Mięsnie szkieletowe i gładkie PDF

Preview

Summary

Download Mięsnie szkieletowe i gładkie PDF

Description

Mięśnie szkieletowe. Mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe stanowią czynną część układu ruchuukład ruchuukładu ruchu. Przyczepione do kości umożliwiają ich przemieszczanie się względem siebie (i tym samym ruch organizmu), uczestniczą w utrzymaniu postawy ciała, umożliwiają oddychanie.

Pr acami ęśni : Mi ęśni epopr z ec zni epr ąż k owane( s z ki el et owe)zbudowanes ąz c i enk i ch,dł ugi chk omór ek,z wany c hwł óknamimi ęś ni owy mi ,onez aś s kł adaj ąs i ęzk ur cz l i wy c hwł óki enekmi ęśni owy c h. Pr acami ęś nipol eganak ur cz eni uir ozk ur cz ani u.Źr ódł em ener gi i ni ezbędnejdopr ac ymi ęśnij es tpochodz ącazkr wi ,gl uk oza. Dos pal ani as ubs t ancj iener get y c zny chpot r z ebnaj estodpowi edni a i l oś ćt l enu.Pr zyni edobor z et l enu,wmi ęśni achgr omadz is i ękwas ml ek owy .Nadmi er negr omadz eni esi ękwasuml ek owegopr owadz ido z akwas z eni ami ęś ni . Mi ęś ni ewyk onuj ądwar odz aj epr ac y : -dynami cz ną( doc hodz idoz mi anydł ugościmi ęśniipr z emi es zcz eni a k oś ciwz gl ędem si ebi e) -s t at y cz ną(ni enast ępuj epr z emi es zcz eni ek ośc iwzgl ędem si ebi e, l ec zz mi eni as i ęj edyni enapi ęc i emi ęśni ) Mi ęś ni eni epr acuj ąceul egaj ąz ani k owi .Rehabi l i t ac j a,ć wi cz eni a fi zy czne,powoduj ąpr zy wr óceni emi ęśni om wc z eś ni ej sz ejspr awności .

Mięsień poprzecznie prążkowany (tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana, łac. textus muscularis transversostriatus) – typ tkanki mięśniowej, zbudowanej z silnie wydłużonych, walcowatych komórek, zawierających wiele położonych obwodowo jąder . W centrum znajdują się liczne miofibryle . filamenty aktynowe i miozynowe ułożone są naprzemiennie na całej długości włókna. Zbudowane są z niej m.in. wszystkie mięśnie szkieletowe kręgowców . Pracują one zależnie od woli, szybko ulegają zmęczeniu, ich skurcze są krótkotrwałe, ale silne. Mięśnie szkieletowe zbudowane są z ułożonych w pęczki włókien mięśniowych. Włókna te mają wrzecionowaty kształt i zawierają dużą ilość jąder komórkowych. Mają długość kilku centymetrów i średnicę 10 - 100 mm. Samo włókno mięśniowe zbudowane jest z jeszcze mniejszych struktur. Między jego końcami rozciągają się włókienka kurczliwe, nazywane miofibryllami. Te małe włókienka złożone są z nici, które utworzone są przez białka mające zdolność do kurczenia się. Każda miofibrylla zawiera dwa rodzaje nici (nazywanych również filamentami) - grube i

cienkie. Ułożone są one w taki sposób, że nici cienkie nakładają się częściowo na nici grube. Powstaje przez to w mikroskopie świetlnym obraz poprzecznego prążkowania mięśnia. Do skurczu mięśnia szkieletowego dochodzi w następujący sposób: najpierw z pęcherzyków końcowych uwolnione zostają jony wapnia , które łączą się jednostką C troponiny na aktynie i odsłaniają tym samym miejsca aktywne na aktynie (podjednostki I). Główki miozyny łączą się z aktyną i przesuwają cienki w głąb sarkomeru . Dochodzi do skurczu mięśnia. Następnie główki miozyny odłączają się, potem to samo czynią jony wapnia, które wracają do pęcherzyków końcowych. Następuje rozkurcz.

Tkanka mięśniowa gładka (textus muscularis glaber) - rodzaj tkanki mięśniowej , która składa się z wrzecionowatych komórek , zawierających jedno centralnie położone jądro komórkowe . Filamenty w tej tkance są ułożone nieregularnie (brak prążkowania). Ten typ tkanki mięśniowej znajduje się w ścianach naczyń krwionośnych , ścianach czy śluzówkach narządów jamistych i przewodów jak przewodu pokarmowego , dróg oddechowych , pęcherza moczowego , dróg rodnych . Działa niezależnie od woli, powolnie i długotrwale, jest odporny na zmęczenie. Pełni funkcje żywotne na przykład: nadaje kształt soczewkom, poszerza źrenice, reguluje przepływ krwi przez naczynka krwionośne, przesuwa pokarm w układzie pokarmowym. Znacznie ważniejsza jest odporność na znużenia, czyli zdolność do pozostawiania w długotrwałym skurczu, nawet w warunkach niedoboru tlenu. Skurcze mięśni gładkich wywołują takie czynniki jak pobudzenie nerwowe, substancje chemiczne, rozciąganie; występują też spontanicznie wywołane automatyzmem mięśnia.

mięsień sercowy mięsień sercowy - zbudowany jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Poszczególne komórki łączą się odgałęzieniami z komórkami preparat histologiczny mięśnia sercowego leżącymi w sąsiedztwie, tworząc w ten sposób swoistą sieć mięśniową. Włókienka kurczliwe przechodzą przez odgałęzienia do komórek sąsiednich. Wnętrze komórki zajęte jest przez sarkoplazmę z lezącymi w niej jądrami. Warstwa mięśnia sercowego jest

najgrubsza w obrębie komory lewej, cieńsza w ścianie komory prawej, najcieńsza w przedsionkach.

Mięśnie szkieletowe zbudowane są z brzuśca oraz ścięgien. Brzusiec to skupisko włókien mięśniowych zabarwione na czerwone dzięki obecności barwnika o nazwie mioglobina. Niektóre mięśnie (na przykład mięsień dwugłowy ramienia) mają dwa brzuśce. Mięśnie gładkie mają dość prostą budowę i odpowiadają za ruchy bezwiedne takie jak ruchy robaczkowe jelit. Mięśnie poprzeczne prążkowane mają bardziej złożoną budowę. Mięśnie mają również elementy pomocnicze takie jak powięzie osłaniające z zewnątrz poszczególne mięśnie i całe ich grupy, kaletki maziowe, które umiejscowione są pomiędzy kością a ścięgnem lub mięśniem, pochewki ścięgien, które umożliwiają ślizganie się narządów względem siebie, bloczki mięśni, trzeszczki (stanowiące podporę, wokół której rozwijają się ścięgna mięśni) oraz troczki, które utrzymują ścięgna mięśni blisko kości. REKLAMA

Podział mięśni w układzie mięśniowym człowieka Wyróżnia się następujące podziały mięśni: 1.

Ze względu na ich położenie w ciele - na przykład mięśnie głowy, mięśnie tułowia i brzucha, mięśnie kończyny dolnej i górnej, mięśnie klatki piersiowej, mięśnie grzbietu.

2.

Ze względu na ich funkcję - przykładem takiego podziału są mięśnie antagonistyczne (zginacze i prostowniki, czyli

przywodziciele i odwodziciele) oraz mięśnie synergistyczne, na przykład mięśnie żebrowe i mięśnie tułowia. 3.

Ze względu na budowę - są to na przykład mięśnie płaskie (na przykład mięśnie brzucha), okrężne (na przykład mięśnie wokół ust, mięśnie oczu oraz mięśnie odbytu), mięsień jednobrzuścowy, wrzecionowaty (na przykład mięśnie pośladków), mięśnie dwugłowe (na przykład biceps i mięsień prostownik ramienia), mięśnie szerokie (na przykład mięśnie wyścielające ściany brzucha i mięśnie klatki piersiowej), mięśnie krótkie (na przykład mięśnie wokół kręgosłupa) oraz mięśnie długie (na przykład mięśnie kończyn górnych i dolnych).

4.

Ze względu na rodzaj przyczepu - są to: mięśnie dwugłowe, trójgłowe, czworogłowe oraz mięśnie pięciogłowe występujące na ścianie macicy.

Rodzaje tkanki mięśniowej Wyróżnia się 3 rodzaje tkanki mięśniowej:

  

gładką; poprzecznie prążkowaną szkieletową; poprzecznie prążkowaną serca.

Tkanka mięśniowa gładka obecna jest w ścianach naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, pęcherza moczowego, dróg rodnych i wielu innych narządów. Komórka ma charakterystyczny, wrzecionowaty kształt z owalnym lub pałeczkowato wydłużonym jądrem w środkowej części. W cytoplazmie znajdują się mitochondria, aparat Golgiego oraz cienkie włókienka kurczliwe. Podczas skurczu cała sieć mikrofilamentów może kurczyć się jednocześnie. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa rozwija się w życiu zarodkowym z mioblastów. W cytoplazmie komórki znajdują się liczne, owalne jądra komórkowe, aparat Golgiego, mitochondria oraz siateczka śródplazmatyczna. Wnętrze włókna prawie całkowicie wypełniają włókienka kurczliwe. Tego typu tkanka mięśniowa buduje wszystkie mięśnie szkieletowe. Ostatnim rodzajem jest tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca. W przeciwieństwie do włókien mięśnia szkieletowego, włókna tej tkanki tworzą rozwidlenia. W komórkach jądra ułożone są pośrodku, a nie na obwodzie jak w

przypadku tkanki poprzedniej. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca, jak wskazuje nazwa, buduje mięsień sercowy.

Budowa włókna mięśniowego poprzecznie prążkowanego Włókienko mięśniowe zwane jest inaczej miofibrylą. Posiada odcinki o większym i mniejszym współczynniku załamania światła, które występują naprzemiennie. Odcinki silniej załamujące światło noszą nazwę prążków A (prążki anizotropowe), z kolei odcinki słabiej załamujące światło – prążków I (prążki izotropowe). Prążki te sąsiadują ze sobą tworząc charakterystyczne poprzeczne prążkowanie całej komórki mięśniowej.

Miofibryla składa się z grubych i cienkich nitek kurczliwych białek. Nitkę grubą tworzą cząsteczki miozyny, z kolei nitkę cienką tworzą cząsteczki aktyny i tropomiozyny. Na tropomiozynie osadzone są cząsteczki troponiny, z których każda posiada trzy podjednostki (T, I, C). Za pośrednictwem podjednostki T troponina łączy się z tropomiozyną. Podjednostka I ma duże powinowactwo do aktyny, a podjednostka C do jonów wapnia. Ważnym elementem w budowie włókna mięśniowego jest sarkomer. Obejmuje on cały jeden prążek anizotropowy i sąsiadujące z nim dwie połówki prążka izotropowego. Uwagę należy zwrócić również na obecność błony Z, która dzieli na 2 połówki każdy prążek izotropowy, należący do dwóch sąsiednich sarkomerów.

Mechanizm skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego Pod wpływem bodźców (w przypadku każdego rodzaju mięśnia poprzecznie prążkowanego jest nim acetylocholina) dochodzi do depolaryzacji błony komórkowej. Zmienia ona swoje właściwości i dochodzi do aktywacji kanałów dla prądu jonów sodu. Następnie dochodzi do uwalniania wolnych jonów wapnia, które następnie łączą się z podjednostką C troponiny zmniejszając jej powinowactwo do aktyny. W efekcie aktyna styka się z głowami cząsteczek miozyny i dochodzi do hydrolizowania ATP. Wszystkie te czynności noszą nazwę nasuwania się ślizgowego, ponieważ dochodzi do wsuwania się cienkich nitek aktyny pomiędzy grube nitki miozyny. Powoduje to skurcz mięśnia. Rodzaje skurczu mięśnia Można wyróżnić 2 podstawowe rodzaje skurczów mięśni:

 

izotoniczny; izometryczny.

Skurcz izotoniczny powoduje skrócenie się komórek mięśniowych, a w efekcie całego mięśnia. Jednocześnie jego napięcie się nie zmienia. Skurcz izometryczny charakteryzuje się zwiększeniem napięcia mięśnia bez zmian jego długości. Często mówi się również o skurczu auksotonicznych. Dochodzi wówczas zarówno do zbliżenia przyczepów mięśnia jak i do zmiany jego napięcia. Skurcze auksotoniczne powodują ruchy kończyn i całego ciała.

Mięśnie szkieletowe (musculi skeleti) położone są pod powięzią powierzchowną. W bardzo znacznej większości obu swymi końcami są one przytwierdzone do szkieletu, skąd też pochodzi ich nazwa. Nieznaczna tylko liczba mięśni prążkowanych łączy się z narządami zmysłów, jak mięśnie gałki ocznej i kosteczek słuchowych, czy też znajduje się w ścisłym związku z niektórymi trzewiami, jak, np. językiem, gardłem, krtanią czy odbytnicą.  3. W mięśniach wyróżnia się także włókna typu FT i ST.

Włókna typu FT są białe i szybciej się kurczą . Jest to związane z aktywnością ATP- fazy miofibrylarnej. Włókna typu ST są czerwone , odróżniają się gęstszą siecią oplatających je naczyń włosowatych, większą liczbą mitochondriów oraz większą zawartością mioglobiny, trójglicerydów a także enzymów tlenowych przemian energetycznych. Zawartość enzymów związanych z cyklem glikolitycznym większa jest we włóknach typu FT. Opisane różnice wskazują , że włókna typu ST są zdolne do wykorzystania procesów tlenowych. Mają większy tak zwany potencjał oksydacyjny niż włókna typu FT. Są one także lepiej zaopatrzone w tlen dzięki lepszemu unaczynieniu i większej zawartości mioglobiny, która ma zdolność wiązania tlenu. Metabolizm włókien mięśniowych typu FT charakteryzuje natomiast większe nasilenie procesów beztlenowych ( glikolitycznych ). Skutkiem różnic metabolicznych są różnice w szybkości rozwoju zmęczenia oraz charakteru pracy pomiędzy typami włókien. Włókna ST są zdolne do dłuższej pracy niż włókna typu FT. Jeżeli chodzi o pobudzenie włókien mięśniowych, włókna typu ST pobudzane są przez motoneurony o większych rozmiarach i niskim progu pobudliwości , zaś włókna typu FT przez mniejsze moto -neurony o wysokim progu pobudliwości.

 4. Kształt mięśni jest różnorodny. Możemy go ująć podobnie jak kości w trzy zasadnicze grupy: mięśni długich, szerokich i krótkich.

Mięśnie długie spotykamy głównie na kończynach, gdzie zwykle układają się one w kilka warstw.

W mięśniach szerokich wymiary długości i szerokości są znacznie większe niż grubości, są one zwykle spłaszczone i cienkie. Większość z nich bierze udział w wytwarzaniu ścian wielkich jam ciała: klatki piersiowej, brzucha i miednicy. Mięśnie krótkie występują w okolicach, gdzie ruchy są nieznaczne, lecz wymagają dużej siły, widzimy je, np. dokoła kręgosłupa czy dokoła niektórych stawów Wreszcie czwartą grupę stanowiłyby mięśnie mieszane, których nie da się zaliczyć do żadnej z powyższych grup zasadniczych. Przykładem może być mięsień prosty brzucha, który jest równocześnie mięśniem długim i szerokim. ( Do grupy mieszanej możemy również zaliczyć mięśnie okrężne, które tworzą pierścienie mięśniowe dokoła otworów ciała, tzw. Zwieracze, jak, np. mięsień okrężny oka czy zwieracz odbytu.)  5. Stopień zróżnicowania mięśniówki na ściśle odgraniczone jednostki mięśniowe jest różny. Mięśnie kończyn są najlepiej odgraniczone jedne od drugich, już znacznie mniej mięśnie tułowia, wśród nich mięśnie grzbietu są najmniej zróżnicowane.

Mięśnie przytwierdzone są swymi końcami do powierzchni, które stanowią punkty przyczepu mięsni. Powierzchnie przyczepu są różnorodne. Niektóre mięśnie przyczepiają się do wewnętrznej powierzchni skóry, są to mięśnie skórne. Inne jak, np. mięsnie języka czy warg, przyczepiają się do błony śluzowej. Niektóre mięśnie łączą się z powięzią bądź torebką stawową. Znaczna jednak większość mięśni prążkowanych przytwierdzona jest obu swymi końcami do dwóch części szkieletu, które mięsień zazwyczaj zbliża do siebie podczas skurczu. Każdy mięsień ma co najmniej dwa punkty przyczepu, z których jeden nazywamy początkiem (orgio) lub przyczepem początkowym mięśnia, drugi – przyczepem (insertio) lub końcem/ przyczepem końcowym mięśnia. Początkiem mięśnia możemy nazwać punkt przyczepu bardziej stały (punctum fixum), końcem zaś punkt przyczepu bardziej ruchomy (punctum mobile). W zmienionych warunkach oba punkty mogą się jednak zmieniać. Punkt stały staje się wtedy punktem ruchomym i odwrotnie. Mięsień jest przytwierdzony do miejsca przyczepu albo bezpośrednio lub za pośrednictwem ścięgna. W pierwszym przypadku włókna mięśniowe biegną aż do powierzchni przyczepu i

kończą się przytwierdzając do niej. W przypadku drugim osłonka łącznotkankowa, która otacza włókna mięśniowe, przerzuca się na ścięgno stanowiące przedłużenie mięśnia aż do jego punktu przyczepu. [ Ścięgno ( tendo/tenon) stanowi istotną część mięśnie, łączy go z kośćcem i przenosi jego pracę na kościec. Kształt ścięgien jest bardzo różny, jedne są walcowate inne spłaszczone. Niektóre występują w postaci szerokiej płaskiej błony zwanej rozcięgnem ( aponeurosis). W tej postaci występują, np. ścięgna obu mięśni skośnych i mięśnia poprzecznego brzucha. Na ogół kształt ścięgna jest dostosowany w pewnym stopniu do kształtu mięśnia. ]  6.Jak z powyższego wynika, mięsień składa się przeważnie z dwóch różnych części. Jedną część stanowi kurczliwa masa mięśnia, o żywym zabarwieniu ciemnoczerwonym, zbudowana z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych, tę część mięśnia nazywamy brzuścem (venter). Część drugą stanowi łącznotkankowe ścięgno ( tendo), znajdujące się na jednym lub obu końcach mięśnia, które łączy przeważnie mięsień z kośćcem i przenosi na niego pracę mięśnia.  7.Część początkową mięśnia nazywamy też głową (caput), część końcową – ogonem (cauda). Mięsień rozpoczyna się nieraz dwiema lub kilkoma głowami, z których każda może mieć własne ścięgno: mięsień dwugłowy ( m.biceps), trójgłowy (m.triceps) lub czworogłowy (m.quadriceps). Również część końcowa, czyli ogon mięśnia może się składać z dwóch, trzech lub nawet większej liczby ścięgien (m.bicaudatus, m.tricaudatus). Zginacze palców, np. kończą się czterema ścięgnami dla czterech ostatnich palców.

Wzajemny stosunek pasm mięśniowych i ścięgien jest bardzo różny, ma to duże znaczenie dla pracy mięśnia. W niektórych mięśniach kierunek włókien ścięgna stanowi prostolinijne przedłużenie kierunku włókien mięśniowych. Taki układ występuje zazwyczaj w mięśniach płaskich ( mm.plani), np. szerokich mięśniach brzucha, czy też w mięśniach międzyżebrowych. Podobny stosunek mięśnia do ścięgna jest również w mięśniach wrzecionowatych ( mm.fusiformes), w których włókna przebiegają równolegle. I tu kierunek włókien ścięgna jest przedłużeniem kierunku włókien mięśniowych. Długie lecz stosunkowo nieliczne włókna takiego mięśnia mogą wykonywać ruch rozległy lecz nie bardzo silny. Stopień skracania się mięśnia jest zależny od długości jego włókien, a siła mięśnia – od liczby włókien. Zupełnie odmienny układ jest w mięśniach, w których włókna dochodzą skośnie do ścięgna. W mięśniu półpierzastym ( m.unipennatus) włókna mięśniowe po krótkim przebiegu dochodzą z jednej strony do ścięgna, w mięśniu pierzastym ( m.bipennatus) łączą się ze ścięgnem obustronnie. Oba te rodzaje mięśni mają

liczne, lecz krótkie włókna i mogą wykonywać ruchy niezbyt rozległe, lecz silne. Niektóre mięśnie oprócz ścięgna początkowego i końcowego mogą zawierać w swej części środkowej ścięgno pośrednie ( tendo intermedium), które dzieli mięsień na dwie części, czyli na dwa brzuśce ( m.dwubrzuścowy, m.digastricus). Inne mięśnie mogą być podzielone całkowicie lub częściowo przez krótkie ścięgienka, smugi ścięgniste (intersectiones tendineae). Taki mięsień powstaje z części segmentalnych, stając się tworem czynnościowo wyższym.  8.Poszczególne mięśnie powstają przez oddzielanie się materiału mięśniowego od wspólnych zawiązków. Jeżeli oddzielenie to jest niezupełne lub też wcale się nie odbywa, może brakować całego mięśnia (m. dłoniowy długi) lub tylko jego części ( m.naramienny, piersiowy większy) lub mogą występować połączenia z sąsiednimi mięśniami. Dodatkowe odszczepienia zawiązku mięśniowego mogą być przyczyną występowania nadliczbowych przyczepów początkowych lub końcowych lub nawet nadliczbowych mięśni, dodatkowe głowy występują stosunkowo często, np. m.dwugłowy ramienia. W niektórych okolicach ciała odmiany mięśni są liczniejsze niż w innych, np. częściej występują one na kończynie górnej niż dolnej.  9.Mięśnie poprzecznie prążkowane jako narządy bardzo czynne, są silnie unaczynione. Ilość krwi dochodząca do mięśnia jest tym większa, im intensywniej mięsień pracuje, mięsień pracujący jest lepiej ukrwiony od mięśnia w stanie spoczynku (tzw. pompa ). Zwykle do mięśnia wstępuje kilka gałązek tętniczych i każdej z nich towarzyszą zwykle dwie żyły. W mięśniu znajdującym się w spoczynku większość naczyń włosowatych jest zamknięta, otwierają się one wtedy, gdy mięsień jest czynny.

AD 3. Wykonując ćwiczenia na określoną grupę mięśniową musimy uwzględnić charakter danego mięśnia to znaczy procentowy udział włókien mięśniowych typu ST i FT w mięśniu , aby proporcjonalnie pobudzić oba te typy . Np: chcąc ćwiczyć mięsień łydki ( 80 – 100% ST ) należy stosować od 80 – 100% bodźców o większych rozmiarach , o niskim progu pobudliwości ( długi czas pracy, duża ilość powtórzeń 12- 24 , 2- 3 serie , niewielki ciężar 30 – 60 % ciężaru maksymalnego , przerwy do 1 minuty). Jest to praca o charakterze tlenowym , wykorzystywany jest tutaj potencjał oksydacyjny włókien ST. Zupełnie inny charakter ma mięsień trójgłowy ramienia. Posiada on 20 – 40 % włókien ST. Wynika z tego , że ma zdecydowanie więcej włókien szybko kurczliwych FT , dlatego do jego pobudzenia trzeba zastosować zupełnie inny bodziec. Musi to być bodziec o wysokim progu pobudliwości ( krótki czas pracy, mała ilość powtórzeń 4 – 6,

3- 5 serii , ale duży ciężar 85 -100% ciężaru maksymalnego). Będzie to praca o charakterze glikolitycznym ( beztlenowym ) , w której rezerwuarem energetycznym będzie ATP , CPfosfokreatyna , glikogen. Pracując nad dan...