Wesele - omówienie PDF

Preview

Summary

Wesele - omówienie, streszczenie, bohaterowie...

Description

WESELE – Wyspiański Stanisław Wyspiański [1869-1907] Stanisław Mateusz Ignacy Wyspiański; urodził się i zmarł w Krakowie; dramaturg, malarz, poeta, architekt; a nazywany 4 wieszczem po Mickiewiczu, Słowackim i Krasińskim; Gimnazjum im. świętej Anny w Krakowie, wydział filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego, Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie, Academie Colarossi w Paryżu; 1890 - podróż zagraniczna po Europie [sztuka średniowiecza]; dzieła: „ Noc listopadowa", „Warszawianka", „Powrót Odysa";

Geneza „Wesela”

autentyczne wydarzenie - 20.11.1900 miało miejsce wesele Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny w

Bronowicach; na weselu pojawiła się elita intelektualna i literacko-artystyczna Krakowa;

Bohaterowie

Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, pyzyrodni brat Kazimierza Przerwy-Tetmajera; Gospodyni- Anna Mikołajczyk, siostra Panny Młodej, czyli siostra Jadwigi Mikołajczyk; Pan Młody- Lucjan Rydel, inteligent z Krakowa, prawnik; Panna Młoda - Anna Mikołajczyk, chłopka;

Marysia - Maria Mikołajczyk, była zaręczona z malarzem, który zmarł w Monachium na gruźlicę [Widmo], ale ostatecznie wyszła za Wojciecha Susuła, chłopa; Wojtek - Wojtek Susuł, mąż Marysi; Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer; Jasiek - Jan Mikołajczyk, brat Anny, Jadwigi i Marysi; Nos - malarz Tadeusz Nosowski z cechami Stanisława Przybyszewskiego; Radczyni - Antonina Domańska, ciotka Lucjana Rydla; Dziennikarz - Rudolf Starzewski, redaktor „Czasu"; Błażej Czepiec - wuj Jadwigi, starosta; Zosia - Zofia Pareńska, córka lekarza i profesora UJ; Haneczka - siostra Lucjana Rydla; Klimina - gospodyni z Bronowic; Kacper - Kacper Czepiec, krewny Błażeja Czepca, gospodarz w Bronowicach; Maryna - starsza siostra Zofii Pareńskiej; Żyd - Hersz Singer, karczmarz z Bronowic; Rachel - Józefa [Pepa] Singer, córka Žyda; Ojciec - Jacek Mikołajczyk, ojciec Anny, Jadwigi, Marii, Jaska i Kuby; Isia - najstarsza córka Anny i Włodzimierza Tetmajerów;

Akt I - realistyczny

rozmowy - płzedstawienie i ocena warstw

społecznych, ich relacja Akt II - dramat romantyczno-psychologiczny Akt III - symbolicmy akt narodowy, przygotowanie do walki

Scena 1 - Czepiec, Dziennikarz Czepiec chce się dowiedzieć czegoś o polityce, uważa Dziennikarza za osobę, która ma dużą wiedzę; Dziennikarz kpi z Czepca, chce marginalizować jego rolę; Czepiec zapewnia Dziennikarza o posiadaniu wiedzy, chce się angażować w życie społeczne i polityczne; Dziennikałz sugeruje, że Czepiec powinien zająć się sprawami wsi, a nie sprawami świata; Czepiec wskazuje, że chłopi mają styczność z problemami na świecie, z wojnami; Dziennikarz stereotypowo patrzy na polską wieś, jako odizolowaną od reszty świata, nie chce zaakceptować tego, że chłopi chcą brać udział w życiu publicznym; Czepiec jest inteligentny, zauważa lekceważenie ze strony Dziennikarza; powstaniec kościuszkowski - Bałtosz Głowacki ze wsi - dowód na to, że chłopi angażują się w spmvy narodu; Czepiec demaskuje bierność, apatię inteligencji;

Scena 4 - Radczyni, Klimina Radczyni chciała jasno oddzielić sferę inteligencji od sfery chłopskiej; Radczyni była negatywnie nastawiona do tworzenia więzi pomiędzy chłopami a inteligencją i negowała ślub Lucjana i Jadwigi;

Scena 7 - Radczyni, Klimina Radczyni swoim pytaniem o rolnictwo pokazuje, że inteligencja nie ma pojęcia o życiu na wsi; Scena 3 Haneczka i Zosia bawią się z chłopami, Radczyni jest przeciwna; Haneczka i Zosia są zafascynowane żywością tańca chłopów i ich fizycznością, siłą; Scena 8 ksiądz powinien być zaliczony do inteligencji, bo uzyskał wykształcenie wyższe, ale jest z pochodzenia chłopem, co powoduje, że inteligencja nim gardzi; Scena 9 i 12 Panna Młoda zachwyca Pana Młodego swoją urodą i pochodzeniem chłopskim; Panna Młoda nie okazywała fascynacji, romantyczności, była prostolinijna; Panna Młoda ma dość wyznawania miłości przez Pana Młodego; Pan Młody w sposób poetycki chwali ubiór Panny Młodej, na co Panna Młoda krótko odpowiada, że ma za ciasne buty; Pan Młody proponując Pannie Młodej, żeby zdjęła buty pokazuje, że nie zna obyczajów weselnego wesela - Pan Młody deprecjonuje wiejskie zwyczaje; Scena 17 pokazanie relacji polsko-żydowskich - żyją w jednym kraju, w jednej miejscowości, ale nie łączą ich silniejsze więzi; Żyd dostłzega nienaturalność, nieprawdziwość w działaniach Pana Młodego [ubiór]; „To już było" - Žyd nawiązuje do powstania styczniowego, podczas którego doszło do bardzo emocjonalnych więzi pomiędzy żołnierzami z miasta i ze wsi - sojusz ten został rozerwany przez rodziny zmarłych żołnierzy; Scena 19 Rachel jest wykształcona, nowoczesna, zna się na modernistycznych tendencjach; Rachel wypowiada się jako artystka, młodopolanka; rozmowa o wsi - Rachela uważa polską wieś za inspirację, temat utworów, Pan Młody uważa, że polska wieś to oaza spokoju, miejsce sielankowego życia; Pan Młody marginalizuje problemy życia na wsi; Scena 22 Radczyni wytyka Panu Młodemu jedną z wad — gadulstwo; Scena 24 poetyckie spojrzenie na świat, zawiłość; Poeta odczuwa inspirację do napisania dramatu poruszającego temat rycerskości, poświęcenia się; Gospodarz zauważa, że każdy z inteligencji ma jakieś plany, ale nie dochodzą one do skutku; Poeta chce przypisać bohaterowi heroizm, dramatyczność; ironiczne podejście wobec młodopolskiej twórczości przepełnionej zbytnią egzaltacją, hiperbolizacją, sztucznością; Polacy nie sprawdzają się w działaniach życia codziennego, są zbyt bieni w działaniu - dużo mówią a mało robią; pozytywna ocena chłopów - chłopi są pobożni, rozważni, sumienni i pracowici; godność jest ostoją wartości moralnych; Scena 25 poza wsią jest apatia, znużenie; Czepiec podkreśla gotowość chłopów do walki; impulsywność, porywczość, awanturnictwo, brutalność chłopów; nie da się zatrzeć granic pomiędzy warstwami społecznymi, każda z warstw ma przypisane zadanie - chłopi - zabijać, inteligencja - przewodzić; Poeta nie skupia się na rzeczach przyziemnych, wolny, niestały - żurawiec [żuraw i latawiec]; Poeta wprost nazywa się dekadentem - szerzy pesymizm; Czepiec mówi o jedności narodowej - „ Jo chce, by się ludzie brali, zeby sie jako garnęli, zeby sie tak w kupe wzięli, toby sie przecie nie dali." - Polacy zjednoczeni mogą przeciwstawiać się płzeciwnościom losu;

Scena 26 Ojciec snuje włzję zjednoczenia; Dziad przywołuje "darzenia 1846r - rabacji galicyjskiej, kiedy to polscy chłopi zbuntowani przez władze austriackie wymordowały dużą część szlachty; Scena 30 Gospodarz zauważa, że chłopi są bardzo impulsywni, nieobliczalni, temperamentni; Pan Młody stara się wyprzeć wizję o chłopach-mordercach;

,Myśmy wszystko zapomnieli, mego dziadka piłą rżnęli...Myśmy wszystko zapomnieli” - inteligencja stara się nie przywoływać tych "darzeń [może ze strachu], ale nie zapomniała; Gospodarz rozważa, czy walka z chłopami jest możliwa; Gospodarz zauważa, że zainteresowanie chłopami spowodowane jest modą; Scena 33 panny z miasta były zainteresowane chłopami, aby sobie z nich kpić, aby się zabawić; Scena 34 pawie pióra - symbol bogactwa; Jasiek marzy o bogactwie;

Scena 36 Rachel przywołuje Chochoła i inne zjawy; Rachel jest inicjatorką fantastycznych zjawisk;

Podsumowanie aktu I:

chło i opinia własna

opinia inteligencji gotowi do walki; znają swoją wartość; dumni; prostolinijni; inteligentni; impulspmi•, ciekawi świata; chcą poprawy warunków bytowych;

patrzą na chłopach przez pryzmat stereotypów; dostrzegają zacofanie, uważają się za lepszych; pozorny zachwyt wsią [Pan Młody]; docenianie pracowitości, religijności [Gospodarz]; uczucie strachu [Gospodarz]; wieś jest inspiracją [Rachel];

inteli enc a o inia własna o inia chł ów bierność; nieefektywność; brak szacunku i płzywódcy; lepsi od chłopów; dekadenci, bierni, apatyczni; nieefektywni, myślą o zrobieniu wiedzy [ignorancja wobec wsi i jej mieszkańców]; nieżyciowi; żyją przeszłością; czegoś, ale tego nie żyją w swoich wyobrażeniach; robią;

UWYDATNIONE WADY 1 ZALETY CHŁOPÓW, POTENCJAŁ DRZEMIĄCY W TEJ GRUPIE. NEGATYWNA OCENA NTELIGENCJI. —+ NEGATYWNA OCENA SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO

AKT 11

Scena 1 i 3 Isia rozpomaje chochoła w Chochole —+ patrzy realistycznie; młodsze pokolenie już będzie gotowe, bo to młodsze nie daje się zwieść [tak jak Isia nie daje się zwieść Chochołowi, któremu ulegli starsi chocholi taniec]; Chochoł usypia naród polski, odrzucają kosy nie są w stanie wziąć odpowiedzialności za kraj; chochoł to symbol nadziei na odrodzenie;

WDMO Ludwik de Laveaux - szlachcic, malarz, ona - chłopka; wyraz tęsknoty; stracona szansa na lepsze życie; symbolizuje niespełnioną romantyczną miłość; rozrachunek z romantycznym światopoglądem - odrzucenie miłości romantycznej; nie ma co rozpamiętywać przeszłości;

STAŃCZYK - Dziennikałz Stańczyk to błazen na zygmuntowskim dworze, prawdopodobnie Stanisław Gąska; nawiązuje do stronnictwa stańczyków, czyli galicyjskich konserwatystów prezentujących postawę lojalizmu wobec austriackiego zaborcy; symbol patriotyzmu, mądrości narodowej, dawnej świadomości; swoisty wyrzut Dziennikarza, który, mimo że jest inteligentnym patriotą, przyczynia się do zwalczania idei zbrojnej rewolucji i pragnienia odzyskania niepodległości; Stańczyk nie bał się mówić prawdy; hytykuje postawę lojalizmu wobec austriackiego zaborcy, pesymizm, usypianie narodu, defetyzm; krytykuje Dziennikarza za to, że nie stara się wyciągać wniosków z historii, mógłby zachęcić ludzi do walki a tego nie robi; Stańczyk nazywa Dziennikarza komediantem, podkreśla jego zbyt pesymistyczne podejście, sztuczność, fałszywość; daje kaduceusz - każe Dziennikarzowi „mącić wodę", czyli mówić kłamstwa [ironia]; Dziennikarz ma możliwość podbudowania patriotycznej postawy, a zamiast tego usypia naród;

RYCERZ - Poeta symbol męstwa, odwagi, dawnej świetności Polski, szlachetnej walki o wolność; Zawisza Czarny - bohater, brał udział w Bitwie pod Gnłnwaldem; Poeta chciał napisać o nim dramat [Kazimierz Płzerwa - Tetmajer napisał taki dramat]; krytykuje dekadentyzm; jest to zestawienie dwóch postaci na podstawie przeciwieństwa; wrażliwość, bierność, dekadentyzm vs odwaga, oddanie, honor, walka o wolność narodu; Poeta jest świadomy złego postępowania; Poeta pięknie mówi i pisze o Polsce, ale nic nie robi, aby jej pomóc;

HETMAN - Pan Młody Franciszek Branicki - zdrajca narodu; symbol zdrady; wprost nazywa poczynania Pana Młodego zdradą swojej warstwy społecznej; wyraz podświadomości Pana Młodego - nie wie czy dobrze robi, czy postępuje właściwie żeniąc się z chłopką [zrobił to co było zgodne z modą, z chłopomanią]; Pan Młody nie jest uczciwy wobec Panny Młodej;

UPIÓR - Dziad Jakub Szela - symboliczny przywódca rabacji galicyjskiej 1846; wyrzut przeszłości, Dziad brał udział w tych wydarzeniach; podkreśla temperament chłopów; symbol historii nienawiści chłopów i inteligencji; Dziad przegania Upiora, nie chce odpuścić mu grzechów [zmyć krew z jego ciała, obmyć]; WERNYHORA - Gospodarz a widziany przez kilka osób [może to oznaczać, że w każdym tkwi wola walki];

ukraiński, półlegendarny wieszcz, wojownik [był duchowym przywódcą] - ukazuje się Gospodarzowi, ponieważ Gospodarz jest łącznikiem pomiędzy chłopstwem a inteligencją, ożenił się z chłopką a sam jest z inteligencji, jest szanowany; symbol powszechnej walki o wolność; obraz Matejki zawieszony nad biurkiem pozwolił Gospodarzowi zrozumieć kim jest przybyły gość; Wernyhora wydał Gospodarzowi 3 rozkazy: rozesłanie wici [wiadomości] z informacją o powstaniu, a zgromadzenie ludzi przed kaplicą, czekanie na przyjście Wernyhory i zadęcie w złoty róg; Gospodarz jest pobudzony i chce działać, ale jego zapał jest tłumiony przez żonę, która uważa, że jest pijany; Gospodarz oddaje róg Jaskowi - jest nieodpowiedzialny, lekceważy; złota podkowa, którą gubi Wemyhora - symbol szczęścia odłożonego na później, ponieważ Gospodyni chowają do skrzyni;

Akt II to zestawienie postaci z ich lękami i wyrzutami sumienia Polacy chcą walczyć, ale nie mogą się za to zabrać, są egoistyczni, rozdarci

Akt I - zabawa, radość [wieczór] Akt II - tajemniczość, groza, strach [noc] Akt III - melancholia, niepewność, niepokój, rozczarowanie, żałość, apatia [poranek]

Akt lll - przygotowanie na przyjście Wernyhory Scena 8 pozytywna ocena chłopów - chcą walczyć, wiedzą, że muszą walczyć, są świadomi tego, że są Polakami; scena 16 - sen Panny Młodej; Panna Młoda nie ma świadomości narodowej - oznacza to, że chłopów należy uświadamiać na temat Polski; Poeta mówi, że Polski nie ma na mapie, ale jest w sercu; świadomość narodowa w chłopach dopiero się budzi; Scena 33 -37 przygotowania do powstania sygnalizują dziwne znaki; wpada Jasiek i mówi, że zgubił złoty róg [symbol zaprzepaszczenia szansy narodu]; Chochoł każe dmuchnąć w róg; rozbrojenie chłopów; Chochoł gra na patykach jako na skrzypcach - taniec lunatyczny; taniec w kole - symbolizuje powtarzalność błędów popełnianych przez Polaków, powtarzalność historii, błędne koło;

—5 powód upadku - dekadentyzm, literatura; zła interpretacja historii [rozpamiętują klęski, nie wyciągają wniosków odwołanie do „Grobu Agamemnona” Słowackiego]; krytyka czasopiśmiennictwa, publicystyki polskiej, krytyka inteligencji;

Wesele iako dramat sygłboliczny symbol ma dwa znaczenie — realne i ukryte; Chochoł - symbol uśpienia; symbol odrodzenia; schowanie złotej podkowy - symbol szczęścia zachowanego na potem; chciwość, egoizm chłopów; złoty róg -symbol walki, czynu, miał poderwać ospałe społeczeństwo; kaduceusz laska stańczyka - przywództwo politycme, usypianie i dezorientowanie narodu, zniechęcanie do walki narodowowyzwoleńczej, zachęcanie do lojalności wobec zaborców; białe gołębie - symbol zwcięstwa; czarny kruk i czarne wrony - symbol przegranej, klęski; krwawa zorza - symbol rozlewu wojsko na niebie - symbol walki; czapka z pawich piór - symbol bogactwa;

widmo - symbol nieszczęśliwej miłości; stańczyk - symbol patiiotyzmu, mądrości; rycerz - symbol walki o wolność narodu; hetman - symbol zdrady; upiór - symbol rabacji galicyjskiej; Wernyhora - symbol przywództwa; sznur, który pozostał po złotym rogu - zniewolenie [sznur na szyi]; chata bronowicka symbol narodu Polskiego; taniec chocholi - symbol niemocy, marazmu, uśpienia, błędnego koła; zgubienie rogu - płzedłożenie wałtości materialnych nad interes ogółu, symbol zaprzepaszczenia szansy narodu;

Wesele obala 2 mity narodowe: okazuje się, że inteligencja nie nadaje się na przywództwo;

chłopi nie są takimi

wojownikami zajakich się ich uważa [obalenie mitu chłopa - kosyniera];

Rodzaj: dramat Gatunek: dramat modernistyczny - synkretyzm: dramat symboliczny; dramat neoromantyczny; komedia; tragedia; szopka [dialog dwóch osób]; wypowiedzi Racheli, Pana Młodego, Poety - elementy liryczne;

„Coz tam panie, w polityce?" Czepiec do Dziennikarza , A i my cytomy gazety i syćko wiemy" - Czepiec do Dziennikarza „Niech na całym świecie wojna, byle polska wieś spokojna, byle polska wieś zaciszna" - Dziennikarz „Biją się po pysku, to nie dla was" - Radczyni do Haneczki i Zosi „Wyście sobie, a my sobie, każden sobie rzepkę skrobie" - Radczyni do Kliminy „One się mnie wydają przeciętne" - Pan Młody o pannach z inteligencji „No tylko, że my jesteśmy tacy przyjaciele, co się nie lubią" - Żyd o stosunkach żydowsko - polskich „Poezjo! - tys to jest spokojną sjestą; chcesz mnie uśpić, znieczulić, zniewolić" - Dziennikarz po spotkaniu ze stańczykiem „Wyście, panie wójcie, pili" - Dziad do Czepca po tym jak zapytał gdzie był jak chłopi zaczęli się zbroić ,A kaz tyz ta Polska, a kaz ta? Pon wiedzą?” - Panna Młoda do Poety , A to Polska właśnie" - Poeta o Polsce wskazując na serce „sami swoi, polska szopa” - Ksiądz ,Chłop potęgą jest i basta” - Gospodarz , Jo chce, by się ludzie brali, zeby sie jako garnęli, zeby sie tak w kupe wzięli, toby sie przecie nie dali.” - Czepiec

3 rozkazy wydane przez Wernyhorę Gospodarzowi: rozesłanie wici [powołanie grodzkich stanów]; a zgromadzenie ludzi przed kaplicą; wcześnie rano, czekać na Wernyhorę i Archanioła, zadąć w złoty róg i mszyć za nimi;

ma natężać słuch bardzo...