Wychowanie – całokształt wpływów wychowawcy na wychowanka, który ma na celu ukształtowanie człowieka pod względem fizycznym, moralnym i umysłowym PDF

Preview

Summary

przydatne na teorie wychowania...

Description

WYCHOWANIE – całokształt wpływów wychowawcy na wychowanka, który ma na celu ukształtowanie człowieka pod względem fizycznym, moralnym i umysłowym. W szerokim znaczeniu – wychowanie to wszelkie zjawiska związane z oddziaływaniem środowiska społecznego i przyrodniczego na człowieka, kształtujące jego tożsamość, osobowość, postawy; w znaczeniu węższym – oddziaływania organizowane celowo, mające prowadzić do pożądanych zmian w funkcjonowaniu jednostek i grup[1]. TEORIA WYCHOWANIA- mówimy o wychowaniu w wyższym znaczeniu, co się kojarzy z wychowaniem w języku potocznym np. Jego emocjonalność, postawy. Dotyczy cech kierunkowych. WARTOŚCI, które tworzą naszą perspektywę o naszym spełnionym i udanym życiu np. Rodzinnym, uwarunkowane genetycznie, typy temperamentu, zainteresowania, potrzeby, postawy, kształtowanie określonych zachowań do innych ludzi. KOMPONENT: – poznawczy – emocjonalny – behawioralny (świadczy, że w dziwny sposób się zachowujemy) CZĘŚCIĄ NASZEJ OSOBOWOŚCI są: – talenty – ambicje – światopogląd PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWANIA teorii wych. Jest wychowanie w wąskim rozumieniu tj. Kształtowanie postaw i innych cech osobowości dzieci i młodzieży, łącznie ze stwarzaniem im warunków ułatwiających samoaktualizację ich konstruktywnych możliwości.

ZADANIA TEORII WYCHOWANIA: 1. gromadzenie systematyzowanie wiedzy dotyczącej wychow. W wąskim znaczeniu 2. formułowanie celów wychowania i ukazywanie związanych z nim wartości czy różnego rodzaju powinności takich jak: normy, ideały i wskazania moralne z obszarów filozofii, oksjologii (teoria wartości), religii, etyki w tym deontologii (dział etyki zajmujący się teorią obowiązku i powinności) 3. projektowanie działalności wychowawczej czyli sposób realizowania określonych celów wychowania ułatwiający wychowankom samoaktualizację ich własnych szans rozwoju (żeby człowiek nie był bierny). 4. Analiza różnych czynników głównie psycho-społecznych gwarantujących powodzenie. 5. Odideologizowanie- uniezależnienie od urzędów, instytucji, partii politycznych. AGRESJA- mechanizm obronny. PRZEMOC- intencjonalne czynienie komuś krzywdy

2. Według Tchórzewskiego:Do funkcji teorii wychowania zalicza: - Funkcja generalizująca polegającą na porządkowaniu, usystematyzowaniu, łączeniu wchodzących w jej skład twierdzeń i sądów w pewną logiczną całość; - Funkcję deskryptywną, która wyraża się rzetelnym opisem badanej rzeczywistości społecznej, która obejmujemy pojęciem wychowania i jego pochodnymi i jej wyjaśnieniem; - Funkcję komunikatywną, dzięki której teoria wychowania dostarcza istotnie ważnych informacji o badanym fragmencie rzeczywistości wychowawczej za pomocą języka, aparatury pojęciowej, która jest zrozumiała przynajmniej tym, którzy uprawiają teorię wychowania lub inne nauki o wychowaniu; - Funkcję praktyczną polegającą na tym, że głoszone twierdzenia charakteryzują się społeczną użytecznością; - Funkcję heurystyczną, która pozwala na formułowanie nowych problemów i hipotez w świecie przyjętych ustaleń i twierdzeń teoretycznych. - Funkcję prognostyczną, która pozwala w obrębie teorii wychowania na różnego rodzaju przewidywania dotyczące faktów i zjawisk, którymi ona się zajmuje; - Funkcję ewaluatywną, wyrażającą się tym, że na gruncie teorii wychowania dokonuje/poddaje się ocenie zjawiska i fakty badane przez nią z punktu widzenia określonego systemu wartości.

Wg A. Góryckiej: Funkcja wyodrębniająca - wyróżnienie celu swoistego dla danych procesów wychowawczych Funkcja strukturalizująca modelująca całokształt procesu wychowawczego, polegająca na odpowiednim dobraniu struktur sytuacyjnych i wyniesionych z danej sytuacji doświadczeń wychowanków do odpowiednio dobranych celów wychowania Funkcja kontrolna sprowadzająca się do oceny uzyskanego wyniku Funkcje autorytetów: Funkcja integracyjna występuje wtedy, gdy w zakres wartości manifestowanych przez autorytet, wchodzą te, które akceptowane są przez całe społeczeństwo. Jednoczy on, bowiem społeczeństwo skupiając jego uwagę w jednym, wspólnym dla całego społeczeństwa. Funkcja dezintegracyjna występuje w sytuacji, gdy autorytet oparty jest na wartościach uznawanych i akceptowanych tylko przez pewną część społeczeństwa.Powoduje to, bowiem, że pozostała część społeczeństwa uznaje inny autorytet. Funkcja selekcyjna polega na manifestowaniu, propagowaniu określonych wartości.Mogą to być wartości postępowe, jak i zdecydowanie regresywne. Zwykle w interesie dominującej grupy w danej społeczności leży określenie, które wartości mają być rozpowszechnione, utrwalone i rozwijane, a funkcjonowanie, których należy zminimalizować lub całkowicie wykluczyć. Funkcja jako kryterium prawdziwości autorytetu odwoływanie się do zdania autorytetów w poszczególnych dziedzinach życia może być koniecznością lecz może wynikać również z innych powodów. Z dogmatycznego sposobu myślenia czyli ujmowania obiektywnej rzeczywistości na podstawie martwej formuły; z konformizmu wynikającego z takich sytuacji, w których nie popłaca samodzielność myślenia, a także z konieczności życiowej spowodowanej daleko idącą specjalizacją trzeba wierzyć różnym ekspertom, fachowcom

Wychowanie moralne to proces polegający na kształtowaniu w jednostce takich postaw, zachowań, wartości i norm, które są uznawane i uważane za słuszne w danym środowisku społecznym. Pozostaje szczególnie w bliskiej łączności z wychowaniem religijnym, laickim i prorodzinnym, a w niemałym stopniu również z wychowaniem ideowym, obywatelskim, umysłowym i zdrowotnym czy fizycznym. Przedmiotem wychowania moralnego są wszelkie przekazywane zasady i normy zachowań, które w sposób względnie trwały wpływają na moralne zachowania człowieka w różnych sytuacjach społecznych. Podkreślenia wymaga to, że dziecko nie rodzi się z moralnością, z poczuciem dobra i zła - rodzi się z tzw. fazą amoralną. Nie wie co to jest dobro co to jest zło. Nie ma poczucia moralnego w sensie naszym, że to jest zachowanie dobre czy złe. To poczucie się buduje mniej więcej od 2-3 roku życia jak dziecko się rozwija - coraz więcej wie o świecie, coraz to nowe relacje nawiązuje. I wchodzi wówczas w tzw. stadium rozumienia i przejmowania norm moralnych z zewnątrz. Dziecko poznaje te normy, my dziecko informujemy, że takie zachowania są pożądane, inne są niepożądane, wyjaśniamy, tłumaczymy na miarę dziecka, dlaczego oczekujemy takich zachowań i w podobnych sytuacjach dziecko zacznie się zachowywać zgodnie z naszymi oczekiwaniami. Warto tutaj pokazać jakie są etapy rozwoju wychowania moralnego. Fazy rozwoju: – anomia moralna (amoralna, dziecko nie rodzi się z poczuciem dobra czy zła) – heteronomia moralna ( moralność buduje się od 2-3 lat do 9 roku życia, przyjmowanie norm z zewnątrz, tłumaczymy dziecku dlaczego tak trzeba robić) – socjonomia (moralność grupy) – autonomia moralna ( od 13-21 roku człowiek buduje własny system wartości

Cele wych. Moralnego: – rozwój wych. Dzieci i młodzieży

– kształtowanie postaw – wzbudzanie przekonań moralnych – działają jak drogowskaz – warto dziecku czytać ponieważ od najmłodszych lat uczymy moralności przez te bajki

Relatywizm moralny- sytuacje nie są jednoznacznie moralne np. Nauczyciel mimo skali ocen czasami musi podciągnąć ocenę, żeby dać dziecku szansę np. Kazać narysować mu rysunek.

WYCHOWANIE ESTETYCZNE- prowadzi do rozwoju społecznego i moralnego. Rozwija piękno sztuki, walorów estetyki. Głównym celem wychowania estetycznego, jest przygotowanie wychowanka do odbioru wartości piękna, należącej do podstawowych i najstarszych pojęć w kulturze europejskiej. Już starożytni grecy odnosili wartość piękna do osoby i myśli człowieka twierdząc, że piękne mogą być tylko oblicza; z czasem, określenia "piękna" zaczęto używać jedynie w stosunku do rzeczy materialnych. Dzisiaj, wartość piękna wdrażamy poprzez wychowanie przez sztukę. Ukształtowały się 3 różne sposoby rozumienia sztuki: 1) jako umiejętność - sztuka będzie obejmować to wszystko, co powoduje, że człowiek zdolny jest do tworzenia tego,co budzi ogólny zachwyt. Sztuka będzie utożsamiana z predyspozycjami człowieka do tworzenia czegoś co budzi podziw. W tym rozumieniu sztuka będzie odnosiła się do umiejętnościestetycznych, ale nie tylko, bo również sportowych akrobatycznych i cyrkowych. 2) jako czynność - przez sztukę będziemy rozumieć czynność prowadzącą do powstania dzieła. W tym rozumieniu termin sztuka pokrywa się z terminem działalność artystyczna. 3) jako wytwór tej czynności,

- mamy na myśli całokształt wytworów działalności artystycznej.

WYCHOWANIE FIZYCZNE wychowanie fizyczne wykształca u danej jednostki kulturę fizyczną, która jest wyrazem określonej postawy wobec własnego ciała i aktywnej troski o swój rozwój, sprawność i zdrowie, jest umiejętnością organizowania i spędzania czasu z największym pożytkiem dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Kryteriami kultury fizycznej są: - tryb życia - ukształtowane nawyki - przekonania - zamiłowania - konkretne umiejętności osobnika - wychowanie fizyczne stanowi doskonały przykład wychowania przez kulturę i dla kultury - stanowi integralną część wszechstronnego procesu wychowania, a więc takiego, które uwzględnia kształcącą rolę wszelkich dziedzin kultury

Cele wychowania fizycznego(wg Floriana Znanieckiego): 1) cel higieniczny - troska o jakość i ilość przyszłych pokoleń - zachowanie czystości biologicznej (np. przepisy dotyczące zachowania się matki w czasie ciąży) 2) geneonomiczny - dążenie do zachowania i utrwalenia pożądanych typów geneonomicznych 3)obyczajowo-estetyczny - ideał estetyczny jest częścią jej wzoru obyczajowego

- kształcenie określonego: - typu cielesnego - ubioru i ozdób wszelkiego rodzaju - typu kinetycznego (wzorów ruchowego zachowania się) 4) hedonistyczny - uregulowanie hedonicznego pierwiastka osobowości (jego popędów, upodobań i uczuciowej strony) - typy hedonistyczne: - typ bierny ma tendencję do unikania dostępnych przyjemności tworząc typ ascety - typ czynny pod wpływem środowiska społecznego używa przyjemności , uznanych za odpowiednie przez daną społeczność 5) fizyczno-utylitarny - określone formy wychowania wojownika, rzemieślnika, kandydata do różnych zawodów - zautomatyzowanie ruchów pożądanych dla danej profesji, a wyeliminowanie elementów zbędnych 6) sportowy - działalność fizyczna dążąca w swym zakresie do możliwie doskonałych wyników, lecz nie usiłująca wytwarzać żadnych bezpośrednio użytecznych wartości.

Wychowanie estetyczne – ogół świadomych oddziaływań i działań własnych wychowanka, w których wartości estetyczne i artystyczne wykorzystuje się do pogłębiania życia uczuciowego, rozwoju aktywności twórczej i samoekspresji wychowanka oraz do umożliwienia mu kontaktu z różnymi dziedzinami sztuki.

Cele wychowania estetycznego: •wyrabianie wrażliwości estetycznej, przez którą rozumie się zdolność dostrzegania i przeżywania wszelkiego piękna: przyrody, wytworów ludzkiej pracy i działalności twórczej •rozbudzanie potrzeb wyrażających się w chęci przeżywania piękna •doskonalenie zdolności rozumienia piękna i umiejętności dokonywania oceny artystycznej wytworów przyrody i człowieka, a zwłaszcza dzieł sztuki •rozwijanie zainteresowań estetycznych oraz potrzeby ekspresji własnych doznań artystycznych i związanych z nimi twórczych i odtwórczych zdolności artystycznych, a także zamiłowań do uprawiania tej formy aktywności (…) dbając o piękno stajemy się lepsi, szlachetniejsi i bogatsi.

WYCHOWANIE UMYSŁOWE Głównym założeniem wychowania umysłowego jest założenie, że nie można kształtować osobowości człowieka bez ukształtowania intelektu, czyli główne założenie mówi, że w praktyce nie można odrywać nauczania od wychowania. Twierdzenie to ma długą historię, można ja wiązać już z Herbartem, który mówił o nauczaniu wychowującym. Wychowanie umysłowe odbywa się poprzez przekaz wiedzy, poprzez kształtowanie umiejętności.Nauczyciele przekazując wiedzę i kształtując umiejętności oddziaływają na uczniów treściami dydaktycznymi, swoją postawą do wiedzy a także swoja postawą do pracy zawodowej.Sama osoba nauczyciela wpływa na dobór treści dydaktycznych z oferty programowej i wpływa również na analizę niektórych treści i staje się modelem zachowań uczniów. Ogólnie chodzi o to, aby nauczyciel z tych treści wybierał i analizował indywidualnie.

Cele wychowania umysłowego wg Okonia:

- najogólniej celem wychowania umysłowego jest rozwój sfery intelektualnej człowieka. W tym znaczeniu wychowanie umysłowe ma prowadzić do tego, że człowiek będzie potrafił. - kierować własną aktywnością praktyczną i poznawczą, - koordynować tę działalnością, W tym sensie elementami wychowania umysłowego są: - ogólne podstawy wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie i kulturze - ogólne przygotowanie do działalności praktycznej, - ogólny rozwój zdolności umysłowych i zainteresowań,

Wychowanie umysłowe wg Muszyńskiego to kształtowanie naukowego poglądu na świat tzn.poglądu opartego na badaniach empirycznych, Celami wychowania umysłowego są: - kształtowanie zdolności poznawczych, - rozwój motywacji do dążenia i poszukiwania informacji, - pogłębianie wrażliwości intelektualnej, - kształtowanie kultury umysłowej, Wychowanie umysłowe jest rzeczą bardzo ważną. Ważne jest aby kształtować zdolność logicznego myślenia.

wychowanie patriotyczne - jest świadomym kształtowaniem dobra miłości Ojczyzny (dobra służby dla Ojczyzny) w świadomości innych ludzi (wychowanie patriotyczne) albo w we własnej świadomości (samowychowanie patriotyczne).

Głównymi celami tego modułu są: - kształtowanie więzi z krajem ojczystym i świadomości obywatelskiej , - rozwijanie poszanowania postaw prospołecznych i dobra wspólnego, - kształtowanie szacunku dla własnego państwa. Do realizacji tych celów określono szkołom następujące zadania: - tworzenie sytuacji wyzwalających emocjonalny związek z krajem ojczystym (spotkania, uroczystości szkolne, wycieczki) , - zapoznanie uczniów z symbolami, ważnymi dla kraju rocznicami, zasadami i instytucjami, które posiadają istotne znaczenie dla funkcjonowania państwa polskiego, - przygotowanie uczniów do świadomego, aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym.

METODY WYCHOWANIA METODY WYCHOWANIA wg. Łobockiego KLASYFIKACJA METOD WYCHOWANIA: 1. Modelowania wychowawczego- polega na świeceniu własnym przykładem. Odwołuje się do obserwacji i naśladowania przez dzieci zachowań osób dorosłych. Rodzice dają ideały.Przez naśladownictwometoda wychowania aby dawać dziecku dobre przykłady. Czynniki ułatwiające modelowanie: - dzieci małe naśladują dorosłych (małpie zachowanie) - skuteczniejszy w sytuacjach bliższych- w rodzinie - naśladowanie młodzieży np. Idole - dobry przykład o wychowanie w sytuacjach rodzinnych niż narzucanie mu czegoś. Dlatego rodzina jest trudna do zastąpienia. Wychowuje jako pierwsza- rodzina podstawą wychowania. Zagrożenia metody modelowania: - dziecko nie ma podstawowych nawyków higienicznych -nawyki przy stole MODELOWANIE TO MECHANIZM 2. Metoda zadaniowa- powierzenie określonych zadań aby rozwijać kompetencje, kształtujemy je w domu, wpisane są w codzienne życie np. Sprzątanie, podlewanie kwiatów, wyjście z psem. Szkoła- to metoda przez powierzenie zadań uczniowi wzmacniania jego pozycję w klasie np.Zobaczcie jak Jasiu ładnie nakarmił rybki itp. TUTORING- pomoc koleżeńska PARTYCYPOWAĆ- brać udział Dzieci lubią jak im się zaufa, jesteśmy z nich zadowoleni. 3. Metoda perswazji- polega na uświadamianiu dzieciom i młodzieży jakie mają obowiązki. Pozwala odróżnić dobro od zła.

KULTURA dialogu -komunikacja otwarta aby nasze argumenty trafiały do ucznia. W warunkach życia rodzinnego jest rozmowa rodziców między sobą lub rodzica do dziecka.Do dziecka nawet bardziej dociera to co się mówi obok niego – jest uważnym obserwatorem. PROBLEMY o jakich można rozmawiać z uczniami: - dlaczego warto kochać człowieka TEMATY w których dzieci mogą się młączyć może być np. Gazetka szkolna 4. Metoda nagradzania- promowanie postaw pożądanych np. Nagród (gesty czy materialny) n. Gry na komputerze, telewizja. Metoda nagradzania jest niezwykle użyteczne ale nie wolno nią przesadzać. Nie daje natychmiastowego sukcesu. 5. Karanie wychowawcze- wzmacnianie negatywne. Dawać sygnały, że nie akceptyjemy tych zachowań: - karę trzeba dostosować adekwatnie do przewinienia - mieć miejsce od razu po przewinieniu - kara musi dać dziecku szansę zadośćuczynienia - nie wypominajmy tych zdarzeń 6. Metoda oddziaływań grupowych- od przedszkola organizowanie pracy zespołowej, współodpowiedzialności za powierzone prace. Kiedy działamy: - w organizacjach szkolnych - gospodarz klasowy -podlewanie kwiatów Metoda ta: - uczy ponoszenie porażek -uczy wspólnej pracy

I pedagogiem rozwijającym idee samorządności był KORCZAK.

Środowiska wychowawcze (rodzina, funkcje rodziny, szkoła, grupa rówieśnicza) FUNKCJE RODZINY : ● opiekuńczą , wyrażającą troskę o zabezpieczenie bytu materialnego , o zdrowie rodziny , ● emocjonalną , polegającą na zaspokojeniu potrzeby bliskich , serdecznych kontaktów , które umożliwiają współżycie społeczne , sprzyjają kształtowaniu cech charakteru i umiejętności współżycia , ● kształcącą , polegającą na rozwijaniu zainteresowań poznawczych , kształceniu umiejętności i nawyków pracy , ● aktywizacji twórczej , polegającej na rozbudzaniu zainteresowań , pobudzaniu do samokształcenia i samodoskonalenia się .

Terminy "rodzina dysfunkcyjna" i "rodzina patologiczna" często stosowane są zamiennie. Oba te pojęcia mają jednak różny zakres definicyjny: każdą rodzinę patologiczną można nazwać dysfunkcyjną, ale nie każda rodzina dysfunkcyjna jest patologiczna. Sprawdź, jakie są różnice między dysfunkcją i patologią w rodzinie. O rodzinie dysfunkcyjnej mówimy wówczas, gdy relacje pomiędzy jej członkami są trwale zaburzone i rzutują na samopoczucie psychiczne oraz fizyczne zarówno rodziców, jak i dzieci. Jedną z odmian dysfunkcji jest patologia – określa się nią najpoważniejsze formy przemocy w rodzinie takie jak przemoc fizyczna, wykorzystywanie seksualne, alkoholizm, narkomania. O tym, czy daną rodzinę można uznać za patologiczną, decyduje skala zaburzeń w jej funkcjonowaniu.

Rodzina nuklearna – tzw. rodzina mała, dwupokoleniowa, którą tworzą rodzice (przeważnie małżonków) oraz dzieci (biologiczne lub/i adoptowane). Rodzinę nuklearną łączą dwa typy więzi społecznych: małżeńskie i rodzicielskie. Coraz częściej jest to rodzina nieliczna, funkcjonuje model 2+1 (rodzice i jedno dziecko) lub 2+2 (rodzice i dwoje dzieci), ma to niemały wpływ na demograficzny obraz danego kraju, społeczeństwa. Wychowaniem dzieci, obok rodziców, w wielu przypadkach zajmują się wyspecjalizowane instytucje, takie jak żłobki czy przedszkola. Rodzice mają obowiązek zapewnić opiekę materialną dzieciom do uzyskania pełnoletności, jednak dzieci mieszkają z rodzicami do momentu usamodzielnienia się, wówczas najczęściej się wyprowadzają, nierzadko zostawiając rodziców bez opieki. Rodzina wielopokoleniowa – to tzw. rodzina duża, tradycyjna, która obejmuje kilka pokoleń, tworzą ją trzy pokolenia: dziadkowie, rodzice i dzieci. Członkowie rodziny mieszkają we wspólnym domostwie. Ten typ rodziny często występuje w słabo rozwiniętych społeczeństwach, na obszarach wiejskich. Charakterystyczna dla rodzin wielopokoleniowych jest również łącząca je silna więź emocjonalna, nierzadko jest to rodzina wielodzietna. Ponadto opiekę nad dziećmi podczas nieobecności rodziców (są w pracy) sprawują dziadkowie, ale także pokolenie najstarsze ma zapewnioną ochronę, godny byt. Zaletą takiej rodziny jest możliwość zmniejszenia kosztów, bowiem dwie rodziny zajmują przecież jedno domostwo. Rodzina wielopokoleniowa jest mało mobilna, co zmniejsza szanse przetrwania na współczesnym rynku pracy. w której dziecko jest wychowywane przez rodzina niepełna;-rodzina,  jedną osobę dorosłą, na której spoczywa odpowiedzialność za gospodarstwo domowe -Rodzina niepełna powstaje najczęściej wskutek rozwodu, długotrwałej nieobecności jednego z rodziców (która może być

spowodowana np. wyjazdem, pobytem w szpitalu, więzieniu) lub też śmierci jednego z rodziców. rodzina zastępcza-forma opieki nad małoletnim dzieckiem, w przypadkach, gdy jego biologiczni rodzice są nieznani albo pozbawieni władzy rodzicielskiej lub którym...