Narządy płciowe żeńskie i męskie PDF

Preview

Summary

Olga Wierzbieniec...

Description

Narządy płciowe żeńskie i męskie Narządy płciowe męskie zewnętrzne • Moszna • Prącie • Cewka moczowa Moszna • W mosznie znajdują się wszystkie warstwy przedniej ściany brzucha, tworzą one osłonki powrózka nasiennego i jądra

• • •

• • • • • •

Skóra Mięsień kurczliwy/ błona kurczliwa Moszna jest to obszerny, zwisający i luźny nieparzysty worek, jego ścianę tworzą skóra i tkanka podskórna - błona kurczliwa oraz odgraniczająca blaszka podskórna - powięź nasienna zewnętrzna . Moszna odpowiada wargom sromowym większym. Pośrodku moszny znajduje się szew moszny oraz przegroda moszny, która przedziela obie komory worka mosznowego. Ku tyłowi przechodzi w skórę krocza, bocznie w skórę uda, do przodu oraz ku górze w skórę prącia, wzgórka łonowego oraz w łączącą się z nimi skórę okolicy pachwinowej. Lewa połowa worka mosznowego zwisa nieco niżej niż prawa (jądro lewe położone jest zwykle nieco niżej). Skóra Mięsień kurczliwy/ błona kurczliwa

Skóra moszny: • Jest cienka, • Jest słabo owłosiona, • Jest ciemniej zabarwiona niż pozostała skóra • Zawiera liczne gruczoły łojowe oraz potowe • Przeświecają przez nią powierzchowne naczynia krwionośne Błona kurczliwa: • Łączy się z mięśniówką tkanki podskórnej prącia, krocza oraz okolicy pachwinowej - wytwarza mięśniówkę płciową. • Obejmuje mosznę jak zamknięty płaszcz. • Powięź nasienna zewnętrzna: o obejmuje jądro oraz powrózek nasienny o Stanowi przedłużenie powięzi podskórnej brzucha o W obrębie tej warstwy łatwo mogą się szerzyć procesy zapalne, także wstępować pod skórę prącia czy brzucha o Skóra moszny jest łatwo przesuwalna po podłożu - dostępność do badania o W jamie surowiczej moszny może gromadzić się płyn (wysięk) - wodniak jądra • Powięź mięśnia dźwigacza jądra o Pokrywa z zewnątrz mięsień dźwigacz jądra • Mięsień dźwigacz jądra o Tworzą go włókna mięśniowe poprzecznie prążkowane o Unoszenie jąder odbywa się niezależnie od woli (przy dotyku powierzchni wewnętrznej uda - odruch dźwigacza jądra, także w energicznym skurczu mięśni brzucha. Mięśniówka gładka dźwigacza wewnętrznego zwiększa siłę odruchu. o Inna nazwa tego mięśnia to m. dźwigacz zewnętrzny • Powięź nasienna wewnętrzna o Wraz z m. dźwigaczem jądra tworzy układ wieszadłowy - regulujący położenie jądra wraz z jego osłonkami. • Osłonka pochwowa jądra o Otacza błonę białawą jądra o Zbudowana z dwóch blaszek: trzewnej - ściśle zrośniętej z błoną białawą, ściennej wyściela powierzchnię wewnętrzną jamy worka mosznowego o Między obu blaszkami znajduje się błona surowicza moszny o Przejście jednej blaszki w drugą tworzą krezkę jądra - dochodzą przez nią do jądra i najądrza naczynia i nerwy o W blaszce ściennej znajduje się m. dźwigacz wewnętrzny (włókna mięśniowe gładkie) Znaczenie osłonek jądra • Jądro jest swobodnie zawieszone w mosznie, spoczywa na układzie blaszek mięśniowowłóknistych. • Moszna jest narządem regulującym ciepło- błona kurczliwa jest wrażliwa na temperaturę, rozluźniając się może powiększać powierzchnię worka mosznowego i zwiększać oddawanie ciepła, kurcząc się- zmniejsza powierzchnię oddawania ciepła • Brak tkanki tłuszczowej w skórze moszny – wpływa na ochłodzenie jąder • W worku mosznowym temperatura jest o 2,5- 4 stopni niższa niż w jamie brzusznej, co umożliwia spermiogenezę. Naczynia i nerwy moszny • Naczynia powrózka nasiennego • Gałęzie mosznowe tylne- od t. sromowej wewnętrznej • Gałęzie mosznowe przednie- od tt. sromowych zewnętrznych

• Naczynia chłonne: prowadzą do węzłów pachwinowych Unerwienie: • Gałąź płciowa n. płciowo-udowego • Nn. Mosznowe przednie- od n. biodrowo-pachwinowego • Nn. Mosznowe tylne- od n. sromowego • Splot podbrzuszny dolny- unerwienie autonomiczne Powrózek nasienny • Znajdują się w nim twory, które przechodzą przez kanał pachwinowy • Jest objęty tymi samymi osłonkami co jądro, z wyjątkiem blaszek surowiczych • Można go wyczuć badaniem palpacyjnym przez skórę moszny. • Można w nim wyróżnić odcinki • Mosznowy- położony w kanale mosznowym • Pachwinowy- położony w kanale pachwinowym. • Długość wynosi od 15-20 cm • W obrębie powrózka nasiennego wyróżnia się mięśniówkę ściany naczyń oraz włókna mięśniowe zawarte pomiędzy składnikami powrózka- utrzymują prawidłową strukturę powrózka. Pomiędzy nimi znajduje się tkanka łączna Zawartość powrózka nasiennego • T. jądrowa • Splot nerwowy jądrowy • Nasieniowód • T. nasieniowodu • Żż. nasieniowodu • Splot nasieniowodowy • Splot wiciowaty- oplata tętnicę • Gałąź płciowa nerwu płciowo-udowego (zaopatruje m.in. m. dźwigacz jadra) • Włókna współczulne i przywspółczulne splotu podbrzusznego dolnego(zaopatruje m.in. mięśniówkę gładką powrózka) Prącie • Na całej swej długości obejmuje cewkę moczową, która jest przewodem moczowo nasiennym • Położone powyżej moszny, do przodu od spojenia łonowego i kości łonowych • Odróżniamy w nim: • Koniec tylny- nasadę prącia • Część główną, środkową- trzon prącia • Koniec przedni- żołądź prącia • Poszczególne części tworzą: • część ustaloną prącia - ukrytą pod skórą krocza i moszny, nieruchomą - nasada oraz tylna część trzonu • część wolną, ruchomą - w stanie spokoju wiszącą nad workiem mosznowym – pozostałe części. • Nasadę (koniec tylny)- głęboko ukryta pod skórą krocza, silnie przytwierdzona do ściany przedniej miednicy- zrośnięcie się błony białawej obu ciał jamistych prącia z okostną gałęzi dolnych kości łonowych i gałęzi kości kulszowych. Dodatkowo tę część prącia przytrzymują oraz zapobiegają oddalaniu się prącia od miednicy więzadła: o więzadło wieszadłowe prącia- od powierzchni przedniej spojenia łonowego do błony białawej złączonych ze sobą ciał jamistych prącia.

więzadło procowate prącia- o budowie sprężystej, położone do przodu od więzadła wieszadłowego. Obejmuje dwiema odnogami prącie, przyczepia się do powięzi głębokiej prącia. • Trzon- wyróżniamy na nim: o grzbiet prącia- powierzchnia górna o powierzchnię cewkową- powierzchnia dolna Bez wyraźnej granicy przechodzą one w zaokrąglone brzegi boczne • Żołądź- jest kształtu stępionego stożka. Pokryta fałdem skórnymnapletkiem. Jest utworzona przez zgrubienie ciała gąbczastego prącia. W obrębie wierzchołka żołędzi znajduje się ujście zewnętrzne cewki moczowej. o Korona żołędzi utworzona jest przez grubszy brzeg podstawy żołędz o Wędzidełko napletka- to fałdzik skórny, który przyczepia się w linii pośrodkowej, do powierzchni dolnej żołędzi oraz do blaszki wewnętrznej napletka. Gdy jest skrócone może stanowić przeszkodę w przesuwaniu napletka odsłonięciu żołędzi. • Nabłonek żołędzi oraz skóry napletka złuszcza się tworząc- mastkę napletka. o

Ciała jamiste • Stanowią większą część narządu • Są parzyste- zbudowane z błony białawej- osłonki oraz z tkanki jamistejzłożonej z licznych beleczek oraz jamek- pomiędzy nimi • Prawe oraz lewe, oddzielone od siebie jedynie przegrodą prącia, przez szczeliny której jamki obu ciał jamistych mogą się ze sobą komunikować. • Kształtu walcowatego, ciągną się od krocza do podstawy żołędzi • Wzdłuż powierzchni dolnej ciał jamistych prącia ciągnie się rowek dla ciała gąbczastego prącia. • Tylne końce ciał jamistych tworzą odnogi prącia: o kończą się one w obrębie gałęzi kulszowo-łonowych- są silnie zrośnięte z ich okostną za pomocą błony białawej, o ich powierzchnię dolną porywa mięsień kulszowo-jamisty • Koniec przedni- wnika w podstawę żołędzi, rozdziela się na dwa tępe wierzchołki, które w czasie wzwodu prącia stwarzają mocne podłoże dla żołędzi. • Wyłącznie one powodują usztywnienie prącia podczas wzwodu- jamki silnie wypełniają się krwią i napinają błonę białawą, odpływ krwi jest zahamowany. Jamki otrzymują krew głównie z tętnicy głębokiej prącia. Ciało gąbczaste • Jest narządem nieparzystym, położonym pośrodkowo, po stronie dolnej prącia. • Jest dłuższe i cieńsze od ciał jamistych - złączone z nimi tkanką łączną. • Wyróżnia się w nim części: • Część pośrednią- właściwe ciało gąbczaste prącia • Koniec tylny- opuszkę prącia- tworzy nasadę prącia, leży swobodnie w częściach miękkich krocza, przykryta mięśniem opuszkowo -gąbczastym - przyczyniającym się do wytrysku nasienia. • Koniec przedni - żołądź prącia • Zbudowane z: • Błony białawej • Beleczek • Jamek • Podczas wzwodu prącia jamki wypełniają się krwią, jednak odpływ krwi nie jest zahamowany

Naczynia prącia

Nerwy prącia • N. grzbietowy prącia- gałąź czuciowa nerwu sromowego (od splotu krzyżowego) • Splot miedniczny (podbrzuszny dolny)- nerwy współczulne i przywspółczulne • Ośrodek erekcyjny- w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego (S2-S5) Cewka moczowa męska • Od dna pęcherza moczowego do przedniego końca prącia • Wyróżniamy części: sterczową, błoniastą, gąbczastą Narządy płciowe męskie wewnętrzne • Jądro • Najądrze • Nasieniowód • Pęcherzyki nasienne • Gruczoł krokowy Jądro • • • • • • • • • • •

Parzysty gruczoł płciowy Zstępuje do moszny przez kanał pachwinowy- w okresie rozwoju Kształtu owalnego Długość: 4- 5 cm Szerokość: 2,5-3,5 cm Grubość: 2 cm Waga: 10,5- 14 g Powierzchnie: boczna i przyśrodkowa - w obu jądrach oddzielone od siebie przegrodą worka mosznowego Brzegi: przedni, tylny Koniec górny, koniec dolny Jądra wraz z najądrzami leżą w mosznie

Zbudowane z: • Zrębu- połączonego z torebką włóknistą - błoną białawą, którą z kolei pokrywa błona surowicza • Utworzony przez przegródki jądra

W jego obrębie leży miąższ jądra Błona biaława- tworzy grubą, włóknistą torebkę tkanki łącznej zbitej, obejmuje miąższ jądra Właściwego miąższu jądra o Składa się z płacików jądra - każdy płacik zawiera powyginane cewki (kanaliki) nasienne kręte - wytwarzają się w nich plemniki o Cewki kręte przechodzą w kanaliki proste - nie wytwarzają plemników, są jedynie przewodami wyprowadzającymi nasienie, łączą się ze sobą i wytwarzają sieć jądra o Z sieci jądra plemniki przedostają się do najądrza - tam dojrzewają Tkanka śródmiąższowa (komórki śródmiąższowe) wydzielają androsteron i testosteron o o

•

•

Unaczynienie i unerwienie jądra • T. jądrowa • T. nasieniowodu • T. dźwigacza jądra • Splot jądrowy (włókna czuciowe, współczulne oraz przywspółczulne) Najądrze • Przylega od góry i tyłu do jądra • Składa się z licznych, drobnych kanałów, łączących się w jeden przewód • Części najądrza: o Głowa- jest połączona z jądrem m.in. przewodzikami odprowadzającymi z jądra do najądrza o Trzon, o Ogon • Przewód najądrza przechodzi w nasieniowód • Jest w nim przechowywane wytworzone przez jądro nasienie • Wydziela swoistą wydzielinę, w której plemniki uzyskują dojrzałość • Unaczynienie i unerwienie z tych samych naczyń i splotów co jądro Nasieniowód • To przewód wyprowadzający jądra - stanowi drogę transportu nasienia do cewki moczowej (od najądrza) • Wchodzi w skład powrózka nasiennego • Przechodzi przez kanał pachwinowy • Łączy się z przewodem wydalającym pęcherzyka nasiennego - tworzy przewód wytryskowy w obrębie gruczołu krokowego uchodzi do cewki moczowej • Zawiera bańkę nasieniowodu - wytwarza wydzielinę, która pobudza plemniki do ruchu • Zawiera błonę mięśniową - skurcze podczas wytrysku Pęcherzyki nasienne • Położone w okolicy dna pęcherza moczowego • Ich wydzielina pobudza plemniki do ruchu Gruczoł krokowy • Stercz • Twór kształtu spłaszczonego stożka • Wymiar pionowy: 3 cm • Wymiar poprzeczny: 4 cm • Masa: 10- 20 g • Przylega do pęcherza moczowego

• • • •

Przebiega w nim część sterczowa cewki moczowej Jego powierzchnia tylna przylega do odbytnicy- znaczenie przy badaniu gruczołu Ma dwa płaty: prawy i lewy, połączono węziną Jego wydzielina wchodzi w skład nasienia

Gruczoły opuszkowo-cewkowe • Ich wydzielina uchodzi do cewki moczowej- przygotowuje błonę śluzową cewki do przyjęcia nasienia Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne • Wzgórek łonowy • Wargi sromowe większe i mniejsze • Łechtaczka • Przedsionek pochwy Wzgórek łonowy • Powyżej spojenia łonowego • Kształtu trójkątnego • Zawiera warstwę podściółki tłuszczowej jej grubość jest osobniczo zmienna • Pokryty włosami łonowymi • Ku dołowi przechodzi w wargi sromowe większe Wargi sromowe większe • Dwa duże fałdy, zawierające znaczną ilość podściółki tłuszczowej • Ograniczają szparę sromu • Są odpowiednikiem moszny u mężczyzny • Łączą się nad łechtaczką, wytwarzając spoidło przednie warg • Z tyłu łączą się, wytwarzając spoidło tylne warg Wargi sromowe mniejsze • Zamykają przedsionek pochwy • Skóra jest cienka, pigmentowanaróżowoczerwonawa, pozbawiona włosów • Są odgraniczone od warg sromowych większych- bruzdą międzywargową • Łączą się z tyłu, wytwarzając wędzidełko warg sromowych Łechtaczka • Narząd nieparzysty • Położona w górnej i przedniej części sromu • Zbudowana z parzystych ciał jamistych, podobnych do ciał jamistych prącia- tworzą odnogi łechtaczki, pod wpływem bodźca nerwowego jamki ciał jamistych wypełniają się krwią i następuje wzwód łechtaczki • Części: odnogi, trzon, żołądź • Zawiera liczne zakończenia nerwowe Przedsionek pochwy • To zagłębienie ograniczone wargami sromowymi mniejszymi, wędzidełkiem łechtaczki oraz wędzidełkiem warg sromowych • Uchodzą w niego: o Pochwa o Cewka moczowa o Przewody gruczołów przedsionkowychwydzielina zwilża przedsionek pochwy

Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne • Jajnik • Jajowód • Macica • Pochwa Jajniki • To parzyste gruczoły płciowe żeńskie (gonady żeńskie) • Są odpowiednikiem męskich jąder • Są położone wewnątrzotrzewnowo, w części bocznej jamy miednicy - ok. 2 cm do przodu od stawu krzyżowo -biodrowego, ok. 1 cm poniżej wchodu miednicy, lewy jajnik przesunięty jest zazwyczaj nieco bardziej do przodu niż prawy • Kształtem przypominają migda ł • Wyróżniamy w nich dwie powierzchnie: przyśrodkową oraz boczną • Dwa końce: jajowodowy (górny), maciczny (dolny) • Dwa brzegi: tylny - wolny, przedni - krezkowy - przytwierdzony do krezki jajnika, tworzy wnękę jajnika - miejsce wejścia i wyjścia naczyń oraz nerwów • Powierzchnia jajnika początkowo (przed pierwszą miesiączką) jest gładka, z wiekiem staje się coraz bardziej pofałdowana, w wyniku blizn po ciałkach żółtych (po pękniętych pęcherzykach jajnikowych) Jajnik • • • •

Wielkość jajnika jest zmienna, wzrasta do wieku dorosłego Wymiary jajnika u dojrzałej kobiety: długość: 25-50 mm, szerokość: 15-30 mm, grubość: 5-15 mm Masa: 6- 8g Konsystencja jajnika jest dość mocnazbliżona do konsystencji jądra (nieco mniej spoista)

Umocowanie jajnika Przyczepiają się do niego pasma więzadłowe: • Więzadło właściwe jajnika- od górnego końca brzegu bocznego macicy, tuż poniżej jajowodu, przebiega w więzadle szerokim macicy- kończy się we wnęce jajnika, sprężyście reguluje położenie jajnika • Krezka jajnika- powstała z uwypuklenia więzadła szerokiego macicy, które obejmuje jjnik, jest na niej zawieszony i przymocowany do więzadła szerokiego macicy, między jej obiema blaszkami przebiegają naczynia i nerwy zaopatrujące jajnik • Więzadło wieszadłowe jajnika- utworzony przez otrzewnowy fałd więzadła szerokiego macicy, doprowadza do wnęki jajnika tętnicę jajnikową, żyłę jajnikową, naczynia chłonne, nerwowy splot jajnikowy • Strzępek jajnikowy- łączy lejek (jajowodu) z końcem jajowodowym jajnika Budowa wewnętrzna jajnika • Część środkowa – rdzeń o Zbudowany z wiotkiej tkanki łącznej, zawiera liczna naczynia krwionośne • Część obwodowa – kora o Zawiera fibroblasty oraz pęcherzyki jajnikowe, w różnym stadium rozwoju, każdy pęcherzyk zawiera jedno jajo: pęcherzyki jajnikowe pierwotne, pęcherzyki jajnikowe wtórne (wzrastające), pęcherzyki jajnikowe dojrzewające (Graafa) oraz ciałka żółte • Z zewnątrz jajnik otacza błona biaława Naczynia i nerwy jajnika

• • • • • •

T. jajnikowa- stanowi większy dopływ krwi do jajnika Gałąź jajnikowa t. macicznej Ż. jajnikowa Gałąź jajnikowa ż. macicznej Żyły wytwarzają splot, który odpowiada splotowi wiciowatemu u mężczyzny- powiększenie splotu w czasie ciąży umożliwia odpływ krwi z macicy Splot jajnikowy- w większości utworzony przez włókna autonomiczne, głównie naczynioruchowe, też włókna wydzielnicze, powierzchnia jajnikaunerwiona czuciowo

Jajowód • To parzyste, długie przewody, o długości od 14 do 20 cm • Przebiegają od końca jajowodowego jajnika do górnego kąta macicy, na granicy jej brzegu górnego i bocznego, w obrębie więzadła szerokiego macicy • Powstały z przewodów Mullera • Przyjmują jajo z powierzchni jajnika i prowadzą je do jamy macicy Wyróżniamy w nim części: • Lejek (część boczną)- z jego podstawy zwisają wypustki - strzępki jajowodu, z których najdłuższy jest strzępek jajnikowy, zawiera ujście brzuszne, którym z jednej strony prowadzi do bańki jajowodu, a z drugiej do jamy otrzewnej • Bańkę - stanowi 2/3 całej długości jajowodu, ma cienką ścianę i obszerne światło • Cieśń - o grubej ścianie i wąskim świetle, bardzo krótka • Część maciczna (część przyśrodkowa) - położona w ścianie macicy - ujściem macicznym prowadzi do jamy macicy Budowa ściany jajowodu • Błona surowicza (zewnętrzna), • Błona mięśniowa (środkowa)- zbudowana w dwóch warstw- wewnętrznej okrężnej oraz zewnętrznej- podłużnej • Błona śluzowa (wewnętrzna)- wytwarza liczne fałdy podłużne, przypominające kosmki, wysłana nabłonkiem częściowo wyposażonym w migawki i częściowo wydzielniczym • Grubości poszczególnych błon różnią się w zależności od części jajowodu • Ściana jajowodu jest rozciągliwa Z jajnika jajo dostaje się do jajowodumięśniówka ściany jajowodu i ruch migawek w ciągu trzech dniprzesuwają jajo do macicy Unaczynienie oraz unerwienie jajowodu • Otrzymuje naczynia krwionośne z tych samych pni, z których otrzymuje jajnik • Żyły towarzyszą tętnicom- częściowo uchodzą do splotu żylnego jajnika, częściowo do splotu żylnego macicznego • Nerwy ze splotów: macicznego oraz splotu maciczno-pochwowego, zawierają włókna czuciowe oraz autonomiczne Macica • Jest nieparzystym narządem mięśniowym o grubej i kurczliwej ścianie • Powstaje z środkowych odcinków przewodów przyśródnerczowych • Przyjmuje z jajowodu zapłodnione jajo - zagnieżdża się w jej błonie śluzowej i dalej rozwija macica wtedy chroni go i pośredniczy w dostarczaniu mu substancji odżywczych i oddechowych • Długość: 7 -8 cm • Szerokość w obrębie trzonu: 4 cm • Wymiary macicy powiększają się o ok. 1 - 1,5 cm u wieloródek

Położenie macicy • Jest położona w środkowej części jamy miednicy, między pęcherzem moczowym a odbytnicą • Uchodzą do niej jajowody- prawie pod kątem prostym • Ku dołowi- przechodzi w pochwę • Na jej powierzchni tylnej spoczywają pętle jelitowe • W prawidłowym położeniu jest pochylona ku przodowi oraz zgięta ku przodowi Macica • Ma charakterystyczny kształt gruszkowaty • Powierzchnie: pęcherzowa oraz jelitowa • Brzegi: prawy oraz lewy- odchodzi od nich więzadło szerokie macicy Części macicy • Trzon macicy o Rozpoczyna się u góry zaokrąglonym odcinkiemdnem macicy o Najgrubsza i najszersza część • Cieśń macicy o Najkrótsza część o Zwężenie między trzonem a szyjką o Zaznacza się wyraźniej w 3-cim miesiącu ciąży • Szyjka macicy o Dolna 1/3 szyjki objęta jest górnym końcem pochwy o Wyróżnia się w niej część nadpochwową oraz część pochwową - wysłana jest nabłonkiem błony śluzowej pochwy o Część pochwową obejmuje sklepienie pochwy - w jej obrębie znajduje się otwór ujście macicy • Jama macicy - w kształcie trójkąta, w którego kątach podstawy znajdują się ujścia maciczne jajowodów o Ku dołowi od jamy macicy znajduje się kanał szyjki macicy Stosunek macicy do otrzewnej • Większa część macicy powleczona jest otrzewną trzewną- tworzy omacicze • Z tyłu otrzewna pokrywa macice nieco niżej niż z przodu o Z przodu tylko trzon jest pokryty otrzewną, w obrębie cieśni otrzewna przerzucając się na pęcherz- wytwarza zagłębienie pęcherzowomaciczne o Z tyłu otrzewna dochodzi aż do górnej części pochwy i wytwarza zagłębienie odbytniczomaciczne- mogą się w nim znajdować pętle jelita cienkiego oraz przylega część okrężnicy esowatej, po stronie prawej do tej przestrzeni może zstępować wyrostek robaczkowy • Z brzegów macicy otrzewna dochodzi do ściany bocznej miednicy jako więzadło szerokie macicyskłada się z trzech krezek. Zawartość krezki tworzyprzymacicze: o Splot żylny maciczny i pochwowy, t. maciczna, naczynia chłonne i nerwy, dążące do macicy o Przymacicze przedłuża się w kierunku szyjki macicy o Odgrywa dużą rolę w szerzeniu się procesów zapalnych z macicy Jama Douglasa • Jest to zagłębienie odbytniczomaciczne Więzadła macicy

• • • • •

Więzad...