2017 r.-K.-Segiet-Pedagogika-społeczna Zaliczenie PDF

Preview

Summary

Download 2017 r.-K.-Segiet-Pedagogika-społeczna Zaliczenie PDF

Description

1. Perspektywa definicyjna, cechy rodziny, definicje  Rodzinę można określić, jako: „małą i pierwotną grupę, środowisko i system edukacyjny oraz instytucję socjalizacyjno-wychowawczą i wspólnotę emocjonalno-kulturową (Lalak, Pilch, 1999: 236)  Rodzina jest naturalnym systemem i podstawową komórką społeczną, która zaspokaja fizyczne, psychiczne i społeczne potrzeby człowieka. W rodzinie zachodzi proces socjalizacji dziecka, dzięki któremu wzrasta ono na dorosłego człowieka, osobę wynoszącą pewien bagaż doświadczeń i przygotowaną do uczestnictwa w życiu społecznym zgodnie z przyjętymi przez niego normami społecznymi i moralnymi.     

Rodzina ponosi podstawową odpowiedzialność za wychowanie dzieci za ich karierę szkolną i przygotowanie do samodzielnego życia W rodzinie dokonuje się podstawowy proces kształtowania pojęć moralnych dziecka, jego wrażliwości moralnej i społecznej Rola rodziny jako środowiska wychowawczego nie ogranicza się do wczesnych lat życia dziecka, trwa aż do osiągnięcia przezeń samodzielności, zdobycia wykształcenia i przysposobienia do zawodu Wielokrotnie zwracano uwagę, że wpływu rodziny na dziecko nie da się zastąpić przez żadne inne formy opieki. J. G. Woititz – wychowanie bez błędów jest mitem. Nic takiego nie istnieje. I nie tylko nie istnieje, ale wręcz nie powinno istnieć. Rodzice są ludźmi i popełniają błędy i nie wiedzą wszystkiego.

2. Rola, miejsce rodziny w społeczeństwie. Co znaczy „rodzina stała na straży?” Wielu myślicieli, poczynając od Arystotelesa, do dzisiaj podkreśla, że rodzina jest społecznością powołaną do kształtowania życia jednostkowego, a jednocześnie stanowi podstawę życia społecznego. Pomimo, iż powstaje wciąż wiele nowych instytucji nastawionych na wspieranie rozwoju człowieka, żadna z nich nie jest w stanie zastąpić rodziny, która nadal jest najważniejszym środowiskiem życia i rozwoju człowieka. „W porównaniu z jakąkolwiek organizacją i instytucją, z jakimkolwiek społeczeństwem i państwem, rodzina zawsze pozostaje społecznością pierwotną i dla człowieka ma największe znaczenie"1. Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w życiu dziecka, które kształtuje jego uczucia, postawy oraz wywiera ogromny wpływ na powstawanie systemu wartości, norm i wzorców postępowania. Inne grupy społeczne czy instytucje, takie jak: szkoła, grupy rówieśnicze, różnorodne organizacje, kościół uzupełniają jedynie wpływ rodziny na dziecko. Rodzina jako główna siła tradycji i tożsamości narodowej, marginalizacja rodziny w komunizmie, rodzina jako ostoja konserwatyzmu, rodzina na straży państwa i przeciwko państwu. POLITYKA SPOŁECZNA A RODZINA:  Polityka europejska – zasada pomocniczości i solidarności  Karta Praw Rodziny. Ochrona dziecka, ochrona kobiet 3. Kierunki przeobrażeń rodziny Rodzina podlega obecnie licznym przemianom. Przeobrażenia te, a w szczególności wzrost liczby kobiet pracujących zawodowo, powodują większe zainteresowanie rolą ojca w rodzinie oraz jego kompetencjami wychowawczymi. W rodzinach współczesnych role matki i ojca są do siebie zbliżone. Kobieta, będąc współżywicielem rodziny, przestaje być jedynie gospodynią domową. Stosunki w małżeństwie z konieczności tracą charakter zależności i podporządkowania, a zyskują równości. Tym samym w wielu rodzinach, zwłaszcza rodzinach młodych, gdzie oboje z małżonków pracują, ojciec włącza się w prace domowe, jak również w całokształt zabiegów związanych z czynnościami opiekuńczymi i wychowaniem dziecka, już od pierwszych chwil jego życia. Problematyką predyspozycji kobiet do opieki i wychowania dziecka, zajmuje w literaturze przedmiotu dość znaczące miejsce. Tymczasem zmiana pozycji matki, będąca wynikiem oddziaływań czynników zawodowych i społecznych, powoduje, że istotna staje się także rola ojca jako, posiadającego odpowiednie kompetencje, opiekuna swojego dziecka. Definicja z prezentacji prof. Segiet Obecnie mamy do czynienia ze zmianami związanymi z przeobrażeniami ekonomicznymi i społecznymi (pójściem kobiet do pracy, elastycznością pracy, długim okresem kształcenia.) Na kształt współczesnej rodziny za Zachodzie ma wpływ proces indywidualizacji. Strona 1 z 13

Wybrane problemy:  Trudności godzenia ról zawodowych i domowych (skutkuje to mniejszą dzietnością i późniejszym wiekiem urodzenia pierwszego dziecka)  Rodzicielstwo stało się dzisiaj uciążliwe z uwagi na nowy podział pracy między kobietami  Wzrasta liczba problemów Kierunki przemian:  Od rodziny jako instytucji gwarantowanej prawem kościelnym i państwowym do rodziny opartej na więziach, indywidualnej umowie  Od małżeństwa sakramentalnego do związków kohabitacyjnych  Od wyraźnie określonych ról do zmieniających się ról małżeńskich i rodzicielskich  Od struktury hierarchicznej do związków partnerskich  Od instytucji powinności i zobowiązań do środowiska 4. Typy rodzin 1) Typologia rodzin regeneracyjnych – opiera się na wymiarach spójności i wytrzymałości rodziny, od których zależy utrzymanie integralności rodziny, potrzebne do przezwyciężenia kryzysów. Spójność określa znaczenie, jakie rodzina przypisuje akceptacji, lojalności, godności, wierze i szacunkowi. Wytrzymałość rodziny określa jej wewnętrzną trwałość oraz jej zasady. Można wyróżnić 4 typy systemów rodzin:  Rodziny podatne  charakteryzują się niskim poziomem spójności i wytrzymałości  w sytuacji kryzysu członkowie reagują zdenerwowaniem, obwiniają się wzajemnie,  przejawiają wobec siebie mniej troski, zrozumienia i lojalności.  mają mniejsze poczucie celu życia  czują się mniej doceniani,  uważają, że nie panują nad wydarzeniami,  obwiniają się za niepowodzenia.  w efekcie członkowie takich rodzin są z siebie mniej zadowoleni i nie zachęcają się do aktywności oraz szukania rozwiązań.  Rodziny bezpieczne  rodziny o niskim poziomie spójności i wysokim stopniu wytrzymałości.  Członkowie reagują na przeciwności życiowe zdenerwowaniem, obwinianiem innych itp.  główną siłą jest duża wytrzymałość, co oznacza, że mają poczucie celu, zdolność planowania i czują się doceniani.  Uważają, że panują nad sytuacją, mogą na nią wpływać, nie są jedynie ofiarami wydarzeń życiowych.  Rodziny bezpieczne są aktywne, ale jej członkowie nie wspierają się w sytuacji kryzysu.  Rodziny trwałe  rodziny o wysokim poziomie spójności i niskim poziomie wytrzymałości.  Mają niskie poczucie celu życia i panowania nad sytuacjami,  są mało aktywne.  Mają natomiast pozytywny stosunek do siebie,  radzą sobie poprzez okazywanie zaufania, szacunku, zachowanie spokoju i emocjonalnej stabilności.  Rodziny regeneracyjne  rodziny o wysokim poziomie wytrzymałości.  Radzą sobie z problemami przez podtrzymywanie zaufania i szacunku oraz zachowanie stabilności i spokoju.  Mają poczucie celu i sensu życia,  uważają, że panują nad sytuacją,  mogą wpływać na złe i dobre rzeczy, które je spotykają. 2) Typologia rodzin sprężystych – opiera się na wymiarach więzi i elastyczności rodziny potrzebnych do przeprowadzania zmian i utrzymania jedności. Strona 2 z 13

       

           

Wymiar więzi definiuje się jako stopień, w jakim członkowie rodziny są ze sobą związani emocjonalnie. Wyznacznikami więzi są: pragnienie jej utrzymania, otwartości w omawianiu problemów, poczucie bliskości wśród członków rodziny, wspólne wykonywanie pewnych czynności. Wymiar elastyczności definiuje się jako stopień w jakim rodzina jest w stanie zmienić swe reguły, granice i pełnione role w odpowiedzi na krytyczne wydarzenia. Elastyczność zakłada otwarty wzorzec komunikacji, gotowość do kompromisu, możliwość przyjmowania obowiązków, aktywne uczestniczenie w podejmowaniu decyzji. Można wyróżnić 4 typy rodzin:  Rodziny kruche o niskim poziomie więzi i niskim poziomie elastyczności. Ich członkowie rzadko polegają na rodzinie, unikają siebie nawzajem, mają kłopoty z wykonywaniem pewnych czynności w ramach rodziny, rodziny te są oporne na kompromis, mają utrwalone wzorce postępowania, nie mają doświadczenia w przejmowaniu obowiązków innych członków rodziny nie włączają wszystkich członków rodziny w podejmowaniu ważnych decyzji.  Rodziny związane rodziny o wysokim poziomie więzi i niskim poziomie elastyczności. Ich główną siłą jest poczucie wewnętrznej jedności i umiejętność współdziałania. Podobnie jednak jak rodziny kruche, są niechętne kompromisom, mają utrwalone, sztywne wzorce postępowania. Ich radzenie sobie z kryzysem opiera się na poczuciu jedności i wspólności, a także na niechęci do zmian.  Rodziny giętkie o niskim poziomie więzi i wysokim poziomie elastyczności. Ich siła leży w zdolności do zmiany. Wiedzą, czego chcą, mają wpływ na decyzje, są zdolne do kompromisu, mogą przesuwać obowiązki w ramach rodziny, podobnie jak rodziny kruche – mają ograniczone poczucie więzi rodzinnych, chętnie odwołują się do osób spoza rodziny.

 Rodziny sprężyste  o wysokim poziomie więzi i elastyczności.  Ich siłą jest zdolność do zmiany i poczucie wewnętrznej jedności.  Ich członkowie funkcjonują na wzajemnym zrozumieniu i wsparciu,  czują się bliscy, chętnie współdziałają  potrafią wprowadzać zmiany w systemie rodzinnym. 3) Typologia rodzin rytmicznych – oparta jest na wymiarach wspólnie spędzonego czasu i znaczenia, jakie się temu przypisuje. Wspólne codzienne działania służą podtrzymywaniu wspólnoty w stosunkach rodzice – dzieci, rodzina – krewni, mąż – żona. Wspólnie spędzany czas, przewidywalny schemat życia rodzinnego. Można wyodrębnić 4 typy rodzin:  Rodziny bezwzorcowe  o niskim poziomie wspólnie spędzanego czasu i niskim poziomie znaczenia, jakie się temu przypisuje  członkowie tych rodzin spędzają ze sobą mało czasu i nie cenią go wysoko  rodziny intencjonalne  członkowie spędzają wspólnie niewiele czasu, choć nadają mu duże znaczenie Strona 3 z 13

 rodziny przejawiają chęć bycia razem, mają jednak pewne opory i nie są zdolne do spotykania się z minimalną choćby regularnością  rodziny ustrukturowane  kładą silny nacisk na wspólne spędzanie czasu, ale nisko to cenią  angażują się we wspólne spędzanie czasu  czują niechęć przed uznaniem bycia razem za pożądaną wartość  Rodziny rytmiczne  Kładą duży nacisk na wspólne spędzanie czasu i wysoko to sobie cenią  Wspólnie spędzany czas wzmacnia rodzinną wspólnotę, pozwala na przewidywalność rytmu życia rodziny (w perspektywie dłuższej i dnia codziennego – w rytm pracy, odpoczynku, zabawy i rekreacji (Badora i in., 2001):  rodzinę normalną, opartą na więzi biologicznej między rodzicami i dziećmi, odznaczającą się między innymi: spójnością wzajemnych stosunków, ukierunkowaniem na zaspokojenie potrzeb i aspiracji wszystkich członków;  rodzinę niepełną wskutek trwałej nieobecności jednego z rodziców, z dalszym różnicowaniem przyczyn tej niepełności (np. śmierć, rozwód, separacja, niepełność czasowa);  rodzinę zdezorganizowaną, w której panują stosunki konfliktowe, zaburzające proces socjalizacji;  rodzinę zdemoralizowaną, pozostającą w kolizji z prawem czy zasadami współżycia społecznego, choć jednak często solidarną w stosunkach wewnątrzrodzinnych;  rodzinę stanowiącą środowisko zastępcze, opartą na więzi współżycia i funkcji opiekuńczo-wychowawczej w stosunku do dzieci przy świadomości braku więzi biologicznej z nimi. Typy rodzin z prezentacji prof. Segiet:  Rodzina nuklearna - in. rodzina mała – rodzina dwupokoleniowa składająca się z rodziców (zwykle małżonków) i ich biologicznych dzieci.  Homorodziny - tworzą partnerzy tej samej płci wychowujący dzieci.  Samotni rodzice  Trwali kohabitanci - osoby płci przeciwnej prowadzące wspólne gospodarstwo domowe, współżyjące ze sobą, często posiadające dzieci własne lub/i z poprzednich związków  Rodziny wizytowe i rodziny migrantów - Partnerzy żyją razem, ale prowadzą, z różnych względów, osobne gospodarstwa domowe.  Grona przyjacielskiej – zazwyczaj młodych osób, prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, gdzie obecna jest duża wolność seksualna  rodzinne patchworki - rodziny rekonstruowane,wielorodzinny, powstają na skutek ponownego zawarcia małżeństwa przez jednego lub obojga partnerów często posiadającego/posiadających dzieci z poprzednich nieudanych związków (czyli rodziny rekonstruowane po rozwodach), (rodzina diasporowa - pomimo rozwodu, wypełnia swe podstawowe funkcje dzięki istniejącym więziom (głównie emocjonalnym i ekonomicznym) ) jak być może?/jak być powinno?

Czym jest rodzina?  Rodzina jako naturalna grupa społeczna  Jako instytucja społeczna  Jako wspólnota  Jako środowiska wychowawcze Socjalizacja pierwotna = obserwacja, naśladownictwo, Wychowanie jest bezpośrednie, celowe, zamierzone Jak analizować rodzinę?  Perspektywa interakcyjna (więzi rodzinne, miłość, solidarność)  Perspektywa systemowa (miejsce rodziny w strukturze społecznej)  Perspektywa statyczna jaka jest rodzina, jakie są obrazy rodziny  Perspektywa dynamiczna, jak ludzie tworzą swoje rodziny i jak je rozwijają ZASADY SYSTEMU OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ WYMAGAJĄCĄ POMOCY:  Podejmowanie działań profilaktycznych zmierzających do wspierania i pomocy rodzinie naturalnej. W przypadku nieskuteczności podejmowania działań w rodzinie naturalnej. Natychmiastowe umieszczenie dziecka w zastępczym środowisku rodzinnym, dlatego tez programy pomocy dziecku powinny być poprzedzone kompleksowymi działaniami na rzecz całej rodziny  Przygotowanie i wspieranie rodzin zastępczych spokrewnionych i nie spokrewnionych dla dzieci, które nie mogą wychowywać się w rodzinie naturalnej; tworzenie nowoczesnych, otwartych i wielofunkcyjnych placówek opiekuńczo-wychowawczych  Udzielanie wsparcia w usamodzielnianiu wychowanków opuszczających placówki i rodziny zastępcze Strona 7 z 13

Środowisko lokalne Jak jest?  dlaczego jest tak, jak jest?  jak być może/powinno? LUDZIE + INSTYTUCJE + WIĘŹ SPOŁECZNA = SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA Ustalenia pojęciowe i trudności z definicją  Jest pojęciem wieloznacznym  Kategorią historyczną  Nazwą określającą pewien typ ładu społecznego i pożądanego stanu zbiorowości ludzkiej SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA - Pewna zbiorowość ludzi, zamieszkująca dane terytorium, którą charakteryzuje ruchliwość społeczna między instytucjami. Poprzez kontakty interpersonalne pojawia się więź społeczna. MEZOSTRUKTURA – społeczność lokalna MIKROSTRUKTURA – rodzina, szkoła ZJAWISKA W SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ  anonimowość społeczna  indywidualizacja  anomia wartości (zanik wartości) – brakuje samorządności, demokracji, wolność słowa/myśli, sprawiedliwość, prawo  patologie społeczne (włamania, kradzieże, rozboje, gwałty itp.)  ludzie nie czują się bezpieczni FUNKCJE ŚRODOWISKA:  miejsce spotkania z drugim człowiekiem, kulturą, historią, ekonomią, prawem, religią  teren aktywności gospodarczej, społecznej, politycznej  źródło socjalizacji społecznej, środowisko rozwoju człowieka Mała Ojczyzna (Heimat, Vaterland) Termin wprowadzony przez Stanisława Ossowskiego  Mała Ojczyzna jako kategoria psychospołeczna i kulturowa  Funkcje edukacyjne małej ojczyzny (Wiesław Theiss) Edukacja regionalna/środowiskowa! – dzisiaj musimy myśleć globalnie, ale działać lokalnie (przede wszystkim być aktywnym w środowisku, dużą rolę odgrywają gminne zasoby, animacja społeczna/kulturalna – metoda budowania kapitału społecznego)  MOŻE BYĆ NA EGZAMINIE!!! DWA TYPY ZBIOROWOŚCI WG F. TONNIESA  Stowarzyszenie (Gemeinschaft) - to rodzaj stosunków społecznych oparty przede wszystkim na "woli organicznej" opartej głównie na emocjach. Łączy jednostki, rozumiane jako pełne osobowości, na podstawie bliskości emocjonalnej i ogarnia całe ich życie.  Wspólnota (Gesellschaft)- to rodzaj stosunków społecznych o charakterze formalnorzeczowym, opartych na "woli arbitralnej", na racjonalnej kalkulacji, umowie i wymianie (regulowanych przez formalne prawo). Łączy jednostki jedynie w aspekcie wykonywania przez nie określonych ról społecznych. Wskaż ich definicje, ich funkcje, przedstaw różnice, między nimi.

RODZINA NIE JEST STOWARZYSZENIEM!!! Strona 8 z 13

WIĘZI W ŚRODOWISKU LOKALNYM A WARUNKI UCZESTNICTWA SPOŁECZNEGO  Zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju. [J. Szczepański 1979] STYCZNOŚCI PRZESTRZENNE:  Postrzeganie obecności drugiego człowieka jako pewnej stałej, to świadomość potencjalnego ustawicznego kontaktu z drugim, konkretnym człowiekiem, postrzeganie jego „przypisania” do naszej przestrzeni życia. KONCEPCJA KRĘGÓW ŚRODIWKOWYCH J PIETERA (1960)  CZŁOWIEK  ŚRODOWISKO RODZINNA ŁĄCZNOŚĆ PSYCHICZNA I ANTYNOMIE UCZESTNICTWA SPOŁECZNEGO  Nastawienie prospołeczne (H. Radlińska, A. Kamiński)  

Anomia, zanik więzi społecznych Uczestnictwo w zbiorowościach i ich krzyżowanie się (zjawisko schizofrenii społecznej – każda ze zbiorowości jest nosicielem innych wartości, może dojść do rozproszenia wartości)

Wymień i charakteryzuj postawy, na których rodzą się i rozwijają więzi międzyludzkie SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA MIASTA I WSI  Cechy specyficzne miasta  Kłopoty definicyjne wsi i jej cechy odrębności Podstawowa cecha interakcji społecznej to… wzajemność Rodzina nie jest ... stowarzyszeniem. Dlaczego? MARGINALIZACJA/INKLUZJA – zagadnienie znane od dawna wyrażane w nowych pojęciach. Odnosi się do realnych procesów społecznych, kwestii społecznych, problemów społecznych, zjawisk i grup społecznych. Związana jest z deprecjonowaniem znaczeń i pozycji, dokonujących się przez ograniczenie dostępu do udziały w powszechnie szanujących i poszukiwanych dobrach: materialnych, kulturowych, politycznych (np. wykształcenie, władza, dostęp do instytucji, ochrony zdrowia itp.) MARGINALIZACJA JAKO:  Proces społeczny – ujęcie historyczne, stan żebraczy – historia biedy,  Przyczyna i skutek przemian społeczno-politycznych, degradacja jednych grup, uprzywilejowanie innych  Zmiana pozycji statusu – udziału w społecznym podziale dóbr i wartości, ograniczone prawa i potrzeby  Marginalizacja jako odrzucenie, czasami jako indywidualny wybór PRZYCZYNY MARGINALIZACJI: Makrospołeczne, mezospołeczne, indywidualne, jawne, ukryte, zamierzone, niezamierzone, mikrospołeczne  Mikro – socjalizacja w biedzie, kultura biedy (jest dziedziczona, pewne modele, postawy są kontynuowane przez kolejne pokolenia)  Mezo – obszary społeczne i kulturowo marginalizowane (centrum, peryferie)  Makro – czynniki sprzyjające marginalizacji (wykształcenie, status materialny, zarobki, czynniki statusu społecznego), zmiany gospodarki rynkowej GRUPY MARGINALIZOWANE, WYKLUCZANE:  Kobiety i dzieci Strona 9 z 13

        

Biedni Bezdomni Bezrobotni Niepełnosprawni Cudzoziemcy Mniejszości narodowe i etniczne Mniejszości seksualne Chorzy psychicznie Seniorzy

SZKOŁA JAKO ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE. Czy szkoła jest źródłem marginalizacji? MAKRO MEZO

MIKRO

Mikrospołeczne – socjalizacja w biedzie, kultura biedy ŹRÓDŁA MARGINALIZACJI:  Szkoła jako źródło marginalizacji (bieda, niepełnosprawność)  Dlaczego, zastanów się?  Podaj przykłady Syndrom 3x B – bezrobocie -> bieda -> bezdomność  Podział dzieci na bogatsze/biedniejsze  Wyścig szczurów w szkole  Szkoła zamiast wyrównywać braki edukacyjne, pogłębia je, nie oferując pomocy i wsparcia dzieciom potrzebującym. RODOWÓD I ZNACZENIE SZKOŁY ŚRODOWISKOWEJ  Stanowi tradycyjny obszar teoretyczny i badawczy pedagogiki społecznej  Zagadnienie podejmowane już dawniej w pracach twórczyni pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej: o społecznej roli szkoły czy społecznych uwarunkowaniach powodzeń i niepowodzeń szkolnych dzieci pochodzących z zaniedbanych środowisk.  Szkoła nie brała pod uwagę potrzeb dzieci  Przyczyną niepowodzeń szkolnych dzieci są braki w edukacji  Radlińska nawoływała do zmian w edukacji i by szkoła była szkołą środowiskową  Powstała na skutek krytyki współczesnej szkoły 

Pasywność, encyklopedyzm, autorytaryzm, nikłą przydatność wiedzy zdobywanej przez uczniów, wobec zmieniającej się rzeczywistości społecznej, instrumentalną więź szkoły z instytucjami w środowisku lokalnym Strona 10 z 13

Koncepcje, alternatywne modele szkoły: - Szkołę przyszłości - szkołę jako mikrosystem wychowania - szkołę społeczną - szkołę wychowującą Miały one swoje kulturowe umocowanie, cywilizacyjne źródła i takież konsekwencje powstawały w momencie wykształc...