Funkcje prawa pracy omowienie funkcja wychowawcza PDF

Preview

Summary

prawo cywilne...

Description

Funkcje prawa pracy Przez funkcję prawa pracy należy rozumieć założone w normach prawa podstawowe cele, jakie stawia sobie przyjęta regulacja prawna, ujęte w określone kierunki oddziaływania ustanowionych norm prawnych. Tradycyjnie prawu pracy przypisuje się trzy główne funkcje: a) ochronną, b) organizacyjną (organizatorską, organizującą), c) wychowawczą. Niekiedy wymienia się jeszcze funkcję rozdzielczą ( dystrybutywną). Funkcja ochronna jest najważniejsza i najbardziej charakterystyczna dla prawa pracy. Polega na prawnym uprzywilejowaniu pod wieloma względami pracownika jako słabszego ekonomicznie i socjalnie kontrahenta w stosunku pracy. W polskim prawie pracy funkcja ochronna przejawia się zarówno w treści bardzo wielu jego norm, jaki i w swoistym mechanizmie ich działania. Ze względu na treść wybitnie ochronny charakter mająskierowane na ochronę życia i zdrowia pracownika- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisy o szczególnej ochronie pracy kobiet i młodocianych, o urlopach wypoczynkowych i innych oraz o nadzorze nad przestrzeganiem prawa pracy przez pracodawców, sprawowanym głównie przez Państwową Inspekcję Pracy i Społeczną Inspekcję Pracy. Ważnym przejawem funkcji ochronnej prawa pracy jest regulacja wypowiedzenia stosunku pracy. Pracownik ma prawnie nieograniczoną swobodę wypowiadania tego stosunku, natomiast prawo pracodawcy do wypowiadania stosunku pracy jest mocno ograniczone ( przez istnienie obowiązku uzasadnienia wypowiedzenia oraz konsultacji ze związkami zawodowymi). Zasadnicze znaczenie dla realizacji funkcji ochronnej ma swoisty charakter norm prawa pracy, wynikający z art. 18 k.p. Normy te, określane w nauce jako „jednostronnie bezwzględnie obowiązujące” lub „granicznie zastępujące”, dopuszczają odstępstwa od ich treści w umowach o pracę i aktach jednostronnych tworzących stosunek pracy, pod warunkiem, że są to odstępstwa na korzyść pracownika, tzn. prowadzą do zwiększenia jego uprawnień lub zmniejszenia obowiązków. Postanowienia umów o pracę lub inny aktów mniej korzystne dla pracowników są z mocy art. 18 nieważne. Prawo pracy nie przewiduje w takim przypadku nieważności całej umowy, nieważne są tylko mniej korzystne dla pracownika postanowienia, zamiast których do umowy o pracę wstępują „automatycznie” właściwe przepisy prawa pracy. Funkcja organizacyjna prawa pracy oznacza, że z założenia ma ono oddziaływać w kierunku zapewnienia prawidłowego, niezakłóconego przebiegu procesu pracy oraz wysokiej efektywności pracy. Ta funkcja leży przede wszystkim w interesie pracodawcy, jednak pośrednio, także w interesie pracownika. Funkcję organizacyjną z reguły pełnią inne grupy przepisów niż te, w których przejawia się funkcja ochronna. Jednakże coraz częściej jest tak, że te same przepisy pełnią obydwie funkcje, próbując chronić interesy obu stron stosunku pracy. Funkcję tę pełni także zbiorowe prawo pracy, które reguluje w szczególności stosunki między pracodawcą a związkami zawodowymi oraz tryb likwidowania sporów zbiorowych włącznie ze strajkiem.

Funkcję wychowawczą spełniają wszystkie gałęzie prawa, z prawem karnym na czele. Doktryny poszczególnych gałęzi prawa, inaczej niż ogólna teoria prawa, przyjmują, że wychowawcza funkcja prawa polega na kształtowaniu pozytywnych postaw jednostek i całych grup społecznych. W przypadku prawa pracy chodzi o pozytywne postawy pracowników w związku z wykonywaniem pracy, właściwy stosunek pracodawców do pracowników oraz wpływanie na stosunek do pracy i do ludzi pracy reszty społeczności, niezaangażowanej w stosunki pracy. Zakłada się, że z jednej strony prawo pracy powinno stwarzać motywacje do dobrej pracy, z drugiej skłaniać do równego i sprawiedliwego traktowania pracowników i uczyć szacunku dla ludzi rzetelnie pracujących, niezależnie od tego, jaką pracę wykonują. Środkami, które stosuje się w celu wychowywania przez prawo pracy, są w szczególności: - w stosunku do pracowników: sprawiedliwe wartościowanie i wynagradzanie pracy oraz kary i nagrody, - w stosunku do pracodawców: zasady prawa pracy, zakazujące dyskryminacji pracowników i nakazujące szanowanie ich godności i innych dóbr osobistych, a także kary za naruszanie praw pracowniczych. Zdaniem niektórych przedstawicieli nauki, prawo pracy - jako instrument polityki społecznejpełni funkcję rozdzielczą, przyczyniając się do podziału funduszów przeznaczonych na płace, ubezpieczenia społeczne i świadczenia socjalne, a także do sprawiedliwego uczestnictwa ludzi pracy w zaspokajaniu potrzeb wyższego rzędu (potrzeby uznania, samodzielności, przejawiania inicjatywy), odczuwanych przez pracowników, którzy odnajdują w pracy zawodowej sens swego życia. W warunkach bezrobocia prawo pracy powinno spełniać funkcję rozdzielczą w stosunku do tak deficytowego dobra, jakim są miejsca pracy. Ograniczony zasób pracy powinien być sprawiedliwie dzielony między ubiegających się o zatrudnienie, a jednym z ważniejszych instrumentów powinno być prawo pracy, np. przepisy o czasie pracy, które mogą generować dodatkowe miejsca pracy (ograniczanie liczby nadgodzin wymusza zatrudnianie dodatkowych pracowników)....