapin ang tungkol sa wikang panturong gagamitin sa mga Pilipino. Inatas ng Hari na ipagamit ang wikang katutubosa pagtuturo ng pananampalataya subalit hindinaman ito nasunod. Gobernador Tello – turuan ang mga Indio ng wikang Espanyol Carlos I at Felipe II – kailangang magingbilinggwal ang mga Pilipino Carlo I – ituro ang doktrinang Kristiyana sapamamagitan ng wikang Kastila Noong Marso 2, 1634, muling inulit ni HaringFelipe II ang utos tungkol sa pagtuturo ng wikang Kastila sa lahat ng katutubo  

 Hindi naging matagumpay ang mga kautusangnabanggit kung kaya si Carlos II ay naglagda ngisang dekrito na inuulit ang mga probisyon samga nabanggit na batas. Nagtakda rin siya ngparusa para sa mga hindi susunod dito.  Noong Disyembre 29, 1792, nilagdaan ni CarlosIV ang isa pang dekrito na nag-uutos na gamitinang wikang Kastila sa mga paaralang itatatag salahat ng mga pamayanan ng Indio.

Panahon ng mga Amerikano  Nagsimula na naman ang pakikibaka ng mgaPilipino nang dumating ang mga Amerikano sapamumuno ni Almirante Dewey  Ginamit nilang instrumento ang edukasyon nasistema ng publikong paaralan at pamumuhay nademokratiko  Mga gurong sundalo na tinatawag na Thomasites ang mga naging guro noon. William Cameron Forbes – naniniwala ang mga kawal Amerikano na mahalagang maipalaganap agad sa kapuluan ang wikang Ingles upang madaling magkaunawaan ang mga Pilipino at Amerikano. Nagtatag ng lupon si Mc Kinley napinamumunuan ni Schurman na ang layunin ay alamin ang pangangailangan ng

1|Pa ge

mga Pilipino1. Isang pambayang paaralan ang kailangan ng mga Pilipino. Mas pinili ng mga liderPilipino na gamitin bilang wikang panturo ang Ingles Jorge Bocobo – naniniwalang ang lahat ngsabjek sa primaryang baitang, kahit na ang Inglesay dapat ituro sa pamamagitan ng diyalektonglokal N.M Saleeby, isang Amerikanong Superintende – kahit na napakahusay ang maaaring pagtuturosa wikang Ingles ay hindi pa rin ito magiging wikang panlahat dahil ang mga Pilipino ay maykani-kaniyang wikang bernakular nanananatiling ginagamit sa kanilang mga tahanan at sa iba pang pang-araw-araw na gawain Bise Gobernador Heneral George Butte – naniniwalang epektibong gamitin ang mga wikang bernakular sa pagtuturo sa mga Pilipino. Labag man sa iniutos ni Mc Kinley na gamiting wikang panturo ang mga wikang bernakular sa mga paaralan ay nanatili pa rin ang Ingles na wikang panturo at pantulong naman ang wikang rehiyonal

MODULE

2: KASAYSAYAN NG PAMBANSANG WIKA:

PANAHON NG KOMONWELT AT PANAHON NG HAPONES Ang Pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas ay ang panahon sa Kasaysayan ng Pilipinas mula 1942 hanggang 1945, noongIkalawang Digmaang Pandaigdig, kung kailan nilusob ng Imperyo ng Hapon ang Pilipinas na dating tinatabanan o nasa ilalim ng kapangyarihan ng Estados Unidos. Habang

nagaganap

ang Ikalawang

Digmaang

Pandaigdig,

binomba

ng

hukbo

ng

mga

sundalong Hapones ang Pilipinas noong Disyembre 8, 1941. Naganap ito isang araw pagkaraang bombahin ng mga Hapones ang Pearl Harbor, Hawaii, at Estados Unidos. Pagkaraan ng ilang mga linggo, umatras sina Heneral Douglas MacArthur na kasama ang pamahalaan ni Manuel L. Quezon na noon ay nanunungkulan bilang Pangulo ng Pilipinas. Pinasok ng militar ng Hapon ang Maynila noong Enero 2 1942. Sumuko ang Bataan sa puwersa ng mga Hapones noong Abril 9, 1942. Ang mga bilanggo ng digmaan ay pinaglakad ng mga Hapones (ang tinatawag na Martsa ng Kamatayan) papunta sa isang kampo ng konsentrasyon sa Capas sa lalawigan ng Tarlac.[1] Pagkaraan ng pagbagsak ng Bataan sa kamay ng Hapon, nagpunta si MacArthur sa Australia. Pinalitan siya sa Corregidor ni Heneral Jonathan Wainwright, upang ipagpatuloy ang pakikipaglaban, hanggang sa mapilitang sumuko ang mga Pilipino at Amerikano pagkalipas ng 27 mga araw. Nagtagal nang tatlong mga taon ang pananakop o okupasyon ng mga Hapones sa Pilipinas. Nagtatag ang mga Hapones ng isang pamahalaang tau-tauhan lamang nila, na ang nagsisilbing pangulo ay si Jose P. Laurel.[1] Noong Oktubre 1944, nagsimula ang digmaan ng pagpapalaya sa Pilipinas mula sa mga Hapones nang lumapag ang mga puwersa ni Douglas MacArthur sa Tangway ng Leyte. Naproklaman bilang bagong pangulo ng Pilipinas si Sergio Osmeña nang mamatay si Manuel Quezon. Malakas na nabomba ng mga sundalo ng Estados Unidos ang Maynila noong Pebrero 1945. Nasukol ng mga Amerikano ang mga puwersang militar ni Heneral Homma sa Lalawigang Bulubundukin (Mountain Province), na napilitang sumuko noong mabigo ang mga ito sa tinatangka nilang pagtakas

2|Pa ge

Panahon ng Hapones  Sa pagnanais na burahin ang anumangimpluwensiya ng mga Amerikano, ipinagamitnila ang katutubong wika partikular ang wikang Tagalog sa pagsulat ng mga akdangpampanitikan.  Ito ang panahong namayagpag ang panitikang Tagalog.  Ipinatupad nila ang Order Militar Blg. 13 na nag-uutos na gawing opisyal na wika ang Tagalog at wikang Hapon  Panahon nga Malasariling Pamahalaan  Saligang Batas noong 1935, Seksyon 3, ArtikuloXIV o “Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibayng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika.”  Dahil sa probisyong ito, itinatag ni Pangulong Quezon ang Surian ng Wikang Pambansa na ngayon ay Sentro ng Wikang Filipino upang mamuno sa pag-aaral sa pagpili ng wikang pambansa.

Panahon ng KOMONWELT Philippine Independence Act o mas kilala sa tawag na Batas Tydings-McDuffie (akda nina Senador Millard Tydings at Kinatawan John McDuffie ng Estados Unidos) ipinagkaloob ng Estados Unidos ang kalayaan sa Pilipinas pinagtibay sa Kongreso noong ika-24 ng Marso 1934 “An Act to Provide for the Complete Independence of the Philippine Islands, to Provide for the Adoption of a Constitution and a Form of Government for the Philippine Islands, and for Other Purposes” pinahintulutan ang Pambansang Asemblea ng Pilipinas upang ihalal ang mag-aakda ng Saligang Batas makaraan ang sampung (10) taon matapos aprubahan, noong ika-4 ng Hulyo ay ipinaubaya na ng Estados Unidos sa Pilipinas ang lahat naihalal sa Pamahalaang Komonwelt sina Manuel L. Quezon bilang Pangulo at Sergio Osmeña bilang Pangalawang Pangulo. Ngunit sa Batas Tydings-McDuffie, nakasaad na ang wikang Ingles ang dapat gamitin sa pagtuturo kaya ito’y napag-usapan sa Kumbensiyong Konstitusyonal at tinimbang ang iba’t-ibang argumentong pumapabor at dipumapabor dito. Sa pagbuo ng Saligang Batas noong 1935 ay lumabas ang iba’tibang panukala; Ilan sa mga ito ay ang panukala sa dapat maging wikang opisyal at wikang pambansa na kung saan ay pinagpilian ang mga wikang Ingles, Tagalog, at Espanyol. Matapos timbangin ang iba’t-ibang argumento ay napagpasyahang isa sa mga katutubong wika ang pagbatayan ng 3|Pa ge

pambansang wika- ang wikang Tagalog dahil ito ang karaniwang ginagamit sa mga pahayagan, publikasyon at ng mga manunulat. Ngunit napagpasyahan ding panatilihin ang wikang Espanyol at Ingles bilang wikang opisyal. Ito ay nakasaad sa Saligang Batas ng 1935 sa Artikulo XIV, Seksiyon 3. Ika-13 ng Nobyembre 1936 - Batas Komonwelt Blg. 184 “An Act to Establish a National Language Institute and Define Its Powers and Duties” National Language Institute o Surian ng Wikang Pambansa (SWP) may tungkuling magsagawa ng pag-aaral sa mga wika ng Pilipinas upang tukuyin ang pauunlarin at kikilalaning pambansang wika Naging Pangulo nito si Jaime C. De Veyra mga orihinal na kasapi ay sina Santiago A. Fonacier, Cecilio Lopez, Casimiro F. Perfecto, Filemon Sotto (pinalitan ni Isidro Abad), Felix S. Salas Rodriguez, at Hadji Butu Naidagdag sina Lope K. Santos at Jose I. Zulueta sa bisa ng Batas Komonwelt Blg. 333. Pagkaraan ng mahigit isang taon, inirekomenda ng SWP ang Tagalog bilang batayan ng pambansang wika sa Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134, s. 1937 - nilagdaan ni Pang. Quezon noong ika-30 ng Disyembre 1937. Nagkabisa ang batas na nagdeklara sa Tagalog bilang batayan ng pambansang wika noong ika-30 ng Disyembre 1939. Pagsapit ng ika-1 ng Abril 1940 ay ipinalabas ni Pang. Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 na kung saan pinahintulutan niya ang paglilimbag ng A Tagalog-English Vocabulary at Balarila ng Wikang Pambansa. Simula ika-19 ng Hunyo 1940 ay iniatas ang pagtuturo ng pambansang wika sa lahat ng paaralang publiko at pribado sa bansa.

MODULE

3: KASAYSAYAN NG PAMBANSANG WIKA:

PANAHON NG IKATLONG KASALUKUYANG PANAHON 



REPUBLIKA

HANGGANG

Noong 1934 nak apal oob s a Ar t i k ul o XI V,Sek s y on 3 ng Kons t i t us y on noong Pebr er o 8,1935." Ang Pambans ang Kapul ungan ay magsas agawa ng mga hakbangi nt ungo sa pagl i nang atpaggami tng pambans angwi k angbat aysai sas aumi i r alnakat ut ubongmgawi k a.Samant al anghi ndipai t i nat adhanang bat as ,angI ngl esatKas t i l aaypat ul oynamgawi k angopi s y al . " Di s y embr e30,1937,i ni hay agniPangul ongQuez onnaangwi k angpambansangPi l i pi nasayTagal og.

4|Pa ge

          

 



 

Noby embr e1936-I napr obahanngKongr es oangBat asKomonwel tBi l ang184nal umi khangSur i anng Wi kang Pambans a na naat as ang gumawa ng pagaar alng mga k at ut ubong wi k a atpumi l ing i sa na magi gi ngbat ay anngwi k angpambans a. Di s y embr e30,1937-Sapamamagi t anngKaut usangT agapagpaganapBl g.134ngPangul ongQuez on, angWi k angPambans aayi babat aysaTagal og Abr i l1,1940-I pi nal abasangKaut usangTagapagpaganapnanagt adhanangpagl i l i mbagngi s angbal ar i l a ati s ang di ks yunar y os a Wi k ang Pambansa.I pi nahay ag pa r i ng i t ut ur o ang wi kang pambans as a mga paar al ans abuongPi l i pi nasnanags i mul anoongHuny o19,1940. Huny o7,1940-Pi nagt i bayngBat as Komonwel tBl g.570nanagt adhananasi mul as aHul y o4,1946.Ang Wi kangPambans aayi s asamgaopi s y al nawi k angbans a. Mar so 26,1954 -Nagpal abas ng i s ang kaut usan ang Pangul ong Ramon Mags ay s ay sa t aunang pagdi r i wangngLi nggongWi k angPambansamul asaMar so29-Abr i l4. Agos t o 12,1959-Ti nawag na Pi l i pi no ang Wi k ang Pambans a ng l agdaan niKal i hi mJ ose Romer o ng Kagawar an ng Edukas y on ang Kaut usang Bl g 7.Ay on sa k aut us ang i t o,k ay l aman att ut uk uy i n ang pambans angwi k aayPi l i pi noanggagami t i n. Okt ubr e24, 1967-Ni l agdaanniPangul ongMar cosangi s angk aut usangnagt at adhananaangl ahatngmga gusal i atmgat anggapanngpamahal aanaypanganl ans aPi l i pi no. Mar so,1968-I pi nal abasniKal i hi m Tagapagpaganap,Raf aelSal as ,angi s angkaut us annaangl ahatng pamuhat anngl i ham ngmgak agawar an,t anggapanatmgas angayni t oaymai sul ats aPi l i pi no. Agos t o7,1973-Ni l i khangPambansangLuponngEduk as y onangr esol us y ongnagsas aadnagagami t i ng mi dy um ngpagt ut ur omul asaant asel ement ar y ahanggangt er s y ar y asal ahatngpaar al angpambay ano pr i badoatpas i si mul asat aongpanur uan197475. Huny o19,1974-Ni l agdaanniKal i hi mJ uanManuelngKagawar anngEduk as y onatKul t ur aangKaut usang Pangk agawar anBl g. 25par as apagpapat upadngedukas y ongbi l i ngwals al ahatngk ol ehi y oatpamant as an. Pagk at aposngRebol us y onngEds a,bumuomul iangpamahal aangr ebol us y onar y ongKomi s y ong Konst i t us y onalnapi namunuanni Cec i l i aMuñozPal ma.Pi nagt i bayngKomi s y onangKons t i t us y onatdi t o’ y nagk ar oonmul ingpi t akangt ungk ol saWi k a: Ar t i k ul oXI V-Wi k a Sek.6-AngWi k angPambansangPi l i pi nasayFi l i pi no.Samant al angnal i l i nang,i t oaydapatpay abungi nat pagy amani npas al i gsaumi i r alnaWi k asaPi l i pi nasatsai bapangmgawi k a.Al i nsunods amgat adhanang Bat asatsangay onsanar ar apatnamaaar i ngi pas y angKongr es o,dapatmagsagawangmgahak bangi n angPamahal aanupangi buns adatpaspas angi t aguy odangpaggami tngPi l i pi nasbi l angmi dy um naopi s y al naKomuni k as y onatbi l angwi kangpagt ut ur os asi s t emangpangeduk as y on. Sek.7Uk ol samgal ay uni nngKomuni k as y onatpagt ut ur o,angmgawi kangopi s y alngPi l i pi nasayFi l i pi no at,hanggatwal angi t i nat adhanaangbat as ,I ngl es .Angmgawi kangpanr el i hi y onaypant ul ongngmga wi kangopi s y al samgar ehi y onatmags i s i l binapant ul ongs amgawi kangpant ur or oon.Dapati t aguy odng k us aatops y onal angKas t i l angAr abi c . Sek.8-AngKons t i t us y ongi t oaydapati pahay agsaFi l i pi noatI ngl esatdapati s al i ns amgapangunahi ng wi kangpanr ehi y on,Ar abi catKas t i l a. Sek. 9 - Dapat magtatag ag Kongreso ng isang Komisyon ng Wikang Pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanitili. Agosto 25, 1988 - Ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 ay ipinalabas at nilagdaan ni Pangulong Corazon Aquino na nagtatadhana ng paglikha ng Komisyong Pangwika na siyang magpapatuloy ng pag-aaral ng Filipino. Gayon din, pinagtibay ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng pagtuturo sa mga paaralan sa mga piling asignatura.

5|Pa ge...