Międzynarodowe prawo morza i polskie obszary morskie 20 PDF

Preview

Summary

Notatka z wykładu dot. obszarów morskich RP oraz Ustawy o administracji morskiej...

Description

20.10.2021 r.

Temat: Międzynarodowe prawo morza i polskie obszary morskie (The law of the sea & the polish maritime areas)

I część wykładu- polskie obszary morskie i prawa, które przysługują Polsce w tym zakresie II część wykładu- polska administracja morska

Wiodący akt prawny dla Polski jako państwa nadbrzeżnego: Ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej.

Przypomnienie z zeszłego tygodnia: prawo morza to jedna z najstarszych dziedzin prawa prywatnego, skodyfikowana w latach 50 ubiegłego wieku w 4 konwencjach genewskich, następnie w konwencji z UNCLOS (Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, konwencja jamajska) [nie obowiązują już w całości, jednak w znacznej części jak najbardziej]. Konwencja UNCLOS jest konwencją, która została ratyfikowana przez blisko 170 państw na świecie. Możemy w niej odnaleźć normy o charakterze publicznoprawnym, które regulują różnego rodzaju sposoby korzystania przez państwa ze środowiska morskiego i jego zasobów naturalnych.

Do egzaminu: znajomość statusu prawnego obszarów morskich (podziału całego oceanu światowego na 8 kategorii obszarów morskich, które funkcjonują w układzie jurysdykcyjnym z podziałem na 3 [o czym będzie mowa w dalszej części].

1. Kategorie, które wchodzą w skład terytorium państwa nadbrzeżnego: o Morskie wody wewnętrzne o Morze terytorialne o Morskie wody archipelagowe

Wyłączna strefa ekonomiczna, szelf kontynentalny oraz strefa przyległa nie wchodzą w skład terytorium państwa nadbrzeżnego, ale państwo nadbrzeżne ma w nich pewne prawa suwerenne bądź może wykonywać pewne kompetencje określane w doktrynie jako ,,władcze”. Morze otwarte oraz obszar to kategorie obszarów morskich, które są położone poza jurysdykcją państw.

2. Źródła prawa morza:    

umowy międzynarodowe (m.in. UNCLOS, w bardzo dużym stopniu), zwyczaj międzynarodowy [normy prawa międzynarodowego zwyczajowego], ogólne zasady prawa, uchwały organów organizacji międzynarodowych.

Bardzo duży wpływ na rozwój prawa morza ma orzecznictwo, jak również doktryna (tworzona wspólnie z organizacjami międzynarodowymi, regionalnymi, np. UE). Normy, które mamy w prawie krajowym powinny zapewniać wykonalność norm i standardów wynikających z umów międzynarodowych. Warto pamiętać, że niektóre z norm, które znajdują się w Konwencji o prawie morza mają nieco inny charakter, niż jesteśmy przyzwyczajeni w innych umowach międzynarodowych. W UNCLOS znajdują się normy i postanowienia, które są skierowane wprost do osób prawnych lub do osób fizycznych.

Przypomnienie z zeszłego tygodnia: o Prawo morza pozostaje w ścisłym związku z międzynarodowym prawem gospodarczym, transportem morskim i międzynarodową żeglugą morską o Prawo morza i prawo morskie wzajemnie na siebie oddziałują, co w efekcie doprowadziło do powstania wspólnych zunifikowanych obszarów regulacji prawnych, np. w zakresie bezpieczeństwa morskiego, ochrony żeglugi morskiej i zapobiegania zanieczyszczeniu morza przez statki.

3. Obszary morskie Nie ma w naszym porządku normatywnym ani w doktrynie definicji ,,obszarów morskich”. ,,Strefy morskie” występują w doktrynie, jednakże jest to pojęcie nieużywane przez ustawodawcę w przepisach ustawy o obszarach morskich w odniesieniu do np. morskich wód wewnętrznych czy morza terytorialnego i może być trochę mylące. Pierwsze skojarzenie prof. Pyć ze strefami morskimi odnosi się do kwestii militarnych. W doktrynie obcej istnieje coś takiego jak ,,maritime zones”, ale bardziej chodzi tutaj o doktrynalne podejście złamania sztywnego podziału na kategorie obszarów morskich nie pod kątem funkcjonalnym, lecz pod kątem myślenia o ochronie zasobów w uznaniu tego, iż strefy nie znają granic. Najprościej i najłatwiej posługiwać się więc pojęciem ,,obszarów morskich” [maritime areas]. Angielski termin marine odnosi się bardziej do przyrody, a maritime do działalności człowieka na morzu.

Polskimi obszarami morskimi są: 1) 2) 3) 4)

Morskie wody wewnętrzne Morze terytorialne Strefa przyległa Wyłączna strefa ekonomiczna

Pierwsze dwie kategorie wchodzą w skład terytorium państwa nadbrzeżnego. Granice państwa (oparte na współrzędnych geodezyjnych) są oparte na granicach tych obszarów. Na Morzu Bałtyckim Polska delimitowała również wyłączną strefę ekonomiczną i zmianą do ustawy wprowadzono strefę przyległą (powróciliśmy do koncepcji strefy przyległej, ponieważ RP delimitowała ją po raz pierwszy przed II WŚ; doszło później do konsumpcji w milach morskich w związku z rozszerzaniem poszczególnych stref. Po II WŚ w Polsce nikt nie zajmował się tą strefą przyległą i w 2013 roku podjęto prace nad przywróceniem tej strefy).

Pojęcia do zapamiętania: - estuarium Odry (Odra uchodzi lejkiem, delta Wisły nie jest szczególnie zaznaczona) - pojęcie linii podstawowej, od której mierzy się szerokość morza terytorialnego i która to linia podstawowa (prosta) zamyka nam wody wewnętrzne [biegnącej od Półwyspu Helskiego do Mierzei Wiślanej]. Jest ona jednocześnie granicą zewnętrzną morskich wód wewnętrznych.

4. Dwa obszary morskie, które wchodzą w skład terytorium RP: 1) Morskie wody wewnętrzne- duży odcinek ujścia Odry (estuarium), kawałek Zatoki Pomorskiej, Zatoka Pucka z częścią Zatoki Gdańskiej, z wodami portu morskiego w Gdyni i w Gdańsku oraz częścią Zalewu Wiślanego do granicy z Obwodem Kaliningradzkim. Przepisy ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej określają jakie części jakich wód i zatok wchodzą w skład morskich wód wewnętrznych. 2) Morze terytorialne- dopiero od zewnętrznej linii podstawowej zamykającej obszar morskich wód wewnętrznych mierzymy 12 mil morskich naszego morza terytorialnego. W dużej części polskiego wybrzeża linia podstawowa będzie się pokrywać z linią brzegową (mamy dosyć płytkie pływy). Definicję linii podstawowej wprowadziliśmy zmianą z 2015 r. do Ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej (tą samą, którą wprowadziliśmy strefę przyległą). Szerokość morza terytorialnego mierzymy od linii podstawowej. Linię podstawową zwykłą wyznaczamy na punktach oparcia, które są najdalej wysunięte podczas odpływu. Linia podstawowa prosta jest oznaczona

współrzędnymi geodezyjnymi i od niej mierzymy te 12 mil morskich morza terytorialnego.

Granicą morską RP jest zewnętrzna granica morza terytorialnego.

5. Mieliśmy do czynienia z 3 sporami delimitacyjnymi, które ciągnęły się latami. W 2009 r. został rozwiązany spór z Federacją Rosyjską, na podstawie umowy, która była zawarta w Sopocie z udziałem dwóch niezwykle znanych osobistości- Putina i Tuska. Umowa ta jest tak skonstruowana, że została zawarta na 5 lat z możliwością jej przedłużenia (tzw. ,,umowa sopocka”). Spór z Niemcami jest spetryfikowany- mamy w tym obszarze Naturę 2000, plany zagospodarowania przestrzennego, ustalenia transgraniczne (problem rozpoczął się w 1945 r., nakładają się na niego różne tematy). Mieliśmy za to ok. 40 letni spór z Królestwem Danii, przy Bornholmie. Rozwiązaliśmy go kilka lat temu po wielu negocjacjach i mediacjach. Na podstawie przyjętego rozwiązania oddaliśmy 80% obszaru, do którego rościliśmy sobie prawa (i zrobił to PiS �). W tych obszarach są planowane budowy farm wiatrowych. 6. Polska wyłączna strefa ekonomiczna jest mierzona od linii podstawowej, a rozciąga się od zewnętrznej granicy morza terytorialnego (graniczymy tam z Rosją, Szwecją, Danią i Niemcami). Jej kształt jest nieregularny. Konwencja o prawie morza pozwala na to, aby państwo nadbrzeżne (jeśli jest to możliwe) mogło delimitować swoją wyłączną strefę ekonomiczną na szerokość do 200 mil morskich. Bałtyk jest małym morzem, nie ma takiego obszaru, dlatego ta zewnętrzna granica PWSE ma taki nieregularny kształt i granice ze strefami innych państw są dokładnie określone i

spisane. Na naszą PWSE nakłada się strefa przyległa (sformułowanie użyte specjalnie, ta strefa nic nie konsumuje i nic nie zabiera, dlatego się ,,nakłada”). Te dwie strefy funkcjonują niezależnie od siebie. Jeżeli Polska jako państwo nadbrzeżne ma wyłączne prawa suwerenne w PWSE w zakresie rybołówstwa, wydobywania kopalin ze złóż i innych rodzajów eksploatacji fauny i flory w tym obszarze, to oczywiście w tym pasie strefy przyległej jak najbardziej również może korzystać z tych praw. 7. Dawno temu, przed powstaniem Konwencji o prawie morza, Polska (zamiast wyłącznej strefy ekonomicznej) miała delimitowany tzw. szelf kontynentalny. Morze Bałtyckie jest morzem małym, szelfowym (czyli epikontynentalnym) i państwa położone nad Morzem Bałtyckim miały właśnie takie szelfy. Dlaczego mamy dzisiaj WSE? Konwencja o prawie morza wprowadziła taką nową konstrukcję, której nie przewidywały konwencje genewskie. Dopiero UNCLOS...