Chronologia Tabela sztuka chińska wspierana Estetyką PDF

Preview

Summary

     Dyn. Xia XXI-XVI w. p.n. Dyn. Shang XVI-1066 p.n.                    Zach. Zhou 1066-771 p.n.               Kultura Peiligang – 6000-5000 p.n. – bez dekoracji, prostota. Kultura Yangshao– 5000-3000 p.n. – stanowisko archeologiczne obok Xi’an – starannie wyk...

Description

    

Dyn. Xia

Dyn. Shang

XXI-XVI w. p.n.e.

XVI-1066 p.n.e.

              

   

Zach.Dyn. Zhou

1066-771 p.n.e.

            



Kultura Peiligang – 6000-5000 p.n.e. – bez dekoracji, prostota. Kultura Yangshao– 5000-3000 p.n.e. – stanowisko archeologiczne obok Xi’an – starannie wykonane, malowane, motywy geometryczne, czasem motywy zwierzęce, ważna estetyka w kształcie i formie. Kultura Majiayao – 2500 p.n.e. Kultura Dawenkou – 4000-2500 p.n.e. – ceramika koloru czarnego, koło garncarskie, eleganckie kształty, cienkie ścianki naczyń, bez kontynuacji. Kultura Longshan – 3000-2000 p.n.e. – mniej starannie wykonana, bardziej użytkowo, ciągłość od neolitycznych do naczyń z brązu, np. metoda stemplowania gliny, kształt: trójnogi, również biała ceramika. Kultura Langzhu Czasy legendarne, złoty wiek doskonałej cnoty. XVII w. p.n.e. – początek epoki brązu. Obróbka metali. Półlegendarna dynastia, założyciel: Wielki Yu. Trójnogi z brązu dla każdego z 9 regionów – symbol władzy. 1900-1600 p.n.e. – Erlitou – najwcześniejsze znane przedmioty z brązu. Kształt i zdobienia: cienkie ścianki, niezgrabny kształt, wypukłe zdobienia wokół naczynia, reszta gładka. XV w. p.n.e. – kultura epoki brązu. XIII w. p.n.e. – Pierwsze zabytki chińskiego pisma: „pismo na kościach wróżebnych”. 1500-1300 p.n.e. – Erligang. XIII w. p.n.e. – Fu Hao, grobowiec, nieobrabowany, pełne wyposażenie. 1320-1045 p.n.e. – Anyang – ostatnia stolica Shang-Yin, w pełni dojrzała kultura brązu. Ludzie, psy. Metody: a) składane formy odlewnicze, b) wosku traconego. Rodzaje naczyń: o Ding – trójnóg. o Ding/Li – do przyrządzania potraw. o Gui – na ofiary gotowe. o Hu/Zun– na wino. o Jia/Guang– do grzania wina. Napisy na brązach: krótki, np. nazwa klanu, dedykacje. Kształt i zdobienia: większe i cięższe, bardziej złożone naczynia, pokrywające większą część powierzchni lub całość, płaskie reliefy na tle mniejszych wolut, elementy wypukłe, motywy zwierzęce. Dużo środków na cele rytualne – wiele naczyń. XVI-XIII w. – Maski – taotie – mogły być to: tylko wzory, potwór odstraszający złe moce, rytualne. Kojarzone z królami z epoki Shang (symbol władzy). Elementy zwierzęce z czasem wyraźniejsze, bardziej charakterystyczne2 symetryczne części podzielone linią. Shangdi – najwyższe bóstwo Shang – obfite zbiory, pomyślność w czasie bitew – pośrednik z bóstwami przodków; szamanizm, totemizm Dzwony: małe, skierowane ku górze, miały rączkę. 1200 p.n.e. – grobowiec pani Hao, małe elementy rzeźby, nefryt, kamień. Rzeźba nie rozwinęła się ponad buddyjską. Pojawia się myśl konfucjańska. Pismo w brązie (jin wen) – inskrypcje na naczyniach rytualnych z końca Shang i początku Zhou. Napisy na brązach: dłuższe, data, zapis główny, dedykacja, nawet do 300 znaków. Uwiecznienie dla potomnych działań, osiągnięć. Rozważania o muzyce – rozwój estetyki, narzędzie moralne, polityczne. XI-VI w. p.n.e. – Księga Pieśni – opisy pierwszych ogrodów. IX-IV w. p.n.e. – Księga Dawnych Dokumentów. IX-III w. p.n.e. – Księga Przemian. V w. p.n.e. – Annały Wiosen i Jesieni. V-IV w. p.n.e. – Księga rytuału. Kształt i zdobienia: mniej starannie wykonane, przysadziste, ciężkie, zdobienia: grube kolce, żebra, zaznaczające sylwetkę, motywy dekoracyjne: bardziej stylizowane, geometryczne, mniej realistyczne, zanikają motywy zwierzęce z Shang, obce zapożyczenia, łączenie kształtów zwierzęcych w bardziej złożone motywy. Niebo Tian – zajmuje miejsce Shangdi – bezosobowa siła, potęga kosmosu.

Wsch. Dyn. Zhou

770-256 p.n.e.

 

- Epoka Wiosen i Jesieni

770-476 p.n.e.

Epoka Walczących Królestw

475-221 p.n.e.

       

Dyn. Qin

221-206 p.n.e.

Zach. Dyn. Han

206 p.n.e. – 23 n.e.

Wsch. Dyn. Han

25-210

Okres 6 Dynastii

                                  

Konfucjusz – 551-479 – „Dialogi Konfucjańskie”. Dzwony: strojone, skierowane ku dołowi, tworzyły zestawy do kilkunastu dzwonów, zawieszone na drewnianej belce. Stanowiły podstawę strojeniową dla innych instrumentów; rozrywka dworska; największy zestaw znaleziony w grobie markiza Yi, ok. 65 sztuk Poezja jako podstawa kształcenia humanistycznego. V w. p.n.e. – Grób markiza Yi z państwa Zeng – największy komplet dzwonów. Też szczątki osób i psów. Pojawiają się figurki z drewna. Zwój poziomy – od prawej do lewej. Księga Xunzi – wzmianki o muzyce. Muzyka ważna w życiu dworskim. QuYuan – pierwszy nieanonimowy poeta, poezja ci, tematyka religijna. Mencjusz. Kształt i zdobienia: mniej różnorodne, gładka powierzchnia, płaskie i geometryczne zdobienia, inkrustacje – srebro, złoto, zróżnicowanie materiałów, prostsza sylwetka, dzwony. Odejście od rytuałów. Kusza. Początek cesarstwa, legizm. Zjednoczenie Chin. Spalenie ksiąg w 213. Reforma pisma – pismo małych pieczęci xiaozhuan.Zhuanshu – pismo pieczęciowe (legendarne) Wynalezienie pędzelka do pisania (gen. MengTian). Prawdopodobnie wtedy język klasyczny wenyanbył nieprzydatny w mowie i stał się odmianą stosowaną w piśmie. Terakotowa armia – figury zastępują ofiarę z ludzi, ok. 6000 postaci ludzi i koni, naturalne proporcje. III w. p.n.e. – XI w. - ceramika typu yue– twarda, pokryta cienką warstwą szkliwa, kolor szary, oliwkowy. Najpierw zdobienia jak w brązach, później już typowe dla ceramiki; wytwarzane w Shaoxiu Złoty okres ogrodów . Ogród I Cesarza – Shanglin, Najwyższy Las – poza stolicą, rezerwat + park łowiecki. Konfucjanizm doktryną narodową. Dong Zhongshu oraz cesarz Wu – konfucjanizm ideologią państwową, egzaminy jako podstawa wybierania urzędników. Pierwsze szczegółowe opisy ogrodów cesarskich (ogrody Shanglin cesarza Wu), pierwsze ogrody miejsce i prywatne. Odtworzenie dzieł konfucjańskich spalonych w 213 p.n.e. II w.– wynalezienie papieru –produkcja tuszu, kamienie do rozcierania tuszu – „cztery skarby pracowni uczonego”. Rozkwit dworskiej poezji gatunku fu – poematy opisowe. Obrzędy z dawnych czasów zapomniane, zmniejszyła się ich rola. I w. p.n.e. – „Zapiski o muzyce”, dołączone do Księgi Rytuału, „YueJi” – yue – muzyka/radość, ji – zapiski. „Moralna dojrzałość twórcy ważniejsza od geniuszu” Figurki grobowe – mingqi. Początek figurek z papieru – buddyzm – ogień przenosi na drugi świat. Architektura: kilkupiętrowa wieża, wzorem pagody. ZhangQian – dowódca straży pałacowej cesarza Wu Di, odbył podróże do Azji Środkowej – ta trasa funkcjonowała później jako Jedwabny szlak. Figurka służącej wykonana z brązu, grób Douwan. Grób generała HuoQinbing – przykład rzeźby. Naturalnej wielkości koń stoi nad wojownikiem leżącym na ziemi. Grobowiec Wu – strażnicy grobu: lwy, chimery Zwój pionowy. Kaligrafia sztuką. I w. – Wielka Przedmowa do Księgi Pieśni. Pismo urzędnicze li shuoraz style kaligrafii: kursywa i pismo trawiaste(caoshu). Rozwój malarstwa figuratywnego.– upodobanie wstęp, szat, płynnych linii. Rozwinięta w pełni gra na cytrze, zrozumienie barwy dźwięku. Płaskorzeźby. Cmentarz rodziny Wu z Shandongu Odejście od dydaktycznego wymiaru sztuki.

    

Epoka 3 Królestw

Zach. Dyn. Jin 16 Królestw (PŁN Chin) Wsch. Dyn. Jin (PŁD Chin) Dyn. PŁD i PŁN

Wei – 220-265 Shu – 221-263 Wu – 222-280 265-316 304-439 317-420

PŁD: Song 420-479 Qi 479-502 Liang 502-557 Chen 557-589 PŁN: Płn. Wei 386-534 Wsch. Wei 534-550 Płn. Qi 550-577 Zach. Wei 535-557 Płn. Zhou 557-581

         

 

 

Dyn. Sui

581-618

Dyn. Tang

618-907

         

Zainteresowanie przyrodą pod wpływem taoizmu. Neotaoizm. Powstanie krytyki literackiej – proces twórczy i wartość estetyczna. IV w. – Malarstwo pejzażowe, stało się sztuką wyższą.WangWei (wszechstronny urzędnik-poeta) Cechy pejzaży: o Monochromatyczne. o Monumentalna przyroda. o Kontury – linie falujące. o Wrażenie głębi. o Brak rzeczywistych scen. o Brak zbiegu linii. o Szczegółowo namalowane. IV-V w. – Pierwsze omówienia malarstwa krajobrazowego. Krytyka sztuki. Cao Pi – „Rozprawa o literaturze”. Pismo regularne(kaishu), ostatni ze stylów kaligrafii. Od Wei – figurki wielbłądów, na nich cudzoziemcy. Podobny status do koni (wyższa klasa). Lu Ji – „Poemat o literaturze”. Klasa literatów jako elita intelektualna o specyficznym stylu życia. Praktyka „Czystych rozmów”. Kaligrafia jako sztuka. Poeta Tao Yuanming – urzędnik, który wyjechał na wieś, bo chciał być rolnikiem i mieć ogród Zong Bing – „O malowaniu pejzaży. Przedmowa”. o Odczucia malarza, nie technika. o Malowanie pejzaży służy kultywacji ducha, osiągnięciu pełni, rozwojowi artysty. o Nieograniczenie się do formy – uchwycenie wnętrza. Zrozumienie istoty rzeczy. o Malarz: humanitarny, cnotliwy. LiuXie – „Umysł literacki i rzeźbienie smoków”. Xie He – „Opis i podział starych obrazów”; ZhaoYi, „Sześć zasad oceny dzieł”: 1. Ożywienie duchem współbrzmienia/żywotna harmonia tchnienia. 2. Metoda strukturalna w użyciu pędzla/struktura wewnętrzna dzięki metodzie pędzla. 3. Wierność przedmiotowi w oddawaniu formy/kształt odpowiedni rzeczom. 4. Zgodność z rodzajem w stosowaniu kolorów – odnosi się jedynie do malarstwa. 5. Właściwie rozplanowanie i rozmieszczenie elementów/odpowiednie planowanie kompozycji. 6. Przekazywanie doświadczeń przeszłości przez sporządzanie kopii/inwencja w kopiowaniu. VI w. – za Liang, potężne świątynie i klasztory buddyjskie. Niewiele przetrwało przez prześladowania, tylko kamień. Koniec V w. – Kompleks Dunhuang, grota 101, posągi, rzeźby wykonane z gliny, kompleks ważny dla malarstwa buddyjskiego, malowidła na jedwabiu. Ważność również dla literatury. GuKaizhi, „Abominacje nauczycielki do dam dworu” VI-VII w. – Szkoła buddyzmu chan. Udoskonalony system egzaminów, wielkie rody tracą na znaczeniu, powrót do selekcji na podstawie wiedzy. 622 – Przywrócenie systemu egzaminów. VII-VIII w. – Wynalezienie druku. Racjonalizm, realizm; częste kopiowanie dzieł Ostateczne formy stylów kaligrafii. Pojawienie się „dzikiego pisma trawiastego”. Szkoły malarstwa pejzażowego: północna i południowa. 754 r. – założenie Akademii Hanlin przez cesarza Taizonga; działała do Qing Han Gan, najsłynniejszy malarz koni; Wu Daozi, wiarygodność oddawania formy, rysunki o rzeźbiarskim charakterze, kreski jak zaplątane miedziane druty, tworzył sceny buddyjskie – oczywiście, z powodu prześladowań nic się nie zachowało



Opisy wiejskich posiadłości  ogrody. Złoty wiek poezji gatunku shi i malarstwa figuralnego Stroje: kobiety przebierały się za mężczyzn, elementy ubioru innych kultur, buty z wywiniętymi ku górze czubami, duży dekolt, długie suknie. Sancai – 3 kolory – ceramika malowana, pokryta szkliwem. Jing Hao – „Zapiski o sztuce pędzla”: o Oddanie prawdziwości – podobieństwa i ducha. o Zrozumienie rzeczy, które się maluje. o Istota/zasada rzeczy. o Ważna perspektywa. Guan Xiu, malarz, mnich buddyjski; arhaci, karykatury, zniekształcanie rysów twarzy, by wywołać olśnienie

                              

Udoskonalenie systemu egzaminów, ostateczny system; obecny aż do 1905r. IX-X w. – złoty wiek malarstwa pejzażowego; Malarstwo krajobrazowe. Malarstwo sztuką szlachetną Mi Fu, kaligraf, kolekcjonuje skały Neokonfucjanizm. Zhu Xi – Czteroksiąg konfucjański. Malarstwo literatów, popularne malowanie bambusów, początek malowania śliw. Rozwój malarstwa dworskiego, cesarz Huizong(wielki mecenas) patronem malarstwa; też zbiera skały. Szkoła malarstwa na dworze (1104), Akademia Malarska (1140). Wen Tong, od niego bambusy kojarzone z uczonymi Poezja gatunku ci pisana do partytur muzycznych. XI w. – wiersze na obrazach. Rozwój rozrywkowej prozy w języku potocznym. XII w. – Druk wielobarwny. Nadanie nazw wyrobom i gatunkom z poprzednich epok. Porcelana celadonowa. Centra produkcji: prowincja Shoanzi (Yaozhou), Henan (Ru), Jiangsu (Longquan, yue). Ceramika typu Tenmoku – Jianyang, fuyian – popularne w Japonii, czarne szkliwo (dla kontrastu z herbatą). Wyroby kamionkowe Jun – z plamami, kolor: celadon. Moda na intymność i szczerość – strony z albumu, obrazy na wachlarzach, parawanach. Rozwój gospodarczy, rozkwit miast, nowe rozwiązania w gospodarowaniu przestrzeni -> ukształtowanie się miejskich ogrodów. Techniczne podręczniki do malarstwa. Porcelana biało-niebieska–ginghua, produkowana do dziś w Jingdezhen. ZhengSixiao, maluje orchidee i storczyki bez ziemi jako protest polityczny przeciw Mongołom Obraz uczonego jako żyjącego w odosobnieniu Uzasadnienie wyższości malarstwa literatów nad malarstwem akademickim. Wyodrębnienie szkół PŁN i PŁD. Zacierają się różnice między malarstwem dworskim a literatów Elitarne malarstwo literatów stało się modą i dominującym stylem Powrót mecenatu na dworze Rozwój powieści w języku potocznym. Dong Qichang, malarz i teoretyk, „Najważniejsze etapy rozwoju kaligrafii” Moda na linie poziome w ogrodach (płaskie kamienie odpowiadające linii wody)

    

Okres 5 Dynastii i 10 Królestw

Dyn. Liao PŁNDyn. Song

Hou Liang 907-923 Hou Tang 923-936 Hou Jin 936-946 Hou Han 947-950 Hou Zhou 951-960 10Królestw 902-979 907-1125 960-1127

PŁD Dyn. Song Dyn. Jin (Dżurdżeni) Dyn. Yuan (Mongołowie)

1127-1279 1115-1234 1271-1368

Dyn. Ming

1368-1644

Dyn. Qing (Mandżurowie)

1644-1911

    

Złoty okres teorii ogrodów – dopracowanie pojęć i technik projektowania – zwłaszcza cesarz Qianlong Moda na zbieranie skał Kontakt ze sztuką Zachodu. XVII/XVIII w. – masowy wywóz porcelany na Zachód. Malarz ShenQuan, realistyczne, kolorowe obrazy...