\"Wesele\" -Wyspiański - notatki z lektury PDF

Preview

Summary

WźSźLź1 polskiej inteligencji● Zachwycają się wsią, przyrodą, wiejską ciszą, strojami, obyczajami, ale są to tylko zachwyty pozorne. ● Popadają w modę ​ chłopomanii. ● LekcewaĪą chłopów, gardzą nimi, są przekonani o swojej wyĪszości. ● Nie rozumieją Īycia wsi, nawet nie wiedzą jakie prace odbywają s...

Description

WESELE 1.Obraz polskiej inteligencji ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Zachwycają się wsią, przyrodą, wiejską ciszą, strojami, obyczajami, ale są to tylko zachwyty pozorne. Popadają w modę chłopomanii. Lekceważą chłopów, gardzą nimi, są przekonani o swojej wyższości. Nie rozumieją życia wsi, nawet nie wiedzą jakie prace odbywają się na wsi np. Radczyni pyta Kliminę co posiała w listopadzie. Ich wyprawy na wieś są ucieczką od realnego życia, a pod tym wszystkim kryje się wewnętrzna pustka. Mają skłonność do alkoholu. Niechętni do walki narodowowyzwoleńczej, nie chcą się podjąć przewodnictwa w powstaniu, Gospodarz nie dorósł do roli przywódcy. Brak im odpowiedzialności, czego przykładem jest powierzenie złotego rogu Jaśkowi. Są bierni, obłudni, ugodowo nastawieni do zaborcy - Dziennikarz, pogrążenie w dekadentyzmie – Poeta, słabi, zagubieni, pogodzeni z niewolą. Zaprzepaszczają zapał chłopów do walki powstańczej, nie potrafią wykorzystać ich chęci do walki. twierdzą, że chłopi nie powinni interesować się polityką, ponieważ jest to dla nich zbyt trudny temat, powinni skupić swoją uwagę na własnych gospodarstwach; nie chcą próbować przybliżyć sobie prawdziwych problemów wsi; według słów Gospodarza na wsi szukają jedynie rozrywki i relaksu; są bardziej świadomi politycznie, ale nie potrafią tego wykorzystać; kompromitują się przed chłopami politycznie, społecznie, towarzysko.

2.Ocena chłopów ➔ Są gotowi do walki, patrioci, przygotowali nawet narzędzia walki (np. kosy), ale brak im przywódcy i czekają na znak ze strony inteligencji. ➔ Mają swój honor, godność i nie dają się lekceważyć inteligentom. ➔ Są ciekawi świata, czytają gazety, interesują się polityką. ➔ Chłopi są skłonni do bójek, awantur, są zawzięci, ich podkowie ➔ brali udział w rabacji galicyjskiej. ➔ Są pobożni, pracowici. ➔ swe pochodzenie wywodzą od króla Piasta. ➔ Mają silny temperament i skłonność do awantur, czego bardzo boi się inteligencja. ➔ Mają także skłonność do alkoholu, lubią się bawić. Jest to grupa jednorodna materialnie o sporym stopniu świadomości narodowej. ➔ są patriotami i mają wolę walki narodowowyzwoleńczej (Czepiec przypomina o udziale chłopów w walkach w trakcie powstania kościuszkowskiego); ➔ są lepiej przygotowani do działania niż inteligencja, która nie chce objąć roli przywódczej; potrafią manifestować swą siłę i chęć działania; ➔ bez wstydu mówią o przynależności do swojej warstwy społecznej; ➔ według Gospodarza są rozważni, godni i przyzwyczajeni do ubóstwa - te cechy mają świadczyć o ich potędze;

➔ dla Gospodarza jest to bardziej wartościowa grupa niż inteligencja, z racji ślubu z chłopką poznał nie tylko zewnętrzne aspekty ich życia, ale także ważne wartości moralne; ➔ mogą być niebezpieczną siłą; ➔ posiadają znaczny temperament; ➔ ich myślenie jest proste, ale logiczne, mają dużo dobrych chęci, ale są jednocześnie zapalczywi; ➔ ważny jest dla nich porządek społeczny; ➔ są mocno związani ze swoją kulturą i tradycją, ale jednocześnie nie zamykają się na świat; ➔ nieco nieufni wobec osób spoza ich kultury. ➔ Chłopi są krytycznie nastawieni do inteligencji, ale wiedzą, że bez porozumienia obu stanów nie uda się wywalczyć niepodległości. ➔ Są o wiele bardziej niż inteligencja skorzy do walki i odzyskania wolności przez Polskę. Pomimo wielkiej woli walki, zdają sobie sprawę, że sami nie podołają tak wielkiemu zadaniu i muszą być pod dowodzeniem inteligencji ➔ Wadą też może być ich wielki zapał, ponieważ wykorzystany bez konkretnego planu może wywołać niepożądane skutki.

3.Przejawy chłopomanii Wyspiański wyraźnie krytykuje powierzchowny charakter inteligenckiego zainteresowania chłopami i wsią. Podkreśla, że powierzchowne naśladowanie zachowań, naiwny zachwyt folklorem, przyrodą, siłą fizyczną i prostymi zasadami moralnymi to sztuczne zjawisko i sezonowa moda. Chłopomania jest według autora współprzyczyną upadku sojuszu stanowego. Powierzchowna wiedza o życiu wsi, niechęć wobec zainteresowań i problemów chłopów, brak szczerego zainteresowania i chęci współpracy, lekceważące traktowanie chłopów jako nieświadomych niczego uniemożliwiają porozumienie. Polacy marzą o ucieleśnieniu mitów chłopa-piasta, chłopa-kosyniera spod Racławic, a nie dostrzegają problemów współczesnych chłopów i tego, że chłopi nie są żywą legendą, lecz realnymi ludźmi. Rozmowa Pana Młodego z Poetą obnaża to że Pan Młody zna wieś zna wieś wyłącznie z obrazów, wyidealizowaną arkadię. Nie jest zainteresowany walką za ojczyznę, według niego wieś ma być spokojna i bez agresji. Dziennikarz ➢ nie dyskutować z Czepcem ➢ traktuje Czepca z pogardą pytanie o położenie Chin ➢ ma mylne wyobrażenie o chłopie polskim ➢ nie docenia Czepca ➢ boi się świadomego chłopstwa Klimina ➢ w rozmowie z dziewczętami dziwi się, że chcą przebywać w tym tłumie ścisku, gdzie co rusz biją się po pysku

➢ nie wie nic o polskiej wsi ➢ mówi o siewie, żniwach w listopadzie ➢ niechęć do wsi Pan Młody ➢ ➢ ➢ ➢

wygłasza długie poetyckie wymowy na cześć jej urody nie dostrzega intencji żony nie rozumie kultury chłopskiej kiedy Pani Młoda skarży się na ciasne buty radzi by tańczyła boso-nie wie, że „trza być w butach na weselu”

Pani Młoda ➢ irytuje i krępuje ją zachowanie męża ➢ chce uciąć rozmowę

4.Co i kogo krytykuje Wyspiański i za co ➔ Krytykuje zapatrzenie w przeszłość paraliżujące wolę działania poczuciem winy za grzechy przodków ➔ Obnaża prawdziwy stan stosunków chłopsko-inteligenckich ➔ Pesymistycznie ocenia patriotyzm Polaków, którzy deklarują wolę walki o wolność, a rezygnują z rzeczywistości, zadowalając się jej namiastką w postaci ograniczonej autonomii ➔ Nieumiejętność w grupie ➔ Pijaństwo ➔ Prywatę ➔ Słomiany zapał ➔ Marazm, rozpamiętywanie przeszłości ➔ Wywyższanie się ➔ Agresja, impulsywność ➔ Konformizm, bierność ➔ Dekadentyzm ➔ Chłopomanię

5. Dramat symboliczny Zachowanie zasady trzech jedności Złamanie zasady mimesis złamanie zasady decorum Zachowanie zasady katharsis Wprowadzenie tłumu Obecne gatunki modernistyczne- impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, naturalizm) ❏ Poruszenie problemów narodowych( odzyskanie niepodległości, krytyka chłopomanii, krytyka wad narodowych, rozliczenie z mitów romantycznych i historią) ❏ Wprowadzenie elementów malarskich i muzycznych ❏ Symbole kolektywne- rozumiane przez wszystkich ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏

❏ odejście od dosłowności i posługiwanie się symbolem. Właściwe treści i sensy nie zostają więc przedstawione wprost, odbiorca musi się ich doszukać pod warstwą wydarzeń ukazywanych bezpośrednio w toku akcji. ❏ Dramat symboliczny jest z założenia wieloznaczny, oparty na symbolach i niedopowiedzeniach. Ta wieloznaczność łączy się ze złożoną problematyką. ❏ Dążył do ukazania poetyckiej interpretacji rzeczywistości, a nie do jej wiernego odwzorowania. ❏ odwoływał się do intuicji, emocji i stanów mistycznych. Odchodzono od sielskiego obrazowania natury, kierując się w stronę kultury miasta i iluzji sztuki. ❏ Zerwano z przyczynowo-skutkowym łańcuchem zdarzeń na rzecz luźnego układu scen.

6.Bronowice jako miniatura Polski W chacie Bronowickiej znajdują się przedstawiciele dwóch najważniejszych stanów-chłopstwa i inteligencji, oraz przedstawiciele innych wyznań- żyd, Rachela. Chata Bronowicka urasta do rangi symbolu ówczesnej Polski z jej problemami. Można je przyporządkować do następujących kręgów kulturowych ❏ ❏ ❏ ❏

Chłopskiego- wieniec dożynkowy, proste, drewniane stołki, bielony piec Sarmacko-szlacheckiego- szable, pasy podróżne, flinty Inteligenckiego- biurko z papierami, fotografia obrazów Jana Matejki Żydowskiego- świeczniki żydowskie

W chacie znajdują się również wielkie obrazy Matki Boskiej Ostrobramskiej i Częstochowskiej, co podkreśla żywy związek ludności wiejskiej z religią. W chacie Włodzimierza Tetmajera znalazły się najważniejsze charaktery epoki: artyści, dziennikarze, chłopi. ❏ Porozumienie między chłopami, a inteligencją niemożliwe- porozumienie w Polsce również

7. Symboliczne postaci i rekwizyty ● ●

●

● ● ● ●

Bronowicka chata- symbol Polski, teatru dziejów, znak ocalenia, arka przymkerza Chocholi taniec- zamknięty krąg bierności narodu, brak aktywności obywatelskiej, bezczynność, marazm, zanik ducha narodowego, zniewolenie, niemoc, uśpienie, apatia Kaduceusz- symbol przewodnictwa ideowego, politycznego, jednocześnie symbol usypiania narodu, wmawiania mu, że jest szczęśliwy pod panowaniem austriackim, a lojalizm to najlepsza postawa wobec zaborcy Scena zasłuchania- bierne oczekiwanie na cud wolności, który nadejdzie przy udziale sił nadprzyrodzonych Chochoł-symbol marazmu, uśpienia, ukrytych wartości narodu( róża okryta słomą), nadzieji na przebudzenie, odzyskanie wolności Złoty róg- symbol ducha kierującego narodem, dodającego mu sił do działania, budzącego wolę walki Sznur- symbol niewoli narodowej, ale i klasowej, uleganie stereotypom

● ●

Czapka z pawimi piórami- symbol egoizmu, prywaty, próżności, przywiązania do dóbr materialnych, pogoń za błahostkami, niedojrzałość Złota podkowa- symbol jednostkowego, prywatnego szczęścia, egoistycznego zachowywania dobra tylko dla siebie

WIDMO I MARYSIA ○ ○

○ ○

Rozprawa autora z konwencjami miłości romantycznej Marysia żegna swojego utraconego kochanka, wybiera nowe życie, nie pragnie miłości romantycznej- świat realistyczny jest bardziej wartościowy niż świat fantastyczny Widmo- symbol-utrata kontaktu z rzeczywistością, nieszczęśliwa miłość romantyczna Marysia- symbol- racjonalność, myślenie rozumowe, pragnienie miłości romantycznej

DZIENNIKARZ I STAŃCZYK ■ ■ ■ ■

■ ■ ■

Stańczyka można uznać za głos sumienia, alter-ego, wewnętrzny głos swojego rozmówcy Dziennikarz ujawnia mu swoje rozdarcie wewnętrzne, przekonanie o błazeńskiej roli, jaką odgrywa w krakowski środowisku, Podejrzewa, że zaangażował się po złej stronie i nie mówi narodowi całej prawdy Chce przestać być konformistą, ale boi się, że straci pracę Stańczyk- symbol- mądrość, rozsądek, odpowiedzialność, piętnowanie wad narodowych, doświadczenie Dziennikarz – symbol- konformizm, bierność, usypianie narodu Krytyka konserwatyzmu, bierności i braku działania

POETA I RYCERZ ✓ Odsłania poecie bezużyteczność dekadenckiej poezji w czasach, gdy naród

potrzebuje utworów nawołujących do zbrojnego czynu( poezja tyrtejska), a nie usypiających go ✓ Rycerz zarzuca poecie płytkość i błahość tekstów Rycerz- symbol- bezkompromisowość, odpowiedzialność, aktywne działanie, patriotyzm, honor, walka, odwaga, siła Poeta- symbol- słabość, błahostka, pesymizm, dekadencja, bierność ✓ Krytyka dekadentyzmu, PAN MŁODY I HETMAN ↪ ↪

↪

Nadejściu Hetmana towarzyszy chór diabłów- oficerów rosyjskich Hetman krytykuje Pana Młodego mówiąc, że zdradził swój stan żeniąc się z chłopką, negatywnie ocenia polskie społeczeństwo Hetman uosabia najgorsze cechy narodowe- symbol- pieniądze, prywata, pazerność, pycha, egoizm, zdrada Pan Młody- symbol- bierność Krytyka chłopomanii, powierzchowności, bierności

DZIAD I JAKUB SZELA ⇨ ⇨ ⇨

⇨

Upiór przypomina fakty, o których wszyscy chcieliby zapomnieć i ostrzega, że wydarzenia mogą się powtórzyć Dziad pamięta krwawe wydarzenia i wątpi w autentyczność sojuszu chłopskointeligenckiego Kompromituje mity chłopa kosyniera, naczelnika w kmieckiej sukmanie Upiór- symbol- dawne zatargi, społeczne konflikty, zadawnione urazy, które mogą powrócić, zdrada narodowa, bunt, brak komunikacji Dziad- symbol- społeczna nędza Krytyka braku komunikacji, powątpiewanie w możliwość sojuszu

GOSPODARZ I WERNYHORA ● ● ● ●

● ● ●

Przybycie wróżbity oznacza zapowiedź odrodzenia się Polski drogą powstania ogólnonarodowego Gospodarz nie poznaje Wernyhory- nikt na niego nie czeka/ nie jest gotowy na powstanie Wernyhora na przywódcę powstania wybiera Gospodarza, bo należy on do dwóch światów i wierzy, że można je pogodzić Zmęczony pijaństwem nie wypełnia rozkazów Wernyhora- symbol- próba komunikacji, zryw narodowo-wyzwoleńczy, zjednoczenie chłopów i inteligencji Gospodarz- symbol- skrajna nieodpowiedzialność, niezdolność do bycia przywódcą, słomiany zapał, prywata, nie trzeźwe myślenie Krytyka braku gotowości do wspólnego działania, niemożności pogodzenia się z przeszłością, słomianego zapału

7.Motyw tańca Jest on zarazem ostatnim, symbolicznym gestem ,,Wesela", wskazującym na marazm, bierność, apatię i ogólną niemoc polskiego narodu, który pogrążył się w letargu, tańcząc niewoli taniec. Widzimy więc polskie społeczeństwo jeszcze śpiące, nieprzygotowane do podjęcia walki o wolność ojczyzny. Tańczą mechanicznie w zamkniętym kręgu, wciąż drepcząc w miejscu. Reżyserem owej sceny jest tajemnicza postać - krzak róży zawinięty w słomę - chochoł. Jego konstrukcja daje jednak promyk nadziei, kiedyś bowiem nadejdzie wiosna, a wówczas słoma zostanie zdjęta i róża obudzi się ze snu. Zatem, według Stanisława Wyspiańskiego Polska musi czekać na swoją wiosnę, bo tylko wtedy zakwitnie z wielką siłą idea wyzwolenia. PAN TADEUSZ - POLONEZ Zaręczyny Koniec utworu, podsumowanie akcji Wszyscy tańczą Cymbałki Odzwierciedlenie historii Optymistyczne zakończenie- pogodzenie dwóch zwaśnionych rodów Daje nadzieje na wolność, odzyskanie niepodległości Rodzaj tańca dumny, uporządkowany, złożony

CHOCHOLI TANIEC Zaręczyny Koniec utworu, podsumowanie akcji Wszyscy tańczą Skrzypce Zgrzyty, historia jest zgrzytem Zakończenie ambiwalentne w zależności od interpretacji Brak nadziei Bezładny

Zaangażowanie, chęć do tańca, Polski taniec Zabawa w wysokim tonie, optymizm

Hermetyczny, przymus, rozkaz Bezwiedny, bezmyślny...