Rola i zadania Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce, [w:] Wojska radzieckie w Polsce 1939-1993, red. S. Dąbrowskiego, K. Jaworskiej, W.W. Szetelnickiego, Legnica 2013 PDF

Preview

Summary

36 Paweł Piotrowski podlegający operacyjnie Północnej Grupie Wojsk Armii Radzieckiej. W maju 1945 r., wyko­ rzystując potencjał bazy Kriegsmarine, powstała Świnoujska Baza Wojenno-Morska. W la­ tach pięćdziesiątych była ona jedną z największych baz 4. Floty Bałtyckiej. W jej składzie znajdowały się...

Description

36

Paweł Piotrowski

podlegający operacyjnie Północnej Grupie Wojsk Armii Radzieckiej. W maju 1945 r., wyko­ rzystując potencjał bazy Kriegsmarine, powstała Świnoujska Baza Wojenno-Morska. W la­ tach pięćdziesiątych była ona jedną z największych baz 4. Floty Bałtyckiej. W jej składzie znajdowały się początkowo dywizjony kutrów torpedowych i trałowców 6, jednostki lotni­ cze, cały szereg jednostek zaplecza, w tym pułk artylerii przeciwlotniczej, magazyny amu­ nicji i paliw, węzeł łączności oraz baterie artylerii nadbrzeżnej w rejonie Świnoujścia. Dużą część tych sił wycofano w końcu lat pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych, kiedy stronie polskiej przekazano większość nabrzeży w Świnoujściu. W latach siedemdziesią­ tych i osiemdziesiątych w Świnoujściu stacjonował sztab 24. Brygady Kutrów Torpedowych (później torpedowo-rakietowych) oraz dywizjon kutrów rakietowych, natomiast dywizjon kutrów torpedowych wchodzący również w skład tej brygady bazował w Sassnitz na Rugii (NRD) 7• Głównym zadaniem jednostek stacjonujących w Świnoujściu było zwalczanie ze­ społów okrętów NATO wychodzących na Bałtyk z cieśnin duńskich, jak też obrona przed okrętami podwodnymi podejść do bazy Floty Bałtyckiej w Bałtijsku. Brygada była ostatnią już rosyjską jednostką bojową, która opuściła Polskę, nastąpiło to bowiem 28 październi­ ka 1992 r. 8 Natomiast sam garnizon został przekazany stronie polskiej dopiero 22 grudnia 1993 r. 9• Do 1960 r. w skład Świnoujskiej Bazy Morskiej wchodziła także dywizja lotnictwa myśliwskiego, której zadaniem była obrona powietrzna wybrzeża polskiego od Świnoujścia po Ustkę. W pl anach operacyjnych z lat sześćdziesiątych i 70. główny trzon sił PGWAR miał wy­ stawić armię ogólnowojskową działającą w drugim rzucie na Zachodnim Kierunku Ope­ racyjnym 10• Kolejnym zadaniem było utrzymywanie w Polsce dużej liczby magazynów amunicji (w tym atomowej), broni czy paliw, które miały zostać wykorzystane przez siły sowieckie walczące na terenie Niemiec, jak również miały służyć tranzytowi ogromnych mas wojsk, szacowanych na 1,5-2 mln żołnierzy, które w razie wybuchu wojny miały prze­ mieszczać się przez terytorium Polski. Dekada lat osiemdziesiątych to okres ponownego wyścigu zbrojeń pomiędzy ZSRR i USA, a co za tym idzie, także wzrostu napięcia po­ między oboma blokami. Sytuacja ta wymagała udoskonalenia struktury dowodzenia siła­ mi Układu Warszawskiego. We wrześniu 1984 r. powołano zatem główne dowództwa za­ chodniego i południowo-zachodniego kierunków strategicznych. Dowództwo Zachodniego Kierunku Strategicznego rozmieszczono w Legnicy, a jego pierwszym głównodowodzącym został marszałek Nikołaj W. Ogarkow 11• Aby zwolnić pomieszczenia sztabowe w Legnicy, dowództwo Północnej Grupy Wojsk AR przeniesiono wówczas do Świdnicy. Zachodniemu Kierunkowi Strategicznemu podlegały wszystkie siły Układu Warszawskiego stacjonujące na terenie NRD, Czechosłowacji, Polski, Białorusi i zachodniej części Ukrainy. Było to naj­ większe wówczas zgrupowanie wojsk w świecie. Dowództwo Zachodniego Kierunku StraR. Tech ma n, Annia radziecka w gospodarce morskiej Pomorza Zachodniego w latach 1945-1956, Poznań 2003, s. 206. 7 P. Gałki n, Blesk i niszczeta Baltflota, ,,Kaliningradskoje Nowyje Kolosa" 20-26 lipca 2006 r. 8 M. L. Kro gu 1 s ki, Okupacja w imię sojuszu. Annia Radziecka w Polsce 1956-1993, Warszawa 2001, s. 172. 9 P. Wieczorek, K. Zukrowska,RussianmilitaryBase Closures in Poland, Survey 1996, s. 67. 10 Materiały razbora operatywno-strategiczeskago komando-sztabnogo uczenia „Zapad-77", Mo­ skwa 1977 (w posiadaniu autora), s. 10-11. 11 B. Potyrał a, Z. S zku rł at owski, Dawództwo Zachodniego Kien.mku Operacyjnego w Legnicy w strukturze wojskowej ZSRR w latach 1984-1992, ,,Szkice Legnickie", t. XIX, s. 126-127. 6...