Michał Lermontow - Demon opracowanie i streszczenie PDF

Preview

Summary

Dokument jest streszczeniem lektury, przybliża najważniejsze wydarzenia. Dodatkowo zawarty jest krótki skrypt mogący stanowić podstawę do analizy problematyki tekstu....

Description

Niniejszy dokument nie zastępuje znajomości tekstu lektury, jedynie przybliża jej treść i problematykę.

Michał Lermontow „Demon” „Demon”: -Демон (1829-1841) -cztery warianty poematu -opublikowany po raz pierwszy w 1857 r. w Niemczech (w Rosji w 1860 r.) -miejsce akcji – przez Hiszpanię na Kaukaz -romans filozoficzny mniszki Tamary i Demona -zło filozoficzne (Schelling) -> dobro i zło są częścią tego samego mechanizmu, pochodzą od jednego źródła, dobro i zło się przeplata, zło nie może istnieć bez dobra, a dobro nie może istnieć bez zła -zasada podwójnej litości (Schiller) -> ginie Tamara, a Demon cierpi -> żal dla ofiary i dla oprawcy -Gruzja -> orientalizm Demon nazywany jest opus vitae Lermontowa (dzieło życia). Praca nad tym utworem pochłonęła jego całe życie twórcze. Demon to poemat filozoficzny. U podstaw leży biblijny wątek o wygnaniu człowieka z raju oraz zbuntowanym aniele-szatanie (demon błąkający się po ziemi, wygnaniec – kiedyś więc zaznał dobra, karą/klątwą jest nieśmiertelność, jest zawieszony między światami, głęboko postrzega świat, dlatego nim gardzi). Przez ten motyw rozwinął problematykę dobra i zła, zinterpretowanej w kategoriach estetycznych społeczno-politycznych. Romans Demona z mniszką gruzińską Tamarą, składający się na treść utworu, posłużył autorowi za pretekst snucia refleksji o buncie romantycznego indywidualisty wobec źle urządzonego świata. Demon – wcielenie zła i negacji. Demon ukazany jest zgodnie z tradycją, jako zbuntowany anioł przeciw bogu, wygnany z raju , wróg ludzkości. Ma swoje cechy indywidualne tj.: smutek, heroizm, które budzą współczucie i świadczą o jego dialektycznej naturze. Przy konstruowaniu Demona skorzystał z schellingowskiej koncepcji relatywności kategorii estetycznych – dobra i zła. Wg Schellinga dobro i zło mają wspólne źródło, nie mają również konkretnej granicy. Zło jest zbuntowanym dobrem, a dobro zbuntowanym złem i nie zawsze należy je potępiać, podobnie jak nie każde dobro zasługuje na aprobatę. Demon symbolizuje protest przeciwko niedoskonałemu porządkowi ustanowionemu przez boga. Jest uosobieniem społecznej negacji porządku na ziemi, człowiek jako indywidualna jednostka ma prawo postrzegać rzeczywistość subiektywnie, powinien mieć takie samo prawo do wolności, co do buntu. Człowiek neguje porządek głównie z tego względu, że została naruszona jego wolność (cenzura, inwigilacja czasów Mikołaja I). Do cara jest nawiązanie. Tak jak Piotr I, zbudował Petersburg na bagnach, wnosząc ogromne miasto, które przy budowie pochłonęło tysiące istnień, tak samo Gudał budując swój dom, zbudował go na nieszczęściu sług. Świat demona jest postrzegany skrajnie indywidualnie, świat ten również skontrastowany jest z romantycznym światem Tamary, która uosabia najwyższe wartości. Demon gardzi ziemią i życiem ludzkim, widzi tam panujący grzech, obłudę. Tamara z kolei jest kobietą związaną ściśle z naturą (oznaka odwiecznego dążenia człowieka do kontaktu z przyrodą). Tamara symbolizuje – młodość, piękno i dobro. Demon walczy o Tamarę, bo widzi w niej własne szczęście i ocalenie. Gotowy jest do poświęcenia, nawet do kompromisu z Bogiem („Ja z niebem zawrzeć chcę przymierze”), ale ponosi klęskę. Śmierć Tamary zarazem niweczy nadzieję Demona na ratunek. Demon więc pozostaje samotny, potężny i wyklęty. Czeka go jeszcze walka z aniołem o duszę ukochanej, ale również ponosi klęskę. (walka o duszę człowieka nosi nazwę psychomachii)

Tak jak romantyczny buntownik, Demon skazany jest na zagładę, lecz jego cierpienie i protest są wzniosłe i bohaterskie, nie zasługują na potępienie. CZĘŚĆ I I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII. VIII. IX. X.

XI. XII. XIII. XIV. XV.

Demon: wygnany duch, znajduje się nad światem grzeszników, wspomina dawne czasy, tamten czas był dobry, niewinny, często podczas podróży obserwował niebo/nocne niebo/komety/gwiazdy, chciał w coś wierzyć, chciał kochać, nim całym kierowała pogarda do ludzi i świata. Demon nigdzie nie osiadł, błądzi bez końca, Demon gardzi ziemią, kiedyś pustoszył wszystko swoim gniewem, swoją złością, nikt nie mógł go pokonać, bo nikt nie miał w sobie tyle złości co on sam. Podróżuje nad górami Kaukazu, widzi ośnieżone szczyty, krąży jak cień po górach, w dole widać mknącą rzekę Darłaj i Terek, Demon ryczy siejąc postrach wśród zwierząt, Demon omiata wzrokiem piękną przyrodę Kaukazu stworzoną okiem Boga, lecz jest mu ona obojętna, a Demon pozostaje nieszczęśliwy i leci dalej. Teraz Demon leci nad Gruzją – kolorową/cudną ,rozciągają się rozmaite doliny, słowiki rozkochują w sobie kochanki swoimi ciepłymi wyznaniami, w Gruzji życie jest spokojne/harmonijne/piękne, lecz cudna przyroda Gruzji również nie robi wrażenia na Demonie i nadal czuje złość i pogardę. Gudał – zbudował sobie piękny/wysoki dom, krząta się na nim dozorca rozkazując rabom, dom stoi na skale, jedna ze stron wiedzie ku rzece Aragwie, po skalnych stopniach schodzi piękna/blada Tamara – córka księcia, jest młoda. Dom stoi wysoko, okala swym wzrokiem doliny w dole, dzisiaj odbywa się uczta – ślub Tamary, Tamara wygląda pięknie w sukni ślubnej, w oddali słychać głośną muzykę z sali weselnej, Tamara ma cudny uśmiech, Nikt nigdy nie widział tak pięknej kobiety jak Tamara, nikt nie dorównywał jej urodą Nazajutrz miała odjechać z rodzinnego domu Gudała i przeprowadzić się w męża strony, tam nie będzie już panią, lecz niewolnicą Demon zobaczył Tamarę, wzbudziła w nim dobre uczucia, poczuł miłość i piękno, zachwycał się, zaczął marzyć, coś zaczęło się w nim zmieniać, W oddali widać jadącego na koniu męża podążającego do ukochanej, za nim karawana wielbłądów niosąc dary dla Gudała, mąż – władca Sinodału, jest odważny/bogaty, koń jest rodowitej rasy, Przy drodze młodzieńca stoi kaplica z wieżą – ktoś kiedyś tam kogoś zamordował, nagle słychać wrzawę/strzały, wszyscy się rozbiegli Mnóstwo trupów, złupiono cenne dary, nie przyjdzie nikt opłakiwać ich losu, ktoś się może z tutejszych zlituje i postawi tam krzyż, Na koniu siedzi martwy mąż, W Gudała domu rozpacz, koń wbiegł z martwym ciałem na dwór, Na dom Gudała spadła kara boża, Tamara rozpacza, nagle Tamara słyszy głos ”Ty nie płacz, nie płacz, moje dziecię! Ty nie ożywisz martwych zwłok„ jej ukochany jest już w niebie, on nie słyszy jej łez, tylko rajskie śpiewy, ukochany teraz niewart jest łez, on jest otoczony rajskim światem, ziemski nic już dla niego nie znaczy, niech Tamara stanie się obojętna, Demon mówi że odwiedzi jeszcze Tamarę

XVI.

I.

II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X.

Głos zamilkł, Tamara zlękniona, ale zapamiętała ten głos, sen Tamary: nad jej łożem stanął gość, był piękny, wzrok rozkochany, było mu jej żal, nie był to chroniący anioł, nie był to też pyszny duch piekielny, ten gość był niewiadomą CZĘŚĆ II Ojciec szuka nowego męża dla córki, lecz ona nie chce, nie pokocha nikogo, ona cierpi, nawiedza ją nieznany duch, chce wstąpić do klasztoru, żeby zakończyć cierpienie i nękanie przez ducha, Odwieźli Tamarę do klasztoru, lecz mimo habitu, dziewczyny serce nadal płonie, duch nie odpuszcza Klasztor stoi wysoko pomiędzy górami, przy murze stoi cmentarz, Tamara z rana schodzi do rzeki przyklasztornej napełnić dzban wodą, na szczycie gór stoi Kazbek – potężny car Kaukazu Tamary wzrok pełen rozpaczy i udręki, wszystko jest dla niej męką, nocą rozpacza tak głośno, że wędrowcy biorą jej szloch za rozpacz ducha Oczekuje tajemniczego gościa, przesiaduje całe dnie przy oknie, zastanawia się po co tajemna postać mamiła ją nocą swoją osobą, serce modli się do niego, Duch przybył do klasztoru, chciał przestać rozsiewać złość, nagle Demon dostrzega światełko w celi Tamary i słyszy piosenkę, Demon załkał Demon chce kochać, wchodzi do celi Tamary, lecz przed nim stoi anioł stróż – opiekuje się Tamarą, skrył skrzydłem urodę Tamary przed Demonem, Anioł próbuje odgonić Demona, zaczęli się spierać, anioł odleciał Rozmowa Tamary z Demonem:  T: Pyta się kim jest, czym są jego słowa  D: Zachwala jej urodę  T: pyta się kim on jest  D: Wyznaje, że jest tą tajemniczą postacią, przeklina go cały świat, nie ma poczucia czasu, jest gardzony przez niebiosa, pada do stóp Tamary, chce żeby wybawiła go z udręki, wyznaje słowa ‘’kocham cię’ , po co żyje wiecznie skoro nie czuje miłości,  T: Odpędza złego ducha, nie wierzy jego słowom, Demon jest jej katem, on ją sprowadzi na złą drogę, nie wie dlaczego kocha ją Demon  D: Nie wie dlaczego ją kocha, chce zapomnieć o dawnych czasach, w jej oczach widzi swoje piekło i jej raj, ona od zawsze była mu pisana, męczyło go życie bez miłości, bez Tamary, błąkał się po świecie nie pamiętany przez nikogo, ukrył się w górach, i mordował wędrowców, chciał stłumić własne męki, podziwia ludzi za to, że mają nadzieję,  T: Uważa go za grzesznika, nie obchodzą jej jego losy  D: Bóg się nimi nie interesuje  T: Boi się kary bożej i piekła  D: Ale Tamara będzie z nim  T: Nie zna go, nie wie kim on jest, boi się, przecież nie różni się od innych kobiet, dlaczego to ją pokochał, chce żeby zlitował się nad nią, chce żeby wyrzekł się zła,  D: Wyrzeka się, zniknie jego obłuda i złość, nie chce już rywalizować z niebem, chce wierzyć w dobro, chce poczuć skruchę, ona stanie się jego bóstwem, zabierze ją do swojego kraju i zrobi z niej królową, chce tylko jej miłości

XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI.

Demon pocałował ją delikatnie, lecz Tamara zatruła się jego dotykiem, krzyknęła i umarła Krzyk usłyszał nocny stróż, pod jego stopami porusza się głóg, Tamara leży w trumnie, wygląda na bladą królewnę, Na swoim pogrzebie miała najśliczniejsze szaty, twarz bez uczuć, nie ma na niej strachu, twarz wydaje się miła, lekki uśmiech błąka się w kącikach jej ust, Pochód rusza z trumną a wraz z nim jej ojciec Gudał, będą szli 3 dni i 3 noce, gdzieś w górach u stóp świątyni spoczywa jej grób, zbudowano w tych górach cerkiew, Anioł leci z troskami i żalem Tamary do nieba, lecz w otchłani pojawia się Demon, chciał porwać ducha Tamary, Tamary dusza walczy, dostała przepustkę od Boga prosto do raju, Demon pozostał sam, zginęła pamięć Gudała i jego córki, lecz cerkwi ich twierdza nadal stoi, grobu Tamary nikt nie odwiedza, stoi samotny pośród gór....