Szwecja system polityczny PDF

Preview

Summary

Ćwiczenia, Dr. Domagała...

Description

SZWECJA Ad.1 Zasady naczelne: Konstytucja: nie jest jednolitym aktem prawnym i tworzy ją kilka osobnych aktów prawnych - Akt o Sukcesji Tronu (1979) - Akt o Formie Rządu (1974) - Ustawa o Wolności Prasy (1948) Podstawową zasadą ustrojową jest zasada suwerenności Narodu, realizowana przez wybory przedstawicieli do Riksdagu i do lokalnych organów municypalnych. Forma rządów, ustrój w Szwecji to system parlamentarno – gabinetowy. Państwa skandynawskie należą do państw o najdłuższej tradycji respektowania praw i wolności człowieka, co oznacza szeroki katalog zasad konstytucyjnych związanych z ochroną praw i wolności obywatela, takich jak: - wolność wypowiedzi - wolność zrzeszania się - wolność manifestowania - przemieszczania się - prawo do sądu - zakaz ekstradycji poza granice Szwecji jej obywateli - ochrona przed podsłuchem - ochrona przed cenzurą itp. Ten katalog ma za zadanie nie tylko skutecznie chronić jednostkę przed niepożądaną ingerencją ze strony władz publicznych, ale też ma zabezpieczać jednostki przed dyskryminującymi zachowaniami ze strony innych jednostek.

Ad. 2 System wyborczy: RIKSDAG: - Wybory do Riksdagu są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. - 310 mandatów pochodzi z 29 okręgów wyborczych, a 39 mandatów z krajowych list partyjnych. - Ta druga grupa mandatów rozdzielana jest między partie, które dostały się do Riksdagu po przekroczeniu wymaganego progu 4% głosów w skali państwa. - Partie, które nie uzyskały tych 4%, ale w jednym z okręgów zdobyły 12% głosów również mogą mieć swoich posłów w parlamencie, ale nie mogą uczestniczyć w rozdziale drugiej grupy mandatów. - Deputowani są wybierani w ordynacji proporcjonalnej, wg zmodyfikowanej metody Sainte– Laguë. Pierwszy dzielnik to 1,4; eliminacja partii najsłabszych, zapobiega nadmiernej fragmentaryzacji Riksdagu - Obywatele, którzy ukończyli 18 lat uzyskują prawo wyborcze zarówno czynne jak i bierne. - Kandydatów na deputowanych wyłaniają partie spośród swoich członków; kandydatury są zatwierdzone na szczeblu lokalnym przez zgromadzenia okręgowe, złożone z delegatów partii z poszczególnych gmin; delegaci są wybierani przez członków gminnych komórek partii - Partie, zgłaszając kandydatów na deputowanego i jego zastępcę muszą wskazać o jaką funkcję się ubiega - Zastępca deputowanego= varamen, podejmuje obowiązki deputowanego w przypadku wygaśnięcia mandatu (ochrona przed brakiem kworum w parlamencie)

- Przeprowadzenie wyborów zarządza głowa państwa na wniosek szefa rządu - Gdy po 4 kolejnych próbach Riksdag nie powoła premiera, przeprowadzone są wybory nadzwyczajne RZĄD: - Nominacja kandydatów wewnątrz partii nie jest regulowana odgórnie, decydują o tym lokalne i regionalne oddziały partyjne. - Obecnie na szeroką skalę przeprowadza się niewiążące prawybory, w których członkowie danej partii głosują na wstępną listę kandydatów, co ma służyć ustaleniu listy partyjnej na późniejsze wybory.

Ad. 3 Funkcje parlamentu: 1. Prawo interpretowania postanowień ustawy zasadniczej, prawo do jej zmiany. 2. Ustawodawstwo: Prawo inicjatywy ustawodawczej: - Rząd - Deputowani (wnioski prywatne) Procedura ustawodawcza: - Po zarejestrowaniu projektów w Biurze Riksdagu zostają wydrukowane i rozesłane do wszystkich członków parlamentu - Na posiedzeniu plenarnym członkowie Riksdagu decydują, czy przed rozpatrzeniem należy przesłać przedmiotowy projekt do właściwej komisji 3. Funkcja kontrolna: Wobec rządu: - Instytucja wotum nieufności - Rząd jest zobowiązany do przedstawiania okresowych sprawozdań parlamentowi, który może prowadzić debaty nad bieżącą polityką władzy wykonawczej oraz kierować do poszczególnych członków rządu interpelacje i zapytania; członkowie rządu muszą odpowiedzieć na te pytania/ interpelacje w ciągu 7 dni 4. Funkcja kreacyjna: powoływanie - Ombudsmana - Gubernatora Banku Szwecji - Przewodniczącego Riksdagu - Szefa kancelarii - Przewodniczących komisji stałych i ad hoc - Komitetu Weryfikacyjnego, który orzeka w zakresie prawomocności wyborów parlamentarnych Ad. 4. GŁOWA PAŃSTWA- MONARCHA Szwecja jest parlamentarną monarchią dziedziczną. Od 15.09.1973r funkcję głowy państwa pełni król Karol XVI Gustaw Bernadotte. Monarchą może być: -obywatel szwedzki, który ukończył 25 lat -prawo sukcesji o tronu przysługuje dzieciom płci męskiej i żeńskiej według starszeństwa -zawarcie związku małżeńskiego przez księcia/ księżniczkę uzależnione jest od zgody rządu, uzyskanej na wniosek króla lub królowej, pod rygorem ustawy praw do tronu przez siebie i swoich następców

-następca tronu nie ma prawa opuszczania kraju bez wiedzy i zgody króla/ królowej W przypadku wygaśnięcia rodu królewskiego/ zgonu/ abdykacji króla przez uzyskaniem przez następcę tronu wymaganego wieku, Riksdag wyznacza regenta, któremu czasowo zostają powierzone obowiązki głowy państwa. Niemożność wykonywania obowiązków przez głowę państwa: -jeżeli głowa państwa nieprzerwanie przez 6 mies. nie może wykonywać swoich obowiązków, rząd powinien zawiadomić o tym Rikstag, który decyduje, czy można uznać, iż król abdykował. -jeżeli jest to przejściowe (np. choroba/ wyjazd za granicę) jej obowiązki wypełnia, zgodnie z porządkiem dziedziczenia członek rodu królewskiego Funkcje monarchy:  monarcha stoi na czele państwa i jest organem władzy wykonawczej (formalnie)  Przewodniczy obradom Komitetu Spraw Zagranicznych, w skład którego wchodzi 10 posłów z różnych opcji politycznych, przewodniczący Riksdagu; ten komitet jest organem o charakterze doradczym  Reprezentuje Szwecję w stosunkach międzynarodowych  Jest zwierzchnikiem w państwowym Kościele ewangelicko- luterańskim  Uroczyście otwiera posiedzenia Riksdagu  Wręcza Nagrody Nobla w Sztokholmie Premier informuje monarchę o sprawach dotyczących Królestwa. Jeżeli wymaga tego powaga sprawy, rząd zbiera się na posiedzenie pod przewodnictwem króla. Król nie ponosi odpowiedzialności prawnej ani politycznej. Akty króla wymagają kontrasygnaty właściwego ministra. Ad. 5. RZĄD: Premier Ministrowie = kierują Królestwem od 2014 premierem jest Stefan Löfven Przewodniczący Riksdagu (talman) desygnuje premiera = po zakończeniu konsultacji Riksdag przedstawia kandydaturę na przyszłego szefa rządu; najpóźniej 4 dnia od przedstawienia kandydatury przeprowadza się głosowanie; odrzucenie jej gdy więcej niż połowa ogólnej liczby deputowanych (175) opowie się przeciwko; gdy 4 razy odrzucą kandydata przeprowadzane są nowe wybory do Riksdagu! Zakaz przeprowadzania debaty przed głosowaniem nad przyszłym szefem rządu. Rząd formuje partia/ koalicja partii, które wygrały wybory parlamentarne. Często się zdarza formowanie rządu mniejszościowego, do jego tworzenia jest uprawnione ugrupowanie, które w danej kadencji parlamentu zdobyło najwięcej mandatów. Takie gabinety mniejszościowe funkcjonują, aż w parlamencie powstanie koalicja ugrupowań, które są w stanie przejąć władzę. Ministrowie: -powoływani przez premiera -może nim być obywatel Szwecji, który posiada obywatelstwo min. 6 lat Praca rządu: -obraduje na kolegialnych posiedzeniach, którym przewodniczy premier (powinno w nim uczestniczyć min. 5 ministrów) -z każdego posiedzenia= protokół -obsługę techniczną sprawuje kancelaria rządu

-pracami rządu kieruje premier, który może wyznaczyć jednego z ministrów do zastępowania go w pełnieniu obowiązków W przypadku utraty zaufania do szefa rządu/ odwołania premiera/ śmierć = odwołanie całego rządu; odpowiedzialność solidarna. Ministrowie mogą być odwoływani przez premiera. Kompetencje: -rząd może zawierać umowy międzynarodowe, jeżeli ta umowa przewiduje zmianę ustawy/ uchylenie/ ustanowienie innej ustawy dla jej ważności wymagana jest zgoda Riksdagu -wszystkie rozporządzenia, inicjatywy ustawodawcze oraz inne dokumenty rządowe winny być podpisane przez premiera lub z upoważnienia rządu przez innego ministra -za zgodą Riksdagu decyduje o użyciu sił zbrojnych -jemu podległe są wszystkie urzędy centralne i regionalne, Kanclerz Sprawiedliwości, Prokurator Królestwa Ministerstwa -wytyczają główne kierunki polityki i opracowują projekty aktów prawnych. Personel ministerstwa: -osoby będące funkcjonariuszami politycznymi= Sekretarze Stanu i ich asystenci -urzędnicy (apolityczni) Wyodrębnione urzędy centralne- zajmują się bieżącym zarządzaniem; zatrudniają apolitycznych urzędników. Dualizm ten nie dotyczy Ministerstwa Spraw Zagranicznych- łączy dwie funkcje kierowania i zarządzania. Jednostki administracji centralnej formalnie podlegają rządowi. Odpowiedzialność rządu: -odpowiedzialność polityczna przez Riksdagiem= wniosek w sprawie wotum nieufności składa min. 10 deputowanych; decyzję podejmuje Riksdag min. połową deputowanych -odpowiedzialność konstytucyjna przez Komisją Konstytucyjną Riksdagu= ta komisja kontroluje rząd pod kątem praworządności i interesu państwa; minister może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za popełnione przestępstwa w związku ze swoją funkcją (poważne zaniedbanie obowiązku służbowego); decyzję o oskarżeniu podejmuje Komisja Konstytucyjna; sprawę rozstrzyga Sąd Najwyższy Ad. 6. OCHRONA PRAW KONSTYTUCYJNYCH Ombudsman- czuwa nad przestrzeganiem obowiązującego prawa przez organy administracji, jest podporządkowany Riksdagowi. Rikstag powołuje 4 ombudsmanów: Głównego Prawnego Ombudsmana (koordynuje i decyduje o głównych kierunkach działalności urzędu ombudsmana) + 3 Prawnych Ombudsmanów. -mianowany na okres kadencji parlamentu (4 lata) -działąją z własnej inicjatywy i na wniosek Riksdagu; obywatele Szwecji również mogą inicjować postępowanie(skarga do właściwych rzeczowo ombudsmanów) -czuwa nad przestrzeganiem obowiązującego prawa przez organy administracji -informuje opinię publiczną o uchybieniach i naruszeniach -pełni funkcję prokuratora generalnego w sprawach o ochronę interesu państwa Najwyższym organem w pionie sądownictwa powszechnego jest 22- osobowy Sąd Najwyższy. Rada Prawa- organ sprawujący kontrolę nad projektami ustaw; w jego skład wchodzą sędziowie Sądu Najwyższego i Sadu Administracyjnego; zapytania do tego organu może kierować rząd i komisje Riksdagu; jej praca odnosi się do zgodności projektu z podstawowymi prawami i

wolnościami zapisanych w konstytucji, spójności wewnętrznej projektu, możliwości osiągnięcia założonych celów....