odżywianie roślin, zwierząt i bakterii PDF

Preview

Summary

czwarty wykład z biologii ogólnej u pani dr Katarzyny Królaczyk - szeroko pojęte odżywianie...

Description

odżywianie polega na selekcjonowaniu, zdobywaniu i pobieraniu (spożywaniu) pokarmu podział organizmów ze względu na sposób odżywiania: 1. autotrofy foto- – energia ze słońca (rośliny) chemo- – energia z rozpadu (bakterie) 2. miksotrofy trochę ze środowiska, trochę robią same 3. heterotrofy same nie wytworzą, potrzebują środowiska zewnętrznego steno- – wąski zakres tolerancji ekologicznej eury- – szeroki zakres tolerancji ekologicznej HETEROTROFY różnorodność pobieranego pokarmu: grupa

opis

przykład

stenofagi

pobierają jeden rodzaj pokarmu

koala, panda wielka

euryfagi

pobierają różnorodny pokarm

człowiek, świnia

opis

przykład

wielkość pokarmu i sposób pobierania: grupa

mikrofagi – pobierają niewybiórczo drobne cząstki pokarmowe filtratory

odcedzają pokarm z wody

kaczka, płetwal

protisty

pobierają pokarm na drodze endocytozy

ameba, pantofelek

makrofagi – pobierają wybiórczo duże cząstki pożywienia połykacze

konsumują ofiarę w jednym kawałku

boa, jeżyk

rozdrabniacze

dzielą pokarm na mniejsze części

pies, winniczek

glebożercy, mułożercy

połykają glebę lub muł i trawią zawarte w nich szczątki organiczne

dżdżownica

płynożercy

pobierają pokarm w postaci płynów

motyl, pająk

podział zwierząt ze względu na rodzaj spożywanego pokarmu: 1. roślinożerne 2. mięsożerne 3. wszystkożerne

sposoby pobierania pokarmu przez zwierzęta ●

wchłanianie przez powierzchnię ciała – np. tasiemce

●

zwierzęta filtrujące (np. małże) do odcedzania pokarmu wykorzystują aparat skrzelowy

●

do korzystania z pokarmu płynnego pochodzenia zwierzęcego przystosowane są pijawki, komary, nietoperze wampirki (substancje zapobiegające krzepnięciu krwi w ślinie)

●

drapieżniki polują z zasadzki (np. lampart), ścigając ofiarę (np. wilki), lub polują w grupie (np. lwy)

●

do przytrzymywania pokarmu i zabijania zdobyczy służą zęby czy pazury u kręgowców, żuwaczki (np. u owadów), chwytne ramiona (np. głowonogi)

●

roślinożercy zjadają pokarm stosunkowo twardy, wymagający mocnego aparatu gębowego typu gryzącego, jak u wielu owadów. u ssaków do zgryzania części roślin służą ostre siekacze

układ pokarmowy bezkręgowców ●

pierwotny układ pokarmowy występuje u wirków i przywr, składa się on z gardzieli i rozgałęzionego ślepo zakończonego jelita ○ nie mają otworu odbytowego, resztki pokarmowe są usuwane przez otwór gębowy ● tasiemce – brak układu pokarmowego ● nicienie – przewód pokarmowy w postaci prostej rurki, mają otwór odbytowy w kolejnych grupach bezkręgowców przewód pokarmowy staje się coraz bardziej zróżnicowany, ale ogólny schemat budowy zostaje zachowany, niezależnie od sposobu odżywiania się ● otwór gębowy - jama gębowa - gardziel - przełyk - żołądek - jelito - otwór odbytowy ● u niektórych zwierząt bezkręgowych pokarm może być magazynowany w wolu (np. u pijawek) ● u innych występuje przedżołądek, rozcierający twardy pokarm dzięki chitynowym listewkom, np. u raków ● w budowie jelita zaznacza się tendencja do zwiększania jego powierzchni wewnętrznej (np. tyflosolis – wpuklenie jelita u dżdżownic), co usprawnia wchłanianie substancji odżywczych ● liczne grupy bezkręgowców (mięczaki, stawonogi) mają gruczoł wątrobowo-trzustkowy, produkujący enzymy trawienne

układ pokarmowy kręgowców ● ● ●

ptaki – żołądek dwuczęściowy (gruczołowy i mięśniowy), wole – rozszerzenie przełyku, funkcja magazynowania pokarmu przeżuwacze mają żołądek czterokomorowy u roślinożerców jelito jest znacznie dłuższe niż u mięsożerców

układ pokarmowy człowieka składa się z: ● przewodu pokarmowego ● gruczołów trawiennych ● zębów i elementów dodatkowych

uzębienie człowieka zęby człowieka są osadzone w zębodołach i ustawione w dwóch szeregach (łukach zębowych): dolnych i górnych difiodontyzm – u człowieka obserwuje się wymianę garnituru zębowego z mlecznego na stały heterodontyzm – zróżnicowanie zębów garnitur zębowy człowieka składa się z: ● siekaczy ● kłów ● przedtrzonowców ● trzonowców

język fałd mięśniowy pokryty błoną śluzową jest pokryty brodawkami, w których znajdują się kubki smakowe

gardło ● ● ●

miejsce skrzyżowania drogi oddechowej i pokarmowej składa się z trzech części: nosowej, ustnej i krtaniowej w jamie gardła znajdują się migdałki – skupienia tkanki limfatycznej

przełyk ● ●

łącznik między gardłem a żołądkiem długa rura (ok. 25-30 cm) zbudowana z błony śluzowej, podśluzowej i mięśniówki

żołądek ● ● ●

zbudowany jest z 4 części: wpustowej, dna, trzonu i części odźwiernikowej pojemność: 1-1,3 litra pełni rolę zbiornika pokarmu, zachodzą w nim procesy trawienne

jelito cienkie ● ● ●

długość: 4-6 metrów pierwszy odcinek to dwunastnica (ok. 30 cm) do dwunastnicy dochodzą gruczoły trawienne (wątroba i trzustka)

jelito czcze i kręte ● ●

wyposażone w kosmki jelitowe, które ułatwiają proces wchłaniania pokarmu przymocowane do jamy brzusznej za pomocą krezki

jelito grube ● ●

długość: 1,3-1,5 metra składa się z jelita ślepego (kątnicy) z wyrostkiem robaczkowym, okrężnicy (esicy) i prostnicy (odbytnicy)

gruczoły trawienne ●

●

trzustka ○ gruczoł o budowie zrazikowej; produkuje sok trzustkowy, w którym zawarte są enzymy trawienne ○ produkuje hormony: insulinę (obniża poziom cukru we krwi) i glukagon (podwyższa poziom cukru we krwi) wątroba ○ zbudowana z 4 płatów, pomiędzy którymi przechodzą żyła wrotna, żyła wątrobowa, naczynia limfatyczne oraz przewód wyprowadzający żółć...