7. Tkanka nerwowa i układ nerwowy PDF

Preview

Summary

Układ nerwowy, tkanka nerwowa, neuron, synapsy, OUN,......

Description

Tkanka i układ nerwowy Tkanka nerwowa zbudowana jest z neuronów (neurocyty, komórki nerwowe) z wypustkami oraz komórek glejowych. Neuron  Ciało komórki nerwowej (perykarion)  Wypustki – akson, dentryty  Różna liczba wypustek o Dwuwypustkowe o Wielowypustkowe o Jednowypustkowe o Rzekomojednowypustkowe o Bezwypustkowe Perykarion  Wielkość od 4ym – komórki warstwy ziarnistej kory móżdżku, do 150ym – komórki ruchowe Betza w korze mózgu  Różny kształt o Ziarniste o Gwiazdziste o Pieramidowe o Gruszkowate  Jądro komórkowe  Tigroid (ziarenka Nissla) o Szczególnie obfity w neuronach wydzielniczych i ruchowych o Syntetyzuje białka o Jego rozpad to chromatoliza o Rozpad po uszkodzeniu bądź wyczerpaniu komórki  Aparat Golgiego  Mitochondria  Neurofilamenty i mikrotubule o Tworzą zrąb o Biorą udział w transporcie wewnątrzkomórkowym  Wtręty komórkowe o Barwnik melanina o Lipofuscyna Neurony wydzielnicze zawierają pęcherzyki:  Oksytocyna  Wazopersyna  Liberyny  Statyny Funkcje ciała komórki nerwowej  Przyśpiesza lub hamuje impulsy nerwowe  Syntetyzuje makrocząsteczki i większość cząsteczek Wypustki nerwowe Dentryty  Najczęściej jest ich wiele  Wyjątkowo mogą nie występować

           

Rozgałęziają się obficie Zmniejsza się ich średnica Pączki dentrytyczne Kończą się synapsami lub dają wolne zakończenia w tkankach – receptory bólu, ciepła, dotyku… Otoczone są błona komórkową Mikrotubule – końce plus w kierunku perykarionu o obwodu Białko MAP2 Neurofilamenty Cytosol Przewodzą impulsy DO ciała komórki nerwowej Integrują czynność tysięcy neuronów Wzdłuż dendrytów transport markrocząsteczek i cząsteczek

Akson – włókno osiowe  Aksolema, aksoplazma  Wypustka pojedynca  Średnica 1-20ym równa na całej długości  Największa długość ponad 1m  Kolateralia  Drzewo końcowe  Mikrotubule – końce minus ku perykarionowi  Neurofilamenty  Białko TAU  Transport OD ciała komórki Synapsy  To czynnościowe połączenie neuronu z: o Innym neuronem o Komórką:  Receptor czuciowy  Efektorowy – mięsnie, gruczoły  Funkcja przekazywanie sygnału  Dzielimy je na: o Chemiczne (więcej) o Elektryczne Synapsy chemiczne Zawierają pęcherzyki synaptyczne z neurotransmiterami (neuromediatory, neuroprzekazniki). Liczba synaps na 1 komórke to nawet 30 tyśięcy. Komórka ruchowa rdzenia kręgowego  Budowa: o Błona presynaptyczna o Błona postsynaptyczna o Przestrzeń/ szczelina synaptyczna Klasyfikacja synaps: o Synapsa na odległość o Odwrócona synapsa o Synapsy mieszane Budowa cd. 





o Pęcherzyki synaptyczne, 50-100nm o Neurotransmiter – serotonina, dopamina, acetylocholina, glutanian, GABA, glicyna, neoradrenalina, B endorfina Znaczenie: o Podstawowe funkcje np. Skurcz mięsni, wydzielanie, widzenie - (acetylocholina, noradrenalina) o Złożone odczucia i nastroje – (serotonina, dopamina)

Synapsa elektryczna To połączenia typu neksus między komórkami  Kanały o średnicy 1,5nm – przechodzą jony nieorganiczne (Na+, Ca2+, H+ i inne) i nieduże cząsteczki  Sygnały przechodzą: o Szybko o Bez opóznien o Bez adaptacji o Bez wybiórczości Neuroglej  To drugi składnik tkanki nerwowej  Składa się z komórek glejowych i ich wypustek  Tworzą one zrąb układu nerwowego i wyścielają komory i kanały mózgu Ependymocyty To komórki wyściółki – w komórkach mózgu i kanale rdzenia kręgowego Mają mikrokosmki, wytwarzają płyn mózgowo-rdzeniowy Astrocyty  Protoplazmatyczne o Duże pojedyncze jądro o Liczne rozgałęziające się grube wypustki o Wypustki przylegają do ściany naczyń krwionośnych o Szczególnie liczne w istocie szarej o Czynny transport cząsteczek, makrocząsteczek i jonów nieorganicznych  Włókniste o Małe jądro o Długie cienki wypustki o Szczególnie liczne w istocie białej Oligodentrocyty  Mniejsze od astrocytów  Małe jądro komórkowe  Nieliczne wypustki  Wytwarzają osłonki w środkowym układzie nerwowym Mikroglej Liczne wypustki Funkcje makrofagów Tworzą PILŚŃ układu nerwowego Glej obwodowy

 

Komórki satelitarne o Przylegają do ciał komórek nerwowych zwojów czaszkowych, nerwowych i współczulnych Lemocyty – komórki Schwanna o Wytwarzają osłonkę mielinową w obwodowym układzie nerwowym o Wytwarzają neurolemę (osłonkę Schwanna) w OUN

Osłonka mielinowa Włókna nerwowe o średnicy od 5ym w górę, otoczone osłonkami mielinową neurony nazywamy rdzennymi  Mielinizacja rozpoczyna się w 4 miesiącu życia płodowego i trwa do końca 1 roku życia (ostatecznie do końca 12go roku życia)  Mezakson zewnętrzny  Mezakson wewnętrzny  Wcięcie Szchmidta – Lantermana finkcja w odżywianiu osłonki  Skład: głównie lipidy i białka błonowe  Najgrubsze osłonki mają 100 warstw podwójnych błon komórkowych  1 komórka wytwarza osłonkę o długości 80-100ym  Przewężenia Ranviera szerokość 0,5ym  Białka kanałowe transportujące Na+ i K+  Dobry izolator elektryczny  Zwiększenie prędkości przewodzenia impulsów Układ nerwowy  Ośrodkowy układ nerwowy  Obwodowy układ nerwowy  Autonomiczny układ nerwowy Ośrodkowy układ nerwowy – OUN  Mózgowie: mózg, pień mózgu, móżdżek  Rdzeń kręgowy Istota szara  Ciała komórek nerwowych i ich wypustek  Astrocyty protoplazmatyczne i włókniste, oligodendrocyty, mikroglej  W mózgu i móżdżku tworzy korę (płaszcz)  W półkulach mózgu i móżdżku oraz w pniu mózgowia tworzą jądra Istota biała  Nagromadzenie wypustek komórek nerwowych  Głownie astrocyty włókniste Włókna nerwowe istoty białej tworzą pęczki zawierające włókna:  Protekcyjne  Kojarzeniowe  Spoidłowe Bariera krew-mózg  nieprzepuszczalny śródbłonek, błona podstawna, naczynia krwionośne,… Mózg Kora mózgu  Grubość 2-4,5 mm  Objętość 190-360 cm3

 

U człowieka 5 typów neuronów: piramidalne, ziarniste, wrzecionowate, poziomie, różnokształtne 95% kory mózgu to kora nowa, 5% kora dawna i kora stara

Kora nowa  Warstwa drobinowa  Warstwa ziarnista zewnętrzna  Warstwa piramidalna  Warstwa ziarnista wewnętrzna  Warstwa zwojowa  Warstwa komórek wielokształtnych 1 półkula 7-9 miliardów neuronów Komórek glejowych 10 x więcej W korze mózgu 40pól – różnią się ułożeniem komórek i ich składem Kora dawna  Wchodzi w skład opuszki węchowej  Odczuwanie zapachów  Stereotyp zachowań płciowych Kora stara  Składa się z formacji hipokampa o Róg Amnona – hipokamp o Zakręt zębaty o Podpora hipokampa Uczenie się i zapamiętywanie Móżdżek Kora móżdżku:  Warstwa drobinowa: komórki gwieździste małe i gwiaździste duże  Zwojowa: komórki Purkinjego średnica 70ym  Ziarnista – komórki ziarniste średnica 4-5ym o duże Rdzeń mózgu – istota biała Jądra móżdżku – wyspy istoty szarej Rdzeń kręgowy Wydłużona końcowa część OUN Zajmuje 2/3 kanału kręgowego Między kręgiem szczytowym a 1-2 kręgiem lędźwiowym Istota szara otoczona istotą białą Rogi przednie Rogi tylne Część pośrednia Kanał środkowy Istota biała rdzenia kręgowego Włókna nerwowe zmielinizowane i bezsłonkowe układające się w drogi  Stępujące  Wstępujące  Własne



Korzeniowe

Bariera krew-mózg Nieprzepuszczalny śródbłonek, błona podstawna, naczynia krwionośne, warstwa graniczna glejowa Płyn mózgowo-rdzeniowy Jest wytwarzany przez splot naczyniówkowy, który jest przedłużeniem opony miękkiej Wysłany ependymą – nabłonek jednowarstwowy sześcienny Przesącz osocza krwi do komór oraz pompowanie Na+ do komór  przepływ wody OUN Zwoje nerwowe:  Czaszkowe – leżą na przebiegu nerwów, V i VIII, IX i X  Rdzeniowe – na przebiegu korzeni grzbietowych rdzenia kręgowego -Zwój nerwowy – otoczony torebką -Zrąb – tkanka łączna właściwa -Neurony rzekomojednobiegunowe 20-100ym – czucie temperatury, dotyku, bólu, sygnały czuciowe z narządów wewnętrzne. -Komórki satelitarne – glejowe Nerwy obwodowe – pęczki włókien nerwowych (inaczej pień nerwowy)  Ruchowe  Czuciowe  Mieszanie -Włókna nerwowe ruchowe – odśrodkowe (eferentne)  do efektorów np. mięśni -Włókna nerwowe czuciowe – dośrodkowe (aferentne) impulsy do ośrodkowego układu nerwowego NOŚ – śródnerwie, onerwie i nanerwie  budowa osłonki wokół nerwu Autonomiczny układ nerwowy Reguluje: - funkcje i reakcje od nas nie zależne  Wydzielanie gruczołów  Skurcze mięśni gładkich np. naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego  Prace serca  Wydzielanie hormonów  Homeostazę  Układ nerwowy współczulny i przywspółczulny...