Podstawy prawa - prawo pracy PDF

Preview

Summary

Notatki - prawo pracy...

Description

Prawo pracy Prawo pracy możemy zdefiniować jako zespół norm regulujących stosunki pomiędzy pracodawcą a pracownikiem na tle wykonywanej/świadczonej pracy. Ma ono charakter kompleksowy, gdyż jest to dziedzina prawa prywatnego jak i za równo prawa publicznego. Wynikające z prawa pracy stosunki opierają się na zasadzie równorzędności. Omawiana dziedzina prawa przede wszystkim chroni prawa pracownika. Zapewnia się mu prawo do pracy oraz swobodę jej wyboru. Pracodawca ma obowiązek do równego traktowania i poszanowania dóbr osobistych pracowników. Wszelka dyskryminacja wobec pracujących jest zabroniona. Pracownik ma prawo do rozwoju zawodowego, sprawiedliwego wynagrodzenia, wypoczynku, odpowiednich warunków pracy czy udziału w zarządzaniu zakładem pracy. Stosunek pracy jest to stosunek prawny zachodzący pomiędzy pracownikiem i pracodawcą. Pracownik zobowiązany jest świadczyć osobiście pracę określonego rodzaju a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem, czyli wypłatą pieniężną za wykonaną pracę. Stosunek pracy ma więc charakter zobowiązaniowy dwustronny. Oznacza to, iż pracodawca jak i pracownik występują wobec siebie jednocześnie w roli wierzyciela i dłużnika.

Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974r. reguluje: powstanie i ustanie stosunku pracy, obowiązki pracodawcy i pracownika, czas pracy, urlopy wypoczynkowe, ochronę pracy młodocianych oraz kobiet, bezpieczeństwo i higienę pracy, świadectwa pracy. Spory ze stosunku pracy rozstrzygają komisje pojednawcze i sądy pracy według zasad postępowania cywilnego. Źródła prawa pracy są to wszelkiego rodzaju zapisy, które określają prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców. Tworzą specyficzny, rozbudowany zbiór norm prawnych, znajdujący swoje odzwierciedlenie w wielu aktach. Do źródeł prawa pracy zaliczamy:

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ratyfikowane umowy międzynarodowe, prawo unijne, kodeks pracy, ustawy i uchwały, rozporządzenia.

Podmiotami prawa pracy są strony wszelkich stosunków prawnych, regulowanych przez prawo pracy.

Pracodawca – pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeśli zatrudniają one pracowników (Art. 3.)  Pracownik – pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę (Art. 2.), pracownikiem może być tylko osoba fizyczna, która ukończyła 18 lat (Art. 22. § 2.) i nie jest ograniczona w zdolności do czynności prawnej.

Kodeks Pracy -Akt normatywny stanowiący zbiór przepisów regulujących prawa i obowiązki objęte stosunkiem pracy w odniesieniu do wszystkich pracowników, bez względu na podstawę prawną ich zatrudnienia oraz pracodawców.

Kodeks pracy dopuszcza zatrudnienie: 

Osoby, która ukończyła 13 lat, a nie przekroczyła 18 – w celu przygotowania zawodowego (Art. 191. § 2. i § 5.)



Osoby częściowo ubezwłasnowolnionej.

Przez funkcję prawa pracy należy rozumieć założone w normach prawa podstawowe cele, jakie stawia sobie przyjęta regulacja prawna, ujęte w określone kierunki oddziaływania ustanowionych norm prawnych. Tradycyjnie prawu pracy przypisuje się trzy główne funkcje: a) ochronną, b) organizacyjną, c) wychowawczą.

Funkcja ochronna jest najważniejsza i najbardziej charakterystyczna dla prawa pracy. Polega na prawnym uprzywilejowaniu pod wieloma względami pracownika jako słabszego ekonomicznie i socjalnie kontrahenta w stosunku pracy. Ważnym przejawem funkcji ochronnej prawa pracy jest regulacja wypowiedzenia stosunku pracy. Pracownik ma prawnie nieograniczoną swobodę wypowiadania tego stosunku, natomiast prawo pracodawcy do wypowiadania stosunku pracy jest mocno ograniczone ( przez istnienie obowiązku uzasadnienia wypowiedzenia oraz konsultacji ze związkami zawodowymi).

Funkcja organizacyjna prawa pracy oznacza, że z założenia ma ono oddziaływać w kierunku zapewnienia prawidłowego, niezakłóconego przebiegu procesu pracy oraz wysokiej efektywności pracy. Ta funkcja leży przede wszystkim w interesie pracodawcy, jednak pośrednio, także w interesie pracownika. Funkcję wychowawczą spełniają wszystkie gałęzie prawa, z prawem karnym na czele. Funkcja ta ma zapewnić pozytywne postawy pracowników w związku z wykonywaniem pracy, właściwy stosunek pracodawców do pracowników oraz wpływanie na stosunek do pracy i do ludzi pracy reszty społeczeństwa, niezaangażowanej w stosunki pracy. 2. Pojęcie i funkcje zasad prawa pracy Zasady prawa pracy to takie normy ogolne tej galezi prawa, zajmujace centralne miejsce w systemie jej norm, ktore bedac prawnym odbiciem istniejacych stosunkow spolecznoekonomicznych, wyrazaja w swej tresci podstawowe i zalozenia polityki spolecznej panstwa. Wyróżnia się zasady w znaczeniu:

1. normatywnym 2. postulatywnym 3. opisowym 1. Są to obowiązujące normy prawne wyrażone w jednym lub kilku przepisach. Charakteryzują się dużym stopniem ogólności, mają podstawowe znaczenie dla prawa pracy. 2. Są to idee kierunkowe i postulaty kierowane głównie przez naukę pod adresem

ustawodawcy i organizacji stosujących prawo pracy. 3. Są formułowane przez naukę i orzecznictwo; określają istotne cechy pewnych instytucji prawnych czy sposób regulujących prawnie określonej sprawy z osobistego świadczenia pracy. Zasady normatywne Zasada ta ma oczywiście oparcie w przepisach prawa (czasami kilku) ale jednocześnie stanowi źródło praw podmiotowych. Z takiego przepisu określanego mianem zasady normatywnej wyprowadzać stosowne roszczenia. Zasady postulatywne Mają także oparcie w normie prawnej ale wyrażają jedynie pewne idee kierunkowe, cele legislacyjnenie są więc źródłem praw podmiotowych i nie mogą być źródłem roszczeń. Zasady opisowe To bardziej kategoria doktrynalna niż ustawodawcza. Zasady te są oparte najczęściej na wieluregulacjach prawnych, z których wyprowadza się wnioski co do cech charakterystycznych instytucji (np. zasada po dporządkowania pracownika, osobistego świadczenia w stosunkach pracy) Podstawowe zasady prawa pracy zostały sformułowane w rozdziale II kodeksu pracy a należą do nich:

1. zasada prawa do pracy 2. zasada wolności pracy 3. zasada do godziwego wynagrodzenia za pracę 4. zasada prawa do wypoczynku 5. zasada podnoszenia kwalifikacji zawodowych 6. zasada zaspokajania potrzeb pracownika 7. zasada poszanowania godności pracownika 8. zasada równego traktowania pracowników 9. zasada prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy 10. zasada uprzywilejowania pracowników

5.Stosunek pracy może powstać na podstawie: a)zawarcia umowy o pracę - umowa o pracę jest zawarta między dwiema osobami i obejmuje takie elementy jak:świadczenie pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy za wynagrodzeniem b)powołania - Powołanie-jest aktem na mocy którego powierza się danej osobie określone przez prawo stanowisko kierownicze lub inne samodzielcze oraz nawiązuje z nią stosunek pracy.Powołanie powinno być sformułowane i przekazane na piśmie. c)mianowania - Mianowanie-jest typowym sposobem zatrudnienia w administracji publicznej,sądownictwie,prokuraturze,administracji publicznej,szkolnictwie,służbie celnej.Mianowanie następuje przez wręczenie nominacji na określone stanowisko.Możliwość mianowania zależy od spełnienia określonych warunków:posiadanie obywatelstwa polskiego,ukończenia 18 lat,pełna zdolność do czynności prawnych,odpowiednie wykształcenie,odpowiedni staż pracy

d)wyboru - Wybór-jest jedną z form powierzania stanowiska pracy np.wójta,burmistrza,członka rady nadzorczej spółki.Jeżeli z wyboru wynika równocześnie obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika.Wówczas na podstawie aktu wyboru nawiązuje się także stosunek pracy. e)zawarcia spódzielczej umowy o pracę - może być również podstawą stosunku pracy,stronami takiej umowy mogą być tylko spódzielnia pracy oraz jej członkowie

13. Rodzaje umów o pracę i ich charakterystyka 1. umowa na czas nieokreślony 2. umowa na czas określony (w tym na zastępstwo) 3. umowa na czas wykonania określonej pracy 4. umowa na okres próbny 1. W umowie na czas nieokreślony strony nie określają z góry terminu, do którego stosunek pracy ma trwać, wyrażając tym samym zamiar trwałego związania się ze sobą; 2. Umowa o pracę na czas określony oraz umowa na czas wykonania określonej pracy z góry ustalają termin zakończenia stosunku pracy. W umowie na czas określony powinna być podana data kalendarzowa lub inne zdarzenie przyszłe, którego nadejście powoduje zakończenie stosunku pracy; 3. Umowę o pracę na czas wykonania określonej pracy nawiązuje się przez wskazanie pracy, do której realizacji zatrudnia się pracownika i której ukończenie powoduje ustanie stosunku pracy; 4. Umowa na okres próbny ma na celu sprawdzenie przydatności pracownika przed zatrudnieniem go na stałe lub na dłuższy czas oznaczony z tego względu zawarcie jej następuje z reguły z inicjatywy pracodawcy. Maksymalny czas trwania to 3 miesiące.

5. Zawieszenie przepisów prawa pracy Istnieje możliwość przejściowego zawieszenia obowiązywania niektórych przepisów prawa pracy u danego pracodawcy, jeżeli jest to uzasadnione jego złą sytuacją finansową (art. 9 kp). Dopuszczalne jest zawieszenie stosowania porozumień zbiorowych innych niż układy zbiorowe pracy oraz regulaminów wynagrodzeń. Do zawieszenia stosowania w całości lub części określonych aktów dochodzi w drodze porozumienia między pracodawcą a pracownikami. Tych ostatnich reprezentuje organizacja związkowa. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy na podstawie tego porozumienia nie może trwać dłużej niż 3 lata.

15. Różnica miedzy rozwiązaniem, a wygaśnięciem stosunku pracy, oraz sposoby rozwiązania i przyczyny wygaśnięcia Rozwiązanie następuje z woli stron bądź jednej strony w następstwie dokonania przez nie odpowiedniej czynności prawnej. Wygaśniecie zaś następuje z mocy samego prawa niezależnie od woli stron. Rozwiązanie stosunku pracy następuje przez: 1. porozumienie stron 2. wypowiedzenie 3. rozwiązanie bez wypowiedzenia 4. umowa terminowa ponadto z upływem czasu, na który była zawarta

Przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy 1. śmierć pracownika; 2. śmierć pracodawcy; 3. trwająca ponad 3 miesiące nieobecność pracownika w pracy spowodowana jego tymczasowym aresztowaniem; 4. niezgłoszenie się przez pracownika urlopowanego w związku z pełnieniem funkcji z wyboru do macierzystego pracodawcy w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru. 16. Okresy i terminy wypowiedzenia umowy o pracę Okres wypowiedzenia umowy zawartej na okres próbny wynosi 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza dwóch tygodni; jeden tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie; 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące. W przypadku umowy zawartej na czas określony i na czas wykonania określonej pracy jest to 2 tygodnie. Długość okresu wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony wynosi: - 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony przez czas krótszy niż 6 miesięcy - miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, lecz krócej niż 3 lata - 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata...