Kostencalc Manon Samenvatting - compleet PDF

Preview

Summary

1 Hoofdstuk 1: Algemene afbakening van het werkterrein1 WAT OMVAT BOEKHOUDEN?De economische entiteit onderneming staat permanent in contact met andere groepen (personeel, leveranciers, klanten, FI, overheidsinstanties,...) die informatie eisen m.b. het gebeuren in de onderneming :a) interne informat...

Description

1 1.1

Hoofdstuk 1: Algemene afbakening van het werkterrein WAT OMVAT BOEKHOUDEN?

De economische entiteit onderneming staat permanent in contact met andere groepen (personeel, leveranciers, klanten, FI, overheidsinstanties,…) die informatie eisen m.b.t. het gebeuren in de onderneming : a) interne informatie ⇒ interne gebruikers (binnen het bedrijf): nodig om als aandeelhouder, leiding en personeel de toestand van de onderneming te kunnen volgen b) externe informatie ⇒ externe gebruikers: nodig om de groepen buiten de onderneming toe te laten beslissingen te nemen m.b.t. de onderneming. vb. leveranciers, financiële instellingen beoordelen de solvabiliteit, klanten beoordelen de continuïteit, fiscale administraties hebben geg nodig,.. deze Informatiestromen kunnen als volgt worden weergegeven:

Personeel

Eigenaarsgroep

Onderneming

Financiële1groep1nl.1banken1 en1leveranciers

Maatschappij,1Overheid,Omgeving financiële informatie ⇒ verstrekt door de boekhouding ⇒ geeft financiële informatie over onderneming Karakteristieken informatieverwerking : a) informerend : het gebeurde wordt op boekhoudkundige wijze weergegeven b) verantwoordend ⇒ externen: de onderneming legt verantwoording af over wat ze in de voorbije periode gerealiseerd heeft Ø de jaarrekening moet aanduiden in hoeverre de wensen van de vragers verwezenlijkt zijn (bv. Naar winstverwachtingen, dividenduitkering, liquiditeitspositie..) c) motiverend ⇒ internen: informatie laat toe om te analyseren waarom men tot een bepaalde situatie gekomen is en kan gebruikt worden om toekomstige acties te leiden Ø de jaarrekening moet elementen bevatten die toelaten een beleid te voeren waarbij er rekening wordt gehouden met de wensen van de vragers 1.2

DEELGEBIEDEN VAN DE BOEKHOUDING

Naar gelang de informatie die de boekhouding moet leveren : a) Algemene boekhouding (Financial accounting) ⇒ verantwoording b) Analytische boekhouding (Responsibility accounting) c) Beleidsboekhouding (management accounting)

1.1 ALGEMENE BOEKHOUDING 1/ 19

⇒ streeft na te voldoen aan een aantal informatievragen van eigenaars, financiële partners, personeel en omgeving (incl. overheid)

Verschillende groepen verwachten verantwoording van de onderneming: a) Eigenaars brachten als input EV en verwachten een rendement in ruil als beloning (en om niet in alternatieven te investeren). Rapportering moet nuttigheid investering aantonen, Dit kan onderzocht worden via : • Nagaan van vermogensbeveiliging • •

Nagaan van vergoeding (rendementsanalyse) Nagaan van mobiliseringgraad (in hoeverre vermogen kan worden vrijgemaakt om te beleggen in andere alternatieven)

b) Financiële groep brachten als input VV en verwachten terugbetaling in ruil. (banken, leninginstanties,..) Rapportering moet verantwoorden: • •

Terugbetalingmogelijkheid Terugbetalingzekerheid

c) Personeel bracht als input knowhow en arbeid en verwachten werkzekerheid. Rapportering moet informatie bieden over: • •

Inkomensverdeling over inputfactoren Continuïteit van de inputmogelijkheden (werkzekerheid)

d) Maatschappij bracht als input omgevingsfactoren, marktpotentie, infrastructuur,… Van rapportering wordt verwacht: •

Bijdrage tot nationaal product

• •

Bijdrage tot herverdeling nationaal inkomen Compensatie van hinder

Verantwoording wordt voldaan door jaarlijkse opmaak van de jaarrekening . Opmaak van een jaarrekening: gebeurt door de onderneming zelf , moet dus: Waar en getrouw zijn HOE? REGELS: •

Algemeen aanvaarde boekhoudprincipes (vastgesteld door B.C.N.A.R.)

• •

Wettelijke vereisten (wetboek vennootschappen) Voor grote ondernemingen : externe controledeskundigen moeten verklaring afleggen van waar en getrouw beeld van de rapportering ⇒ externe auditor

1.2.1 -

-

2.2 ANALYTISCHE BOEKHOUDING

Informatiebhoefte leiding/ bestuur ⇒ info algemene boekhouding volstaat niet Reden = de jarrekening: ð enkel de toestand A & P weer op afsluitingsdatum, ð behaalde resultaten (en haar samenstellende componenten) ð aantal toelichtingen bestuur wil de oorzaken kennen van deze situatie ⇒ analytische boekhouding: gedetailleerde analyse van de samenstellende componenten

2/ 19

-

-

-

belangrijkste kenmerk: analytische boekhouding splitst kosten en opbrengsten ð naar plaats ð naar verantwoordelijkheid ð en dus niet enkel naar soort (algemene boekhouding) bestemming analytische boekhouding: interne instanties ð zo veel mogelijk flexibiliteit in de regels van de analytische boekhouding zodat elke onderneming de mogelijkheid heeft ze te organiseren zodat ze de gewenste informatie bevat Grotere frequentie: het bestuur van de onderneming wil meer gedetailleerde info en frequenter ð Maandrapportering/ maandelijkse afsluiting

2 algemeen geldende systemen die wij gaan bespreken (in volgende hoofdstukken) -

De extracomptabele analytische kostprijscalculatie De analytische boekhouding gesplitst van de algemene boekhouding

Belgische wetgever -

stelt wel dat iedere boekhouding moet aangepast zijn aan de aard en de omvang van de onderneming. Alleen ondernemingen die een nationaal of sectoraal belang hebben, kan de overheid een analytischs stelsel opleggen. Vb. steenkoolmijnen, elektriciteitsbedrijven, petroleumraffinaderijen, ziekenhuizen

Analytische boekhouding ⇒ vrijblijvend (tenzij sectoraal belang) 1.2.2 -

-

2.3 BELEIDSBOEKHOUDING (= MANAGEMENT ACCOUNTING) ⇒ INTERN

Bestuur: ð Wil meer historische gegevens als basis voor een analyse van toekomstige acties (planning) ð planningen maken op basis van de bekomen (historische) gegevens. • Deze achteraf vergelijken met de verwezelijkingen ð Gericht op de toekomst Analytische boekhouding voldoet niet meer ð onvoldoende aangepast om snelle, relevante beslissingen te nemen en levert soms geen informatie (investeringen).

voorbeelden: budgettering, standaard kostencalculatie, kostencalculatie, variabele kostenbenadering, investeringsanalyse en kosten-batenanalyses. -

Oplossing: beleidsboekhouden / managementaccounting ð Geen registratie maar informatie samenbrengen, analyseren en verwerken ten behoeve van het beleid van de onderneming ð Methodes die we in cursus gaan zien: • Standaardkostencalculatie • Variabele kostenbenadering (direct costing)

STANDAARD KOSTENCALCULATIE – BUDGETTERING -

-

Doel: ð toekomstige acties van het management ondersteunen ð het beleid vooraf bepalen ð gerealiseerde acties permanent confronteren met de planning ð afwijkingsnalayse: om de oorzaken te ontdekken en een leerproces te ontwikkelen ⇒ juistere beslissingen nemen Standaardkosten : vooraf formuleren van kwantitatieve en monetaire streefcijfers Budgettering: concrete periodeplanning op KT van de jaarrekening

1.2.2.1

KOSTENCALCULATIES : INTEGRALE VERSUS VARIABELE 3/ 19

-

-

Kosten zijn niet absoluut, maar staan in functie van het doel dat men nastreeft. Integrale kostprijs: kostenmodel van de klassieke boekhouding, geeft soms geen relevante informatie het model is tegengesteld aan prospectieve actie van management. ð onvoldoende scheiding tussen • structuurgebonden kostenelementen (op KT niet beïnvloedbaar) • en productgebonden kostenelementen (op KT wel beïnvloedbaar). variabele kostencalculaties: het beleid ontwikkelde verschillende soorten kostencalculaties ð “diffirent costs for diffirent puproses”: meerdere calculaties gebeuren naar het doel van rapportering ð Juistere acties door kennis van de splitsing tussen structuurgebonden kostenelementen en productgebondenkostelementen

1.3

RELATIE VAN DE BOEKHOUDING TOT HET BESLISSINGSPROCES IN DE ONDERNEMING

1.3.1

3.1 MANAGEMENTCONCEPT EN DE BOEKHOUDING

De leiding beschikt over schaarse middelen (K, A en materialen) die ze in functie van de doelstelling zo optimaal mogelijk willen benutten. taakopdracht van de leiding (hiërarchisch): • •

Topleiding Middle management

•

Laagste leiding

Elk vervult een functie in de beheersing van het ondernemingsproces: • •

Plannen van het ondernemingsproces ⇒ topleiding Organisatie: doorgeven van de plannen ⇒ alle niveaus

• •

Leiden: het sturen naar de plannen ⇒ iedereen Uitvoeren: laagste leiding

•

Controleren ⇒ alle niveaus

Opdat leiding proces (planning-leiding-uitvoering-controle) op een continue wijze kan handhaven ⇒ informatiestroom noodzakelijk (boekhoudkundige info) -

algemeen gebeuren (alg. boekhouding) exploitatiegebeuren (analytische boekhouding). planning-leiding-uitvoering-controle is slechts een element van het totale Beslissingsproces: Belangrijke rol in het beslissingsproces: -

informatieverzameling informatiegebruik informatiebeoordeling

accountant ⇒ informatiespacialist voor financieel economische gegevens zoals: vermogens en kapitaalcomponenten, opbrengst en kostenstructuren

deze informatie is nuttig voor: 4/ 19

A. B. C. D. E. F.

het ontdekken en formuleren van het probleem (1 & 2) de uitdrukking van de gewenste objectieven (3) de verzameling van de relevante gegevens (4) de berekening van de verschillende alternatieven (5) de registratie van de uitvoering (7) de controle (8)

we zien dus dat, Boekhoudkundige informatie wordt op diverse wijzen gebruikt : a) Constaterend : rapporteren van gebeurde (A & e) b) Analyserend : uit massa van gegevens tendens zoeken/ gemiddelden c) Methodologisch : wanneer men uit de boekhouding ten behoeve van de analyse alleen de methode overneemt. Gebeurt wanneer de gestelde objectieven hervertaald moeten worden conform binnen het boekhoudkundig model dat gebruikt wordt in de onderneming d) Prospectief : vertrekkend van de analyse toekomstige acties gaan berekenen e) Beheersend, controlerend : gebeuren gaan vergelijken met doelstellingen voor corrigerende acties Conclusie: de onderneming hecht een zeer groot belang aan de informatiefunctie ⇒ veel wisselwerking tussen organisatie-boekhouding-beslissingsmodellen 3.2 RELEVANTIE VAN DE INFORMATIE Informatie = relevant als ze gegevens brengt die nuttig zijn voor het oplossen van een probleem (van een specifieke vrager. Boekhoudig ⇒ veel vragers ⇒ veel bestemmingen ⇒ selectie van relevante informatie de onderneming kan slechts de informatiefunctie vervullen indien ze de behoeften van iedereen kent en deze in haar boekhoudkundig model verwerkt. Voorbeeld: rentabiliteit ⇒ via analytische boekhouding , kredietwaardigheid ⇒ via algemene boekhouding 1.3.2

3.3 KOST VAN DE INFORMATIE

Kostprijs moet opwegen tegenover het nut -

1.4

Verplichte minimumboekhouding Bijkomende Informatieverschaffing kost geld Men moet waarde van extra informatie gaan evalueren t.o.v. de kost. ð De waarde kan gemeten worden uit het resultaat van de beslissing VERPLICHTINGEN INZAKE BELGISCHE WETGEVING

Het boekhoudrecht heeft in België twee pijlers: -

-

De eerste pijler voeren van de boekhouding, de basisprincipes van de boekhouding en de materiële elementen zoals boeken en rekeningen; anderzijds word wie aan de boekhoudregels onderworpen is. + gebruik van het MAE De tweede pijler van het Wetboek van Vennootschappen regelt binnen het leven van de vennootschap de eisen waaraan de jaarrekening moet voldoen. Hij geeft specifiek aan tot wat de boekhouding dient te leiden

5/ 19

1.4.1 -

-

-

ALGEMENE BOEKHOUDINGEN ANALYTISCHE REGISTRATIE EN KOSTPRIJSCALCULATIE

Het opmaken van een analytische boekhouding ⇒ een grondige kennis van de algemene boekhouding vereist ð AIgemene boekhouding: bevat de registratie van kosten die ook in de analytische boekhouding als kostprijselementen gebruikt zullen worden Omgekeerd: ð waardering van sommige rubrieken vergt van de resultaten van de analytische boekhouding ð Vervaardigingsprijs: Goederen in bewerking, werken in uitvoering, afgewerkte producten dienen in de algemene boekhouding gewaardeerd te worden aan “vervaardigingsprijs”. ⇒ analytische boekhouding (methode om inzicht te krijgen in vervaardigingsprijs (kostprijs)) analytische boekhouding : NIET genormeerd door wetgeving ð Te veel diversiteit ⇒ normering onmogelijk is ð de onderneming mag zelf haar systeem van analytische registratie en kostprijscalculatie te bepalen

⇒ Artikel 82 van het Wetboek van economisch recht: “Elke onderneming voert een voor de aard en de omvang van haar bedrijf passende boekhouding en neemt de bijzondere wetsvoorschriften betreffende dat bedrijf in acht”. 1.4.2

-

-

WAARDERINGSREGELS GELDEND IN DE ALGEMENE BOEKHOUDING DIE VIA DE ANALYTISCHE REGISTRATIE EN KOSTPRIJSCALCULATIE BENADERD KUNNEN WORDEN

de keuze van een analytisch stelsel is niet onbeperkt vrij, dit volg uit de bepalingen inzake waarderingsregels ð vervaardigingsprijs : • “omvat kosten van de GS, HS en verbruiktsgoederen, de productiekosten rechtstreeks toewijsbaar aan het product/productgroep (directe kosten) en de productiekosten die onrechtstreeks betrekking hebben op het product/productgroep in de normalen productieperiode” • “in de vervaardigingsprijs van de voorraden en bestellingen mag de rente op het vreemd vermogen worden opgenomen indien in de toelichting vermeld” Begrippen die de jaarrekening bevat en die we zullen bestuderen in analytische kostencalculatie ð Aanschaffingskosten van grondstoffen, verbruiksgoederen en hulpstoffen; ð Kosten die rechtstreeks toerekenbaar zijn; ð Kosten die onrechtstreeks toerekenbaar zijn; ð Begrip toerekenbaar en methodes om dit te bepalen (dus de toerekeningsproblematiek); ð Normale productie, normale productieperiode; ð Al dan niet gehele toerekening (soorten van kostprijzen); ð Rente als kostencomponent.

⇒ bij afsluiting: dient de voorraad de juiste vervaardigingsprijs weer te geven 1.4.3 -

REKENINGSTELSEL OOK VOOR DE ANALYTISCHE REGISTRATIE?

de algemene boekhouding: MAR analytische registratie: geen normalisering in tegenstelling tot bepaalde landen (bv Duitsland) In België heeft de onderneming dan ook de vrije keuze tussen twee systemen: ð Systeem 1: de analytische registratie wordt geïntegreerd in de algemene boekhouding via de niet gebruikte klasse 8 en klasse 9 van het rekeningenstelsel ð Systeem 2: extracomptabel systeem, de analytische registratie wordt buiten de algemene boekhouding ontwikkeld , maar het intern controlesysteem van de onderneming zorgt voor een aansluiting tussen de gegevens vervat in de algemene boekhouding en deze opgenomen en vervat in de analytische calculatie. 6/ 19

-

Uitzondering : sommige ondernemingen waaraan belang wordt gehecht door de overheid omdat ze deze financiert/ wilt kunnen controleren krijgen een analytisch rekeningstelsel opgelegd • Vb. ziekenhuizen, nationaal boekhoudplan voor sectoren elektriciteit en as, rekeningstelsel voor intercommunales,..

1.4.4

ALGEMENE BOEKHOUDING EN MANAGEMENTINFORMATIE

Er zijn bepaalde eisen inzake ‘Vervaardigingsprijs” -

Algemeen boekhoudrecht: ondernemingen zullen deze verplichtingen zeker invullen, daarnaast mogelijk: voor managementdoeleinden bewust afwijken van de eisen van de algemene boekhouding en een “voor intern gebruik nuttige” vervaardigingsprijs berekenen.

Enkele voorbeelden - de afschrijvingen in de algemene boekhouding volgen de fiscale regels, veel ondernemingen gebruiken voor de interne kostprijscalculatie de economische afschrijvingsduur; - Grondstoffen enz. moeten volgens de algemene boekhouding in de kostprijs opgenomen worden lan de historische prijs, veel ondernemingen nemen de vervangingsprijs van het verbruik op in hun calculatie. ⇒ “different costs for different purposes’: deze situatie is het duidelijk dat er “meerdere calculaties” gebeuren naargelang het doel van de rapportering. 1.4.5 -

-

BESLUIT

ondernemingen = vrij met betrekking tot de analytische registratie en calculatie. ondernemingen kunnen zowel opteren voor ð een analytische registratie geïncorporeerd in de algemene boekhouding als voor ð een extra-comptabele calculatie. ‘uiten de eisen die door het boekhoudrecht worden gesteld, kan de onderneming voor interne doeleinden op totaal andere basis kostencalculaties uitvoeren.

HOOFDSTUK 2 BASISBEGRIPPEN 2 -

ALGEMEEN OVERZICHT VAN HET ‘WERKINGSPROCES’ VAN EEN ONDERNEMING Analytische boekhouding is ontstaan uit de behoefte om het ondernemingsproces nauwkeuriger te kunnen volgen dan binnen een streng gereglementeerde algemene boekhouding mogelijk is Ieder onderneming zal haar werking analyseren en nagaan over welke elementen zijn detailinformatie nodig heeft

Het werkingsproces:

7/ 19

-

-

3 3.1

Hoewel het werkingsproces gebeurt in iedere onderneming ongeacht de aard (productie, handels- of dienstensector), zal het minder of meer gestructureerd of gedetailleerd zijn naargelang van de omvang en soort van activiteit Kosten en opbrengsten zal men per centra behandelen( per plaats waar men informatie over wenst) ð en niet meer voor de volledige ondernemingsactiviteit Productie is verschillend van verkoop door de voorraad

DEFINITIE EN CLASSIFICATIE VAN KOSTEN DEFINITIE VAN KOSTEN

Def: ‘De in geldwaarde uitgedrukte offers aan ingezette productiemiddelen’ Def: Het verbruik (uitgedrukt in geld) gedurende een exploitatieperiode van inputmiddelen nodig om het exploitatieproces te voltooien. ð BTW is geen kost dus deze mag niet worden opgenomen ð Uitgaven en kosten zijn verschillend, bv een afschrijving is geen uitgave maar wel een kost, personeelskosten zijn wel beide

8/ 19

3.2

CLASSIFICATIE VAN KOSTEN (6 REK) 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Indeling naar aard: kostensoort ⇒ volgens MAR Indeling naar de toewijsbaarheid tot de output: directe en indirecte kosten Indeling naar functie binnen de onderneming: kostenplaatsen en/of kostendragers Indeling naar de relatie tot het volume: vaste en variabele kosten Indeling naar de tijdsperiode: historische, gebudgetteerde standaardkosten Indeling naar beheersbaarheid: beheersbare en niet-beheersbare kosten

Opmerking: verschil tussen kosten en uitgaven Kosten (resultatenrekening) -

3.2.1 -

Afschrijvingen

-

Uitgaven (balans) personeelskosten

- Btw - aankopen

INDELING NAA R KOS TENSOORT (VOLGENS*MAR)

Welke soort kost is het? Alle kosten die ontstaan uit het gebruik van eenzelfde productiemiddel worden samengevoegd Waar en waarvoor deze kost gemaakt wordt, heeft geen belang De algemene boekhouding volgt dit type van indeling

Voorbeelden: inkopen van goederen, salarissen en lonen, financiële kosten Deze indeling is volgens: minimumindeling van het algemeen rekeningenstelsel (MAR), waarbij dit de kostensoorten zijn: -

Aankopen grondstoffen, hulpstoffen Aankopen handelsgoederen Wijzigingen in de voorraad Diensten en diverse goederen Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen Andere bedrijfskosten Financiële kosten Uitzonderlijke kosten

Nadeel: Omdat de informatie geglobaliseerd is en geen splitsing toelaat per verantwoordelijke, kan deze classificatie niet worden gebruikt als controle- en beheersingsmiddel 3.2.2

INDELING NAA R DE T OEWIJSBAARHEID TOT DE OUTPUT: DIRECTE EN INDIRECTE KOSTEN

Of de kost al dan niet rechtstreeks tot de activiteit van een bepaalde afdeling/ tot een bepaald eindproduct kan worden toegerekend -<...