Kazania ks. Piotra Skargi PDF

Preview

Summary

notatki z pierwszego roku filologii polskiej...

Description

Kazania wtóre – Piotr Skarga „Miłości ku ojczyźnie i o pierwszej chorobie rzeczpospolitej, która jest z nieżyczliwości ku ojczyźnie”. Choroby, które wymienia Skarga to: - nieżyczliwość ludzka ku Rzeczypospolitej i chciwość domowego łakomstwa - niezgody i rozterki sąsiedzkie - naruszenie religii katolickiej i heretyckość - osłabienie władzy królewskiej - złe prawo - grzechy przeciw Bogu i jawność złośliwości Nauki księdza Piotra Skargi i zarzuty wobec obywateli Polski:  Brak miłości do bliźniego, brak zgody i braterstwa między warstwami społecznymi oraz w nich – przykładem miłości i jest Jezus, który zmiłował się nad swym ludem. Skarga namawia do miłości na wzór Boga, podkreśla, że każdy nosi w sobie pierwiastek boski.  Zwraca się do senatorów porównując ich (psalm 71) do gór z których wytryskują rzeki i zdroje, a reszta społeczności to pola, które są nawadniane  Przywołuje Dawida i psalm 136, w którym Dawid zaklina siebie, aby nie zapomnieć przede wszystkim o swoim ludzie w Jeruzalem  Pojawia się topos rzeczpospolitej jako matka  Rzeczpospolita Polska szerzyła wiarę chrześcijańską i broniła się przed wiarami heretyckimi (konfederacja korczyńska 1438 – zwalczanie husycyzmu w Polsce)  Dla Skargi inne narody nie mają tak wspaniałej ojczyzny, gdyż Polska dochowuje i rozpowszechnia wiarę chrześcijańską (nie było tak)  Król był symbolem niezawisłości państwowej, podkreślona jest jego szczególna wartość  Skarga wychwala władzę królewską, która jest bogobojna, ograniczona przez pacta conventa i artykuły henrykowskie, która nie uciska swego narodu jak tyrani np. moskiewscy  Uważa, że Polacy sami dla siebie stają się tyranami, kiedy nie przestrzegając prawa i ograniczając władze królewską  Karci lud za przesadne bogactwo i marnowanie pieniędzy, wydawanie ich na zabawy i uciechy, podkreśla, że w Polsce panuje pokój i nie ma wojen, tak jak w innych krajach, a nie docenia się tego, nie dba o zamki, ludność nie pamięta że wojna może przyjść w każdej chwili  Podkreślona jest wybitność wojska rzeczpospolitej, które wg niego budzi strach w innych narodach, przykładem na to są liczne poselstwa, które przybywały do Polski, by prosić o pomoc w wojnach z Turkami Motyw ojczyzny jako okrętu; tylko głupcy ratują swoje dobra doczesne, bo jeśli nie staną wpierw do obrony ojczyzny wszystko przepadnie. Więc, gdy okręt tonie, wszyscy powinni rzucić się na ratunek, przekładając dobro ojczyzny nad swoje prywatne radości, dopiero wtedy będą w stanie uratować również siebie, swoich bliskich i prywatne dobra. Dlatego powinno się na bieżąco się dbać o ojczyznę i być wrażliwym na jej problemy gdyż łatwo można utracić swoje bezpieczeństwo. Powinno mieć się odwagę oddać swoje zdrowie (życie)

dla dobra ojczyzny. Za wzór można brać Jezusa Chrystusa, który umarł na krzyżu za wszystkich ludzi na świecie, tak i obywatel powinien być gotowy, by umrzeć za ojczyznę. Kolejnym przykładem jest Mojżesz, który stawia Bogu warunek „albo im odpuść, Panie, ten grzech, abo jeśli tego nie uczynisz, wymaz mię z ksiąg twoich, w któreś napisał”. Następne przykłady podawane przez Skargę to Aod, Samson, Dawid, Joab, Neemiasz i Zorobabel, Matatyjasz. Także kobiety mogą poświęcić swoje życie dla dobra ojczyzny – np. córka Jeftego (Jefte obiecał Bogu po wygranej bitwie, że da mu w ofierze to, co pierwsze zobaczy po powrocie – była to jego córka, córka bez lęku i żalu przystała na to). Kolejnym przykładem jest Judyta (uwolniła miasto ucinając głowę HOLOFERNESA), Hester (została żoną perskiego króla i dzięki temu doprowadziła do śmierci ministra królewskiego, który planował rzeź żydów).  Skarga uważa, że przez egoizm, chytrość i łakomstwo zapomina się o sprawie ojczyzny, przysłania to dobre rady ludzi mądrych, którzy pragną tworzyć kraj lepszym.  Nawet dla starożytnych (nazywanych przez skargę poganami), dobro kraju było zawsze na pierwszym miejscu. Przykłady; Kodra, Decyjusz, Regulus.  Skarga nie godzi się na poszerzanie przywilejów szlachty, jest przekonany, że reformacja doprowadzi do zguby Polski i chrześcijaństwa  Starożytni nie mieli świadomości Boga i nie zostali obdarowani łaską jego miłości, a wiedzieli, że są wspólnotą i muszą dbać o dobro wspólne – ojczyznę. Nie wiedzieli, że za takie poświęcenie czeka ich życie wieczne, a i tak walczyli i ginęli za ojczyznę  Powołuje się na przykazanie o miłości – „nowe przykazanie daję wam, abyście się wzajemnie milowali”  Potępia ludzi którzy wpierw martwią się o swoje dobro - uważa, że aby żyć godnie nie potrzeba wiele, a o resztę można modlić się do Boga.  Nieodpowiedzialność i brak zaangażowania jednego człowieka może pociągnąć zgubę dla tysięcy  Karci tych, którzy oczekują zapłaty za obronę ojczyny –taka możliwość to cnota – nikt nie oczekuje zapłaty, gdy sam czyni dobro dla siebie, a dobro ojczyzny jest wspólnym interesem, powinno być oczywistą i niezaprzeczalną wartością. Dostateczną zapłatą jest życie wieczne. Kazanie kończy się apostrofą do Boga z prośbą o miłość wszystkich braci do ojczyzny i siebie nawzajem.

Kazanie siódme „o prawach niesprawiedliwych albo o piątej chorobie rzeczpospolitej” Druga choroba to niewłaściwe prawo, które najbardziej szkodzi niezamożnym Nauki Piotra Skargi:  Prawo jest jak świeca, która ukazuje drogę w ciemności, a kara to groźba zejścia z drogi  Prawo przyrodzone to prawo wieczne i nieodmienne, zbudowano na nim przykazania boże, zapisane przez Mojżesza jako Dekalog. Ludzie odstępują od tych praw przez grzech i namowy Szatana. Trzecie prawa to prawa kościelne, ustanowione przez duchownych. Ostatnie prawa to te królewskie, które mają utrzymać porządek w państwie, są to pośrednio prawa Boga, gdyż król jest wysłannikiem Boga na ziemi.

 Skarga uważa, że kiedyś prawa stanowione nie były potrzebne, bo ludzie mieli więcej rozumu i pobożności, królowie i panowie również stosowali się do prawa ogólnego. Jednak teraz panowie stali się krnąbrni i chciwi, myśląc tylko o sobie i swoich uciechach.  Prawa są ponad człowiekiem, bo nigdy nie ulegają żadnym pokusom ani grzechom, dlatego prawo pisane jest tak ważne, by powstrzymywać człowieka od czynienia zła i nadużywania swojej władzy.  Skarga porównuje państwo do ciała – prawo jest oczami  12 przykazań uczono nawet dzieci w piosenkach, Skarga mówi, że prawo powinno być jak najczęściej czytane i powtarzane, by przenikło do życia.  „Lepiej państwu żyć bez murów, niż bez prawa”  Oprócz prawa niezwykle ważni są urzędnicy, którzy będą je wykonywać, gdyż każdy przypadek jest indywidualny i samo pismo nie sądzi.  Potępianie zachowania heretyków, którzy twierdzą, że Bóg ich osądzić, a nie urząd i sędziowie – tak jak do Ewangelii potrzebny jest ewangelista, który ją głosi i broni od złych interpretacji, tak prawo wymaga urzędu i człowieka.  Skarga podkreśla, że w samej Biblii napisane jest, iż człowiek powinien podlegać człowiekowi mądrzejszemu, starszemu, który go będzie chronił od grzechu, więc prawa boskie nie są sprzeczne z człowieczymi. Jedyną różnicą między prawem boskim, a ludzkim jest to, że boskie są trwałe i wieczne, a ludzkie doczesne i mogą się zmieniać.  Prawo musi nieść pożytek każdemu obywatelowi – głowa nie rozkaże jednej ręce zrobić czegoś, co by przyniosło krzywdę drugiej.  Największą cnotą i tym samym przeszkodą w czynieniu zła jest bojaźń boża – przykład Nauchodonozora i Ezechijasza  Skarga ma za złe, że urzędnicy nie wypełniają kar zasądzonych, nie czynią według prawa, przez co ludzie mniej się obawiają ukarania i tym samym częściej łamią prawo.  Skarga gani innowierców – uważa, że starożytni Rzymianie posiłkowali się przy tworzeniu praw swoimi bożkami, Luter przyjął prawa od diabła, Mahomet od Gabriela, a tylko chrześcijańskie mają je prosto od Boga – posiedli wiedzę objawoną i jako jedyni są świadomi.  Uważa, że posłowie (zwłaszcza ci o innym wyznaniu) nieumiejętnie rządzą Polską, przez to, że nie są chrześcijanami lub przez pokusy doczesności (w przeciwieństwie do senatorów).  Najważniejsze jest to, kto prawo ustala, gdyż każdemu może on przynieść klęskę i ogólny upadek  Szlachta nie wypełniała sądów duchownych, Skarga nawołuje do przywrócenia „ramienia” świeckiego, które współdziałałoby z Kociołem w sprawie zwalczania różnowierstwa. Skarga popiera sądy biskupów i starostów, którzy zwalczali kazirodztwo, cudzołóstwo, liczwę i czary, uważa, że ich wyroki powinny być wykonywane.  Skarga uważa, że chrześcijaństwo i rzeczpospolita cierpi z powodu zwolenników reformacji, którzy wypędzają księży z kościołów  Potępia ustawę o ochronie wolności wyznania, nadawania godności i urzędów po równo dla wszystkich, niezależnie od wyznania – konfederacja warszawska zagwarantowała to.  Skarga uważa, że ze względu a rozkład obyczajów powinno się podwyższyć sankcje karne.  Złe prawo jest gorsze od tyrana, którego da się namówić lub pokonać.  Nie powinno bać się zmian w prawie (o ironio), ale dążyć do pożytku dla wszystkich  Przykład Maurycjusza, który poniósł kare za wydawanie praw sprzecznych z boskimi

Kazanie zakończone apostrofą do boga o karność dla ludu i przestrzeganie prawa boskiego....