Jądra nerwów czaszkowych - notatki PDF

Preview

Summary

Starałam się, mam nadzieję że się przyda. OUNa ciąg dalszy...

Description

JĄDRA NERWÓW CZASZKOWYCH - w nerwach czaszkowych wyróżniamy włókna dośrodkowe i odśrodkowe; a) Dośrodkowe (czuciowe): - wypustki komórek w zwojach obwodowych; (neuron I) - kończą się w jądrach krańcowych (czuciowych); (neuron II) - z jąder impulsy przekazywane do wyższych części mózgowia; Zwoje obwodowe=odpowiedniki zwojów rdzeniowych Jądra krańcowe=odpowiedniki istoty szarej rogu tylnego b) Odśrodkowe: - wychodzą z mózgowia do nerwów czaszkowych; - dzielą się na ruchowe (zaopatrujące mięśnie szkieletowe) i autonomiczne (mięśnie gładkie, sercowy i tkanki gruczołowe); - zaczynają się w jądrach podstawnych: ruchowych lub autonomicznych (przywspółczulnych); - Jądra ruchowe=odpowiedniki rogów przednich; - Jądra autonomiczne=odpowiedniki komórek uk. Autonomicznego segmentów krzyżowych;

Jądra ruchowe - tworzą 2 słupy: 1. Tylno-przyśrodkowy – w obrębie istoty szarej środkowej, są tu jądra:    

N. podjęzykowego (XII) (rdzeń przedłużony) N. odwodzącego (VI) (dolna cz. mostu - wzgórek twarzowy) N. bloczkowego (IV) (śródmózgowie) Główne nerwu okoruchowego (III) (śródmózgowie)

2. Przednio-boczny – w bocznej części nakrywki i tyłomózgowia, są tu jądra:  Dwuznaczne (wspólne dla n. XI, X i korzeni czaszkowych XI)  N. twarzowego (VII)  Ruchowe n. trójdzielnego (V)

Jądra autonomiczne - w istocie szarej środkowej lub w jej pobliżu; - dokładniej znane są 2 – jądro grzbietowe nerwu błędnego (X) oraz jądro dodatkowe nerwu okoruchowego (III);

Jądra czuciowe - w różnych częściach rdzenia przedłużonego, mostu i śródmózgowia;  J. n. trójdzielnego (V) (mostowe, rdzeniowe, śródmózgowiowe)  J. samotne  Jj. ślimakowe  Jj. przedsionkowe

JĄDRA TYŁOMÓZGOWIA (RDZENIA PRZEDŁ. I MOSTU) Jądro nerwu podjęzykowego (XII): - wychodzą z niego włókna ruchowe, tworzące nerw podjęzykowy; - wąskie pasmo istoty szarej w rdzeniu przedłużonym; - od skrzyżowania piramid do trójkąta nerwu podjęzykowego; - sąsiaduje z pęczkiem podłużnym przyśrodkowym i jądrem grzbietowym nerwu błędnego; - włókna w większości nieskrzyżowane; - po wyjściu z jądra idą między tworem siatkowatym szarym i białym; - wychodzą z rdzenia przedłużonego przez bruzdę boczną przednią; - część włókien przebija jądra oliwki, część je omija; - jest to ośrodek ruchowy unerwiający mięśnie języka; - uszkodzenie: porażenie mięśni języka po tej samej stronie (brak skrzyżowania włókien) (przez nieaktywność mięśni w skutek porażenia zanikają z czasem i jedna część języka staje się wyraźnie mniejsza);

Jądra nerwów językowo-gardłowego (XI), błędnego (X) i korzenie czaszkowe dodatkowego (XI) - nerwy XI, X i XI (korzenie czaszkowe) mają wspólne jądra początkowe i końcowe; - włókna ruchowe zaczynają się w jądrze dwuznacznym; - włókna autonomiczne zaczynają się w jądrze grzbietowym nerwu błędnego i jądrze grzbietowym nerwu językowo-gardłowego (przedłużenie poprzedniego); - włókna dośrodkowe kończą się w jądrze samotnym (część oddziela się i uchodzi do jądra rdzeniowego nerwu trójdzielnego); - korzenie rdzeniowe nerwu dodatkowego zaczynają się w odcinku podoliwkowym rdzenia przedłużonego i segmentach szyjnych rdzenia kręgowego; 1. Jądro dwuznaczne (nucleus ambiguus): - leży w tworze siatkowatym rdzenia przedłużonego, od odcinka podoliwkowego do bruzdy opuszkowo-mostowej; - włókna wychodzą z rdzenia przedł. przez bruzdę boczną tylną; - unerwia mięśnie krtani, gardła, podniebienia i przełyku;

- uszkodzenie: zaburzenia fonacji i połykania; 2. Jądro grzbietowe nerwu błędnego (n. dorsalis nervi vagi): - jest jądrem autonomicznym; - leży w istocie szarej środkowej rdzenia przedłużonego; - między j. n. podjęzykowego, a j. samotnym -> oddziela je j. wsunięte (n.interpositus); - włókna wychodzą przednio-bocznie; - odpowiada za unerwienie mięśni serca oraz mięśni gładkich i tk. gruczołowej większości narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej; - włókna dla odpowiednich narządów wychodzą z różnych cz. jądra;

3. Jądro grzbietowe nerwu językowo-gardłowego: - leży powyżej j. grzbietowego n. błędnego w jego przedłużeniu;

4. Jądro samotne (n. solitarius): - jest jądrem czuciowym; - leży na pograniczu istoty szarej środkowej i tworu siatkowatego rdzenia przedłużonego; - wchodzą do niego włókna dośrodkowe kilku nerwów czaszkowych, które wychodząc z mózgowia albo dzielą się na krótkie wstępujące i długie zstępujące gałęzie lub idą niepodzielone w dół do rdzenia kręgowego; - długie zstępujące gałęzie tworzą pasma samotne;

- dochodzą do niego włókna dośrodkowe nerwów: VII, IX, X i troszkę V; - otrzymuje impulsy z gardła, krtani, trzewi klatki piersiowej i jamy brzusznej; - odcinek górny, cz. przednio-boczna -> ujście włókien smakowych; - wysyła aksony do śródmózgowia, ciała migdałowatego i podwzgórza = wpływa na czynności układu autonomicznego, limbicznego i pośrednio na układ gruczołów wydzielania wewnętrznego;

Jądra nerwu przedsionkowo-ślimakowego (VIII) - nerw przedsionkowo-ślimakowy, jak nazwa wskazuje, dzieli się na 2 części:  przedsionkową - wychodzi z kanałów półkolistych w przedsionku, impuls z receptorów zmysłu równowagi;  ślimakową – wychodzi ze ślimaka, impulsy słuchowe z receptorów nabłonka ślimaka; - nerwy ślimakowy i przedsionkowy biegną razem w przewodzie słuchowym wewnętrznym; - na wejściu do rdzenia przedłużonego i mostu rozdzielają się:  ślimakowy omija konar dolny móżdżku i wchodzi do jąder ślimakowych (grzbietowego i brzusznego) obok konara;  przedsionkowy wchodzi częściowo do konara dolnego móżdżku i częściowo do jąder przedsionkowych (bocznego, dolnego, górnego i przyśrodkowego) ulokowanych obok konara;

1. Jądra nerwu ślimakowego (VIII): - nerw ślimakowy tworzą włókna dośrodkowe ze zwoju spiralnego w ślimaku; - jego włókna wnikają do jądra ślimakowego brzusznego, grzbietowego lub biegną dalej; a) Jądro ślimakowe brzuszne: - to bardziej z przodu; - leży na bok od konara dolnego móżdżku, centralnie na granicy rdzenia przedł. i mostu; - włókna idą przyśrodkowo do wstęgi bocznej; - są częścią ciała czworobocznego; - neuron II drogi słuchowej; - kończą się w jądrach górnych oliwki, jądrach wstęgi bocznej i jądrach ciała czworobocznego (te przesyłają sygnał do wzgórków dolnych i ciał kolankowatych przyśrodkowych); b) Jądra ślimakowe grzbietowe: - leżą pod konarem dolnym móżdżku, za jądrami ślimakowymi brzusznymi; - tworzą guzek słuchowy w dnie komory IV, u ludzi niewyraźny; - włókna biegną tak samo jak w poprzednim jądrze;

2. Jądra nerwu przedsionkowego (VIII): - tworzą je komórki dwubiegunowe zwoju przedsionkowego; - biegną z konarem dolnym móżdżku do pola przedsionkowego w komorze IV; - dzielą się na krótsze wstępujące i dłuższe zstępujące gałęzie; - kończą się (wszystkie) w jądrach przedsionkowych; a) Jądro przyśrodkowe: - największe; - najbardziej grzbietowo położone; - w dnie komory IV (istocie szarej środkowej dna); - na granicy mostu i rdzenia przedł,;

b) Jądro dolne: - niewiele mniejsze od poprzedniego; - bocznie od przyśrodkowego; - u dołu przechodzi w jądro klinowate dodatkowe, u góry w jądro przedsionkowe boczne; - przylega częściowo od góry do zachyłku bocznego komory IV; c) Jądro przedsionkowe boczne: - nad jądrem dolnym, na bok od przyśrodkowego; - małe; - na prążku rdzeniowym komory IV; d) Jądro przedsionkowe górne: - w trójkącie górnym komory IV, na granicy mostu z móżdżkiem; Połączenia jąder przedsionkowych: Doprowadzające:    

włókna nerwów przedsionkowych; móżdżkowo-przedsionkowa (z jądra wierzchu) rdzeniowo-przedsionkowa; siatkowo-przedsionkowa

Odprowadzające:     

przedsionkowo-móżdżkowa przedsionkowo-rdzeniowa (do komórek ruchowych) przedsionkowo-podłużna (do pęczka podłużnego przyśr.) przedsionkowo-siatkowa (do jąder tworu siatkowatego) przedsionkowo-wzgórzowa

Jądra nerwu twarzowego (VII) - wyróżniamy części:  ruchową -> jądro nerwu twarzowego;  autonomiczną (przywspółczulną) -> jądra ślinowe górne i dolne;  czuciową -> jądro rdzeniowe n. trójdzielnego i j. samotne; 1. Jądro ruchowe nerwu twarzowego: - owalne;

- na granicy mostu i rdzenia przedłużonego, nad pęczkiem rdzeniowym kom. IV; - w części grzbietowej mostu; - dochodzą do niego włókna n. VII które weszły od przodu, na brzusznej dolnej części mostu i szły do tyłu ku górze, a potem tworząc kolano nerwu twarzowego zawróciły do jądra; - zaopatrują mięśnie okolicy twarzy: m. wyrazowe, strzemiączkowy, rylcowo-gnykowy, dwubrzuścowy; 2. Jądro ślinowe górne i dolne:  NERW POŚREDNI - przywspółczulne; - zaraz pod jądrem n. twarzowego; !!!!!włókna z niego wychodzące – nerw pośredni - idą do zwoju skrzydłowo-podniebiennego i podżuchwowego!!!!!; - zaopatrują ślinianki, gruczoły: nosowe, podniebienne i łzowe;

Jądro nerwu odwodzącego (VI) - tworzy wzgórek twarzowy w istocie szarej środkowej dna komory IV; - owijają się wokół niego włókna n. twarzowego; - przylega do tworu siatkowatego; - wychodzą z niego włókna ruchowe tworzące nerw odwodzący (VI); - wychodzą one na granicy mostu i rdzenia przedł.; - unerwia mięsień prosty boczny oka tej samej strony;

- uszkodzenie tego nerwu/jądra -> porażenie mięśnia prostego bocznego oka = porażenie skojarzonego spojrzenia w bok (chory nie może skierować gałek ocznych w stronę ogniska chorobowego);

Jądra nerwu trójdzielnego (V) - nerw trójdzielny jest nerwem mieszanym – składa się z włókien:  ruchowych = odśrodkowe, znacznie mniej liczne, wychodzą z jądra ruchowego n. trójdzielnego;  czuciowych = dośrodkowych, bardzo liczne, kończą się w jądrach: rdzeniowym (długie gałęzie zstępujące, pasmo rdzeniowe), mostowym -> czuciowym głównym (krótkie gałęzie wstępujące) i śródmózgowiowym (oddzielna gałąź, pasmo śródmózgowiowe); 1. Jądro ruchowe n. trójdzielnego: - znacznie mniejsze od pozostałych; - w środkowej cz. mostu, na wysokości konaru górnego móżdżku; - w bocznej cz. tworu siatkowatego; - wychodzi przednio-bocznie, w miejscu wejścia włókien czuciowych (na środku mostu prawie); - unerwia mięśnie: żwaczowe, żuchwowo-gnykowy, dwubrzuścowy, napinacz błony bębenkowej; 2. Jadro czuciowe górne n. trójdzielnego (mostowe): - w środkowym odcinku mostu; - w bocznej cz. tworu siatkowatego; - przyśrodkowo - jądro ruchowe, na dole – pasmo rdzeniowe, na górze – pasmo śródmózgowiowe, z boku – konar środkowy móżdżku; - oddzielone od jądra ruchowego włóknami korzeniowymi; - włókna wychodzące z niego ulegają !!!skrzyżowaniu!!! w obrębie szwu; - wyżej, wraz z włóknami nieskrzyżowanymi, tworzy wstęgę trójdzielną, która w obrębie mostu biegnie sama, a wyżej zbliża się do wstęgi przyśrodkowej; - dochodzą do niego włókna z obrębu całej twarzoczaszki i trochę nawet z okolic ciemieniowych; 3. Jądro rdzeniowe n. trójdzielnego: - w całej długości rdzenia przedłużonego;

-na górze wchodzi do dolnej cz. mostu, na dole do szyjnych segmentów rdzenia kręgowego; - z boku niego biegnie pasmo rdzeniowe n. trójdzielnego: n. oczny (V1, najbardziej z przodu), szczękowy (V2, pomiędzy) i żuchwowy (V3, najbardziej z tyłu); - kończą się w nim niektóre włókna: pasma rdzeniowego, n. pośredniego (VII), n. IX i n. X; - wychodzą z niego włókna wstęgi trójdzielnej -> przechodzą na stronę przeciwległą i biegną do wzgórza (niektóre kończą się w jądrach tworu siatkowatego i wzgórkach górnych); - ośrodek czucia bólu, ciepła i zimna; - uszkodzenie: zniesienie czucia powyższych po tej samej stronie; 4. Jądro śródmózgowiowe n. trójdzielnego: - od górnego odcinka mostu do istoty szarej środkowej otaczającej wodociąg śródmózgowia w okolicy wzgórków górnych (pojedyncze komórki); - z przodu - j. miejsca sinawego, z boku – konar górny móżdżku; - jądro końcowe dla włókien pasma śródmózgowiowego; - impulsy z:  zakończeń czucia głębokiego w mięśniach żwaczowych;  mięśni mimicznych twarzy;  mięśni gałki ocznej

Uszkodzenia rdzenia przedłużonego i mostu - uszkodzenie skrzyżowanych dróg czuciowych (rdzeniowo-mózgowych) i ruchowych (mózgowo-rdzeniowych) -> zaburzenia czuciowe i ruchowe w obrębie tułowia i kończyn po stronie przeciwległej; - uszkodzenie nerwów czaszkowych/ich jąder -> różne, po tej samej stronie (ogniska chorobowego) = brak skrzyżowań; - objawy ze strony krążenia i oddychania; 1. Zespół przyśrodkowy rdzenia przedłużonego (Jacksona): - porażenie mięśni języka (po tej samej stronie co uszkodzone korzenie lub jądro n. podjęzykowego); - drugostronny niedowład połowiczny (drogi korowo-rdzeniowe); - drugostronne zaburzenie czucia ułożenia i wibracji (wstęga przyśrodkowa); 2. Zespół grzbietowo-brzuszny rdzenia przedłużonego (Wallenberga): - dyzartria -> zaburzenia mowy i połykania przez niedowład mięśni krtani, gardła i podniebienia (uszkodzenia nerwów IX i X); - przyspieszenie akcji serca (j. grzbietowe n. błędnego); - zaburzenia smaku (j. samotne); - zniesienie czucia bólu i temperatury w jednoimiennej połowie twarzy (jądro i pasmo rdzeniowe n. trójdzielnego); - zniesienie czucia bólu i temperatury na kończynach i tułowiu po stronie przeciwległej (droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna, wstęga rdzeniowa); - niezborność kończyn po tej samej stronie (drogi rdzeniowomóżdżkowe); 3. Zespół cz. brzusznej mostu w odcinku dolnym (Foville’a): - porażenie odwodzenia gałki ocznej (n. odwodzący); - porażenie mięśni mimicznych twarzy (jądro n. twarzowego); - przeciwległe porażenie połowiczne (droga korowo-rdzeniowa); - obniżenie wszystkich rodzajów czucia (wstęga przyśrodkowa i rdzeniowa);

Jeśli występują wszystkie objawy oprócz porażenia n. odwodzącego -> zespół Millarda-Gublera;

4. Zespół cz. grzbietowej mostu w odc. dolnym (Foville’a / Millarda-Gublera): - zaburzenia j.w. + oczopląs (pęczek podłużny przyśrodkowy) i zrywania mięśniowe podniebienia i gardła (droga środkowa nakrywki); 5. Zespół cz. brzusznej mostu w odc. środkowym: - porażenie mięśni żwaczowych po stronie ogniska chorobowego (n. trójdzielny); - niedoczulica w obrębie twarzy po stronie ogniska chorobowego (n. trójdzielny); - niezborność połowicza/asynergia po stronie ogniska chorobowego (konar środkowy móżdżku); - przeciwległy niedowład połowiczy (włókna piramidowe); 6. Zespół cz. grzbietowej mostu w odc. górnym i środkowym: - j.w., ale:  objawy móżdżkowe przez uszkodzenie konaru górnego móżdżku;  dodatkowo drugostronne zaburzenie czucia (wstęga przyśrodkowa i rdzeniowa);

JĄDRA ŚRÓDMÓZGOWIA 1. Jądro śródmózgowiowe n. trójdzielnego (V) – patrz wcześniej; 2. Jądro nerwu bloczkowego (IV): - na tylnej pow. pęczka podłużnego przyśrodkowego; - na wysokości wzgórków dolnych blaszki pokrywy; - n. bloczkowe krzyżują się i tworzą !!!skrzyżowanie!!! nerwów bloczkowych z tyłu, na powierzchni grzbietowej = n. bloczkowe jako JEDYNE wychodzą na GRZBIETOWEJ powierzchni mózgowia i przechodzą na brzuszną;

- unerwiają mięśnie skośne oczu, poruszające gałką oczną w bok i w dół; - uszkodzenie -> ograniczenie powyższych ruchów – zez ku górze (szczególnie wyraźny przy patrzeniu w dół/na bok); 3. Jądra nerwu okoruchowego (III): - występują dwa: a) Jądro nerwu okoruchowego: - w przedniej cz. istoty szarej środkowej śródmózgowia, na wysokości wzgórków górnych; - Bochenek dzieli je jeszcze na główne, środkowe i ogonowe; - unerwia mięśnie zewnętrzne oczu (oprócz m. skośnego górnego – n.bloczkowy i m. prostego – n.odwodzący) i dźwigacza powieki górnej; b) Jądro dodatkowe n. okoruchowego: - autonomiczne; - na stronie grzbietowej j. nerwu okoruchowego; - w obrębie międzymózgowia oba jądra dod. Łączą się w jedno j. pośrednie, więc na przekrojach na tej wysokości często widnieje jedno jądro; - ośrodek akomodacji oka -> unerwia mięśnie wewnętrzne oka: zwieracz źrenicy i rzęskowy;

Uszkodzenia śródmózgowia - duże = śmierć; - mniejsze: 1. Zespół odnogi mózgu (Webera): - przeciwległy niedowład połowiczy (drogi korowo-rdzeniowe); - przeciwległe zaburzenia mięśni, np. wyrazowych dolnej cz. twarzy czy języka – zbaczanie języka (drogi korowo-jądrowe n. VII, X, XII); - drżenie spoczynkowe przeciwległych kończyn (istota czarna); - opadanie powieki i zaburzenia ruchów gałki ocznej tej samej strony (n. okoruchowy); 2. Zespół nakrywki konarów (Benedikta): - porażenie nerwu okoruchowego tej samej strony; - przeciwległe obniżenie czucia ułożenia (włókna przyśrodkowe);

- ruchy mimowolne (drżenia) ze wzrostem napięcia mięśni (jądro czerwienne i istota szara); 3. Zespół pokrywy (Parinauda): - ucisk na wzgórki górne; - przy nadmiernym zgięciu głowy ku przodowi gałki oczne wędrują ku górze; - może powodować uszkodzenie j. nerwu okoruchowego i bloczkowego oraz wodogłowie wewnętrzne przez ucisk na wodociąg mózgu i zamknięcie jego światła

*** Na marginesie *** Pęczek podłużny przyśrodkowy (łac. fasciculus longitudinalis medialis) – pasmo włókien nerwowych, ciągnące się od górnego odcinka śródmózgowia aż do części szyjnej rdzenia kręgowego (sznur przedni). W jego skład wchodzą m.in. włókna rozpoczynające się w:  jądrach przedsionkowych - droga przedsionkowo-podłużna,  jądrze śródmiąższowym - droga śródmiąższowo-podłużna,  jądrach nerwów czaszkowych Funkcje: - Koordynacja czynności mięśni głowy, szyi i gałek ocznych pod wpływem bodźców działających na zakończenia czuciowe kanałów półkolistych i przedsionka; - W górnym odcinku pęczka podłużnego przyśrodkowego biegną włókna związane z ośrodkiem skojarzonego spojrzenia w bok...