Markiewicz - Sposób istnienia i budowa dzieła literackiego PDF

Preview

Summary

Teoria literatury
...

Description

Henryk Markiewicz Główne problemy wiedzy o literaturze Sposób istnienia i budowa dzieła literackiego Zazwyczaj dzieło literackie traktowane było w sposób dualistyczny:  Uzmysłowienie idei  „utwór ducha ludzkiego” wyrażający myśli za pomocą słowa Budowa dzieła literackiego. Powszechna idea o organicznym bądź strukturalnym charakterze dzieła literackiego. Dzieło literackie, czyli tekst to swoisty sekwencjonalny (jednoznacznie i nieodwracalnie uporządkowany) układ znaków językowych brzmieniowych lub napisowych oraz związanych z nimi schematów znaczeniowych wyrazów i zdań. Wytwory mowne istnieją nietrwale i ukazują nam dzieło literackie tylko w jednej z wielu możliwych jego realizacji. Wytwory napisowe istnieją trwale. Znaki językowe w obu odmianach są znakami umownymi. Ze znakami językowymi związane są określone schematy znaczeniowe (nie mogą być rozumiane tak samo przez wszystkich odbiorców). W utworach literackich wieloznaczność (niejasność znaczeniowa) i wieloznaczeniowość (wieloplanowość znaczeniowa) wypowiedzi jest częstsza i wyższa. Funkcje schematów znaczeniowych w komunikacji językowej: Funkcje zasadnicze  Przedstawiająca – przekazuje informacje o cechach, stanach i czynnościach przedmiotów zewnętrznych wobec podmiotu wypowiedzi, a także o samym podmiocie (f. autoprezentacyjna)  Wolicjonalna – przekazuje postulatu i życzenia podmiotu wypowiedzi; jej odmiana to f. pytająca II. Funkcje uboczne  Kontaktywna – nawiązuje i podtrzymuje kontakt podmiotu z odbiorcą wypowiedzi  Metajęzykowa – objaśnia znaczenia składników wypowiedzi III. Funkcje towarzyszące  Emotywna – wyraża postawę uczuciową podmiotu wobec zawartości wypowiedzi  Wyróżniająca – stałe cechy osobowości podmiotu (wiek, płeć) ujawniane przez styl wypowiedzi  Autoteliczna (poetycka) – kieruje uwagę na jakość i układ znaków językowych W tekście literackim wyróżnić można płaszczyznę znaków językowych i płaszczyznę znaczeniową wyrazów i zdań. Mamy również do czynienia z tworami takimi jak: postać literacka, fabuła, idea, które nie należą do żadnej z tych płaszczyzn, gdyż kształtują się w zależności od odbiorcy wyższe układy znaczeniowe. I.

Sfera wyższych układów znaczeniowych: I.    

Poszczególne „ujęcia” przedmiotów przedstawionych, stanowiące drobne, wyodrębnione całości: Bezpośrednio dane cechy zewnętrzne i wewnętrzne Stany i wypowiedzi zewnętrzne i wewnętrzne Związki logiczne między przedmiotami Ujęcia mieszane

        

II Cechy charakteryzujące fabułę: Jej stosunek do prawdopodobieństwa życiowego Sposób motywacji zdarzeń i stopień ich przewidywalności Ich jedno- lub wielowątkowość Więź kompozycyjna Dobór i uszeregowanie typowych funkcji fabułotwórczych i ich dystrybucja między postacie utworu Ciągłość lub przerywalność narracji Przewaga sekwencji dynamicznych lub statycznych Tożsamość bądź zmienność miejsca fabuły Stosunek porządku czasowego wydarzeń przedstawionych do porządku czasowego narracji

    

II O konstrukcji postaci literackiej decydują: Stosunek do prawdopodobieństwa życiowego Koncepcja osobowości Motywacja cech charakteru i sposobu postępowania Sposób przedstawienia przeżyć wewnętrznych Statyka lub zmienność osobowości

III Świat przedstawiony w dziele literackim charakteryzują:  Stopień i kierunek transformacji w stosunku do naturalnego odbioru świata  Wymiary czasowe i przestrzenne, pojemność zdarzeniowa i postaciowa  Statyczność bądź dynamiczność  Obecny w nim porządek filozoficzny Składniki sfery wyższych układów znaczeniowych tworzą tzw. Rzeczywistość przedstawioną w dziele literackim....