Stelmach notatki PDF

Preview

Summary

prof. Andrzej Stelmach - "Decydowanie w zarządzaniu kryzysowym"...

Description

6.03.2019 I. PODSTAWOWE KATEGORIE TEORII DECYZJI • sytuacja decyzyjna Stan rzeczywisto"ci: ~ teoria działa& decyzyjnych (system zmiennych niezale+nych skłaniaj-cych decydent.w do działania) ~ teoria oddziaływa& decyzyjnych (funkcja działa& podejmowanych przez co najmniej dwa o"rodki decyzyjne) • o"rodek decyzyjny Podmiot działania decyzyjnego ~ narodowy (funkcjonuje wewn-trz systemu narodowego pa&stwa) ~ mi3dzynarodowy (co najmniej dwa suwerennie r.wne o"rodki narodowe) ~ transnarodowy (powstaje w organizacjach integracyjnych kiedy pa&stwa narodowe przekazuj- organizacji okre"lon- cz3"4 swojej suwerenno"ci) • proces decyzyjny Zesp.ł powi-za& przyczynowo-skutkowych, wyst3puj-cych wewn-trz o"rodka decyzyjnego, w zwi-zku ze stanem wej"cia, struktura o"rodka i celami decydent.w ~ na poziomie społecznym (przebiega wewn-trz struktur społecznych – wielkie grupy społeczne walcz- mi3dzy sob- o tre"4 i kształt decyzji) ~ na poziomie organizacyjnym (mo+na dostrzec funkcjonowanie systemu organizacyjnego pa&stwa) ~ na poziomie racjonalnym (decydenci na zimno analizuj- sytuacj3 polityczn-, a tak+e swoje cele i mo+liwo"ci) ~ na poziomie emocjonalno-osobowo"ciowym (procesy my"lowe ulegaj- odkształceniu w zwi-zku z uleganiem wpływom osobowo"ciowym, emocjom, stresowi, frustracji) • decyzja Akt nielosowego wyboru działania lub zaniechania. Jest ona ko&cowym efektem procesu decyzyjnego ~ decyzja sensu stricte – akt nielosowego wyboru działania ~ niedecyzja – akt nielosowego wyboru zaniechania • implementacja Proces urzeczywistnienia decyzji za pomoc- odpowiednio dobranych metod i "rodk.w działania • Analiza decyzyjna Powstała w ramach nauki o stosunkach mi3dzynarodowych i jest definiowana jako metoda lub technika procesu formułowania i realizacji polityki zagranicznej obcych pa&stw. Podstawowym przedmiotem analizy powinno by4 pa&stwo, reprezentowane przez działaj-ce w jego imieniu o"rodki decyzyjne Jest to metoda badawcza polegaj-ca na docieraniu do istoty zjawisk i proces.w politycznych

13.03.2019 TYPY ANALIZY DECYZYJNEJ KRYTERIUM Typ rozumowania (my"lenia)

Najwa+niejszy czynnik kształtuj-cy podejmowanie decyzji

RODZAJE - indukcja - dedukcja - aksjologiczna - czynnikowa - psychologiczna - mikrospołeczna - organizacyjna - cybernetyczna - kryzysowa - makrospołeczna

• Zalety analizy decyzyjnej: ~ pozwala na cało"ciowe ujmowanie zjawisk (poj3cie holistyczne) ~ zawiera wym.g analizy dynamicznych przemian rzeczywisto"ci, pozwala odpowiedzie4 na pytanie dlaczego podejmowane s- konkretne decyzje ~ powoduje odformalizowanie analizy ~ integruje inne metody stosowane w nauce o bezpiecze&stwie ~ opiera si3 na analizie łatwo dost3pnych materiał.w i decyzji, w wi3kszo"ci wypadk.w decyzje s- ogłaszane w mass mediach • Wady analizy decyzyjnej: ~ wt.rny formalizm ograniczaj-cy stosowanie analizy do jednego ogniwa systemu bezpiecze&stwa ~ zbytnia koncentracja na analizie formalnej i technikach podejmowania decyzji w formach i zasadach proces.w decyzyjnych ~ wycinkowo"4 analizy decyzyjnej (bł3dne jest zało+enie, +e zjawiska i procesy decyzyjne s- sum- decyzji) ~ interpretacja semiologiczna tre"ci decyzji (decyzje s- elementem komunikacji społecznej, znak.w, idei, mit.w, poj34; jednak stosowane znaki j3zykowe s- niezbyt "cisłe) ~ wył-czanie z analizy decyzyjnej implementacji (wysuwany jest postulat, aby ł-cznie bada4 decyzje i jej implementacje) • Analiza systemowa ~ proces decydowania mo+e by4 analizowany za pomoc- metody systemowej. Badanym systemem jest w.wczas pa&stwo, a podstawowy przedmiot analizy stanowi- procesy informacyjno-decyzyjne Analiza systemowa polega na konstruowaniu modelu poj3ciowego badanych zjawisk z zakresu bezpiecze&stwa, to znaczy modelu systemowego System ogl-dany od wewn-trz jest zespołem zintegrowanych element.w, a ogl-dany z zewn-trz stanowi sp.jn- cało"4 • Typy adaptacji (przywr.cenie r.wnowagi za pomoc- decydowania) ~ adaptacja pasywna – polega na wchłanianiu [email protected] "rodowiskowych, otwieraniu granic systemu oraz poddawaniu si3 "rodowisku poprzez zmian3 struktury i funkcji systemu oraz

dostosowywaniu polityki wewn-trz i/lub zagranicznej do nacisk.w "rodowiskowych ~ adaptacja aktywna – przeciwie&stwo pasywnej. Polega na narzucaniu "rodowisku własnych warto"ci, cel.w, interes.w ~ adaptacja kreatywna – polega na filtrowaniu [email protected] "rodowiskowych oraz poszukiwaniu punkt.w r.wnowagi pomi3dzy "rodowiskiem mi3dzynarodowym i wewn3trznym ~ adaptacja retroaktywna – aktywno"4 wsteczna, dostosowywanie si3 do bod@ca, kt.rego skutki ju+ wyst-piły ~ adaptacja reaktywna – składa si3 z działa& opornych, stanowi bezpo"redni- reakcje na bod@ce "rodowiskowe

20.03.2019 KRYTERIUM

RODZAJE DECYZJI

O"rodek

- narodowe - mi,dzynarodowe - transnarodowe

Znaczenie cel4w decyzji i czasu ich realizacji

- strategiczne - taktyczne - operacyjne

Poziom informacji, warunki, cele, metody, skutki reakcji decyzji

- podejmowanie w warunkach optymalnych - podejmowanie w warunkach ryzyka - podejmowanie w warunkach niepewno>ci

Zwi?zek z potrzebami grup społecznych

- przyczynowe - celowo>ciowe

Stopie# wiedzy decydenta, faktyczny zamiar realizacji decyzji

•

- realne (dost,pna wiedza, zamiar ich realizacji) - symboliczne (dost,pna wiedza, bez zamiaru realizacji) - pozorne (oparte na dost,pnej wiedzy, zamiar realizacji) - nonsensowne (nie oparte na dost,pnej wiedzy, bez zamiaru realizacji)

Elementy sytuacji decyzyjnych: ~ problem, kt.ry wymaga rozwi-zania ~ osoba lub zesp.ł os.b decyduj-cych, kt.rym zale+y na rozwi-zaniu problemu ~ cel, kt.ry jest po+-dany ~ stan w-tpliwo"ci, co do najlepszej alternatywy decyzyjnej ~ czynniki maj-ce wpływ na wynik, ale niepodlegaj-ce sterowaniu ~ zbi.r informacji o danym problemie

• Uproszczony model podejmowania decyzji: ~ wyb.r celu, do kt.rego realizacji si3 zmierza ~ okre"lenie skutk.w pozytywnych zwi-zanych z realizacj- wybranego celu i sposob.w ich unikni3cia lub pomniejszenia

~ ustalenie "rodk.w najbardziej przydatnych do realizacji wybranego celu z punktu widzenia wykorzystania skutk.w pozytywnych i pomniejszenie skutk.w negatywnych ~ podj3cie decyzji: to znaczy dobranie optymalnie korzystnych "rodk.w realizacji wybranego celu, kt.re zapewnia wi3kszo"4 przewidywanych skutk.w pozytywnych wobec mo+liwie najmniejszej liczny skutk.w negatywnych • Sytuacja decyzyjna – podstawowe kategorie poj3ciowe ~ kryteria: - "wiadomo"ciowe - systemowe - wzburzenie pola decyzyjnego - autonomiczno"4 pola decyzyjnego • Sytuacja decyzyjna KRYTERIUM Świadomo"ciowe

TYPY - sytuacje rzeczywiste - sytuacje wyobra+one

Systemowe

- wewn3trzne (ekologiczne, biologiczne, osobowo"ciowe, społeczne, kulturalne, struktury społecznej, ekonomiczne, demograficzne) - zewn3trzne (polityczne, ekologiczne, społeczne) - transnarodowe (mog- stanowi4 funkcje wpływu mi3dzyspołecznego, gdy podmiotem wpływu jest "rodowisko społeczne jednego pa&stwa, a przedmiotem wpływu "rodowisko społeczne drugiego pa&stwa

Wzburzenie pola decyzyjnego

A. Normalne – zgodnie z zało+eniami teorii działa& 1. Kryterium ryzyka decyzyjnego (im ni+sza zdolno"4 do kontrolowania sytuacji, tym wi3ksze ryzyko polityczne) - deterministyczna sytuacja decyzyjna (gdy podj3cie decyzji nie oznacza +adnego ryzyka politycznego) probalistyczna sytuacja decyzyjna (pojawia si3 ryzyko, o"rodek decyzyjny nie jest w sranie kontrolowa4 jednego lub kilku parametr.w kształtuj-cych sytuacje, poniewa+ działaj- one w spos.b losowy) - strategiczna sytuacja decyzyjna (powoduje konieczno"4 podejmowania najbardziej ryzykownych decyzji politycznych, o"rodek decyzyjny nie sprawuje kontroli nad jednym lub kilkoma parametrami i nie ma rozkład.w ich prawdopodobie&stwa 2. Klasyfikacja sytuacji decyzyjnych wg Hermana zgodnie z zało+eniami teorii oddziaływa& - z punktu widzenia liczny uczestnik.w (dwu lub n- osobowe) z punktu widzenia układu interes.w - z punktu widzenia wynik.w gry (o sumie zerowej, o sumie niezerowej Typy sytuacji decyzyjnych po zastosowaniu

powy+szych kryteri.w - sytuacje wsp.łpracy sytuacje rokowa& - sytuacje konflikt.w - sytuacje pełnego konfliktu sytuacje, w kt.rych uczestnicy, wiele podmiot.w B. Kryzysowe Sytuacja kryzysowa wyst3puje w.wczas gdy zmiany "rodowiskowe s- na tyle gł3bokie, +e w spos.b istotny destabilizuj- system społeczny i polityczny. Do najwa+niejszych kryteri.w kryzysowych zalicza si3 destabilizacj3, gro@b3 wojny, kr.tki czas na podj3cie decyzji

Autonomiczno"4 pola decyzyjnego

- niezale+no"4 od decydent.w - zale+ne od decydent.w

27.03.2019 O"rodek decyzyjny • Homeostat – podsystem podejmuj-cy decyzj3 w imieniu systemu (np. pa&stwa) i d-+-cy do utrzymania dynamicznej r.wnowagi pomi3dzy systemem oraz jego "rodowiskiem.

KRYTERIUM Poziom decyzyjny

TYPY - narodowe - mi3dzynarodowe - transnarodowe

Miejsce o"rodka decyzyjnego w systemie politycznym

- o"rodki b3d-ce organem pa&stwa: parlament, rz-d - o"rodki, kt.re nie s- organami pa&stwa, ale stanowi- cz3"4 jego systemu politycznego np. centralne instancje partii politycznych - r.+ne, na og.ł niekonstytucyjne o"rodki powstaj-ce z poł-czenia organ.w pa&stwa i partii politycznych - o"rodki całkowicie nieformalne, ale mog-ce spowodowa4 przekształcenie ich decyzji w decyzj3 pa&stwow-

Trwało"4

- istniej-ce stale - ad hoc (dora@ne)

Wewn3trzna struktura

- zorganizowane w spos.b hierarchiczny - niehierarchiczne

Skłonno"4 do ryzyka

- o"rodki skłonne do podejmowania decyzji i działa& ryzykownych

- o"rodki ostro+ne

• Proces decyzyjny Decyzja – powstaje w wyniku interakcji wielkich i małych grup społecznych, w kontek"cie funkcjonowania organizacji utworzonych przez te grupy, a w trakcie jej podejmowania o"rodek decyzyjny uwzgl3dnia zar.wno wyniki "wiadomego jak i racjonalnego przetwarzania sytuacji decyzyjnej • Poziomy procesu decyzyjnego: ~ społeczny ~ organizacyjny (partie polityczne, parlamenty, rz-dy, ministrowie, instytucje i organy pa&stwowe) • Podstawowe fazy procesu podejmowania decyzji: ~ wej"cia – na zewn-trz o"rodka pojawia si3 sytuacja, kt.ra musi by4 zidentyfikowana, opisana, rozpoznana, zbadana ~ konwersji – nast3puje realizacja decyzji. Okre"la si3 konieczno"4 zmian czynnik.w sytuacyjnych, zakres zmian, ustala si3 wykonawc.w, stosowane "rodki, zasady kontroli, przeprowadza si3 implementacj3, zbiera si3 dane na temat wyst3puj-cych nieprawidłowo"ci, co wymaga podejmowania kolejnych decyzji koryguj-cych • Decydowanie emocjonalne ~ zachowanie decydent.w mo+na wyja"ni4 analizuj-c je w trzech wymiarach: - "rodowiskowym - psychicznym - wpływu grupy społecznej, kt.rej członkiem jest decydent Podejmowanie decyzji wzbudza emocje decydent.w, a cechy ich osobowo"ci odciskaj- si3 na tre"ci i formie decyzji • Proces decydowania emocjonalnego M.zg emocjonalny (serce) jest zaanga+owany w podejmowanie racjonalnych decyzji, ale rol3 kierownicz- pełni m.zg my"l-cy (rozum) z wyj-tkiem moment.w emocjonalnego porwania. Ze wzgl3du na niekiedy znacz-cy udział emocji w podejmowaniu decyzji "ci"le racjonalna teoria decydowania, oparta wył-cznie na zało+eniach teorii gier, nie jest wystarczaj-ca • Zdaniem F. Greesteina psychologiczne teorie decydowania s- formułowane w ramach trzech podstawowych modeli: 1. Model analizy zachowa& pojedynczego decydenta, jego osobowo"ci i emocji. 2. Model analizy typologicznej, dotycz-cy pewnych grup decydent.w. 3. Model analizy wielkich agregat.w psychologicznych, składaj-cych si3 z pojedynczych decydent.w oraz ich typ.w (charakter narodowy=stereotyp) • Biologiczne uwarunkowania decydowania • Biopolityka – zajmuje si3 biologicznymi podstawami zachowa& politycznych oraz osobowo"ci decydent.w • Analizy biopolityczne – s- prowadzone na dw.ch poziomach : og.lnym i konkretnym Na poziomie og.lnej analizy biopolitycznej rozwa+ane s- trzy zagadnienia: - czynniki wewn3trzne b3d-ce charakterystycznymi cechami decydenta - czynniki zewn3trzne o charakterze naturalnym oraz pochodz-ce od innych ludzi

- problemy komunikacji niewerbalnej 3.04.2019 • czynniki wewn3trzne: ~ zdrowie ~ płe4 ~ wiek ~ zm3czenie ~ rytmy biologiczne • Czynniki o charakterze naturalnych oraz pochodz-ce od ludzi: A. Zewn3trzne czynniki naturalne s- zwi-zane ze stanami natury i człowiek nie ma nad nimi bezpo"redniej kontroli. Zewn3trzne czynniki naturalne to np.: ~ zmiana ci"nienia atmosferycznego ~ zmiana temperatury powietrza ~ zmiana wilgotno"ci powietrza ~ zmiana poziomu tlenu ~ zmiana p.r roku B. Czynniki zewn3trzne pochodzenia ludzkiego stanowi- funkcj3 zachowa& innych ludzi. Stany emocjonalne s- wywoływane przez zachowania innych ludzi, przede wszystkim wtedy, kiedy stwarzaj- zagro+enia. Mog- powodowa4: ~ strach ~ gniew ~ przygn3bienie • Ekspresja emocji – stanowi element składowy zjawiska komunikacji niewerbalnej, polegaj-cej na intencjonalnym b-d@ nieintencjonalnym komunikowaniu bez u+ycia sł.w. Za po"rednictwem sł.w ludzie przekazuj- zaledwie 35% tre"ci komunikacyjnej, natomiast kanałem niewerbalnym przekazywane jest a+ 65% przekazu. • Ekspresja emocji decydenta Ekspresja emocji decydenta przejawia si3 w czterech podstawowych formach: ~ mimice (funkcja wewn3trzna i zewn3trzna) ~ pantomimice (gesty) ~ proksemice (wykorzystanie przestrzeni) ~ wokalizacji • Osobowo"4 decydenta – jest centralnym systemem regulacji i integracji czynno"ci ludzkich Geneza osobowo"ci wyja"niana jest na podstawie teorii: ~ nawyku ~ dynamiczna (funkcja potrzeb i pop3d.w człowieka) ~ poznawcza (system oczekiwa& i struktur poznawczych) ~ r.l społecznych (system zinternalizowanych wymaga& społecznych) • W strukturze osobowo"ci wyr.+ni4 mo+na pewne cechy niezmienne dla wszystkich ludzi oraz cechy indywidualne. • Trzy podstawowe elementy struktury osobowo"ci: ~ kognitywny (zdolno"ci my"lenia, rozumienia i poznania "wiata) ~ afektywny (obejmuje uczucia i emocje) ~ konatywny (wola działania) Te podsystemy pozostaj- we wzajemnych interakcjach i kształtuj- zewn3trzne działania

człowieka • Siła ego – wyra+a si3 w mo+liwo"ci panowania nad impulsami emocjonalnym o charakterze pop3d.w czy wywołanymi przez tres oraz w umiej3tno"ci dostosowywania własnych działa& do cech rzeczywisto"ci. Chodzi tu wi3c o umiej3tno"ci utrzymania r.wnowagi pomi3dzy emocjami pozytywnymi i negatywnymi oraz stabilno"ci i sp.jno"ci podejmowanych działa&. • Je"li przyjmiemy, +e osobowo"4 jest zmienn- zale+n-, to mo+na okre"li4 siedem podstawowych zmiennych niezale+nych, kt.re na ni- wpływaj-: ~ stan zdrowia ~ kontakty z otoczeniem ~ konfrontacja teorii z rzeczywisto"ci~ tolerowanie odst3pstw od zasad ~ poczucie realizmu ~ zdolno"4 realizacji cel.w ~ wyst3powanie l3k.w

24.04.2019 • Na inteligencje emocjonaln- człowieka składa si3 pi34 element.w: ~ samo"wiadomo"4, czyli zdolno"4 do rozpoznawania własnych uczu4, w momencie kiedy nas ogarniaj~ panowanie nad własnymi emocjami ~ zdolno"4 samomotywowania ~ empatia ~ umiej3tno"4 wsp.ł+ycia z innymi B. Dwuwymiarowe klasyfikacje osobowo"ci decydenta • W przypadku klasyfikacji dwuwymiarowych jednocze"nie stosowane s- dwa kryteria podziału. Za pomoc- ka+dego z nich wyr.+nione s- tylko dwie sytuacje skrajne, na og.ł symbolizuj-ce punkty ograniczaj-ce. Kontinuum danej cechy. Tym samym powstaje co" w rodzaju macierzy gry i klasyfikacja osobowo"ci decydent.w na cztery podstawowe. I. Klasyfikacja wg F. I M. Littaver.w: ~ typ pierwszy – towarzyski sangwinik ~ typ drugi – perfekcyjny melancholik ~ typ trzeci – władczy choleryk ~ typ czwarty – spokojny flegmatyk II. Klasyfikacja w oparciu o kryteria stylu oraz charakteru decydenta: Zachowania decydenta stanowi- funkcj3 pi3ciu wyznacznik.w: ~ charakteru decydenta ~ uog.lnionego pogl-du na "wiat ~ stylu, czyli akceptowanych wzorc.w działania ~ klimatu oczekiwa& ~ układu sił w o"rodku decyzyjnym III. Klasyfikacja osobowo"ci decydent.w R. Birta: • klasyfikacja ta pozwala na uchwycenie dynamiki zmiany zachowa& szczeg.lnie w przypadku decydent.w o osobowo"ci paranoicznej. Taki decydent zmienia jakby swoj-

osobowo"4, przechodz-c przez kolejne fazy ewolucji: np. pod wpływem narastaj-cego stresu. Zastosowano tu dwie osie: wewn3trzny stosunek do "wiata mierzony na osi narcyzmu oraz stosunek zewn3trzny, mierzony na osi agresji OŚ AGRESJI Agresor OŚ NARCYZMU

narcyz poni+ony

Ofiara

Faza pierwsza

Faza druga

Faza czwarta

Faza trzecia

Motywy podejmowania decyzji we wszystkich czterech fazach ewolucji s- irracjonalne VII. Klasyfikacja opracowana przez M. Hermann: o" stylu decyzyjnego

O" koncentracji uwagi

Zainteresowanie skupione na podejmowaniu i wykonywaniu decyzji Zainteresowanie skupione na rozwi-zywanym problemie

styl formalny

styl nieformalny

Formalny przyw.dca Budowniczy zespołu Ideolog

Analityk

V. Klasyfikacja autorstwa J.Barbera poziom aktywno"ci politycznej Stosunek do dalszego pełnienia roli politycznej

pozytywny

wysoki pracodawca

niski obserwator

negatywny

przebojowiec

zniech3cony

VI. Klasyfikacja autorstwa Eyesneka skala konserwatyzmu

Twardo"4 my"lenia

•

twardogłowi ugodowi

radykałowie Komuni"ci Socjali"ci

Wpływy osobowo"ci jednostki na procesy decyzyjne ~ Kiedy osobowo"4 polityczna kształtuje decyzje polityczne?

konserwaty"ci Faszy"ci Konserwaty"ci

- Jest to efekt punkcji makrostruktur społecznych, z kt.rymi decydent jest zwi-zany. Wynika tak+e ze struktury i funkcjonowania organizacji politycznych, stanowi-cych jego działalno"4, jest zale+ne od sposobu rozumienia poj3cia „działanie racjonalne” w og.le i w konkretnej sytuacji decyzyjnej, a tak+e stanowi funkcje osobowo"ci decydenta oraz prze+ywanych przez niego emocji. •

Wpływ osobowo"ci na procesy decydowania Zachowanie jednostki stanowi bezpo"redni- funkcje dw.ch czynnik.w: ~ sytuacji decyzyjnej ~ osobowo"ci decydenta Typ osobowo"ci okre"la przede wszystkim kierunek wpływu, natomiast sytuacja decyzyjna sił3 wpływu Okre"laj-c typ osobowo"ci decydenta, mo+emy przewidywa4 og.lny kierunek decyzji, kt.re jest one w stanie zaakceptowa4.

•

Wysoki wpływ osobowo"ci decydenta na podejmowane decyzje wyst-pi w nast3puj-cych sytuacjach: 1. Zupełnie nowa sytuacja 2. Sytuacja bardzo zło+ona i skomplikowana 3. Sytuacja zawieraj-ca wewn3trzne sprzeczno"ci 4. Sytuacja bezkarno"ci decydenta 5. Sytuacja kryzysowa 6. Decydent ma poczucie misji w stosunku do sytuacji 7. Decydent jest osobi"cie emocjonalnie zaanga+owany w sytuacj3 decyzyjn8. Decydent nie ma do"wiadczenia 9. Decydent nie wie jaka jest sytuacja 10. Decydent nisko ocenia potrzeb3 decydowania racjonalnego 11. Poziom organizacyjny, na kt.rym działa decydent Poziom wpływu osobowo"ci decydenta w du+ej mierze zale+y r.wnie+ od tego, czy decyzje s- podejmowane: ~ jednostkowo ~ w grupie

•

Wpływ frustracji i stresu na procesy decydowania: A. Wpływ frustracji ~ Poj3cie frustracja jest definiowane jako taki stan ludzkiego organizmu wywołany pojawieniem si3 przeszkody na drodze do celu, kt.ry powoduje zachowanie w stosunku do sytuacji decyzyjnej Przyczyny frustracji s- og.lnie okre"lane jako przeszkody i dzielone na zewn3trzne w stosunku do decydenta oraz wewn3trzne Przeszkody zewn3trzne (pojawiaj- si3 na drodze do celu, s- cz3"ci- obiektywnie istniej-cej sytuacji decyzyjnej) ~ bierne ~ czynne

Przeszkody wewn3trzne (tkwi- wewn-trz człowieka i stanowi- funkcj3 jego cech psychologicznych) ~ bierne ~ czynne •

Skutki frustracji A. Agresja Ka+de przerwanie działa& zmierzaj-cych do realizacji celu, rodzi skłonno"ci do zachowa& agresywnych: ~ agresja na przeszkod3 ~ samoagresja ~ agresja w stosunku do kozła ofiarnego (konstruowanie wroga) B. Fiksacja Polega na irracjonalnym usztywnieniu zachowania, oderwania działa& od sytuacji decyzyjnej. Do realizacji cel.w stosuje si3 nieadekwatne instrumentu, co mo+e prowadzi4 do...