Kultura masowa - wstęp do socjologii ćw PDF

Preview

Summary

Download Kultura masowa - wstęp do socjologii ćw PDF

Description

„ Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura” Johann Gottfried Herder 1. Czy kultura jest dzieckiem XXI wieku? a) Kultura masowa nie jest wymysłem i odkryciem XXI wieku. Jej narodziny musiały poprzedzać pewne wydarzenia społeczno-historyczne tj. rewolucja przemysłowa, industrializacja i urbanizacja. b) Początki kojarzone z rewolucją przemysłową:  Małe wiejskie społeczności przeobrażają się w wielkie uprzemysłowione i zurbanizowane społeczności lokalne.  Przełamano izolację społeczną - w jej miejsce, której wkroczyły wielkie ośrodki miejskie.

2. Rewolucja przemysłowa 2.1. Czym była rewolucja przemysłowa? Kluczowym elementem powstania kultury masowej na pewno był rozwój techniczny i wynalazki, które ze sobą wprowadzał. Jednym z takich wynalazków była, skonstruowana na początku XIX wieku prasa mechaniczna. a)

Odkrycia i wynalazki:  maszyna parowa jako przełomowy wynalazek.  prąd i telegraf - szybsza komunikacja  wynalezienie telefonu  kino

3. Wpływ rewolucji przemysłowej na społeczeństwo      

Zwiększenie mobilności. Zwiększenie ilości wolnego czasu. Globalizacja. Scholaryzacja. Glokalizacja. Uniwersalizacja społeczeństwa.

a)

Zwiększenie mobilności

Jak możemy się domyślić stoją za nią wynalezienie pierwszego samochodu, rozwój dróg, kolei oraz transportu morskiego – silnik parowy, a później spalinowy.

b) Zwiększenie ilości wolnego czasu.

Postęp techniczny i społeczno-ekonomiczny spowodował redukcję czasu pracy – dając tym samym większą ilość czasu wolnego, który mógł zostać przeznaczony na rozrywkę. Ludzie zaczęli poświęcać więcej czasu kulturze. Kina, teatry, w późniejszym czasie telewizja, radio itp.

Wzrost zatrudnienia kobiet – kobieta stała się aktywnym zawodowo członkiem społeczeństwa. Zarabiała więc mogła zainwestować w swoje przedmioty zainteresowania co spowodowało przekształcenie rynku towarów i usług. Scholaryzacja Ponadto istotnym elementem powstania „mass culture” było upowszechnienie oświaty i standaryzacja kultury, a także ukształtowanie „masowego odbiorcy” – czyli wykreowanie takiego społeczeństwa, które będzie posiadało unormowany - wspólny gust. c)

d) Komunikacja

Powstały pierwsze telewizory, radia, telefony, rozwój prasy – spowodowało to szybkie przekazywanie informacji – do szerszego grona.

e) Globalizacja



 

ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się „jednego świata”, światowego społeczeństwa; zanikanie kategorii państwa narodowego; kurczenie się przestrzeni społecznej i wzrost tempa interakcji poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych oraz wzrost znaczenia organizacji ponad - i międzynarodowych, w szczególności ponadnarodowych korporacji f)

Glokalizacja - proces polegający na dostosowywaniu globalnych trendów, produktów i usług do lokalnych uwarunkowań społecznych, kulturowych, religijnych itd.

4. „Masowość” kultury masowej ulegała stopniowaniu. W związku z procesem demokratyzacji kultury na przełomie XVIII i XIX wieku pojawiły się wątki, które szczególnie nadawały się do masowego rozpowszechniania (np. wybory – demokratyzacja społeczeństwa) i stały się charakterystyczne dla późniejszej, coraz to bardziej masowej, w sensie ilościowym kultury. Szybkim zmianom technicznym w początkach XIX wieku towarzyszyła rewolucja demograficzna – erupcja ludnościowa (rozwój miast). 5. Czym charakteryzowała się kultura masowa XIX wieku? Kultura początków industrialistycznej urbanizacji w XIX wieku miała wszędzie cechy podobne. Biorąc pod uwagę uprzemysłowienie – zdecydowana większość społeczeństwa została poddana rytmowi pracy mechanicznej. Była ona rozpowszechniana przez nowe środki przekazu tj. praca, radio, a w późniejszym czasie telewizja. „Kultura symboliczna zaczęła czerpać z ujednoliconych i masowych wzorów kultury bezpośredniej.”. Jednocześnie pewne psychologiczne skutki zmechanizowanego i zatomizowanego procesu pracy zaczęły już w tym okresie kształtować psychikę przyszłego odbiorcy kultury masowej 6. Postmodernizm cechuje świadome „mieszanie” kultury wyższej z kulturą masową, granie ich ulubionymi konwencjami i gatunkami czy cytowanie – na równych prawach - jednej i

drugiej. Umberto Eco już dawno myślał „o złagodzeniu kontrastu między poezją a nie poezją, co pozwoli na dialog kultury wysokiej i niskiej”. Jego postmodernistyczne „Wahadło Foucaulta” to ciekawy przypadek zmajstrowania dzieła masowego i żywiącego jednocześnie wyższe ambicje.

„Młodsza, lepiej wykształcona publiczność coraz częściej wybiera wartościową ofertę, nie zważając czy coś się nazywa kulturą wysoką czy niską. Sferę wolności poszerzają wciąż nowe technologie. Użytkownik Internetu ma wybór – może, wedle uznania, obcować w cyberprzestrzeni z rozebranymi panienkami albo kontemplować dzieła sztuki.”

7. POLSKA Powstanie kultury masowej w początkowej fazie stanowiło w Polsce, podobnie jak w innych krajach, rezultat podwójnego procesu społecznikowskiego upowszechniania i spontanicznego, komercjalnego rozrostu kultury. Przejście pierwszego progu umasowienia przypadło na okres międzywojenny charakteryzujący się radykalną zmianą sytuacji politycznej i ekonomiczno-społecznej. Drugi próg umasowienia w Polsce przypadł na okres powojenny. Oznaczał kulturalną rewolucję idącą za rewolucją polityczną. Rewolucja lat czterdziestych otworzyła drogę nowoczesnej kulturze masowej. Obecnie specyficzność kultury masowej w Polsce nie polega na braku podobnych elementów, żywo przypominających treści masowej kultury zachodniej (stanowiących czasami zapożyczenie), lecz na ich zakresie i miejscu w całym kompleksie tej kultury. Równolegle z rozwojem przemysłu i urbanizacji systematycznie rozbudowywała się sieć środków masowego przekazu. Wskaźnikami szybkiego rozwoju kultury masowej stało się określenie ilości tytułów prasowych wydawanych w milionowych ilościach egzemplarzy, ilość godzin nadawanych przez radio czy telewizję, powstanie nowych sal kinowych, ilość odbiorników telewizyjnych, a także rozbudowa szkół i likwidacja analfabetyzmu. Wskaźniki te szczególnie na Śląsku, Ziemiach Północnych i Zachodnich już w latach 60tych XX wieku nie różniły się znacznie od tych na Zachodzie Europy (Żygulski 1966, s.62-69). Społeczeństwo polskie lat 70-tych przeżywało pierwszy na masową skalę kontakt z kulturą masową. Otwarcie przez ekipę Gierka granic na wpływy muzyki młodzieżowej i komercyjnej produkcji filmowej dawało poczucie związków kulturalnych z zachodem, łagodziło pewną sferę napięć obecnych w poprzednim dziesięcioleciu. Młodzi Polacy czerpali z zachodniej kultury masowej wzory obyczajowe, estetyczne, wyobrażenia o pożądanym poziomie życia (Friszke 1998, s.128).

8. Krytyka kultury masowej Istnieją dwa główne kierunki krytyki kultury masowej, z których jeden bierze za przedmiot masowych odbiorców, drugi zaś manipulatorów i producentów kultury.

Producentom zaś zależy na maksymalizacji zysków i osiągnięciu najszerszego rynku w celach propagandowo – politycznych. Jednym z głównych wątków krytycznych jest watek unifikacji wydobywający zagrożenia dla autonomii i kreatywności jednostki, zalew powielanych,

produkowanych masowo, przedmiotów i tekstów wyposażonych w banalne i ograniczone w swym repertuarze treści. Walor niepowtarzalności, indywidualności przypisywany był kulturze wysokiej. Kultura popularna była postrzegana jako narzędzie ujednolicania ludzkich gustów,

1. Jedna z pierwszych definicji kultury masowej została stworzona przez Georgesa Friedmanna, który „przez kulturę masową rozumie ogół kulturalnych dóbr konsumpcyjnych oddanych do dyspozycji publiczności, w najszerszym rozumieniu tego słowa, za pomocą masowego komunikowania w ramach cywilizacji technicznej . Dobra te zaspokajają określone – specyficzne - potrzeby człowieka. Chodzi tu o tak zwane potrzeby dowolne, to znaczy takie, które rodzą się po zaspokojeniu potrzeb elementarnych. Wchodzą tu w grę potrzeby estetyczne, poznawcze, a przede wszystkim potrzeby wypoczynku i rozrywki”

2. Kształtowanie się kultury masowej w Polsce Kultura jest procesem dynamicznym.

2.1. Ewolucja kultury – zmiany zachodzące w określonych zbiorowościach zachodzące w sposób regresywny albo progresywny. „Kultura zmienia się na dwóch głównych poziomach. Pierwszy jest spontaniczny, przypadkowy, przebiegający powoli w długim czasie. Drugi poziom ewolucji kultury jest bardziej złożony. B.F Skinner nazywa go projektowaniem kultury. Polega on na powstawaniu obyczajów, które podlegają selekcji. Powstanie nowych obyczajów związane jest z zaspokojeniem potrzeb witalnych, społecznych i osobowych. Ludzie, aby je zaspokoić podejmują celowe działania w tym kierunku (Kozielecki 1997, s.36-207)” 2.2. „Od zakończenia II wojny światowej społeczeństwo polskie weszło w fazę szczególnie głębokich przekształceń swej struktury ekonomiczno–społecznej. Do 1939 roku większość (około 60%) ludności mieszkała na wsi i wstąpiła na drogę szybkiego uprzemysłowienia i urbanizacji. Ze wsi odpłynęły miliony pracowników do zajęć pozarolniczych i część z nich osiadła na stałe w miastach. Ziemie zachodnie i północne Polski stały się terenami procesów kulturalnych, które nie tylko zmieniły oblicze tych czasów, lecz i mapę kultury polskiej. Na ziemiach tych dokonała się w niezwykle krótkim historycznie czasie integracja nowego społeczeństwa stworzonego w drodze masowych migracji ludności rodzimej i mas napływowych. Dokonała się unifikacja na płaszczyźnie języka, obyczajów, poglądów i wyobrażeń.”...