System partyjny w Polsce PDF

Preview

Summary

Pytania i odpowiedzi. Polecam i nie wiem co napisać...

Description

System partyjny w Polsce 1. Definicja partii politycznej Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej. (Art.1 ust.1 ustawa z dnia 27 czerwca 1997r. – o partiach politycznych) Partia polityczna jest dobrowolną organizacją społeczną dążącą do uzyskania poparcia wyborczego, a przez to do realizacji określonego programu politycznego oraz obsadzenia określonych stanowisk w systemie władzy publicznej. Partie polityczne są zatem głównymi aktorami i beneficjentami procesu wyborczego, wpływają bezpośrednio na selekcję kandydatów do parlamentu oraz do uchwałodawczych organów samorządowych uczestniczą również pośrednio w wyłanianiu kandydatów na stanowiska w organach władzy wykonawczej. Typy definicji partii politycznej: - unitarne, jeden element odróżniający partię od innych organizacji, takimi elementami wyróżniającymi mogą być: program partii lub doktryna, struktura wewnętrzna (istotne według Duvergera), zamierzony cel działania - podrzędnie złożone, partia jako organizacja o określonej strukturze wewnętrznej oraz posiadająca wpływ na władzę lub dążąca do jego posiadania - nadrzędnie złożone, to organizacja posiadająca określony program polityczny i strukturę wewnętrzną oraz dążąca metodami nierewolucyjnymi do zdobycia lub utrzymania władzy 2. Cechy partii politycznej - ma zorganizowany charakter, który przejawia się w tworzeniu odpowiednich struktur na szczeblu centralnych i lokalnym; - tworzy własny program polityczny będący wyznacznikiem działania; - na jej czele stoi lider partii; - ma na celu zdobycie i utrzymanie władzy; - członkostwo partii przysługuje osobie, która spełni warunki przyjęcia do organizacji. 3. Partia polityczna według M. Webera pogląd Maxa Webera - partie narodziły się na drodze ewolucji i przekształceń. Partie polityczne wyodrębniły się z wcześniejszych form organizacji różnego rodzaju stronnictw, wspólnot politycznych. Przeszły swoisty proces rozwoju – zaczynając od koterii arystokratycznych aż po partię polityczną w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Stosunki stowarzyszenia opierające się na formalnie swobodnym werbunku, których celem jest pozyskanie dla ich kierowników władzy w obrębie pewnego związku, a dla ich aktywnych uczestników dzięki temu (idealnych lub materialnych) szans. 4. Formy partii politycznej – M.Weber - partie charyzmatyczne Gdy spór dotyczy charyzmatycznego znamion pana, charyzmatycznie właściwego pana (schizma) Partie tradycjonalistyczne – spór dotyczący sprawowania tradycjonalnej władzy w sferze swobodnych arbitralnych decyzji i łaski pana Partie wyznaniowe - z reguły, choć nie z konieczności, tożsame z partią charyzmatyczną spór dotyczy treści światopoglądu lub wiary

Partie czysto zawłaszczeniowe - spór z panem i jego sztabem administracyjnym o sposób obsadzania sztabów administracyjnych, często tożsame z partią tradycjonalistyczną 5. Etapy kształtowania się partii politycznych 

   

partie jako ugrupowania o strukturze rodowej – factiones, ugrupowania tworzone przez nobilów, łączące kilka rodów i walczące między sobą o władzę w Rzymie przed II wojną punicką partie jako ugrupowania arystokratyczne – scharakteryzowane analogicznie jak u Webera partie klubowe partie masowe partie masowej integracji – w wyniku zmian gospodarczo – społecznych, które zlikwidowały XIX wieczny model stosunków społecznych, powstał nowy rodzaj partii, odwołujący się już nie do jednej klasy, ale do wszystkich grup społecznych, oparty nie na masowym członkostwie, ale na dążeniu do masowego poparcia

- według Webera Koteria jest najprostszą formą zorganizowania ludzi o podobnych poglądach politycznych. Ta forma ugrupowania cieszyła się popularnością w XVII i XVIII wieku. Na czele koterii stali przedstawiciele możnych rodów, którzy grupowali wokół siebie klientelę polityczną. Najważniejszym zadaniem koterii było przechwycenie władzy, nie zaś realizacja programu politycznego, zazwyczaj mającego bardzo ogólny charakter. Na terytorium Polski jedną z najsłynniejszych koterii była tzw. Familia pod przewodnictwem rodu Czartoryskich. Trochę później, bo w II połowie XVIII wieku zaczęły funkcjonować z kolei kluby polityczne – działały z powodzeniem także w XIX wieku. W odróżnieniu od koterii klub posiadał już jasno określony program polityczny i swoich przywódców, lecz za to nie tworzył rozbudowanych struktur terytorialnych, ograniczał się raczej do małych obszarów, centralne miejsce klubu zajmowali deputowani będący członkami parlamentu. Klub polityczny tworzyła grupa osób skupionych wokół jednego programu politycznego, której zadaniem było zdobycie władzy i zrealizowanie swojego manifestu. Tego typu organizacją byli m.in. jakobini i żyrondyści podczas Wielkiej rewolucji Francuskiej a także Polskie Stronnictwo Patriotyczne działające podczas obrad Sejmu Czteroletniego. XIX wiek przyniósł jeszcze jeden typ ugrupowania politycznego, mowa o partii masowej, czyli organizowane o określonym programie, które skupione są na zdobyciu jak największej liczby członków. Mogły zaistnieć dzięki rozpowszechnieniu się procesu demokratyzacji prawa wyborczego. Chęć zwerbowania dużej liczby zwolenników wpływa na to, iż program partii masowej jest z reguły dosyć ogólny i uniwersalny, bowiem tylko wówczas ma szansę przypaść do gustu tak dużej grupie osób. Partie masowe mają zwartą i mocno rozbudowaną strukturę, zarówno centralną jak i lokalną. Przeważnie partie tego typu zabiegają o zdobycie poparcia jednej konkretnej grupy odbiorców czy środowiska społecznego, np. robotników. Werbując swoich członków często odwoływano się do agitacji politycznej bądź propagandy, starano się oddziaływać na potencjalnych odbiorców na wiele sposobów, nie ograniczając się do prowadzenia swojej kampanii wyłącznie podczas wyborów, ale permanentnie. Partie masowe przeważnie opierały się na konkretnej ideologii czy doktrynie, która tworzyła jej podstawę programową.

Natomiast, jeśliby chcieć skupić się na kolejnym stadium rozwoju ugrupowań politycznych, należy przytoczyć informacje o partii wyborczej. Jest to współczesna organizacji politycznej, która za cel nadrzędny stawia sobie zwycięstwo w wyborach. Najaktywniej funkcjonują te partie w czasie kampanii wyborczych. Programy prezentowane przez partie wyborcze wyzbywają się podążania zgodnie z daną ideologią – elementy radykalne z reguły są niwelowane, tworząc swoja kampanię liderzy partii strategię budują wokół umiarkowanych poglądów i postulatów, bowiem tylko takie mogą zjednać największą liczbę wyborców. 6. Instytucjonalizacja partii politycznej i jej efekty „proces rozwojowy, przekształcający luźne i w ramy organizacyjne nie ujęte zespoły ludzi, realizujące cele polityczne – w zespoły zorganizowane trwale jakimiś trwałymi normami (niezależnie od tego, czy są to normy autonomiczne tych zespołów czy normy państwowe)” lub jako „przekształcenie stowarzyszeń w większym lub mniejszym stopniu ustrukturyzowanych w organizacje o wyraźnym celu zdobycia i utrzymania władzy państwowej. Partia jest zinstytucjonalizowana wtedy, gdy „posiada” silną, dobrze rozwiniętą biurokrację partyjną na szczeblu centralnym, jej struktury wszystkich szczebli są do siebie podobne, jest niezależna finansowo ze względu na pewność oraz wiele źródeł dochodów, kontroluje organizacje zewnętrzne, z którymi współpracuje, a także stanowiska decyzyjne są w niej zajmowane przez osoby, które swoją legitymację do ich zajmowania opierają na poparciu płynącym z wnętrza partii a nie spoza niej.

7. Cechy instytucjonalizacji partii politycznych Instytucjonalizacja – proces związany z rozwojem/ewolucją organizacyjną partii politycznej od momentu jej narodzin do chwili, w której staje się dojrzałą organizacją, tj. funkcjonuje w otoczeniu politycznym (reaguje i odpowiada na płynące z niego sygnały) Instytucjonalizacja partii to proces, w którym staje się ona instytucją o Instytucjonalizacja prawna – uregulowania prawne funkcjonowania partii politycznych Instytucjonalizacja partii to przekształcanie stowarzyszeń w większym lub mniejszym stopniu ustrukturyzowanych w organizacje o wyraźnym celu zdobycia i utrzymania władzy państwowej Instytucjonalizacja tak rozumiana oznacza występowanie elementów „obiektywnych” (powstanie partii jako silnej instytucji) i „subiektywnych” (społeczna akceptacja partii, uznania jej legitymacji) Organizacja – trwałe, celowe uregulowanie ludzkich działań i zachowań o Instytucje – wyposażanie ludzkich działań i zachowań w sens i znaczenie, oparte na odnoszących się do tych zachowań normach, wartościach, symbolach Proces instytucjonalizacji partii ma konsekwencje dla niej samej ale także dla otoczenia, w którym funkcjonuje – staje się jego stabilnym i przewidywalnym elementem. Organizacja nabywa swoistej, wyjątkowej charakterystyki, wynikającej ze sprecyzowania jej funkcji, celów, norm i wartości o Utrwalenie organizacji, wzmocnienie jej spójności, rozwój lojalności jej członków i zwolenników 8. Typy partii politycznych – M. Weber 9. Typy partii politycznych – M. Duverger

kadrowe, półmasowe, masowe Partia półmasowa – typ partii pośredni pomiędzy partiami kadrowymi i masowymi. Posiadają rozwinięta organizację, klarowna strukturę wewnętrzną i jasno określone zasady wewnątrz organizacyjne. Partie półmasowe angażują swoich członków nie tylko do celów wyborczych, ale również dla bieżących celów politycznych. Partie te zrzeszają niewielki procent swoich wyborców partie masowe z reguły są podzielone w zależności od sztywności ich struktury organizacyjnej. Z jednej strony są to partie oparte na jasnych, formalnie ustalonych zasadach członkostwa (karta, formy i warunki przystąpienia do partii, dyscyplina partyjna, surowe standardy postępowania i sankcje za ich naruszanie itp.). Z drugiej strony są partie, w których nie ma instytucji oficjalnego członkostwa, a o członkostwie partii decyduje na przykład charakter głosowania na kandydatów partii w wyborach. Pomiędzy tymi biegunami znajdują się różnorodne opcje dla bardziej lub mniej sztywnej organizacji. partie masowe są wyłącznie masowo dobrowolne, a struktura organizacyjna nie jest zbyt sztywna, co zapewnia wystarczającą swobodę wchodzenia i wychodzenia z partii. Z tego punktu widzenia partia masowa jest po prostu stosunkowo dobrze zorganizowanym i zorganizowanym ruchem masowym. partii kadrowych sięga czasów pojawienia się demokracji w Europie. W tym czasie głosowanie było ograniczone, a większość ludności została wykluczona z życia politycznego. Partie polityczne kadry składają się z niewielkiej liczby osób. Charakteryzują się kruchością struktury organizacyjnej, nie ma wzmocnionego członkostwa i składek członkowskich. Zwykle działania partii kadrowych odbywają się w okresie kampanii wyborczej. A kiedy nie ma wyborów, to w grupach parlamentarnych. Wpływowymi członkami takich partii są ludzie o wysokim statusie, mają dobre możliwości finansowe, są znani. Wszystkie te cechy i możliwości mogą zapewnić zwycięstwo partii w wyborach bez przyciągania poparcia. Różnica między partiami kadrowymi a masowymi wynika z infrastruktury politycznej i społecznej, która odpowiada zastąpieniu powszechnych wyborów. W dziewiętnastym wieku partie miały formę kadrową, ponieważ zaangażowanie mas nie miało sensu, ponieważ nie miały wpływu politycznego 10. Funkcje partii politycznych a. Funkcje partii politycznej sensu largo: - artykulacji i agregacji potrzeb i interesów- partie ujawniają, formułują i przekazują preferencje i interesy (głosy) określonych grup społecznych, spełnia rolę pasa transmisyjnego od społeczeństwa do systemu politycznego, - rekrutacji politycznej – przez co partie wpływają na kształt elit politycznych, przedstawiają kandydatów do urzędów publicznych, - wyborcza – poprzez tworzenie programu wyborczego, wybór kandydatów i przyjęcie strategii wyborczej partie biorą udział w walce o władzę, - funkcja rządzenia – partie tworzą koalicję rządową lub samodzielnie sprawuje władzę w państwie, bądź pozostają w opozycji, kontrolując poczynania rządzących. b. Funkcje partii politycznych sensu stricte: - wyłaniają elitę władzy w państwie, - stanowią forum legalnej władzy w państwie,

- wpływają na kształt opinii publicznej, - formułują doktryny i programy polityczne, - wiążą państwo ze społeczeństwem i stanowią podstawę, na której może opierać swoje działanie rząd, - integrują społeczeństwo w sferze życia politycznego, - uczestniczą w kształtowaniu i funkcjonowaniu systemów politycznych, 11. System partyjny Konfiguracja partii politycznych operujących w oparciu o ustabilizowane wzorce zachowań, w ramach ustrukturyzowanej przestrzeni politycznej, której granice zostają wyznaczone przez ich dążenie do maksymalizacji efektów wyborczych oraz określone preferowane i możliwe w danej sytuacji rozstrzygnięcia, prowadzące do sformowania gabinetu, w tym również dotyczące strategii koalicyjnych, a zachowanie partii w tym zakresie zostają zdeterminowane zróżnicowanym poziomem ich aspiracji (wyborczych, koalicyjnych, programowych i organizacyjnych). 12. Rodzaje systemów partyjnych w państwach demokratycznych - system rozproszony – występuje w sytuacji, gdy na scenie politycznej mamy dużą liczbę partii uzyskujących podobne poparcie polityczne, tak iż żadna z nich nie ma pozycji dominującej; poziom polaryzacji ideologicznej jest umiarkowany, gdyż partie są zmuszone do poszukiwania różnych konfiguracji politycznych w celu utworzenia stabilnej większości zdolnej przejąć władzę, - system równowagi – przykładem jest tu system dwupartyjny czy dwublokowy; sytuacja taka ma miejsce, gdy występuje dość znaczna polaryzacja sceny politycznej, zdominowanej przez konflikt, który umownie można określić jako: lewica -prawica cechą charakterystyczną tego systemu jest swobodne przechodzenie do roli opozycji do roli uczestnika koalicji rządzącej w zależności od woli elektoratu czy też porozumienia politycznego, -system nierównowagi – występuje w sytuacji, gdy jedna z partii politycznych zdobywająca w wyborach największą liczbę głosów (ale nie większość pozwalającą na samodzielne rządzenie) z tego powodu zajmuje uprzywilejowaną pozycję w stosunku do innych partii politycznych, bez jej udziału nie jest możliwe utworzenie jakiejkolwiek koalicji większościowej zdolnej wyłonić gabinet rządowy. 13. Typy partii wyłaniających się w procesie transformacji po 1989r. - Partie powstałe z organizacji typu forum (ruchu społecznego jak np. Solidarność), partie tworzące od początku strukturę organizacyjną typu „catch all” oraz partie powstałe w wyniku podziałów organizacji typu „catch all” - partie które pojawiły się niezależnie od działających partii typu „catch all” - partie postpeerelowskie, będące pośrednio bądź bezpośrednio kontynuatorkami działania ugrupowań funkcjonujących w reżimie komunistycznym i. partie odwołujące się wprost lub pośrednio do konfiguracji systemu partyjnego II RP lub okresu państwa podziemnego ii. partie nawiązujące do systemu partyjnego PRL wywodzące się z partii działających w czasie PRL iii. partie nawiązujące do działań opozycji demokratycznej 14. Teoria zakrzepnięcia podziałów historycznych, a polski system partyjny na początku lat 90-tych XXw. 15. Kształtowanie się polskiego systemu partyjnego po 1989r. - znaczenie czynnika historycznego

- wykluczenie SdRP - postępujący proces fragmentaryzacji - polaryzacja - system rywalizacyjny 16. Partie w Parlamencie Europejskim.  Demoraci UE  Europejska Partia Demokratyczna  Europejski Chrześcijański Ruch Polityczny  Europejska Partia Lewicy  Europejska Partia Ludowa  Europejska Partia Zielonych  Europejskie Przymierze na Rzecz Wolności  Europejskie Przymierze Ruchów Narodowych  Partia Europejskich Socjalistów  Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy  Ruch na rzecz Europy Wolności i Demokracji  Sojusz Europejskich Konserwatystów i Reformatorów  Wolny Sojusz Europejski Partia polityczna na poziomie europejskim to organizacja realizująca program polityczny, złożona z partii krajowych oraz członków niezrzeszonych, reprezentowana w kilku państwach członkowskich. Zgodnie z traktatami „Partie polityczne na poziomie europejskim są ważnym czynnikiem integracji w ramach Unii. Przyczyniają się one do kształtowania świadomości europejskiej i wyrażania woli politycznej obywateli Unii” Frakcje-partie w Parlamencie Europejskim (bardzo ważne): 1. Europejska Partia Ludowa – 17 parlamentarzystów polskich z PO i PSL 2. Sojusz Postępowych Socjalistów i Demokratów czyli Socjaliści i Demokraci – 7 parlamentarzystów polskich w tym 5 to członkowie SLD, którzy kandydowali z na wspólnej liści Koalicji Obywatelskiej i 2 przedstawiciele partii Wiosna w tym sam Robert Biedroń 3. Zieloni Wolny Sojusz Europejski – 1 parlamentarzystka z partii Wiosna Pani Sylwia Spurek z Poznania 4. Renew Europe (Odnowić Europę)czyli dawne ALD Alians Liberałów i Demokratów na rzecz Europy – nie ma nikogo z Polski 5. Niezależność i Demokracja – nie ma nikogo z Polski 6. Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy – 27 parlamentarzystów polskich z PiS Dwie pierwsze najsilniejsze, kolejność zgodnie z ilością miejsc w Parlamencie Europejskim. EKR bardzo słaba bo tam gdzie teraz jest PiS przed Brexitem byli również parlamentarzyści z Brytyjskiej Partii Konserwatywnej, i wcześniej byli 4 siłą polityczną w Parlamencie....