Ouderenzorg samenvatting 2021-2022 Vives Hogeschool Brugge PDF

Preview

Summary

Download Ouderenzorg samenvatting 2021-2022 Vives Hogeschool Brugge PDF

Description

OUDERENZORG Sara Neirynck

VIVES HOGESCHOOL Brugge

1.VEROUDEREING VAN DE BEVOLKING UITDAGINGEN VOOR DE VERPLEEGKUNDIGE PRAKTJIK

1.1. KWESTIE VAN ONTGROENING EN TOENAME VAN DE LEVENSVERWACHTING 

Verschuivingen van de leeftijdsopbouw van de bevolking

1.1.1. ONT GROENI NG VAN DE BEVOLKI NG



Vermindert aandeel jongeren in bevolking  ontgroening = aandeel van jongeren (0-19 jaar) in de totale bevolking jaar na jaar afneemt



Evolutie van het aantal geboorten (1830-2016) o WO II: stop van geboorten o 1945-1965: babyboomgeneratie; verbeterde levensomstandigheden en vertrouwen o 1960+: geboorten daalt, beschikbaarheid anticonceptiepil en geboortecontrole



Gemiddelde aantal kinderen onder het vervang peil blijft o Vervangspijl = 2.1.  Generaties te vervangen  Bevolking op peil te houden

1.1.2. TOE NAME VA N DE LEVEN SVERWACHTI NG



Hogere leeftijd bereiken o Verbeterde levensomstandigheden o de vooruitgang van de gezondheidszorg o



de recentere preventiecampagnes

vrouwen hebben een hoger sterftecijfer dan mannen  de kloof in levensverwachting tussen mannen en vrouwen verkleint

1.1.3. DE BEVOLKIN G VER GRIJS T EN VERZ ILVE RT



ontgroening + toegenomen levensverwachting  aandeel ouderen in onze samenleving nemen toe  vergrijzing = het aandeel ouderen (65+ jaar) in de bevolking dat jaar na jaar toeneemt)



het ouder worden van de grote babyboomgeneratie  vergrijzing versnelt



verzilvering van bevolking (dubbele vergrijzing of vergijzing binnen de vergrijzing) = het toenemende aandeel oudste ouderenen (80+ jaar) binnen het segment van de oudere bevolking (65+ jaar)



vergrijzingsgolf rond 2040 piek bereiken: geleidelijke uitdoving van het babyboomeffect

1.1.4. DE ONTGROENIN G EN VERGR IJZI NG V ISUEE L VOORG ESTELD



leeftijdspiramide van België: veroudering van de bevolking



leeftijdssamenstelling van 1881: ‘echte’ piramide = een brede voet en een scherpe top o brede basis en een scherpe top



samenstelling van de bevolking in 2025: typische proefiel van een verouderde bevolking o basis is smaller, top is minder scherp



leeftijdspriramide in 2050: verder bouwend op het model van 2025

1.1.5. DE OTNGROENIN G EN VERGR IJZI NG G ENUA NC EERD



Brussels hoofdstedelijk gewest duidelijk jonger is dan de twee andere gewesten o Groter percentage jongeren o Kleiner percentage 65+  multiculturele karakter: jongen mensen die vanuit het buitenland naar Brussel trekken, gemiddeld meer kinderen geboren in niet-Belgische origine gezinenen o Hoogste aandeel 80+



Waals gewest: meer uitgesproken vergrijzing o Minder jongeren en meer ouderen



De kust: sterke vergrijzing o 26% van 65+ jaar  pensionmigranten = ouderen die na pensionering hun oorspronkelijke woonplaats inruilen voor een woonplaats aan de Belgische kust o

Uitdagingen  Veelal een minimaal sociaal netwerk bij pensionmigranten met een grotere belasting voor de professionele (thuis)zorg tot gevolg  Nood aan leeftijdsvriendelijke woonomgevingen  Hoge druk op diensten thuisverpleging en (semi)-residentiële voorzieningen  Een hoge vraag naar werknemers in de zorg maar tegelijk wordt de beroeps actieve bevolking in de provincie West-Vlaanderen kleiner, wat onder meet zorgt voor diverse uitdagingen op zorg economisch vlak

1.2. UITDAGINGEN VOOR DE VERPLEEGKUNDIGE PRAKTIJK 

Vergrijzing + verzilvering  de zorgvraag zal toenemen en evolueren

1.2.1. DE OUDERE VAN DE TOEKOM ST: NOODZAAK TOT HERZIENING VAN DE ZORG A AN OUDEREN 

Babyboomers: toenemende kwetsbaarheid, aangesproken te worden op wat ze nog kunnen, willen zinvol ouder worden, van betekenis zijn en actief blijven in de samenleving o Info over de geboden kwaliteit en veiligheid en controle over hun zorgverlening

1.2.2. FOCUS OP GEZOND EN ACTIEF OUDER WORDEN  

Sterk verbeterde gezondheidszorg  ziektes die vroeger sneller een overlijden tot gevolg hadden, beter worden opgespoord en (preventief) behandeld Bevolking op een actieve manier en in goede gezondheid ouders wordt, is in onze maatschappij een uitdaging geworden o Preventie: voorkomen va ziekte, complicaties en vroegtijdige sterfte o behoud van kwaliteit van leven door zelfredzaamheid en de eigen regie van ouderen te ondersteunen

1.2.3. TOENAME VAN CHRONISCHE A ANDOENINGEN 

stijgt met de leeftijd o 65-75j = 21% o 75+ = 42%



Chronische aandoeningen: = langdurige ziekten met een meestal langzame progressie, zoals hart- en vaatziekten, kanker, chronische longaandoeningen, diabetes, dementie, artrose, psychische aandoeningen



Prevalentie van Multi morbiditeit neemt toe = twee of meer chronische ziekten tegelijk voorkomen bij dezelfde persoon

 

Specifieke gevolgen voor het dagelijks functioneren Verhoogde kans dat een persoon behoefte heeft aan langdurige zorg en/of ondersteuning

1.2.4. TOENAME VAN DE ZORGVRAAG 

Aandoeningen sneller gediagnosticeerd en niet levensbedreigend o Over een langere periode nood aan zorg



Ernstige beperkingen bij de (instrumentele) activiteiten van het dagelijks leven (2020: 25%/ 2050: 80%): o ADL: zelfredzaamheid in de eigen leefomgeving o IADL: complexere activiteiten waarvoor ook planning en inzicht nodig zijn



Ontstaan van beperkingen

o o

Als gevolg van een chronische aandoeningen Als gevolg van een acute aandoening

1.2.5. TOENAME VAN HET AANTAL PERSONEN MET DEMENTIE 

Vergrijzing + verzilvering  aantal mensen met dementie zal fors toenemen = verzamelnaam voor een groep aandoeningen waarbij meerdere stoornissen in het cognitieve functioneren samen optreden



Kans op dementie neemt sterk toe met de leeftijd o 10% = 65+ o 20% = 80+ o 40% = 90+



Bevolkingsvooruitzichten – Vlaams gewest o 2035: 42.7% meer mensen met dementie o 2060: verdubbeling van het aantal personen met dementie



Minder sterke groei doordat leeftijd niet de enige risicofactor op dementie o Gezonde leefstijl (minder roken of meer bewegen)

1.2.6. DRUK OP INFORM ELE ZORGVERLENERS 

Kwetsbare ouderen rekenen voor ondersteuning in het dagelijkse leven op de inzet van professionele en informele zorgverleners o Middenleeftijd o Vol- of deeltijd beroepsactief



Informele zorg = alle zorg en ondersteuning waar je niet voor betaalt en die niet door een professional wordt verricht.



Prognoses: familiale zorgindex vanaf 2025 sterk stijgen = drukt uit hoeveel 80+ staan tegenover de bevolkingsgroep tussen 50 en 59jaar die geacht kunnen worden in te staan voor de informele zorgverlening o Stijging zorgindex: meer zorgbehoevende ouderen zullen staan tegenover minder potentieel zorgverlenende vijftigers



Mantelzorgers: de partner of een van de kinderen o Verschillende soorten hulp (boodschappen, gezelschap, verplaatsingen,…) o Ondersteund door professionele thuiszorg o Verhoogd risico op overbelasting en uitputting, risico op eigen gezondheidsproblemen, kans op sociaal isolement en vereenzaming



Diverse factoren  beschikbaarheid mantelzorger negatief beïnvloeden o Lagere geboortecijfers en gezinsverdunning verhogen de kans dat slechts één of twee kinderen mantelzorgtaken op zich kunnen nemen o De grotere participatie (van vrouwen) aan de arbeidsmarkt en de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd verminderen de beschikbare tijd voor mantelzorg

o

Door de toegenomen mobiliteit worden de fysieke afstanden tussen familieleden groter, ouders en kinderen wonen steeds minder in elkaar buurt

1.2.7. DRUK OP DE PROFESSIONELE ZORGVERLENERS 

Westerse landen: de veroudering van de bevolking de zorgvraag verhogen o De mantelzorger staat onder druk en er is een daling van professionele zorgverleners



Vergrijzing, ontgroening weerspiegelen zich in de verpleegkundige beroepsgroep o Mogelijk tekort aan verpleegkundigen op door de grote uitstroom va ouder wordende verpleegkundigen, vervroegde uittreders of deeltijds werkenden o Instroom van jonge verpleegkundigen zal wellicht niet groot genoeg zijn om daarop antwoord te bieden



Professionele zorg = omvat de hulp die worden aangeboden door professionele hulpverleners.



Dreigende arbeidskrapte  jongeren warm te maken voor de keuze voor een zorgberoep



Alternatieve zorgconcepten o Taakherschikking die bijdraagt aan de efficiënte en effectiviteit van het zorgproces met aandacht voor de kwaliteit van de geleverde zorg en aandacht voor de zorgontvanger o Beperken van de administratieve belasting via digitalisering en automatisering van de administratieve rondom de zorgontvanger o Focus op preventie om zo de zorgvraag te beperken o Technologie ter ondersteuning van de zorg



Innovatieve organisatie- en beheermodellen inspireren om, ondanks de hoge werkdruk en het gebrek aan personeel, in te zetten op tevredenheid bij de zorgontvangers en zorgverleners

1.3. PROFIEL VAN DE OUDERE ZORGNTVANGER IN DE THUISOMGEVING, HET ZIEKNEHUIS EN HET WOONZORGCENTRUM 1.3.1. OUDERE ZORGONTVANGERS IN DE THUISOMGEVING 

Ageing in place = in hun vertrouwde omgeving blijven wonen, leven en participeren



Sterke stijging van het aantal alleenwonende ouderen



Kwaliteitsvolle manier thuis te blijven wonen o Woning, woonomgeving o Zorgondersteuning



Verkorten van ziekenhuisopnames en de tendens van een minder snelle verhuis naar een woonzorgcentrum ervoor dat de vraag naar mantelzorg en professionele zorgverlening thuis vergroot o Vereist ondersteuning mantelzorg

1.3.2. OUDERE ZORGONTVANGERS IN HET ZIEKENHUIS 

Vergroot risico op complicaties zoals infecties, vallen, ondervoeding ,..



Het tijdig vaststellen van kwetsbaarheiden tijdens de ziekenhuisopname is noodzakelijk om negatieve uitkomsten te voorkomen



Hoofddoel zorgprogamma: streven naar een zo groot mogelijk zelfredzaamheid en levenskwaliteit voor zorgontvangers met een geriatrisch profiel = kwetsbare ouderen die een aantal specifieke kenmerken met zich meedragen

1.3.3. OUDERE ZORGONTVANGERS IN HET WOONZORGCENTRUM 

Woonzorgcentrum = een woonzorgcvoorziening waar in een aangepaste infrastructuur en binnen een organisatorisch geheel zorg en ondersteuning geboden in een thuis vervangend milieu aan ouderen met een complexe zorg- en ondersteuning vraag, die er permanent verblijven



Aandacht voor persoonsgerichte zorg  woonzorgleefplan = het plan dat door het woonzorgcentrum in aansluiting op het zorg- en ondersteuningsplan en in samenspraak met de gebruiker wordt opgemaakt en de noden, verwachtingen en voorkeuren van de gebruiker op het vlak van wonen, zorg en leven in het woonzorgcentrum bepaalt, de interventies daarvoor beschrijft en op regelmatige wijze evalueert



Kwetsbare mensen op hoge leeftijd meestal in hun laatste levensfase o Opname in WZC gaat vaak gepaard met ‘verlies’



WZC aan te passen aan zorginhoudelijke veranderingen

o o

Zorgzwaarte van ouderen neemt toe en de verwachtingen en noden van toekomstige bewoners zijn anders Nieuwe doelgroepen: jongdementie, gestabiliseerde psychiatrische aandoening

2. HETEROGENE GROEP OUDERE ZORGONTVANGERS DIVERSITEIT IN DE VERPLEEGKUNDIGE PRAKTIJK

2.1. DIVERSITEIT ONDER OUDEREN: VERSCHILLENDE GENERATIES OUDEREN 

Generatie: een serie van ongeveer vijftien jaargangen van alle nieuwgeborenen in een samenleving o De vooroorlogse generatie o De stille generatie o De protestgeneratie of babyboomers

2.1.1. VOOROORLOGSE GENERATIE 

Ouder o o o o o

zijn dan 90jaar – periode 1915 Te voet of per fiets Mondeling Leerplicht: 6-12 jaar Minder inwoners, minder mensen met een migratieachtergrond Arbeiders: 60u/ per week

  

Strenge moraal, gehoorzaamheid en een conventionele waardeoriëntatie centraal 2 wereldoorlogen Persoonlijke vrijhouden ondergeschikt aan gemeenschappelijke belangen



Algemene kenmerken o Sober o Traditioneel o Een strenge wet- en regelgeving o Immateriële waarden

2.1.2. STILLE GENERATIE   

Tussen 75 en 89 jaar oud WO II Traditiegetrouwe ingesteldheid, minder kritisch naar de politiek en overheid, ‘dank je wel’



Algemene kenmerken o Lokaal georiënteerd o Traditioneel o o o

Individualisering Strenge wet- en regelgeving Immateriële waarden

2.1.3. PROTESTGENERATIE  

Tussen 56 en 74 jaar oud (babyboomgeneratie) Meer onderwijs, sober en strak, emancipatie- en burgerrechtenbeweging, verwerping van elitaire en hiërarchische structuren



‘beter opgeleid’ naar ‘mondig is snel gezet’ o Opleidingsniveau: iemands vaardigheden om in sociale situaties initiatief te tonen en planmatig te werk te gaan



Volgende waarden o De regie o Kritisch o Te kiezen met wie ze willen omgaan o Goede buren



In andere levensdomeinen veranderden er zaken o Verbetering van de financieel-economische positie o Uitdunning van het familienetwerk o Gestegen echtscheidingscijfer



Sandwichgeneratie: tijd verdelen tussen zorg voor de eigen ouders en zorg voor de eigen (klein)kinderen



Algemene kenmerken o Autonoom o Onafhankelijk o Mondig o Kritisch o Niet hiërarchisch ingesteld

2.2. DIVERSITEIT OP VLAK VAN GEZONDHEID: VITALE, PREGERIATRISCHE EN GERIATRISCHE ZORGONTVANGERS 

Drie groepen o De vitale oudere ZO o De pre geriatrische ZO o De geriatrische ZO



De vierde groep o Psychogeriatrische ZO: personen die op latere leeftijd psychische problemen ontwikkelen, zoals dementie of delirium



Gemeenschappelijk kenmerk: één of meer chronische aandoeningen o ZO met chronische aandoening in een ongecompliceerde situatie o ZO met chronische aandoening in een complexere situatie o ZO met chronische aandoening met multimorbiditeit en/ ster autonomieverlies

2.2.1. DE VITALE OUDERE ZORGONTVANGER   

Voor zichzelf op te komen Enkelvoudige acute aandoening Kenmerken van de zorgontvanger met chronische aandoening in een ongecompliceerde situatie o Hoog autonomieniveau

2.2.2. DE PREGERIATRISCHE ZORGONTVANGER   

Zorgbehoevende ouderen Vermijden dat hun zelfredzaamheid en gevoel van welzijn verminderen Kenmerken van de zorgontvanger met chronische aandoening in een complexere situatie o Nieuwe behoeften door verlies van autonomie en/ of toename van multimorbiditeit

2.2.3. DE GERIATRISCHE ZORGONTVANGER 

Groep zorgontvangers met chronische aandoeningen met multimorbiditeit en/ of ster autonomieverlies o Mantelzorg of ondersteunende naasten

2.3.DIVERSITEIT OP HET VL AK VAN AFKOMST : OUDERE ZORGONTVANGERS MET EEN MIGRATIEACHTERGROND 2.3.1. WIE ZIJN DE OUDEREN MET EEN M IGRATIEACHTERGROND? 

Personen met of zonder een migratieachtergrond o Niet willen verengen tot louter en alleen hun vreemde origine



Personen met een migratieachtergrond: personen die zich legaal in België bevinden ongeacht of ze de Belgische nationaliteit hebben, en aan de volgende voorwaarden voldoen o Minstens een van hun ouders/ grootouders is geboren buiten België o Ze bevinden zich in een achterstandspositie



Decreet van 28 april 1998  groep etnisch-culturele minderheden in Vlaanderen o Etnisch-culturele minderheid: een bevolkingsgroep van niet-westerse afkomst die in een bepaald land qua aantal in de minderheid is en doelgroep is van het minderhedenbeleid van de overheid



Oudere met een migratieachtergrond o Oudere: die door zijn etnische achtergrond of minderheidspositie een aantal specifieke noden en behoeften kan hebben die verschillen van de noden en behoeften van een Vlaamse oudere  gekleurde vergrijzing

2.3.2. MIGRATIEHISTORIEK IN BELGIË 

De eerste piek in de migratiehistoriek o 23 juni 1946: ‘mankracht-in-ruil-voor-kolen’ akkoord = 70.000 Italianen  kolenslag o Spanje, Portugal en Griekenland  grote steden  Arbeidskaarten, verblijfsvergunningen en ook sociale zekerheid



Tweede piek o Begin van de jaren ’60 = Marokkanen en Turken



Derde piek o 1980-1990: mensen op de vlucht voor oorlog en armoede = Oost-Europa, het Midden- en Verre Oosten, Latijns-Amerika en Afrika

2.3.3. KENM ERKEN VAN DE OUDERE ZORGONTVANGER M ET EEN MIGRATIEACHTERGROND 2.3.3.1. SOCIO-ECONOMISCHE ASPECTEN 

Migratieachtergrond uit lagere socio-economische klassen o Analfabeet/ spreken alleen hun moedertaal o Laaggekwalificeerde jobs o Ongezonde werkomgeving  vroegtijdig opgeven



Geen recht op een volwaardig pensioen o Slechtte financiële positie o Minder goede woonomstandigheden: sociale huurhuizen in achterstandswijken

2.3.3.2. GEZONDHEID  Ervaren hun gezondheid als slechter o Vatbaarder voor chronische aandoeningen o Vroeger geconfronteerd: omgevingsfactoren en arbeidsomstandigheden o Schadelijke arbeidsomstandigheden; risico op ziekte toenam o Zware arbeid o Minder gunstige financiële positie op de arbeidsmarkt o Stress o Terugkeerdilemma  sneller oud voelen 2.3.3.3. LEEFSTIJL 

4 factoren o Minder alcohol nuttigen (islam: verboden alcohol te nuttigen) o Rookgedrag: meer o

Lichaamsbeweging: bewegen minder  Foute overtuiging  ‘sporten’ kennen ze niet  Financiële en logistieke barrières

o

Voedingsgewoonten  gebaseerd op vet en suiker  cultuurgebonden factoren

2.3.4. MOGELIJKE DREM PELS IN DE GEZONDHEIDSZORG 2.3.4.1. ZORGGEBRUIK

  

  

onbekendheid van het zorgaanbod toegang tot de zorgvoorziening een probleem vormen pionier in het ouder worden en het gebruik van het zorgaanbod: 1ste generatie o ze kunnen het niet vragen aan mensen om hun heen hoe ze het moeten doen zorgverlening is niet betaalbaar traditionele zorgplicht door hun kinderen terugkeerdilemma: nooit van plan definitief te settelen

2.3.4.2. ZORGAANBOD    

probleem bij het informatie aanbod: niet op maart voor de oudere met een migratieachtergrond de zorg is niet op hun maat is miscommunicatie: taal, tolk,… non-verbale communicatie: interculturele kennis !!! o interculturele competenties: het beschikken over de kennis, attitudes en vaardigheden die effectieve hulpverlening mogelijk maken voor alle zorgontvangers, onafhankelijk van hun taal, cultuur en godsdienst

2.3.5. DE BRUG SL AAN TUSSEN OUDEREN MET EEN MIGRATIEACHTERGROND EN DE BESTAANDE DIENST- EN ZORGVERLENING 

cultuur sensitieve zorg: een interculturele competentie binnen de verleende zorg aan de zorgontvanger waarin rekening gehouden wordt met verschillende waarden en overtuigingen op het vlak van sociale, culturele en taalkundige noden en behoeften van de zorgontvanger  de brug te slaan tussen ouderen met een migratieachtergrond en de bestaande dienst- en hulpverlening



intercultureel bemidde...