Samenvatting Legaliteitsprincipe, Strafrecht, H1 PDF

Preview

Summary

Download Samenvatting Legaliteitsprincipe, Strafrecht, H1 PDF

Description

Hoofdstuk 1: de strafwet 1. Het legaliteitsprincipe 1.1.

Begripsbepaling

Legaliteitsprincipe = - Geen misdrijf zonder wet (nullum crimen sine lege): Gedragingen mogen pas als misdrijf worden beschouw als wetgever ze als dusdanig heeft omschreven - Geen straf zonder wet (nulla poena sine lege): Op een dergelijk misdrijf kan enkel die straf worden toegepast die in de wet bepaald is Principe is opgenomen in Grondwet, Strafwetboek en internationale verdragen - Art. 7 EVRM en art. 14 IVBPR - Art. 12, tweede lid en art. 14 GW - Art. 2, eerste lid Sw.

1.2.

Gevolgen

1.2.1. De vereiste van een wettekst Ruimte betekenis: niet enkel wetten, ook - Decreten en ordonnanties: G&G kunnen binnen eigen BH ook strafbepalingen opnemen - Uitvoeringsbesluiten: UM kan ook misdrijven opnemen in besluiten Bv. drugwet = wet er zijn uitvoeringsKB waarin misdrijven staan - Gemeenten: GAS - Europa Indien G&G willen afwijken van strafbaarstelling/straf uit Boek I (die normaal algemeen gelden): kan enkel met eensluidend advies van de ministerraad (art. 11 Bijzondere wet van 8/8/80 zoals gewijzigd door wet 16/7/93)

bv. andere straf voorzien dan er in Sw. staat (bv. verplichte stopzetting vergunningsplichtige activiteit) bv. nieuwe strafbaarstelling: de strafrechtelijke verantwoordelijkheid leggen bij iemand anders dan diegene die is veroordeeld Gemeenteraden hebben BH gekregen om straffen + bestuurlijke sancties te bepalen voor de overtredingen van zijn reglementen/verordeningen - Straffen mogen politiestraffen niet te boven gaan Bv. Geldboete tot 350€ (vroeger 250€), schorsing vergunning - Mag niet (in principe) voor overtredingen die reeds bij wet/decr./ordon. worden bestraft (vermijden dat zowel op bestuursrechtelijk als strafrechtelijk vlak een sanctie wordt opgelegd) Uitz.: voor bepaalde feiten, bv. diefstal, opzettelijke slagen en verwondingen (art. 119bis §2 Nieuwe Gemeentewet). In dat geval: kiezen voor bestuurlijke afhandeling of strafrechtelijke afhandeling, nooit beiden - Aantal wijzigingen (Wet 24 juni 2013 betreffende de GAS) o Max. leeftijd 14 o Boete max 175 (minderjarig) of 350 (meerderjarig) o Bepaalde alternatieven mogelijk: gemeenschapsdienst en lokale bemiddeling

Europa - Vroeger vaak via kaderbesluiten: mogen nieuwe misdrijven creëren en bestaande harmoniseren (HvJ: zelfs als nog niet omgezet in nationale wetgeving: toepassen) - Nu steeds vaker via RL, die ook omgezet moeten worden in nationale wetgeving - Greep EU wordt steeds groter: definiëren nieuwe misdrijven etc. - EU wil harmonisatie van strafbaarstellingen en straffen - EVRM en IVBPR zwakken vereiste van formele wettekst af: gedraging = misdrijf als een “rechtsbeginsel erkend door de beschaafde volken” dat bepaalt (= Nurembergsclausule) Bv. oorlogsmisdaden na WOII 1.2.2. Het verbod van terugwerkende kracht Wetgever mag niet met terugwerkende kracht gedragingen strafbaar stellen + rechter mag strafbepaling niet toepassen op feiten voorgevallen voor de inwerkingtreding Uitzondering: terugwerkende kracht mildere strafwet 1.2.3. Lex certa principe Bepaalt dat strafwet zo moet geformuleerd zijn dat iedereen op het ogenblijk waarop hij gedrag aanneemt, weet of het strafbaar is Heeft betrekking op strafbaarstelling én straf Gevolg: gedraging blijft strafbaar, maar wetgever moet wettekst duidelijker maken Komt steeds vaker in gedrang GW, HVC en EHRM zijn hier soepel in. Het is meer dan ooit de strafrechter die bepaalt hoe de geformuleerde strafbaarstelling in een concrete situatie moet worden toegepast HVC: volstaat dat er “redelijke voorzienbaarheid” is: men moet kunnen achterhalen wat de wetgever heeft bedoeld: adhv - De doelstellingen van de wetgever halen uit bv. parlementaire voorbereiding - Rechtspraak: wat was interpretatie andere rechtscolleges? ( spreken elkaar soms tegen!) dus rechtsonderhorige moet ook oog hebben voor ratio legis - Vereiste van een moreel element in elk misdrijf - Bijzondere hoedanigheid/functie rechtsonderhorige Bv. hoewel hoogverraad niet strafbaar gesteld in wettekst (wettekst bestond, maar nog niet gepubliceerd): Russische marinier werd hiervoor veroordeeld omdat hij vanuit zijn functie moest weten dat strafbaar was strafrechter heeft veel beoordelingsvrijheid 1.2.4. Het verbod van analogie Strafrechter mag niet op stoel wetgever zitten: als er strikte interpretatie is voor wet, moet hij die volgen Enkel gedraging die aan wettelijke omschrijving beantwoordt, kan aanleiding geven tot bestraffing Maar HVC: bedoeling van de wetgever primeert. Analogische interpretatie wordt aanvaardt wanneer het ten voordele is van de verdachte/beklaagde/beschuldigde. Als de rechter de bedoeling niet kan

achterhalen, geldt de meest gunstige voor de verdachte/beklaagde/beschuldigde. Dus verbod analogie betekent niet dat bewoordingen altijd in de meest enge betekenis moet worden geïnterpreteerd Bv. de rechtsfiguren van de noodtoestand en onoverwinnelijke dwaling: zijn niet bij wet bepaald Interpretatiemiddelen om de bedoeling van de wetgever te achterhalen: - Authentieke interpretatie: uitlegging door wetgever zelf (begripsomschrijving in wet zelf of latere interpretatieve wet) - Doctrinale interpretatie: uitlegging door rechtsleer - Jurisprudentiële interpretatie: uitlegging gegeven door rechtspraak hoven en rechtbanken Probleem: als wetteksten zeer duidelijk, maar niet in overeenstemming lijkt te zijn met de ratio legis. HVC: parlementaire voorbereidingen kunnen hiertegen dan niet worden aangevoerd (zelfs als die strijdig is met die duidelijke interpretatie van de wet) neemt hier afstand van: ratio legis krijgt steeds vaker belangrijkere plaats Het adagium “in dubio pro reo” (= twijfel komt beklaagde ten goede) geldt enkel op schuldniveau: twijfel? Vrijspreken. heeft geen toepassing op strafbepaling of strafvervolging: strafrechter moet altijd wettekst interpreteren (anders strafweigering). Dus: kijken naar bedoeling wetgever en niet analoog interpreteren. Als rechter moet interpreteren: authentieke interpretatie krijgt altijd voorrang Bv. diefstal bij nacht: nacht = >1u na zonsondergang of...