Notities strafrecht - College-aantekeningen 1-4 PDF

Preview

Summary

Notities van les ...

Description

STRAFRECHT + STRAFPROCES RECHT Boeken: VRG codex + strafrecht en strafprocesrecht voor bachelors (2018, 11de uitgave) woordenlijst op toledo Examen: meerkeuze + open vragen Les 1 25/09/2018 Wat is strafrecht? Strafrecht is stigmatiserd, als je betrokken raakt met het strafrecht word je gezien als een slecht persoon. Iets ver? Komen we er vaak met in contact? Of iets van dichtbij? Wat iedereen kan meemaken?  dichtbij (verkeersboetes) maar de echte serieuze vormen van criminaliteit staan verder van ons Conclusie = geen algemene definitie van strafrecht  we hebben enkel een formele definitie

Onderscheid maken (strafrecht en strafprocesrecht) 1 misdrijven en misdadigers (strafrecht) wat is een misdrijf en wie pleegt een misdrijf?  vind je terug in het strafrecht (verband tussen de misdrijven en misdadigers zoeken = job van de criminoloog, gaat dit vak niet over) 2 politie procureurs, rechtbanken en rechtshoven 3 slachtoffers

2 soorten strafrecht: 



Materieelstrafrecht = o Wat men niet mag (de substantie van strafrecht)  Wat moet strafbaar zijn  Wie moet gestraft worden  Wanneer moet iemand gestraft worden voor iets wat strafbaar is  Aansprakelijkheid Formeelstrafrecht = o De regels van het verloop van het proces (procedure)

Moeilijke vraag : wat zou strafrecht moeten doen? (vraag voor criminologen) waarom strafrecht? Wat is het doel? Straffen! Wat is het doel van straffen  reactie, vergelding (oog om oog tand om tand) OF de preventieve functie (ik straf om te vermijden dat gevaarlijke mensen in de toekmost gevaarlijk in de maatschappij zullen blijven

en voorkomen dat alle burgers in de fout zouden gaan door afschrikking met een straf) OF resocialisatie van de misdadiger OF waarden van de maatschappij te reguleren en te behouden of mortaliteit beschermen MAAR er is geen juist doel van straffen, straffen doet van alles een beetje (moeilijk om aan te geven wat de belangrijkste functie is) Wortels van het huidige strafrecht: Modern strafrecht (verlichting)  rationaliseren = wat is de grondslag van het recht op straffen? strafrecht was een middel om een doel te bereiken (het doel = het land onder controle te houden) + strafrecht mag niet op willekeurige wijze worden toegepast (het is te serieus hiervoor) hierdoor moeten we het gebruik van strafrecht gaan rationaliseren + we moeten een antwoord op deze vraag vinden om strafrecht op de juiste manier toe te passen  humaniseren = het strafrecht menselijker maken  willekeur vermijden = hoe? Klassieke school van strafrecht denken:  homo economicus met vrije wil (de mens bepaalt zelf wat hij wil of kan doen en berekent voor zich zelf de positieve en de negatieve gevolgen van zijn daden uit)  strafrecht kan enkel het laatste middel zijn (dit aangezien strafrecht zo serieus is en mensen bestraft, dit serieuze initiatief van straffen kan dus enkel als de laatste oplossing worden gebruikt, wanneer er geen alternatief is) + wanneer de belangrijkste de essentiële rechtsgoederen geschonden worden moet het strafrecht worden toegepast mensen kunnen de keuze maken tussen het plegen of niet plegen van een misdrijf dus kunnen we ook mensen straffen aangezien ze de keuze gemaakt hebben  tegenovergesteld = geen vrije wil, alles staat vast in ons hoofd en we gedragen ons hier naar (idee van enkele neurowetenschappers vandaag de dag) Ancien regime: iedereen kon voor bijna alles worden gestraft + utilitarisme gaat dit tegen = straffen moet beperkt blijven om de effectiviteit van het strafrecht te behouden  meer aandacht voor de criminele feiten dan voor de daden, objectief kijken naar de feiten en de straf hierop te baseren (men kijkt niet naar de misdadigers want dit is subjectief) 5 belangrijke artikels zie powerpoint Legaliteit = gevolg van de stellingen van de klassieke school + ideeën van de verlichting = de legaliteit blijft (ideeën van de klassieke school worden behouden) mensen moeten op voorhand weten wat strafrecht is om de keuze te maken of ze een misdrijf zouden plegen of niet Belgische onafhankelijkheid  strafwetboek van Napoleon werd gebruikt alleen voor de overgangsfase  nieuw strafwetboek werdgeschreven op basis van het klassieke strafrechtsdenken  er zijn wijzigingen doorgevoerd tegenover eerst (hierbij hadden we een grote invloed van

een andere theorie dan de klassieke school = de theorie van het nieuw sociaal verweer = bescherming van tegen gevaarlijke personen van de samenleving: wie zijn ze?) Theorie van het nieuw sociaal verweer  als je de gevaarlijke mensen uit de samenleving haalt zullen er nooit meer nieuwe criminele feiten gepleegd worden (op zoek gaan naar kenmerken van gevaarlijke mensen om zo te kunnen vermijden dat deze mensen schade toebrengen) = idee van Lombroso komt in de buurt van de sociale verweer theorie  preventieve functie heerst = aandacht voor de oorzaken en de misdadigers (minder aandacht voor de criminele feiten)  legaliteit is minder belangrijk, legaliteit = iedereen moet op voorhand weten wat de straffen zijn om dan zelf te kiezen op baisis hiervan om misdaad te plegen MAAR mensen plegen misdaad omwegen van aangeboren redenen (biologisch) en kunnen de keuze niet maken om misdaad te plegen of niet Strafwetboek (2 delen, algemeen en bijzonder deel)  

algemeen deel bevat regels die van toepassing zijn op alle misdrijven specifiek deel bevat regels die gelden voor specifieke misdrijven

codificatie = alle wetten in 1 boek (dit geeft duidelijkheid maar door al de nieuwe wetten komt de duidelijkheid in het gedrang) zoals door complementaire wetten en bijzonder strafrecht Les 2 26/09/2018 Formeel strafrecht – strafuitvoering Door de procedure kunnen we van een misdadiger spreken voordien niet dan spreekt men van een verdachte, men weet niet of deze personen schuldig zijn of net Regels van het formele strafrecht vind je terug in het wetboek strafvordering Klassieke leerschool heeft de grootste invloed op ons huidige strafrecht Aandacht aan feiten besteden = iemand schuldig kunnen verklaren alleen indien we bewijzen hebben dat die persoon een crimineel feit heeft gepleegd  sociaal verweer = vermoeden is genoeg om aan te geven dat iemand schuldig is, deze mensen moeten behandeld worden voor ze de kans krijgen om misdaad te plegen Bescherming tegen willekeur = bescherming tegen mensen die ons beschermen = NODIG! Voor het gevaar van willekeur te voorkomen, ze hebben heel belangrijke en beperkte bevoegdheden  mensen die mij beschermen kunnen misbruik maken van hun positie (zeker zijn dat je lot niet door een fout wordt bepaalt) Afweging maatschappelijk belang aan de ene kant en persoonlijke rechten aan de andere kant (efficiëntie is ook van belang)

uitkomst van deze afweging = verschillen in procedures tussen verschillende landen de verschillen in het formeel strafrecht zijn veel groter dan in de het materieel strafrecht Belgische procedure = inquisatoire (komt van onderzoek) procedure  idee van onderzoek was in de middeleeuw = het verhaal van de waarheid te weten komen (oude procedure in het water met steen aan het been blijven drijven = schuldig) vroeger werd foltering met doel tot bekennen

Dit staat tegenover accusatoire procedures Aanklager staat op dezelfde hoogte als de verdacht de rechter is een scheidsecht Maar wacht p de partij Onderzeoksfase = inquisatoir voissis fasen = aquisatoir = meng fase Doel strafprocedure Misdrijven en daders opsporen Recht inidividu waarborben srp België kan onafhankelijk beslissen welke regels hier worden toegepast Extra terotoriale regels in die gevallen is het mogelijk vor een belgische rechter om een misdrijf in Strafwet= meer internationaal De bewijzen dien nodig zijn om een misdrijf te plegen Rechtshulp Primaire en secundaire rechtshulp Primair = hele zaak is overgedragen aan een ander land Secundair = uitvoering door collega’s van een ander land Europese dimensie Er is geen Europees strafrecht dus geen Europees hof en geen apart systeem maar wel een internationaal strafrecht . Maar bij het invloeren van de EU zijn er wel regel geweest dat ons recht hebben beïnvloed. Strafrecht v. andere rechten Strafrecht = een deel van het publiek recht het opsporen en ontdekken van misdrijven = taak van het strafrecht Strafrecht gaat niet alleen over het bestraffen van mensen maar het bestraffen van mensen met specifieke sancties (strafrechterlijke sancties) criminele sancties : zijn maar 1 type van van strafrechterlijke sancties (enkel van misdaden)

Autonomie van strafrecht Strafrecht = onafhankelijk, geen nood aan andere regels van andere rechtsdomeinen Functionele autonomie van strafrecht= bevat eigen gedragsnormen los van andere rechtstakken Functionele autonomie = Strafrecht heeft een stigmatiserend effect als een persoon wsordt gestraft Conceptuele autonomie SR = uitzondering van de autonomie bij de uitvoering van eencontract moet de rechter de burgerlijke regels vorlen Autonomie SPR t.a.v. gerechterlijk recht = zie boek Strafrecht = publiekrecht Verhouding slachtoffer en misdadiger is publieke dimensie. Het slachoffer kan een schadevergoeding opeisen en kan dus een procedure starten om een schadevergoeding op te eisen. Het slachtoffer wordt burgerlijke partij wanneer hij zijn burgerlijke schadevergoeding opeist. Deze opeising maakt het strafprocesrecht ingewikkelder. MATERIEEL STRAFRECHT Wat is strafbaar? Wie is strafbaar? En welke straffen kunnen worden opgelegd Materieel strafrecht = algemeen en bijzonder strafrecht ART 100 SW kent 3 uitzonderingen  

artikel 1-100 zijn van toepassing op alle misdaden maar enkel wanneer de drie uitzonderingen niet van toepassing zijn

ART 11 BWHI toepassing van algemeen strafrecht op regionaal strafrecht regionale wetgever heeft een specifieke uitzondering binnen zijn regionale bevoegdheden Wat is een misdrijf? ART 1 misdrijf = misdaad of wanbedrijf of overtreding  hoe definiëren? Geen consensus over een substantiële definitie van een misdrijf enkel een formele definitie (misdrijf = misdaad, wanbedrijf of overtreding) Misdrijf = wat door de wet gestraft wordt Hoofdstraf vs bijkomende straf Hoofdstraf = wat alleen kan staan, de belangrijkste straf deze hoofdstraf kan verbonden zijn met een bijkomende straf  de bijkomende straf kan enkel worden opgelegd met een hoofdstraf OPM er kunnen geen twee hoofdstraffen worden opgelegd Verschillende soorten hoofdstraffen criminele correctinele en politionele

Les 3 les geskipt ☹ Les 4 2/10/2018 Legaliteit = de wet moet zeggen wat is strafrecht   

beshrijven van gedragingen die strafbaar zijn straffen wet moet bepaalde kenmerken hebben o goed gekeurd door een democratisch instatie o gedragingen door de wet strafbaar worden gesteld

verschillende bronnen van strafrecht:  

formele wetten materiële wetten

maakt niet ui dat je de wet kent als het voldoende voorzienbaar is gaat men er vanuit dat je de wet kent rechters nemen een beslissing op basis van de wet , ze passen de wet toe op bepaale situaties de wet kent zijn   

schriftelijke wet goedgekeurd door een bevoegd orgaan binnen de juiste grenzen goedgekeurd door een democratische instantie

voorbeeld Hitler: formeel bleven de klassieke organen werken maar de wetten schenden een groot deel van de grondwetten van de grondwet wetgever heeft een wetgevende bevoegdheid dat moet blijven binnen de grenzen van de grondwet hoe bestraffen als dit niet is? Rechter kan dit beseffen en denken hier bestaat een mogelijk dan gaat deze rechter een vraag stellen aan het grondwettelijk hof (predicutiële vraag) en deze zullen de vraag beantwoorden of het in strijd gaat met de grondwet of niet maar rechters mogen wel rechtstreeks internationale verdragen toepassen ART 159 GW ! Lex certa: Elke burger moet in staat zijn om de wet te kunnen lezen en te begrijpen dus de wet moet duidelijk en niet vaag zijn Lex scripta = de geschreven wet De geschreven wet kan geen vragene beantwoorden Vermijden dat rechters de wet kan interpreteren dus de rechter kan enkel de mond van de wet zijn bij zeer specifieke termen heeft de rechter geen alternatief meer

Interpretatie van de strafwet (hoe betekenis geven aan de bepaling) 3 bronnen van interpretatie: 

 

Wetgever o bepaalde definitie geven o wetgever kan de wet invoeren dat geen klassieke wet is maar een interpretatieve wet is 1. AUTHENTIEKE a. Bindend voor iedereen b. Door interpretatieve wet of uitleggingswet 2. CONTEXTUELE Jurisprudentiële (hoven n rechtbanken) Doctorinale

Precedenten werking (niet bij ons) = uitspraak is geldig voor alle toekomstige gelijkaardige zaken Strafrecht  twijfel = oplossing in het nadeel van de beklaagde Dubio pro reo = gaat na of er voldoende bewijzen zijn tegen de beklaagde om hem te vervolgen (speelt dus geen rol binnen de interpretatie) Drukpersmisdrijven = oude betekenis maar wat met drukpersmisdrijven via internet? verschillende methoden van interpretatie (3) Analogie = VERBODEN = toepassing van andere wet op vergelijkbare gevallen die door de wetgever niet geviseerd waren Wettige verdediging ? is enkel toepasbaar op bepaalde gevallen kan dit worden uitgebreid? Les 5 3/10/2018 Lex praevia = schriftelijke wet die voor het feit bestaat wat als de wet verandert? Is een deel van de legaliteitscontrole in het boek deel 12 zie blz vanonder pwp ART 2 SW Strafrecht is een manier om individuen te beschermen Makkelijkste situatie: tijd loop en een crimineel feit wordt gepleegd (de wet moet bestaan voor het feit om het feit te kunnen bestraffen)

MAAR moeilijkere situatie: 1) Nieuwe strafwet na feit o Wet ontstaat pas nadat het feit gepleegd werd o Verbod retroactieve toepassing = niet strafbaar 2) Afschaffing van de wet o Wet bestond voor het criminele feit maar wordt na het criminele feit afgeschaft o Wet wordt niet toegepast en de persoon wordt vrijgesproken o Niet strafbaar  wanneer de straf al definitief werd uitgesproken blijft de straf o Uitzondering ART 2 3) Verandering van de wet na een feit o Kijken of de daad strafbaar was voor het feit en strafbaar blijft na het feit o Milder of niet?  Milder = retroactief toepassen  Zwaarder = niet retroactief Uitzonderingen = o.a. interpretatieve wetten, strafprocedure Retroactief = terugwerkend Het misdrijf Elementen: Elke beschrijving van een feit kent een aantal bestanddelen maar er is een rode draad tussen deze bestanddelen de e bestanddelen die in elk misdrijf voorkomen naast de bestanddelen die specifiek horen bij een bepaalde misdrijf PWP !! Tweedelige constructie: materieel en moreel element Vierdelige constructie : 1) delectsypicaliteit a. objectieve typiciteit  gedrag, causaliteit, gevolg b. subjectieve typiciteit  opzet en onachtzaam 2) wederrechterlijkheid 3) schuld moreel element 4) strafwaardigheid indeling van de misdrijven: -

algemeen grondwettelijk indeling volgens beschermende waarden indeling volgens de uitvoeringswijze

ART 1 SW  3 categorieën in de aard van de straf (crimineel, correctioneel en politie) GW specifieke misdrijven: -

politieke misdrijven: drukpersmisdrijven

waarom uitzondering: het is moeilijk voor een jury om objectief te oordelen over racisme en xenofobofie politieke misdrijven: politieke delinquenten zijn voor de Franse autoriteiten zeer gevaarlijk maar voor de Belgische wetgeving minder gevaarlijk politieke misdadigers = plegen bepaalde misdaden maar enkel vanuit hun politieke overtuiging en in bepaalde omstandigheden vandaag de dag worden ze niet meer als minder gevaarlijk beschouwd dan een gewone misdadiger (we verdelen ze nu in...