Komórka - notatki PDF

Preview

Summary

Download Komórka - notatki PDF

Description





KOMÓRKA- PODSTAWOWA JEDNOSTKA BUDULCOWA ORGANIZMU ___

1. Rodzaje komórek -

 omórki bakterii Komórki prokariotyczne(bezjądrowe) - k

-

 omórki roślinne, zwierzęce i grzybowe Komórki eukariotyczne (jądrowe) - k

● Budowa komórki prokariotycznej ●

Brak jądra, jego funkcje pełni chromosom bakteryjny

●

Brak organelli obłonionych

●

Błona komórkowaodpowiada za procesy metaboliczne związane z transportem elektronów

●

Mogą one być zaopatrzone w rzęski, które umożliwiają ruch czynny

●

W cytozolu znajdują się rybosomyoraz krople lub ziarna substancji zapasowych

 ●

Budowa komórki eukariotycznej

●

Komórka roślinna:

-

Ograniczone ściana komórkową zbudowana z celulozy

-

Posiadają wakuole oraz plastydy (np.chloroplasty)

-

Materiał zapasowy: skrobia

●

Komórka zwierzęca:

-

Brak ściany komórkowej, wyłącznie błona komórkowa

-

Obecność lizosomów

-

Materiał zapasowy: glikogen

●

Komórka grzybowa

-

Posiadają ścianę komórkowa, zbudowana z chityny

-

Posiadają wakuole

-

Materiał zapasowy: glikogen





 

2

 

2. Struktury komórkowe: ●

Budowa błon biologicznych

-

Podstawowy element strukturalny: dwuwarstwa lipidowa, białka błonowe i sterole (zwierzęca - cholesterol, roślinna - fitosterol, grzybowa - zrygisterol)

-

Podział białek błonowych:

Białka integralne (zanurzone całkowicie w dwuwarstwie lipidowej) -

Transbłonowe: przechodzą przez dwuwarstwę lipidowa a ich fragmenty wystają po obu stronach błony

-

Związanez jedna warstwa lipidowa: częściowo wnikają w warstwę lipidowa a ich fragmenty wystają tylko po jednej stronie

Białka powierzchniowe ( nie są zanurzone w dwuwarstwie lipidowej ale są z nią połączone za pomocą lipidów lub innych białek) ●

Właściwości błon biologicznych

-

płynność błony: spowodowana jest przemieszaniem się fosfolipidów w obrębie jednej z warstw, rzadziej w obrębie dwóch (stopień płynności zależy od : *długości łańcuchów węglowodorowych (im krótsze tym większa płynność) *liczby wiązań nienasyconych w łańcuchu węglowodorów (im więcej tym większa płynność) *obecności cholesterolu (zmniejsza płynność błony))

-

asymetria błony:spowodowana innym składem chemicznym warstw lipidowych tworzących dwuwarstwę oraz innym zestawem osadzonych w nich białek.

-

Półprzepuszczalność błony: może być przepuszczalna dla jednych substancji a dla innych nie 

●

Funkcje błon biologicznych :

-

oddzielają wnętrze komórki od środowiska zewnętrznego

-

Tworzą przedziały w komórce co umożliwia równoczesne zachodzenie przeciwnych procesów

-

Uczestniczą w odbieraniu sygnałów wpływających na metabolizm komórki

-

Kontrolują transport substancji w obrębie komórki oraz pomiędzy komórka a środowiskiem

metabolicznych

zewnętrznym -

Glikokalikschroni komórkę przed uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi, uczestniczy również we wzajemnym rozpoznawaniu się komórek (plemnik i komórka jajowa)



 

3

 

●

Białka błonowe i ich funkcje :

-

 ransportujące: transportują określone substancje T

-

Kotwiczące: zwiększają odporność mechaniczna błony

-

Receptory: u  możliwiająk omunikowanie się komórki z otoczeniem

●

Enzymy: p  rzyspieszają przebieg reakcji zachodzących w komórce Transport przez błony biologiczne :

 ●

Osmoza w komórkach roślinnych i zwierzęcych

charakter roztworu na zewnątrz komórki

opis

kierunek przepływu wody

zmiany w komórce zwierzęcej

zmiany w komórce roślinnej

IZOTONICZNY

stężenie substancji po obu stronach błony jest takie samo

z komórki do roztworu przepływa tyle samo wody co w kierunku przeciwnym

Nie zmieniają kształtu

komórka nie osiąga pełnego turgoru

HIPERTONICZNY

stężenie substancji na zewnątrz jest większe niż w komórce

na zewnątrz komórki (Wypluwa wodę)

komórka traci wodę, kurczy się a ostatecznie sie rozpada

plazmoliza, komórka traci wodę i obniża się jej turgor 

HIPOTONICZNY

stężenie substancji na zewnątrz jest mniejsze niż w komórce

do wnętrza komórki (Połyka wodę)

komórka chłonie wodę, pęcznieje a w konsekwencji pęka

deplazmoliza, woda wnika do komórki co zwiększa jej turgor



3. Organelle komórek ● Jądro komórkowe -

Główne funkcje: *kontrolowanie przebiegu większości procesów życiowych *powielanie i przekazywanie materiału genetycznego do komórek potomnych *magazynowanie informacji genetycznych





 

4

 

-

Budowa jądra komórkowego:

Chromatyna jądrowa - kompleks składający się z dna jądrowego, białek histonowych i białek niehistonowych. Występuje w postaci luźnej euchromatyny (zawiera geny, które zwykle ulegają ekspresji 90%) lub skondensowanej heterochromatyny (zawiera geny, które zwykle nie ulegają ekspresji 10%j. Kriolimfa - płyn wypełniający jądro komórkowe. Składa się m.in. z białek odpowiedzialnych za syntezę DNA i RNA Jąderko - cześć chromatyny zawierająca geny kodujące rRNA. W jąderku zachodzi synteza rRNA i jego łączenie z białkami, w wyniku czego powstają podjednostki rybosomów, transportowane następnie do cytozolu. Pory w otoczce jądrowej - zapewniają wymianę substancji pomiędzy jądrem a cytozolem *KARIOTYP- pełny zestaw chromosomów charakterystyczny dla danego gatunku -

Upakowanie DNA w jądrze komórkowym

*Fragment dwulicowej helisy DNA *Chromatyna w postaci sznura nukleosomów - pojedynczy nukleosomów zawiera fragment cząsteczki DNA nawinięty na rdzeń utworzony z 8 cząsteczek białek histonowych (tzw. oktamer histonowy) *Włókno chromatyny - tworzą je nukleosomów zwinięte w helisę i ułożone jeden na drugim. *Fragment chromosomu w formie rozproszonej - włókno chromatyny układa się w pętle *Fragment chromosomu w formie skondensowanej - sznur stworzony z pętli tworzy grubsze włókno, stabilizowane przez białka, które łączą się z pętlami jak i między sobą *Chromosom metafazowy - najbardziej skondensowana postać DNA  

 

5

 

● Mitochondria -

Owalne lub kuliste struktury oddzielone od cytozolu

-

Nowe mitochondria powstają przez wzrost i podziałjuż istniejących 

-

Funkcja: *wytwarzanie energii w procesie oddychania tlenowego i gromadzenie jej w postaci wysokoenergetycznych wiązań w ATP

-

Im większe zapotrzebowanie komórki na energię tym więcej mitochondriów ( szczególnie dużo mają włókna mięśniowe i neurony)

-

Występują u większości komórek eukariotycznych

● Plastydy -

Struktury charakterystyczne dla komórek roślinnych

-

Od cytozolu oddzielają je 2 błony

-

W zależności od lokalizacji i warunków środowiska jeden typ plastydów może przekształcać się w inny





Typ plastydów

Cechy

Funkcje

Występowanie

PROPLASTYDY

* mają słabo rozwinięty system błon wewnętrznych *zawierają żółty barwnik - tóry na protochlorofilid - k świetle przekształca się w chlorofil

powstają z nich inne typy plastydów

komórki tkanek merystematycznych

CHLOROPLASTY

*posiadają zielony barwnik przeprowadzają  raz barwniki - chlorofil- o fotosyntezę pomocnicze -  ksantofil i karoten *silnie rozwinięty system błon wewnętrznych w postaci tylakoidów

komórki miękiszu asymilacyjnego w liściach i niezdrewniałych częściach łodygi 

LEUKOPLASTY

*słabo rozwinięty system błon wewnętrznych *nie mają barwników

komórki miękiszu spichrzowego 

funkcja: MAGAZYNUJĄCA

 

6

 

CHROMOPLASTY

*słabo rozwinięty system błon wewnętrznych *zawierają  ksantofile i karoteny

nadają barwę działkom, okwiatu i owocom

komórki miękiszu

● RYBOSOMY -

Budowa rybosomów

Nieobłonione struktury komórkowe, zbudowane z rRNA i białek -

Rodzaje rybosomów  Typu eukariotycznego (80S) : składają się z podjednostki dużej (60S) i małej (40S), występują w cytozolu komórek eukariotycznych jako wolne rybosomy lub przyłączone do siateczki śródplazmatycznej szorstkiej jako rybosomy związane

-

Typu prokariotycznego (70S) : składają się z podjednostki dużej (50S) i podjednostki małej (30S), występują w cytozolu komórek prokariotycznych oraz mitochondriach i chloroplastach komórek eukariotycznych

-

Funkcje rybosomów

*MIEJSCE BIOSYNTEZY PEPTYDÓW I BIAŁEK * na rybosomach związanych zachodzi synteza białek wydzielniczych * na rybosomach wolnych zachodzi synteza białek wytwarzanych na potrzeby komórki * na wolnych rybosomach w matrix mitochondrium zachodzi synteza białek biorących udział w oddychaniu komórkowym *na wolnych rybosomach zlokalizowanych w stromie chloroplastów zachodzi synteza białek biorących udział w fotosyntezie

● Siateczka śródplazmatyczna -

Błony biologiczne w postaci spłaszczonych woreczków (cystern) i rozgałęziających się kanalików, tworzące we wnętrzu komórki złożony system.

 -

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA SZORSTKA

*Na jej powierzchni występują rybosomy, które syntezują białka o określonej strukturze pierwszorzędowej



 

7

 

*W cysternach białka przyjmują odpowiednia strukturę trzeciorzędowa *Pęcherzyki powstające z błon siateczki transportują białka do aparatu Golgiego -

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA GŁADKA

W KANALIKACH SIATECZKI ODBYWA SIĘ: *Synteza kwasów tłuszczowych oraz lipidów *Neutralizacja substancji toksycznych *Magazynowanie jonów wapnia 

● APARAT GOLGIEGO -

Powstajez pęcherzyków siateczki śródplazmatycznej szorstkiej

-

Funkcja: modyfikacja białek

●

LIZOSOMY

-

Niewielkiepęcherzyki otoczone 1



błona. -

Wewnątrz znajdują się enzymy hydrolityczne, które przeprowadzają wewnątrzkomórkowe trawieniem.in. zużytych i uszkodzonych organelli komórkowych lub składników dostarczonych z zewnątrz na drodze endocytozy

-

Zawiera enzymy hydrolityczne działające w środowisku kwasowym, za utrzymanie niskiego pH w lizosomie odpowiada enzym błonowych - POMPA PROTONOWA





 

8

 

 ● PODZIAŁY KOMÓRKOWE - MITOZA - podział komórki , w którego wyniku powstają kromki potomne, które zawierają ten sam zestaw chromosomów co komórka macierzysta *zachodzi w komórkach somatycznych ( budujących ciało ), haploidalnych lub diploidalnych *Umożliwia wzrost organizmów oraz procesy regeneracji tkanek i narządów *Dla wielu organizmów jest sposobem rozmnażanie bezpłciowego -

Cykl komórkowy *G1 - wzrost komórki aż do osiągnięcia przez nią rozmiarów komórki macierzystej *S - faza replikacji DNA, podwojenie materiału genetycznego *G2- synteza białek uczestniczących w podziale komórki *G0- faza spoczynkowa, charakterystyczna dla komórek, które ulegają zróżnicowaniu i tracą możliwość dalszych podziałów INTERFAZA MITOZA*M - podział motoryczny komórki

 -

Przebieg mitozy

*PROFAZA - Chromatyna ulega kondensacji do chromosomów, zanika otoczka jądrowa i jąderko, powstaje wrzeciono podziałowe



 

9

 

*METAFAZA - Chromosomy układają się w płaszczyźnie równikowej komórki. *ANAFAZA - następuje rozdzielenie chromosomów na 2 chromatyny, są to chromosomy potomne, włókna wrzeciona odciągają chromosomy na przeciwne bieguny komórki *TELOFAZA - odtwarza się otoczka jądrowa i jąderko, chromosomy ulegają rozprężeniu, zachodzi cytokineza  4.

Cytoszkielet ● Cytozol - roztwór koloidalny, w którym fazę rozpraszająca stanowi woda, a fazę rozproszona inne związki nieorganiczne i organiczne ● Funkcje: *stanowi środowisko reakcji biochemicznych *pośredniczy w transporcie substancji między organellami a środowiskiem zewnętrznym komórki ● Ruch cytozolu: 

       PODZIAŁ CHROMOSOMÓW ZE WZGLĘDU NA WYSTĘPOWANIE CENTROMERU ...