Jak ćwiczyć z głową Fakty i mity o trenngach poznawczych PDF

Preview

Summary

Download Jak ćwiczyć z głową Fakty i mity o trenngach poznawczych PDF

Description

JAK ĆWICZYĆ Z GŁOWĄ? FAKTY I MITY O TRENINGACH POZNAWCZYCH. Czy marzyliście kiedyś o posiadaniu super pamięci? Doskonałej uwadze i wyjątkowej inteligencji Stewena Hołkinsa lub Garry Kasparowa? Potrzeba rozwoju i udoskonalania jest znana ludziom od zarania dziejów, zmieniają się jedynie techniki stosowane do samodoskonalenia. Od końca XX wieku wraz z rozwojem technologii coraz bardziej popularne stają się skomputeryzowane treningi poznawcze. Czym w ogóle jest taki trening? Jak podaje Edward Nęcka „Trening poznawczy jest krótkotrwałym, systematycznym oddziaływaniem na sprawność umysłową człowieka poprzez wykonywanie zadań angażujących wybrane funkcje poznawcze, takie jak pamięć, uwaga lub kontrola poznawcza” (Nęcka, 2018, s.9). Czego oczekują uczestnicy treningów? Poprawy koncentracji, pamięci i przede wszystkim zwiększenie ilorazu inteligencji płynnej, potocznie nazywaną inteligencją wrodzoną. Gdybyśmy chcieli kupić zestaw ćwiczeń rozwijających nasz mózg, co powinniśmy wiedzieć o treningach poznawczych? Na jakie aspekty zwrócić uwagę? Czy treningi poznawcze są w ogóle skuteczne? W artykule opublikowanym w Roczniku Kognitywistycznym Nr 9/2016 Justyna Sarzyńska i Dorota Żelechowska postanowiły zmierzyć się z tematem i na podstawie analizy wyników licznych badań przybliżyć czynniki warunkujące efektywność treningów.

KIEDY TRENINGI POZNAWCZE MOGĄ BYĆ SKUTECZNE? Badanie przeprowadzone w 2008 r. przez Susane Jaeggi wraz z zespołem wstrząsnęło światem nauki. Polegało ono na wykonywaniu przez grupę studentów zadania pamięciowego N-back. Studenci na ekranie komputera widzieli pole gry podzielone na 9 mniejszych pól, na których losowo pojawiał się barwny kwadrat. Jednocześnie słyszeli nazwę głoski. Uczestnik musiał pamiętać czy kwadrat lub usłyszana głoska pojawiła się na tym samym polu krok, lub dwa kroki wstecz. Poziom trudności był uzależniony od możliwości uczestników i ich postępów. Wyniki były bardzo obiecujące. Wskazały nie tylko na poprawę wykonania samego zadania, ale także na poprawę wykonania testu inteligencji płynnej. Wkrótce techniki treningu poznawczego, stały się nie tylko obiektem zainteresowań naukowców, ale też ciekawym produktem rynkowym. Niestety kolejne badania nie przynosiły tak spektakularnych efektów, ujawniały za to niewielką skuteczność treningów i brak trwałości zmian. Poza tym okazało

się, że na efekt ma wpływ szereg dodatkowych czynników, jak chociażby poziom trudności zadania, długość i intensywność pracy i inne. Jak wskazują badaczki w swoim artykule, najlepsze wyniki treningów poznawczych osiągają osoby z dysfunkcjami i deficytami rozwojowymi, osoby starsze bądź małe dzieci, lub osoby z grup klinicznych, np. dzieci z diagnozą ADHD, u których trening poprawiał nie tylko pamięć roboczą, a również osłabiał objawy choroby. Istotne znaczenie ma również długość i intensywność treningów. Tutaj jednak badania wciąż nie podają jednoznacznych wyników. Nie wiadomo jaki czas treningu gwarantowały najlepsze efekty. Czy ma to być jedna sesja dziennie, czy tygodniowo? Na razie można jedynie wnioskować, że najskuteczniejsze są treningi rozciągnięte w czasie. Podobnie jest z zagadnieniem dopasowania poziomu trudności programu do aktualnych możliwości uczestnika i adaptacja gry do zmieniających się kompetencji gracza. Są natomiast elementy, które wraz z rozwojem wiedzy okazują się mieć większe znaczenie, niż pierwotnie przypuszczano. Mówię o różnicach indywidualnych i motywacji osób badanych. Sprawdzono, jaki wpływ na wyniki treningu mają cechy osobowości, takie jak neurotyczność lub sumienność i okazało się, że ma to kolosalne znaczenie dla wyboru zadań gwarantujących skuteczność. Kolejnym czynnikiem różnicującym są przekonania uczestników dotyczące natury inteligencji. Osoby przeświadczone o możliwości rozwoju własnych zdolności rzadziej wycofują się z treningów i łatwiej podtrzymują zaangażowanie w wykonywanie wymagających zadań poznawczych, czyli mają również wyższą motywację. Jak podają naukowcy, wysoka motywacja jest kolejnym ważnym predykatorem skuteczności treningów. Przykład mogą stanowić osoby zmagające się z deficytami poznawczymi, które częściej traktują ćwiczenia jako niezbędny element swojej rehabilitacji pozwalającej wrócić do sprawnego funkcjonowania. Utrzymanie wysokiego poziomu motywacji jest jednak niezwykle trudne, ze względu na charakter zadań, które łatwo prowadzą do monotonni i nudy. Pomagają w tym różnorodne wzmocnienia, informacja zwrotna, lub możliwość monitorowania własnych wyników.

CZY TRENINGI POZNAWCZE DZIAŁAJĄ? Oczywiście. Choć nie tak skutecznie, jak zakładano kilkanaście lat temu. Dziś wiemy, że jest to obszar wymagający wielu dalszych badań, szerszej perspektywy badawczej i współpracy interdyscyplinarnej. Niestety, treningi poznawcze nie są tak łatwym, skutecznym i trwałym narzędziem do

poprawy ludzkich zdolności poznawczych, jak sugerują to firmy je sprzedające. Dlatego, jeśli odczuwasz chęć i potrzebę rozwoju, proponuję dla odmiany spróbować innej formy treningu. Zamiast siedzieć przed komputerem, wyjdź potańczyć lub pobiegać. Jak podają badania, jest to doskonały sposób na rozwój hipokampa i wykorzystanie procesów neurogenezy. Jest to jednak temat już na kolejny artykuł.

Bibliografia Nęcka, E, (2018). Trening poznawczy. Czy umysł można trenować, tak jak trenuje się mięśnie? Smak Słowa. Justyna Sarzyńska, J.,Żelechowska,D. (2016). Czy treningi poznawcze mogą być skuteczne? Rocznik Kognitywistyczny 9 (4): 37–50....