Egzamin czerwiec 2016, pytania i odpowiedzi PDF

Preview

Summary

Download Egzamin czerwiec 2016, pytania i odpowiedzi PDF

Description

1. Kultura fizyczna, co to, 3 koncepcje - 1 do wyboru 

Kultura a kultura fizyczna KULTURA

PRZEDMIOTOWA(otoczenie człowieka)

PODMIOTOWA(działalność człowieka) Duchowa(umysł) Fizyczna(ciało)

PRZEDMIOTOWA: PODMIOTOWA: Przedmiot działań: otoczenie człowieka Przedmiot: człowiek Cel: dostosowanie do potrzeb Cel: dostosowanie człowieka do środowiska Wspólna dla wszystkich Indywidualna dla poszczególnych ludzi Stanowi o rozwoju cywilizacji Stanowi o rozwoju człowieka Obie są od siebie zależne. Przedmiotowa rozwija się dzięki dążeniu ludzi do rozwoju (Kul.Podmiotowa). Natomiast podłożem do rozwoju człowieka jest cywilizacja. Kultura Fizyczna jest zjawiskiem WIELOWARTOŚCIOWYM, ponieważ istnieje wiele powodów, dla których warto doskonalić, rozwijać i poprawiać swoje ciało(m.n. przygotowanie do pracy, utrzymanie i poprawa zdrowia, zapobieganie chorobom, poprawa zewnętrznego wyglądu, ciała i kształtowanie estetyki ruchów, samorealizacja w rywalizacji sportowej, odpoczynek i rekreacji Ujęcie instytucjonalno-administracyjne kultury fizycznej Próbuje się precyzować definicję na kształt wielkiego worka do którego można niemal wszystko wrzucić. Utożsamia się ją z sumą prostych elementów: wychowanie fizyczne (traktowane głównie jako szkolny przedmiot nauczania), sport wyczynowy, rekreacja ruchowa, rehabilitacja ruchowa. KULTURA FIZYCZNA: Wychowanie Sport wyczynowy Rekreacja ruchowa Rehabilitacja Fizyczne ruchowa Kulturę fizyczną utożsamia się z tymi elementami. 

Koncepcje kultury fizycznej

KONCEPCJA INDYWIDUALISTYCZNO-WARTOŚCIUJĄCA Kultura fizyczna to indywidualna świadomość i poziom odczuwania potrzeb oraz skłonność do podejmowania pożądanych zachowań w intencji poprawy własnego rozwoju i sprawności oraz fizycznego i psychicznego zdrowia. Dla nas istotne jest tutaj stwierdzenie: każdy reprezentuje określony poziom własnej, osobistej kultury fizycznej, względnie wysoki lub niski. Stąd definicja ma charakter wysoko wartościujący. Kultury fizycznej nie trzeba więc szukać na stadionach, boiskach, kortach, pływalniach, salach gimnastycznych itp. a przede wszystkim w samym sobie we własnym trybie życia, w swoich nawykach i przekonaniach. KONCEPCJA AKSJOLOGICZNA (zorientowana na wartości kulturowe) Kultura fizyczna obejmuje te wszystkie wartości, które wiążą się z fizyczną postacią i fizycznym funkcjonowaniem człowieka, zarówno w jego własnym, subiektywnym odczuciu, jak też w obrazie społecznie zobiektywizowanym. Wartości te odnoszą się do zdrowia, budowy ciała, postawy ciała, odporności, wydolności, sprawności, urody. Kształtują poglądy i postawy ludzkie, są więc cząstką światopoglądu i obyczaju. KONCEPCJA HOLISTYCZNA Kultura fizyczna jest to ogół wytworów o charakterze materialnym i niematerialnym w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów postępowania, które zostały przyjęte i mogą być przekazywane w danej zbiorowości

2. Etapy ewolucji poglądów po kolei „Wychowanie ciała”  Zgodnie z tradycyjnym podmiotem przypisano włączenie odpowiedzialności za kształtowanie ciała  Cele: kształtowanie sprawności, wydolności odporności oraz nauczanie umiejętności ruchowych przydatnych w codziennym życiu „Wychowanie przez ciało”:  Wszechstronne oddziaływanie na wszystkie cztery strefy osobowości przez ruch  Wierzono, że przez ruch można oddziaływać na strefę moralną, umysłową, estetyczna „Kształtowanie Fizyczne ciała i wychowanie”  Kompromis w stosunku do dwóch poprzednich koncepcji  Kształtowanie człowieka zdrowego fizycznie i dobrze wychowanego „ Wychowanie w trosce o ciało”  Ma kształtować osobowość z dbałością przez całe życie o ciało  Wf. Ma oddziaływać przez osobowość na ciało  Koncepcja zerwała z tradycyjnym postrzeganiem WF i wyprowadziła WF w nur humanistyczny  Autorem jest M. Demel „ wychowanie do całożyciowe troski o aktywność fizyczną”  Samodzielne właściwe wybory w trosce o własną kulture fizyczna  WF ma przygotować wychowanków do całożyciowego uczestnictwa w Kulturze Fizycznej.

3. Cele tradycyjne i współczesne TRADYCYJNE poglądy na cele wychowania fizycznego: 1. Cele wychowania fizycznego wg Eugeniusza Piaseckiego: Za cele główne uznawał dwa cele fizyczne, tj. zdrowie i sprawność oraz dwa cele duchowe, tj. dzielność i piękno. Zwracał uwagę na tzw. materialną i formalną doniosłość sprawności fizycznej, podkreślał siłę woli, odwagę, zaradność, poprzestawanie na małym, karność, umiejętność przewodzenia oraz opanowanie instynktów. Zwracał uwagę na wszechstronne możliwości, którymi wychowawca fizyczny mógł oddziaływać: budowa ciała, estetyka ruchu, stosunek do muzyki. 2. Cele wychowania fizycznego wg Władysława Osmolskiego: Proponował zmianę nazwy „wychowanie fizyczne” na „fizjoedukacja”, który lepiej oddaje źródła bodźców wychowawczych zarówno fizycznych jak i psychicznych. Skutki zaś przebiegają od prostych odruchów do inteligencji i twórczej pracy umysłowej. Postulował za używaniem sił natury do celów wychowawczych, połączenie ich z ruchem mięśniowych odświeżałoby organizm, zapewniało relaks i wypoczynek. Elementy cielesne i duchowe łączą się. Zagadnienia, na które Osmolski zwracał uwagę: przystosowanie do środowiska, hartowanie ustroju, przyrost masy i budowa ciała, wzmacnianie zdrowia, rozwijanie sprawności ruchowych, ale także wdrażanie do lojalnego współzawodnictwa i wysiłku, panowanie nad odruchami, wyrabianie charakteru i dyscypliny. 3. Cele fizyczne wg Floriana Znanieckiego: Główna myśl mówi, że wychowanie fizyczne, w najogólniejszym znaczeniu tego słowa, polega na urabianiu typów fizycznych zgodnie z wymaganiami społecznymi. Podkreślał, że ważne jest nie tylko wykonywanie pewnych czynności przez wychowanka, ale również by nabrał on chęci i zdobył umiejętności ułatwiające mu działanie po uniezależnieniu się od wychowawcy. Pożądane wzory i typy – wg F. Znanieckiego:  Typ higieniczny – rozwój właściwości zdrowotnych;  Typ geneonomiczny - rola genetyczna, troska o jakość i ilość przyszłych pokoleń;  Typ obyczajowo – estetyczny – ubiór i ozdoby, wygląd zewnętrzny, przyzwyczajenia ruchowe;  Typ hedonistyczny – stosunek do doświadczeń przyjemnych i przykrych;  Typ fizyczno – utylitarny – zręczność, uzdolnienia, przyzwyczajenia jako postawa wszelkiego działania;



Typ sportowy – znaczenie samoistne jako sprawdzian doskonałości koordynacji ruchowo-sportowych.

4. Cele wychowania wg Zygmunta Gilewicza: Najpierw wyróżnił on kategorię celów swoistych, typowych dla wychowania fizycznego. W tej grupie uwzględniono cele związane z biologiczną postacią człowieka. Druga grupa celów tzw. nieswoistych wynikała z chwalebnych tendencji ogólno wychowawczych. A. Cele swoiste: - kształtowanie struktury somatycznej (kościec, aparatura więzadłowo-torebkowa, mięśnie szkieletowe); - kształtowanie czynności wegetatywnych; - kształtowanie narządów zmysłowych; - kształtowanie nawyków i upodobań ruchowych; - rozwój ogólnych cech sprawności (szybkość, zręczność, siła, wytrzymałość) B. Cele nieswoiste: - kooperacja z wychowaniem intelektualnym – przekazywanie wiedzy o aktywności fizycznej, hkf’ie, wiedza o tradycji sportowej, nauczanie samokontroli itp. - kooperacja z wychowaniem moralno-społecznym – świadoma dyscyplina, koleżeńskie współżycie, poczucie odpowiedzialności, odwaga, wytrwałość itp. - kooperacja z wychowaniem estetycznym – piękno, harmonia, rytm i celowość ruchów, postawa ciała, postawa, troska o higienę itp. - kooperacja z wychowaniem politechnicznym – znajomość sprzętu sportowego, umiejętność korzystania z nowoczesnych urządzeń sportowych w siłowniach, na salach i boiskach. WSPÓŁCZESNE poglądy na cele wychowania fizycznego: 1. Cele wychowania fizycznego wg M. Demela i K. Zuchory (kierunki autokreacji) Są cztery cele wychowania fizycznego: - kierunek – świadomość: przekazywanie podstaw wiedzy z anatomii, fizjologii oraz higieny; przekazanie jak dbać o ciało, oraz przekazanie wiedzy o kulturze fizycznej; - kierunek – postawy i motywacje: kształtowanie pozytywnego stosunku do ciała i zdrowia, wzbudzanie zainteresowania kulturą fizyczną; - kierunek – potrzeby i nawyki: rozbudzanie potrzeb aktywności ruchowej, nawyków dbałości o higienę i zdrowie ciała; - kierunek – umiejętność i sprawność: pielęgnacja – doskonalenie i władanie ciałem, elementy kontroli i samokontroli, niekonwencjonalne formy działalności sportowej i rekreacyjnej, kształcenie motoryki. 2. Cele wychowawcze wg Stanisława Strzyżewskiego: Przedstawił on hierarchię celów wychowania fizycznego, na jej szczycie znajduje się ideał wychowawczy czyli zespół cech osobowości najbardziej pożądanych, do których dążymy; następnie naczelny cel wychowania i kształcenia fizycznego, przyjęto za niego wywoływanie pozytywnych zmian z świadomości, poprzez tworzenie właściwego zespołu postaw i nastawienia; cele szczegółowe – cele kierunkowe (osobowościowe) i cele kształcące (instrumentalne) najogólniej te pierwsze dotyczyły przekonań, uczuć, motywacji, umiejętności, zainteresowań określających postawę wobec własnego ciała, drugie natomiast odnosiły się do wiedzy, umiejętności, sprawności , troski o urodę odporność itp. Cele etapowe uwzględniano w nich fakt, że wraz z wiekiem, zmieniają się potrzeby i zainteresowania człowieka, należy określać różne cele w różnych etapach naszego życia; cele operacyjne wytyczały konkretne rozwiązania praktyczne dotyczące wychowania i kształcenia fizycznego. 3. Cele wychowania fizycznego wg Wiesława Osińskiego:  Postawy prosomatyczne i prospołeczne: - kształtowanie poglądów, postaw oraz zachowań prosomatycznych i prospołecznych towarzyszących aktywności fizycznej; - kształtowanie umiejętności życiowych, odpowiedzialności, postaw etycznych, szacunku;







- uczenie umiejętności czerpania satysfakcji przebywając z innymi ludźmi i możliwości rozwoju własnej osoby przy formach aktywności fizycznej. Wiedza i zrozumienie: - przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej; - nauka zabiegów niezbędnych do zachowania zdrowego i sprawnego ciała; - przedstawienie tradycji i obyczajów związanych z troską o ciało, KF itp. Umiejętności doskonalenia i władania ciałem: - kształtowanie troski o odpowiedni, aktywny styl życia; - wyuczanie umiejętności ruchowych i doskonalenia ciała; - kształtowanie umiejętności samokontroli i samooceny. Sprawność i kontrola fizyczna: - kształtowanie elementów kondycji fizycznej niezbędnych do zachowania i rozwoju właściwego zdrowia fizycznego i psychicznego; - troska o właściwy skład ciała (zapobieganie otyłości); - dbałość o profilaktykę i zdrowe funkcjonowanie kręgosłupa.

4. Funkcje wychowania 1. Funkcje tradycyjne w wychowaniu fizycznym:

2. Funkcje współczesne wychowania fizycznego: a) wychowawcza prosomatyczna- działaniom towarzyszą czynności zmierzające do wytworzenia stosownych postaw i nastawień wobec ciała i jego potrzeb- w tym przede wszystkim wychowanie do całożyciowej aktywności fizycznej. Nacisk powinien byc położony na te elementy, które dają poczucie własnych kompetencji, tworzą przyjemną atmosferę i sprzyjają pozytywnym doświadczeniom. b) wychowawcza prospołeczna- kształtowanie poczucia wartości u dziecka, godności, wolności. programy aktywności fiz. mogą wspierać rozwój psychospołeczny i przeciwdziałać zachowaniom aspołecznym, uczestnictwo we współzawodnictwie kształtuje pożądane postawy moralne, wskazuje reguły fair play, kształtują poczucie własnej odpowiedzialności, poczucia sprawiedliwości, poszanowania dla prawdy i współpracy w zespole.

c) poznawcza- przekazywanie wiedzy wychowankom w celu efektywnego samousprawniania się przez nich samych, należy przekazać wiedzę odnośnie rozwoju fizycznego, zdrowia i higieny człowieka, roli ćwiczeń, poczucia tożsamości. d) zdrowotno-higieniczna- walory zdrowotne (np. zabiegi kompensacyjno-korektywne) i higieniczne (profilaktyka i sztuka zachowania zdrowia). dłuższe i lepsze jakościowo życie- redukuje ryzyko występowania cukrzycy, nadciśnienia, otyłości. e) Morfo fizjologiczna - znaczenie i wielkość zmian zachodzących w budowie organizmu (wielkość ciała, proporcje zewnętrzne) w powiązaniu z czynnościami (układ oddychania i krążenia) f)

kształtująco-estetyczna- troska o ładną budowę ciała, dbałość o przyjemny dla oka sposób motorycznego zachowania się, o harmonię, płynność i elegancję ruchu; daje doznania estetyczne, ma związek ze sztuką i historią np. w przeszłość kalokagathia - greckie pojęcie oznaczające połączenie dobra z pięknem.

g) Nauczająco - (dydaktyczno-) sprawnościowa- wyuczenie odpowiednich umiejętności ruchowosportowych (bieg, skok, rzut, pływanie) oraz kształtowanie poszczególnych sprawności (siła, szybkość, wytrzymałość, koordynacja ruchów). Dowiedziono, że dzieci o wysokim poziomie umiejętności typu sportowego, również częściej są aktywne fizycznie zarówno w dzieciństwie jak i w późniejszych latach życia. h) utylitarna- realizowanie tej funkcji wyraża sie po przez związek wyuczanych umiejętności z czynnościami występującymi w pracy zawodowej, zabawie, obowiązkach domowych i)

twórcza-wychowanek eksponuje swoje pomysły w doborze różnych form ekspresji ruchowej, tworzy nowe sposoby działania, podejmuje twórcze działania organizacyjne.

j)

hedonistyczna-wypoczynkowa- uwzględnia aspekt zabawowy, wypoczynkowy, rozrywkowo-kulturalny i sprowadza się do zapełnienia wolnego czasu i rozładowania napięć psychicznych. Wpływa pozytywnie na rozwój emocjonalny, na lepsze poczucie własnego „ja” oraz redukuje stres, lęki i depresje.

5. Prakseologiczny cykl 1. Pojęcie prakseologii i jej zadania. Prakseologia (gr. praxis – „działanie”, „czynność”) jest to nauka o normach i zasadach skutecznego działania. Ojcem koncepcji prakseologii był Alfred Espinas. Zadania prakseologii: - tworzenie i doskonalenie aparatury pojęciowej - formułowanie praktycznych problemów działania - systematyzowanie twierdzeń dotyczących działań 2. Prakseologiczny cykl działania zorganizowanego w wychowaniu fizycznym. Opis poszczególnych ogniw. a) Uświadomienie celu – określanie celów etapowych i operacyjnych. Istotą każdej pracy jest sprecyzowany cel, liczący się z możliwościami i pożyteczny. Należy pamiętać o hierarchizacji celów określenie celu głównego i celów pobocznych. b) Diagnoza – jednostkowa (zainteresowania, wiedza, umiejętności, stan zdrowia, postawa itp.), grupowa (stosunki interpersonalne), środowiskowa (umiejętność współpracy, odpowiedzialność za drugą osobę). Zbieranie informacji przydatnych do prognozowania, planowania, realizacji i ewaluacji. Konieczny jest namysł nad możliwościami i potrzebami wychowanka. Staranne rozpoznanie wychowanków pod kątem stosunku do ciała i jego potrzeb, kondycji fizycznej itp. c) Prognoza – rokowanie, przewidywanie przyszłych skutków działania. Dotyczy przewidywania stanu, który wychowanek jest w stanie osiągnąć w określonym czasie. Wyróżniamy prognozę krótkotrwałą

(przewidującą zrealizowanie celu operacyjnego), prognoza średnioterminowa (zmiany w dyspozycji kierunkowej, instrumentalnej), prognoza długoterminowa (ocena wartości realizacji jakiegoś zespołu cech w przyjętym działaniu etapowym. d) Planowanie – programowanie, wybór środków i metod postępowania. Planowanie w prakseologicznym ujęciu tego terminu polega na obmyślaniu doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnym postanowieniem podjęcia tych działań według obmyślonego toku. Można to określić jako poszukiwania toku działań prowadzących do celu najprostszą drogą, przy użyciu najkorzystniejszych środków. e) Realizacja – (wykonawstwo), a w tym ocena efektów w zakresie postaw, wiedzy, nawyków, sprawności i umiejętności. Działanie zgodnie z wcześniej określonym planem; realizowanie wyżej wymienionych punktów. f) Ewaluacja i wnioskowanie pedagogiczne – jako sztuka wartościowania i umiejętności zadawania kolejnych pytań. Analiza efektów swej pracy poprzez porównywanie ich z zamierzonym celem (celami). Służy wyciągnięciu aktualnych wniosków z realizacji poszczególnych etapów i analizy co jest cenne, użyteczne wartościowe (wartościowanie).

6. Dyspozycje kierunkowe, postawy, mechanizmy 1. Dyspozycje kierunkowe i instrumentalne oraz ich miejsce w procesach wychowania fizycznego.  Sfera dyspozycji kierunkowych – wychowania, a więc wszystkiego, co odnosi się do sfery zmian psychicznych, osobowościowych, emocjonalno – motywacyjnych.  Sfera dyspozycji instrumentalnych – kształcenia, a więc tego co dotyczy już bezpośrednio zmian w sferze poznawczej, intelektualno – sprawnościowej oraz fizycznej kondycji. Poprzez dyspozycje kierunkowe rozumiemy działania skierowane na wyrabianie trwałych struktur procesów poznawczych, emocjonalnych oraz schematów zachowania związanych z kształtowaniem postaw prosomatycznych, tj. wobec celów i wartości związanych z fizycznym funkcjonowaniem oraz związanych z kształtowaniem postaw prospołecznych, tj. wobec celów i wartości społecznych, moralnych i estetycznych wychowanka. 2. Pojęcie postawy, aspekty (elementy) postawy. Postawą wobec dowolnego obiektu (przedmiotu, zdarzenia, idei, innej osoby) nazywamy względnie stałą skłonność do pozytywnego lub negatywnego ustosunkowania się człowieka do tego obiektu.  Aspekt poznawczy – jego istotą jest przekazywanie informacji o przedmiocie postawy; np. przekazywanie wiedzy o wadze aktywności fizycznej, harmonijnego rozwoju fizycznego, prawidłowej postawy ciała dla zdrowia i aktywnego stylu życia.  Aspekt emocjonalny – charakteryzuje on przeżycia związane z przedmiotem postawy, rozwojem zainteresowań i zamiłowań do pełnego uczestnictwa w kulturze fizycznej.  Aspekt behawioralny – sprowadza się do podejmowania określonych zachowań związanych z przedmiotem postawy. Wyuczanie i podejmowanie niezbędnych i konkretnych form aktywności stanowi warunek trwałego uczestnictwa w kulturze fizycznej.

3. Warunki skutecznego kształtowania i zmian postaw prosomatycznych w wychowaniu fizycznym (czym jest sztuka perswazji i na czym polega zasada skojarzonego oddziaływania jakie są warunki zmiany postaw względem kultury fizycznej?) Kształtowanie postaw prosomatycznych wiąże się z wychowaniem w kulturze fizycznej, a więc z tymi dyspozycjami, których żadna inna dziedzina wychowania nie jest w stanie zastąpić. Należy zauważyć, że ukształtowanie postawy zupełnie nowej, dotychczas nieistniejącej jest o wiele łatwiejsze niż zmiana postaw już utrwalonych. Bardzo trudno jest wprowadzić sztukę perswazji w kwestiach, które stanowią fundament światopoglądu jednostki. W sztuce przekonywania (perswazji) obowiązuje zasada skojarzonego oddziaływania. Wykorzystywać należy wszystkie możliwe środki przekazu (słowo, druk, muzykę, obraz, obserwację wzorów, uczestnictwo). Należy wielokierunkowo docierać z argumentami, uświadamiać potrzeby, wskazywać drogi ich zaspokojenia. Warunki zmiany postawy względem kultury fizycznej:  Wiarygodność osoby nakłaniającej (kto mówi). Wykształcenie, pozycja społeczna, wiek, stałość, bezinteresowność jej przekonań, atrakcyjność.  Treść przekazu. Siła argumentów użytych w przekazie; argumentacja dwustronna (za i przeciw).  Organizacja i metoda przekazu. Kolejność argumentów, omawianie etapowe, unikanie sloganu i moralizowania; odwoływanie się do osobistych interesów osoby.  Środki przekazu. Komunikaty powinny być proste; należy wykorzystywać przekaz słowny, broszury, druki, filmy, gazetki ścienne itp. najlepiej kilku nadawców (rodzice, lekarze, trenerzy).  Odbiorca przekazu. Na skuteczność perswazji wpływa początkowa postawa, zaangażowanie w sprawę, nastrój w momencie odbioru przekazu. 4. Teorie kształtowania postaw znajdujące zastosowanie w wychowaniu fizycznym (prawo efektu, teoria reaktancji, teoria równowagi poznawczej, teoria dysonansu poznawczego).  Prawo efektu – opracowane przez Edwarda L. Thorndike (1874-1949). Zgodnie z tym prawem istnieje tendencja do powrotu do zachowań kojarzonych z wcześniejszym zadowoleniem. Natomiast jeżeli zachowanie w przeszłości wywołało odczucie dyskomfortu to istnieje duże prawdopodobieństwo wycofania się z tego zachowania.

7. Aktywność fizyczna: co to, rodzaje, optym. dla grup wiekowych, skutki niedboru i nadmiaru, jednostka MET Wysiłek fizyczny jest podstawowym czynnikiem prawidłowego rozwoju i funkcjonowania ustroju, który prowadzi do poważnych zmian strukturaln...