Renesans - notatki PDF

Preview

Summary

notatki...

Description

RENESANS Dekameron Sokół 9 opowieść- Giovanni Boccacio Federigo poświęca sokoła- ostatnią rzecz, jaką posiada i robi z niego obiad by ugościć damę serca. Przez co ona zgadza się zostać jego żoną i czyni go bogatym. Teoria sokoła- poświęcić coś ważnego w imię jeszcze ważniejszej rzeczy.

Makbet-William Szekspir Makbet- początkowo dobry władca, wzór do naśladowania, perspektywa zdobycia władzy budzi chore ambicje, inicjuje się w mord, wyrzuty sumienia, jedna zbrodnia ciągnie za sobą kolejne, śmierć w pojedynku- z rąk Makdufa. Makbet staje się królobójcą, tyranem, opętany władzą ulega wpływom czarownic i żony. Lady Makbet – najpierw przykładna żona, demoniczna ambicja, planowanie mordu, brak wyrzutów sumienia, obłęd, samobójstwo. Kobieta bezwzględna. Banko- przyjaciel Makbeta, towarzyszy mu podczas spotkania z czarownicami na wrzosowisku. Zostaje zamordowany przez przyjaciela, którego ostrzegał przed konsekwencjami przepowiedni czarownic. Dunkan- sprawiedliwy i prawy król Szkocji, tytułuje Makbeta za zasługi dla kraju, ginie w zamku z jego rąk. Makduf-wierny królowi, jego rodzina zostaje zabita na polecenie Makbeta, to jego dotyczy przepowiednia na temat zabójcy Makbeta, któy nie narodził się naturalnie z kobiety, przyszedł on na świat poprzez cesarskie cięcie. Lady Makduf- zostaje zamordowana wraz ze swoim synem w zamku. Czarownice- alter ego Makbeta, są mściwe, złośliwe, przepowiadają przyszłość, przewodzi im Hekate. Piekło to władza: uzależnia, doprowadza do zabójstw i śmierci, daje złudne poczucie bezpieczeństwa, poczucie zagrożenia ze strony bliskich, obsesja, obłęd. Motyw zbrodni Motyw ten jest elementem napędzającym akcję Makbeta. Zamordowanie Dunkana niesie za sobą kolejne morderstwa, a tytułowy bohater zdaje sobie sprawę, że nie będzie potrafił zatrzymać tego tragicznego ciągu. Pierwsza zbrodnia była najtrudniejsza dla Makbeta, kolejne przychodziły mu ze swoistą łatwością. Pomimo, że zabił już wcześniej wielu ludzi na polach bitewnych, to dopiero zamordowanie śpiącego Dunkana spowodowało u bohatera wyrzuty sumienia i poczucie hańby. Jak mówi sam Makbet, jedynym bodźcem do popełniania zbrodni jest dla niego ambicja, ale na tę ambicję wpływają zwłaszcza kobiety – Lady Makbet i trzy czarownice. Bohater morduje Dunkana, ale resztę morderstw zleca swoim podwładnym żołnierzom lub najętym zbirom. Makbet zrozumiał, że jedynym sposobem na powstrzymanie go od kolejnych morderstw jest jego śmierć. Motyw winy i kary Poczucie winy i wyrzuty sumienia towarzyszą Makbetowi od momentu popełnienia pierwszej zbrodni – zamordowania Dunkana – do śmierci. Bohater robi wszystko, by nie myśleć o konsekwencjach swoich okrutnych czynów, ale jego podświadomość nie pozwala mu na to. Sumienie Makbeta i jego małżonki przybiera postać halucynacji – bohaterowi ukazuje się duch Banka, a Lady Makbet wydaje się, że jej ręce zbroczone są krwią. Małżeństwo Makbetów początkowo chciało całą winę za zamordowane Dunkana zrzucić na służbę króla, a później na jego synów. Jednak z biegiem czasu prawda wychodzi na jaw, a jej konsekwencje doprowadzają do tragicznego końca dwójkę bohaterów. Motyw małżeństwa Związek małżeński dwójki głównych bohaterów – Makbeta i Lady Makbet – nie jest oparty na zasadach patriarchatu. Inaczej niż w większości małżeństw w ówczesnych czasach, pozycja kobiety w rodzinie Makbetów jest bardzo silna i znacząca. Można powiedzieć, że Lady posiada wiele męskich cech. Motyw władzy Władza jest celem, do którego po trupach dąży Makbet. Makbeta jest doskonałym przykładem tego, jak nie można rządzić państwem. Władza tytułowego bohatera opierająca się na tyranii jest przeciwstawiona rządom wielkich królów takich jak Dunkan czy Edward. Można dostrzec podobieństwo bohatera do mitycznych postaci dz dramatu antycznego Sofokles- Antygona. Eteokles i Polinejkes to synowie Edypa i Jokasty, którzy stoczyli ze sobą bratobójczy pojedynek, w którym obydwaj zginęli, o tron Teb.

Motyw halucynacji Wizje i halucynacje towarzyszą głównej parze bohaterów przez cały czas akcji dramatu. Pierwszą z nich jest widmo unoszącego się w powietrzu zakrwawionego sztyletu, który prowadzi Makbeta do komnaty króla Dunkana. Następną wizją jest duch Banka, siedzący na miejscu Makbeta przy biesiadnym stole. Duch przypominał bohaterowi, że żądza władzy doprowadziła do tego, iż zabił własnego przyjaciela. Stan psychiczny Lady Makbet jest do tego stopnia rozchwiany, że kobiecie w czasie lunatykowania wydaje się, że ma dłonie zbroczone krwią. Bohaterka usilnie próbuje oczyścić ręce, ale żadnym sposobem nie może tego zrobić. W przypadku obu postaci halucynacje są wynikiem gnębiących ich wyrzutów sumienia. Motyw przepowiedni Proroctwo wprawia w ruch całą akcję Makbeta. Dokładniej rzecz ujmując, robią to czarownice, które przepowiadają Makbetowi, że najpierw zostanie tanem Kawdoru, by później zostać królem Szkocji. Wiedźmy przepowiadają szereg innych wydarzeń: mówią, że Banko będzie płodził króli czy, że Makbet powinien strzec się Makdufa. Czarownice wzywają widma, które przepowiadają bohaterowi, jak uniknąć śmierci i kto może go zgładzić. Wszystkie przepowiednie, poza tą dotyczącą potomków Banka, realizują się w obrębie akcji dramatu.

Jan Kochanowski Na swoje księgi Kochanowski chce pisać nie o sprawach poważnych, ale śmiesznych, błahych, żartach, z założenia ma bawić i rozweselać, a nie przesadnie moralizować i nudzić.

O żywocie ludzkim Podejmuje problematykę filozoficzną, zastanawia się nad życiem, wszystko przeminie, motyw teatrum mundi, czyli teatru świata, człowiek jako marionetka w rękach Boga.

Czego chcesz od nas Panie -hymn Bóg ukazany jako hojny i bogobojny, pochwalona jest Jego mądrość i doskonałość, które widoczne są w niezachwianej harmonii świata. Porządek świata sprowadzony do porządku panującego w naturze, tak jak pory roku zmieniające się. Podkreślony jest także związek człowieka z naturą, a dalej podmiot znowu składa wyrazu wdzięczności za dobrodziejstwa Boga i prosi o dalszą opiekę nad nim.

Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów Pieśń rozpoczyna się zwrotem do szlachty, w którym pokazany jest im stan wstydu i porażki. Szlachta pozwoliła na przegraną i nic nie jest w stanie zrekompensować szkód, a najeźdźca czuje się bezkarny na ich ziemi. Występuje porównanie zbójców do wilków, króla do pasterzy, który powinien chronić naród, a ludność do owiec, która nie ma pasterza, dlatego została napadnięta. Podmiot uważa, że jest czas by stanąć do walki i mężnie bronić kraju. By zmyć hańbę szlachta musi porzucić wszelkie zabawy i przyjemności i skończyć biesiady, gdy kraj woła o pomoc. Trzeba dokonać radykalnych zmian, ale nie można tracić nadziei i walczyć w obronie ojczyzny.

Pieśń Świętojańska o Sobótce Cykl 12 pieśni wkomponowany w obchody sobótki- Nocy Kupały, przypadającego na noc 23 czerwca, czyli wigilię Św. Jana. Prezentują poglądy i przekonania poety, podkreślają radość istnienia i zachęcają do korzystania z życia, ale nierzadko skłaniają do zadumy i refleksji nad otaczającym światem. Panna I - świętowanie po wykonanej pracy, Panna II i III – pochwała tańca, Panna IV i V - pieśń miłosna, Panna VI i XII – mit arkadyjski, pochwała życia wiejskiego Panna VII - zanegowanie myślistwa, Panna VIII - tematyka pasterska, Panna IX - opowiedzenie mitu o Filomeli, zamienionej w słowika, Panna X - zanegowanie wojny, Panna XI – pochwała Doroty, żony Kochanowskiego.

Treny I- łzy Heraklitowe Skargi symonidowe ból po stracie córki, śmierć jako smok, słowiczek jako Urszula

V- Oliwka VI-sofa Słowieńska, lutnia, cierpienie matki, talent VII-posag, przedwczesna śmierć VIII- pusty dom IX- kryzys światopoglądowy, mądrość jako cnota, stoicyzm, epikureizm X- miejsce pobytu córki, prośba i pojawienie się we śnie XI- fraszka jako cnota XIX- SEN- przyjście babci i Urszulki, rozpacz ojca, spokój, znalezienie miejsca pobytu córki, która uniknęła tragedii i cierpienia na ziemi

Żeńcy-Szymon Szymonowic sielanka Żeńcy to ludzie uczestniczący w żniwach. Starosta jest zwierzchnikiem pracujących na polu chłopek Oluchny i Pietruchy, nadzoruje ich prace na polu, nie dając ani chwili wytchnienia, nie pozwala im także zregenerować sił przez co są ciągle zmęczone. Starosta wymaga od nich zwiększonego zaangażowania w pracę i gdyby mógł to wydłużyłby dobę, żeby chłopki pracowały dłużej. W dodatku bije jest za lekkie nieposłuszeństwo lub przeciwstawienie się. Pietrucha zestawia go ze słońcem na zasadzie kontrastu, uważa, że słońce jest od niego łaskawsze, bo w dzień świeci, a w nocy zachodzi. On natomiast nie pozwala na odpoczynek. Słońce powinno go nauczyć odróżniać pracę od odpoczynku. Pietrucha jest sprytna i spostrzegawcza, wie, jak zadowolić oko i ucho starosty, żeby oszczędzić sobie kar. Kiedy widzi, że nadchodzi chwali jego zalety i robi wszystko, żeby mu się przypodobać, jednak, gdy odchodzi mówi o nim całkiem przeciwnie, wie, jak ująć go swoim śpiewem. Swacha Domowa Swacha jest nieudolna, nie potrafi zrobić najprostszych rzeczy, nie potrafi należycie zająć się domem, mimo, że nie wypełnia swoich obowiązków, nie waha się pouczyć innych, krytykuje służbę oraz karze. Swacha jest zazdrosna o starostę i podkochuje się w nim, nie chce dopuszczać do niego innych kobiet. Oluchna narzeka na srogiego starostę i na to, że muszą pracować bez wytchnienia. Porównuje ich prace do pracy oracza, pełna współczucia dla bitej Maruszki. Motyw wsi Chłopi wychodzą do pracy bladym rankiem, nie mają popołudniowej przerwy, są zmuszani do pracy, nikt nie przejmuje się ich kondycję fizyczną i psychiczną, często są karani za małe występki, niedoceniani.

O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski Utwór mówi na temat kondycji państwa, o problemie, który należy rozwiązać i którego nie można przeoczyć, bo może dojść do katastrofy. Rzeczypospolita zostaje porównana do organizmu biologicznego, który funkcjonuje dobrze, gdy jest całością, a jego części współgrają ze sobą. Państwo składa się z obywateli poszczególnych stanów i przestrzeni kraju. W społeczeństwie jednostka jest postrzegana jako istotna część, bez której nie funkcjonuje tak samo jak przedtem. Także jednostka nid funkcjonowałaby bez państwa. Człowiek to zwierzę stadne, zatem nie potrafi działać sam i musi znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie. Prawo powinno być równe dla każdego. Organizm państwowy porównany jest do społecznego, a podmiot zwraca uwagę na hipokryzję władz.

Kazanie sejmowe Piotra Skargi Na początku występuje nawiązanie do księgi Koheleta, “wszystko to marność, marność nad marnościami”. Wszystko co mamy i posiadamy na padole ziemskim jest nic nie warte, bo przemija. Występuje porównanie ciała do państwa, ciało choruje i traci swoją witalność tak jak państwo z czasem ulega rozkładowi. Podmiot zwraca się do szlachty polskiej, w której wypatruje przyczyny chorób oraz lekarzy, którymi mogliby się stać dla kraju. Ojczyzna porównana jest do matki, która pogrążona jest chorobami. Podmiot porównuje Rzeczpospolitą do okrętu, kiedy wiatry przewracają okręt to człowiek głupi myśli o swoich dobrach, ale jak okręt tonie to on razem z nim. Okręt jest ojczyzną, o którą powinniśmy dbać, jeśli coś się dzieje złego to musimy działać, bo inaczej zatoniemy razem z nią.

Sonet 132- Francesco Petrarca Podmiot zastanawia się, czy to co czuje jest miłością, czy innym uczuciem. Jeżeli to miłość to, dlaczego ogarnęła jego serce, jaki jest powód. Podmiot płacze i zastanawia się, dlaczego, skoro sam

skazał się na to uczucie, zwraca się do miłości, która jest porównana do śmierci żywej, bo daje nadzieję, lecz także przynosi cierpienie. Miłość rządzi podmiotem, a on jest bezradny i nie może nic zrobić, bo to nie zależy od niego, nie ma kontroli nad tym uczuciem i cierpi. Ma wrażenie, że postępuje mądrze, lecz popełnia wiele błędów i stracił swój cel życia. Nie wie, dokąd podąża i po co, zachowuje się niestosownie do sytuacji, ale tego nie dostrzega....