Parazytologia - Najważniejsze informacje potrzebne do egzaminu z parazytologii PDF

Preview

Summary

Najważniejsze informacje potrzebne do egzaminu z parazytologii...

Description

Nazwa

Żywiciel

Ixodes ricinus Larwa – drobne kleszcz pospolity zwierzęta, gł. gryzonie Nimfa – duże ssaki (sarnie, dziki) F. dojrzała ♀ - duże zwierzęta

Inwazja / cykl rozwojowy

Występowanie

Jaja-> larwy-> linienie-> nimfa-> linienie-> forma dojrzała

Europa, pn-zach Afryka, pd-zach Azja, Syberia;

Każde stadium pobiera krew tylko raz! lasy liściaste (dojrzałe – krzewy, trawy; nimfy, larwy – ściółka)

Człowiek – wszystkie stadia, gł. samice i nimfy Człowiek – wszystkie stadia, gł. samice i nimfy ♀ drąży kanały w skórze-> Sarcoptes scabiei Pasożyt skóry człowieka (gł. okolice jajo-> larwa(drąży kanał)-> świerzbowiec międzypalcowe rąk, protonimfa->tritonimfa-> ludzki podbrzusza, piersi, postaci dojrzałe (samica) pośladków, narządów choroba: płciowych) Kopulacja: samiec scabies -tritonimfa

Ixodes persulcatus

Demodex folliculorum nużeniec ludzki

Gruczoły łojowe skóry twarzy (zwł. okolice nosa, ust, czoła), mieszki włosowe, woskowina uszna WYŁĄCZNIE człowieka

Chorobotwórczość / wektor STAWONOGI Ślina o właściwościach p/skrzepowych i alergizujących. Wir. Uukuniemi Kemerowo Rickettsia slovaca Coxiellla burnetti Borrelia burgdorferi Listeria monocytogenes Anaplasma phagocytophilia Sallmonella enteritidis Francisella tularensis Brucella malitiens Babesia microti/ divergens (pierwotniak)

pn-wsch. Europa od Kamczatki po Japonię Kosmopolita; gł. Świąd, zaczerwienienie środowiska o niskim wzmożone w nocy (ciepło ciała) zmiany grudkowo-pęcherzykowe (wtórne stanie higieny infekcje) Odchody i wylinki – alergie Scabies norvegica: (ludzie osłabieni)

protonimfa->samiec lub tritonimfa forma inwazyjna: larwa, nimfa, zapłodn. samica

zmiany rumieniowo-grudkowe nawarstwienia hiperkeratotyczne → łuszczenie boczne pow. palców, zgięcia i fałdy, tułów

Jajo w mieszku włos.-> 6- Kosmopolita nożna larwa-> 8-nożna (częściej u kobiet) nimfa-> 2 linienia-> postaci dojrzałe

Demodekoza oczna: u młodych – bezobjawowo, u starszych: zap. brzegów, pieczenie, świąd powiek, wypadanie rzęs; Intensywność inwazji zależy od wieku.

forma inwazyjna: larwa

Demodekoza skórna: wykwity skórne twarzy, delikatny świąd okolic czoła, ust, nosa, brody; przypomina trądzik młodzieńczy

Diagnostyka

Inne

Zaczerwienienie opuchlizna

Cykl rozwojowy – 3-4 lata

nogi, pośladki, pachwiny, brzuch

Nimfa: ♂: NIE PIJĄ KRWI

Trójżywicielowy polifagiczny Zmiany kliniczne Skrócone odnóża zakończone długą (za, świąd), pasożyt szczecinką w zeskrobinie reagują na zapach i T (samice) naskórka (mikroskop.) najwięcej zachorowań: jesień i zima

Bad. mikroskop. Cykl rozwojowy 18-24 dni rzęs: skrócone samce giną po kopulacji odnóża nieznacznie zarażenie pośrednie lub bezpoś. się poruszają, wylinki wzdłuż rzęs; wydzielina gruczołów łojowych

1

Argas reflexus obrzeżek gołębi

Gołębie (Colomba livia) człowiek

Jajo-> larwa-> nimfa-> postaci dojrzałe

Europa szpary, futryny

Wszystkie krwiopijne!

forma inwazyjna.: post. dojrzałe, nimfy rzadko larwy

Dermacentor reticulatus Kleszcz łąkowy

larwy, nimfy – ssaki owadożerne (Sorex) gryzonie (Microtus, Clethrionomys, Sicista)

Jajo-> larwa-> nimfa-> postaci dojrzałe

larwy, nimfy – ssaki owadożerne (Sorex) gryzonie (Microtus, nimfy- większe ssaki Clethrionomys, (jelenie, króliki) Sicista)

umiarkowany Od Syberii do Anglii lasy liściaste i mieszane zadrzewione doliny, obrzeża jezior

Biały pęcherzyk z silnym zaczerwienieniem wokół obszerna opuchlizna w policzek: opuchnięcie twarzy, jamy nosowo-gardłowej zmiany ropne (wtórne zak. bateryjne) dusznosć, przyspieszenie tętna, zawroty, ból brzucha wysoka T (39C) Wir. Grand Arbaud i Ponteves (gr. Uukuniemi) wir. Tahyna ,West Nile (gor. Zach. Nilu) TBE Borellia Burgdorferi (choroba z Lyme) Ukłucia powodują podrażnienie skóry i odczyny alergiczne TBE omska gorączka krwotoczna Rickettsia conorii/ slovaca Coxiella burnetti Francisella tularensis Salmonella Babesia, Theileria rossica (pierwot.)

Cykl rozwojowy 3 lata aktywność nocna preferuje niską wilgotn

trójżywicielowy

dorosłe – ssaki (bydło, łosie, sarny) Ptaki, ludzie; Dermanyssus gallinae Ptaszyniec, dręcz Passer domesticus kurzy Sturnus vulgaris Columba livia choroba: świerzb gołębi forma inwazyjna: (alternatywna post. dorosłe nazw.)

Acarus siro Rozkruszek mączny

mąka, ludzie (naskórek)

Samica składa jajo (po posiłku)-> larwa (nie żeruje)-> protonimfa>deutonimfa-> postać dorosła

Europa, wsch. i śr. Azja, Am. Pn fasady domów, wnęki murów

Czerwony punkt i grudka (podobnie jak u komara) zaczerwienienie, swędzenie (nudności, gorączka, astma) ręce, nogi, tułów, twarz

Atakują w nocy, w ciem na człowieku nie zacho rozród termotropiczne

Coxiella burnetti (również transowarialnie) Rickttsia siberica Treponema gallinarum Francisella multiocida Borellia anserina kosmopolityczny (magazyny zbożowe)

Świąd magazynierów podrażnienie dróg odde Zaburzenia żoł.-jelitow

2

Pediculus humanus capitis wesz ludzka głowowa

Stały zewnętrzny pasożyt człowieka

Przeobrażenie NIEZUPEŁNE: kosmopolita Jajo (gnida) we włosach/ubraniach-> nimfa-> 2 linienia-> postaci dojrzałe Krwiopijne: nimfy, p. dojrzałe.

P.h.humanus odzieżowa

Owłosione okolice j.w. ciała (inne niż Zarażenie – pościel, ubrania, głowa): łonowa, brwi, seks rzęsy, broda Cimex lectularius ATAKUJĄ W NOCY Przeobrażenie NIEZUPEŁNE: pluskwa domowa na czas posiłku jajo-> larwa-> 5 linień-> postaci dojrzałe

Pthirus pubis wesz łonowa

Ukłucia – niebieskie plamki. Bytujące na rzęsach-> zap. spojówek i brzegów powiek

Tułów szerszy niż odwłok, odnóża z sil pazurkami

Kosmopolita, synantrop (przy człowieku), w szczelinach podłóg, pod tapetami Am. Środk. i Pd.; zabudowania gospodarcze

Liniowe bolesne ukłucia, odczyny alergiczne, miejscowe obrzęki, pieczenie i świąd.

Grzbietobrzuszne spłaszczenie, długie c odnóża z pojedynczymi pazurkami. Mogą głodować do 05 roku

j.w.

Phlebotomus papatasi ćmianka

Przeobrażenie ZUPEŁNE: jajo pd Europa, pddo wody-> wolnożyjąca larwa-> zach Azja, pn. wolnożyjąca poczwarka-> Afryka postaci dojrzałe

Aedes sp.

Pasożyt stadiowy – pasożytuje tylko FORMA DOJRZAŁA

Krwiopijne: ♀ Przeobrażenie ZUPEŁNE: jajo do wody-> larwa w wodzie-> poczwarka w wodzie-> postaci dojrzałe

j.w.

j.w.

Cykl rozwojowy 3 tygodnie. Grzbietobrzuszne spłaszczenie ciała, na chwytny (pazur stopy i przeciwległy wy goleni). Wrażliwe na zmiany ciepłoty ciała żyw 32oC – nie mogą składać jaj, 40oC – opuszczają żywiciela

kosmopolita

Triatoma infestans triatoma napastliwa

Anopheles maculipennis komar widliszek

OWADY Wszawica głowowa i odzieżowa: świąd, pieczenie skóry; rumień na karku; wtórne zakażenia bakteryjne Wektor: riketsje duru epidemicznego, gorączka okopowa, krętki duru powrotnego

kosmopolita

Kłują w odsłonięte części skóry, zmiany alergiczne, świąd Wektor: Trypanosoma cruzi (ch. Chagasa)

Kłują w odsłonięte części skóry, zmiany alergiczne, świąd Wektor: Leishmania donovani (leiszmanioza narządowa – kala-azar), L. tropica (leiszmanioza skórna), wirus gorączki 3-dniowej (gorączka papataci) Ślina alergizująco na skórę Żywiciel ostateczny zarodźca malarii

kosmopolita

Stany zapalne i alergiczne skóry Wektor: ornitozy, wirusy neurotropowe, krętki ch. z Lyme

Odwłok – skośnie do góry. Skrzydła bez plamek. Głaszczki równie długie co kłujka. ♂: głaszczki buławkowato zakończone, gęsto owłosione ♀: czułki słabo owłosione Odwłok – równolegle. Skrzydła z plamkami. Głaszczki krótsze niż kłujka. ♂: czułki gęsto owłosione ♀: czułki słabo owłosione

3

Aegypti

j.w.

j.w.

Musca domestica Larwy żerują w mucha domowa błonach śluz. I uszkodzonej skórze Lucilla sericata (muszyca) lub w mucha zielona przedniej komorze oka, pod siatkówką (m. oczna)

Jaja na psującej się żywności-> kosmopolita czerwiowate larwy-> nieruchome poczwarki-> postaci dojrzałe

Glosilla palpalis mucha tse-tse

♀ ŻYWORODNA rodzi jedną larwę do ziemi-> poczwarka-> postać dojrzała Przeobrażenie NIEZUPEŁNE: jaja w kokonach w szczelinach ścian-> larwy-> kilkakrotne linienie-> postaci dojrzałe

Afryka, tereny zalesione w pobliżu rzek I jezior Kosmopolita, synantrop

Blatella germanica prusak Blatta orientalis karaczan wschodni

Atakują człowieka podczas snu, przegryzają skórę, paznokcie, bł. bębenkową

Pulex irritans pchła ludzka Ctenocephalides canis pchła psia

Pasożyty stadiowe – Przeobrażenie ZUPEŁNE: jaja-> kosmopolita tylko FORMA beznogie larwy (saprofityczne)-> DOJRZAŁA poczwarki-> postaci dojrzałe

Nazwa polska Nazwa łacińska Przestrzeń geograficzna Postać inwazyjna dla człowieka Lokalizacja w organizmie Nazwa polska choroby Nazwa łacińska choroby Objawy choroby

Wektor: żółta febra, denga, tularemia, bolerioza z Lyme, filariozy Muszyca: silne swędzenie, krwawe podbiegnięcie (wężykowata linia), w miejscu wyjścia larwy – guzek z wypływającą treścią surowiczo-ropną Muszyca oczna: ropne zap. spojówek; jeśli pod siatkówką-> ślepota Wektor: pałeczka duru brzusznego, rzekomego, czerwonki bakteryjnej, cholera, gruźlica, cysty i jaja pasożytów Wektor: Trypanosoma brucei gambiense i T.b.rhodesiense

Larwoterapia – larwy L. sericata – lecz trudno gojących się ran, wydzielają alan kolagenazę W sądówce – ustalenie czasu śmierci.

Wydaliny i wylinki: alergie, astma oskrzelowa

Wektor: drobnoustroje, cysty pierwotniaków, jaja robaków Wektor: dżuma, dur wysypkowy, dur endemiczny szczurzy (Rickettsia mooseri), tularemia, dur plamisty, bruceloza, trąd, wąglik, salmonella; Larwy: żywiciel pośredni tasiemca psiego i karłowatego

BOCZNE spłaszczenie ciała, odnóża sk P. irritans – brak grzebienia na głowie

Rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalis kosmopolityczny trofozoit Pochwa, cewka moczowa, pęcherz moczowy rzęsistkowica trichomonosis cuchnące i pieniste upławy, zaczerwieniona, obrzęknięta i swędząca błona śluzowa oraz cewka moczowa, bolesne oddawanie moczu, częstomocz, moczenie nocne, zaczerwienienie, obrzęk, rozsiane i czerwone plamki oraz nadżerki – „objaw truskawkowy”, u mężczyzn zapalenie napletka, żołędzi, cewki moczowej, pęcherza moczowego, prostaty, najądrza, wyciek z cewki moczowej

4

Diagnostyka Charakterystyka

Cykl rozwojowy Epidemiologia

Wykrycie trofozoidów w treści pochwowej, wydzielinie cewki moczowej, rzadziej w moczu Trofozoit ma kształt owalny, okrągły, rzadziej gruszkowaty. W przedniej części komórki znajdują się kinetosomy, z których wychodzi 5 wici. 4 z nich są wolne, 1 (nić sterowa) nie wystaje poza trofozoit, w połączeniu z pellikulą tworzy błonę falującą. Od kinetosomów odchodzą także włókna parabazalne, które z aparatem Golgiego tworzą aparat parabazalny. Strukturami wzmacniającymi są aksostyl, pelta i kosta. Aksostyl wystaje na tylnym końcu komórki. Pelta otacza kinetosomy. Kosta (pręcik podstawowy) biegnie wzdłuż błony falującej. Nie ma mitochondriów (za to hydrogenosomy). Tworzą nibynóżki. Rozmnażają się przez podział podłużny rozpoczynający się od kinetosomów, wici i jądra. Nie tworzy cyst. Kontakty płciowe, zarażenie płodu od matki, wspólne korzystanie z urządzeń sanitarnych i kąpieli borowinowych.

5

Nazwa polska Nazwa łacińska Przestrzeń geograficzna Postać inwazyjna dla człowieka Lokalizacja w organizmie Nazwa polska choroby Nazwa łacińska choroby Objawy choroby Diagnostyka Charakterystyka

Cykl rozwojowy

Epidemiologia

Lamblia jelitowa Giardia lamblia Kosmopolityczny Trofozoit Jelito cienkie, przewody żółciowe, pęcherzyk żółciowy, czasami dalsze odcinki przewodu pokarmowego Gardioza (lamblioza) Gardiosis (lambliosis) Nudności, wymioty, bóle w nadbrzuszu, bóle głowy i stany podgorączkowe, utrata masy ciała, wyniszczenie, hipoproteinemia z hipogammaglobulinemią, biegunka (kał półpłynny lub płynny z dużą ilością tłuszczu i śluzu, ale bez krwi), stany zapalne jelita cienkiego, dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego W kale uformowanym lub prawie uformowanym znajdują się cysty, w kale półpłynnym trofozoity, test immunoenzymatyczny ELISA (wykrywa w kale koproantygeny), testy serologiczne Trofozoit ma kształt gruszkowaty, duży krążek czepny wzmocniony cienką fibryllą, 2 owalne jądra z dużym kariosomem położone symetrycznie, ciałka podstawowe, z których wychodzą 4 pary wici (środkowa, grzbietowa, boczna i tylna), 2 aksonemy wzmacniają komórkę, w środkowej części ciałka przypodstawne. Cysta jest owalna, otoczka gładka, 4 jądra (widoczne 2) położone biegunowo, 4 ciała sierpowate. 1. Cysta wnika do żołądka, otoczka ulega rozpuszczeniu. 2. Podział na 2 trofozity w jelicie cienkim. 3. Trofozoity przyczepiają się do śluzówki jelita i intensywnie się dzielą (najpierw ciałka podstawowe i wici, później jądra). 4. Część trofozoitów potomnych przemieszcza się do dróg żółciowych i woreczka żółciowego, pozostałe encystują i w formie cysty są wydalane z kałem. Źródłem zakażenia jest kał ludzki zawierający cysty. Transmisja wg schematów: człowiek- środowisko-człowiek, człowiek-człowiek, zwierzę-człowiek i człowiek-zwierzę. Niezachowanie odpowiedniej higieny sanitarnej, spożycie nie mytych owoców i warzyw, kontakty seksualne, przeniesienie za paznokciami, nasilenie latem.

6

Nazwa polska Nazwa łacińska Przestrzeń geograficzna Postać inwazyjna dla człowieka Lokalizacja w organizmie Nazwa polska choroby Nazwa łacińska choroby Objawy choroby

Diagnostyka

Świdrowiec gambijski Trypanosoma brucei gambiense Od Senegalu i Angoli na zachodzie Afryki do Kenii i Tanzanii we wschodniej i Centralnej Afryce trypomastigota Głównie krew, znajdowane także w węzłach chłonnych i płynie mózgowo-rdzeniowym Śpiączka afrykańska trypanosomosis Łagodna i przewlekła postać trwająca kilka lat. Przebiega w 3 stadiach. W 1. w skórze grudkowaty odczyn zapalny trypomastigota tylko we krwi obwodowej, w 2. przechodzą do węzłów chłonnych, w 3. OUN, nowe objawy neurologiczne, znajdowane w płynie mózgowo-rdzeniowym. Objaw Winterbottoma (powiększone, miękkie i bolesne węzły karkowe), napady gorączki, ogólne osłabienie, nerwobóle, bezsenność, zapalenie mięśnia sercowego, tachykardia, obniżenie ciśnienia, powiększenie wątroby i śledziony, dysfunkcja gonad, obrzęki twarzy, dłoni, stóp, świąd skóry, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, brak koordynacji ruchowej, objaw Kerandela (nacisk na dłonie lub powyżej nerwu łokciowego powoduje silny ból), zmiany osobowości, hemiplegia, paraplegia Wykrywanie pasożytów w aspiracie ze zmian skórnych i węzłów chłonnych oraz we krwi obwodowej. Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, test immunofluorescencji pośredniej i test immunoenzymatyczny ELISA

7

Charakterystyka Duże podobieństwo morfologiczne T. b. gambiense i T. b. rhodesiense różnicuje się w oparciu o analizę izoenzymów i DNA. Wektory: Glossina palpalis, G. tachinoides, G. fuscipes żyjące w pobliżu rzek. Rezerwuar: człowiek. Na zachorowania narażeni są tubylcy. Cykl rozwojowy 1. Postać trypomastigota wsysana przez muchę tse-tse z krwią człowieka. 2. W jelicie tylnym i środkowym muchy wewnątrz lub na zewnątrz błony peritroficznej zachodzi podział podłużny świdrowców. 3. Po 10 dniach duża liczba trypomastigota, czasem epimastigota. 4. Przełyk�gardziel�podgębie�przewody ślinowe�gruczoły ślinowe 5. Trypomastigota�epimastigota�inwazyjne trypomastigota 6. W ciele człowieka: tkanka podskórna�krew i limfa�węzły chłonne�narządy�OUN Epidemiologia Ukłucie komara, przez łożysko, w trakcie transfuzji

Nazwa polska Nazwa łacińska Przestrzeń geograficzna Postać inwazyjna dla człowieka Lokalizacja w organizmie Nazwa polska choroby Nazwa łacińska choroby Objawy choroby Diagnostyka Charakterystyka Cykl rozwojowy Epidemiologia

Świdrowiec rodezyjski Trypanosoma brucei rhodesiense Wschodnia i Centralna Afryka Jak w T. b. g. Jak w T. b. g. Jak w T. b. g. Jak w T. b. g. Objawy pojawiają się szybciej niż w T. b. g., choroba ma cięższy przebieg, brak objawu Winterbotoma, limfofagocytoza i skupienia komórek przypominających morulę (kom. plazmatyczne z ciałkami Russela) Najwięcej pasożytów znajduje się we krwi, znacznie mniej w węzłach chłonnych. Wektory: Glossina morsitans, pallidipes, swynnertoni żyjące na sawannach. Rezerwuar: bydło, świnie, kozy. Na zachorowania są narażeni turyści. Jak w T. b. g. Jak w T. b. g.

8

Nazwa polska Nazwa łacińska Przestrzeń geograficzna Postać inwazyjna dla człowieka Lokalizacja w organizmie Nazwa polska choroby Nazwa łacińska choroby Objawy choroby

Diagnostyka

Świdrowiec amerykański Trypanosoma Cruzi Ameryka południowa, środkowa trypomastigota Osocze krwi i chłonka ( trypomastigota ) komórki różnych tkanek ( włokna mięśni i ikład siateczkowo-śródbłonkowy ( omastigota) Trypanosomatoza amerykańska ( choroba Chagasa ) Tryoanosomosis Dwa rodzaje ( Ostra – osoby chore na AIDS i Przewlekła – starsze dzieci i dorośli) Ogólne objawy związane z inwazją do OUN to: niepokój, pobudliwość zmiany osobowości i nieraz śpiączka W miejscu wniknięcia świdrowca w tkance podskórnej lub błonie śluzowej powstaje ognisko pierwotne – guzki ( chagoma ) W ich okolicy powstaje obrzęk twardy. Najczęściej obrzęk obserwuje się w obrębie twarzy na jednej powiece oka z zapaleniem spojówek ( objaw Romana )  Powiększone węzły chłonne  Dreszcze  Gorączka  Bóle mięśni  U noworodków wysoka gorączka z dwoma pikami w ciągu dnia, jak w leiszmaniozie. U małych dzieci rozwijają się objawy zapalenia opon mózgowych i mózgu.  Zapalenie mięśnia sercowego ( objawia się tachykardią, bólami w klatce piersiowej i zmianami EKG )  Megaesophagus ( przełyk olbrzymi ) trudności połykania, zatrzymania pokarmu, cofania i aspiracji pokarmu do dróg oddechowych.  Megacolon ( okrężnica olbrzymia, rozszerzenie okrężnicy ) brak perystaltyki jelitowej przez okres od 30-31 dni i skręt jelita. Krew i chłonka ( trypomastigota ) Tkanki ( amastigota ) Płyn mózgowo-rdzeniowy   

9

Charakterystyk a

Biopsja śledziony i szpiku kostnego Trypomastigota :  Wydłużona komórka w kształcie litery C lub U, która ma błonę falującą wąską i mało sfałdowaną. Tylny koniec ciała jest ostro zakończony Amastigota:  Jest to postać wewnątrzkomórkowa okrągła lub lekko owalna. Jądro w komórce położone centralnie, ma kształt okrągły. Przed nim znajduje się kinetoplast. Brak wolnej wici.

Cykl rozwojowy

Epidemiologia

Nazwa polska Nazwa łacińska Przestrzeń geograficzna Postać inwazyjna dla człowieka Lokalizacja w organizmie Nazwa polska choroby Nazwa łacińska choroby

   

Przez skórę, spojówkę Błonę śluzową Wraz z kałem wydalanym przez pluskwiaki Podczas pobierania krwi

--Leishmania Tropica Bliski Wschód, Chile, Indie, Pakistan, Afryka, Basen Morza Śródziemnego, Zachodnia Azja i Południowa Europa Amastigota i Promastigota Amastigota – skóra, komórki ścian naczyń krwionośnych, okoliczne węzły chłonne i neutrofile Leiszmanioza skórna Leismaniosis cutis

10

Objawy choroby

Leiszmanioza skórna ogniskowa:  Zmiany skórne ograniczone do okolic skóry narażonych na ukłucia owadów, a więc twarz, szyja, przedramiona i stopy. Leiszmanioza skórna rozsiana:  Pierwotnymi zmianami są guzki, wokół których pojawiają się nowe. Powstające w ich miejsca owrzodzenia są rozsiane na twarzy i kończynach. Zmiany te mogą utrzymywać się przez...