Państwa bloku wschodniego, przygotowanie do olimpiady PDF

Preview

Summary

notatka z Państw bloku wschodniego, wiek XX....

Description

PAŃSTWA BLOKU WSCHODNIEGO Kraje te miały stanowić „parawan” bezpieczeństwa przed ewentualnym niebezpieczeństwem niemieckim w przyszłości. Zachód godził się też na ideę przyjaźni tych państw z ZSRR. Rok 1989- jesień ludów / jesień narodów. 1. BUŁGARIA -partia komunistyczna w Bułgarii już wcześniej, podczas wojny cieszyła sie tam pewną popularnością, obecne tam były uczucia narodowej sympatii do Rosji wywodzące sie min z czasów okupacjii tureckiej i I WŚ -Powstała na terenach Bułgarii- Bułgarska partia robotnicza, która stworzyła w 1942 FRONT OJCZYŹNIANY - antyfaszystowskie ugrupowanie złożone w dużej mierze z komunistów, które chciało obalić Borysa III -w 1944 roku Front Ojczyźniany wzniecił bunt w Sofii i przejął władze na wieść o wypowiedzeniu wojny Bułgarii przez ZSRR, Powstał wtedy rząd koalicyjny w ktrórym komuniści objęli władze nad resortami siłowymi i zwalczali stopniowo przeciwników,

- w lipcu 1946 ogłoszono dekret na podstawie którego przeprowadzono dużą czystkę w armii. - W wyborach do Zgromadzenia Narodowego sukces poprzez terror odniesli komuniści, premierem został Georgi Dymitrow, który przed objęciem tej funkcji zrzekł sie radzieckiego obywatelstwa.

- 1947- rozprawy z opozycja min. Partią chłopską( NIKOŁ PETKOW) - Bułgaria po wojnie jako państwo które współpracowało z Hitlerem miała być kontrolowana przez państwa zachodnie, które jednak nie wykazały sie duzym zaangażowaniem w sprawy bułgarskie. Układ pokojowy z Bułgarią w sierpniu 1947 zapewnił komunistom pozbycie sie kontroli zachodu.

- Po opuszczeniu Bułgarii przez komisję kontrolna, upowrzechniła sie kolektywizacja rolnictwa - 1948- likwidacja partii niekomunistycznych które wspópracowały w ramach FRONTU OJCZYŹNIANEGO. Powstała na tzw.zjeździe zjednoczeniowym BUŁGARSKA PARTIA KOMUNISTYCZNA nie nawiązująca do socjaldemokratycznych zasad.

-po śmierci Stalina , Chruszczow popiera rządy silnej reki : ŻIWKOWA - czerwiec 1990- wygrana w wolnych wyborach partii postkomunistycznej

2. WĘGRY

- w 1919 roku panowaa na węgrzech krwawa, komunistyczna dyktatura BELI KUNA , dlatego wiekszosc ludzi czuła odraze do komunizmu

- W wyborach do parlamentu w 1945 komuniści ponieśli porażkę, z tego względu postanowiono powielić

wariant rumuński czyli likwidację zbrodniarzy wojennych , poszerzoną oczywiście o likwidacje opozycji

- Represje objęły zarówno Partię Drobnych Posiadaczy, która reprezentował ówczesny premier WęgierFERENC NAGY. Komuniści wymusili jego rezygnacje i zmiane ordynacji wyborczej

- 1947- komuniści u władzy i całkowita likwidacja opozycji - 1949- rozprawienie sie z komunistami oskarżonych o sprzyjanie ideii „ węgierskiej drogi do komunizmu” i o współprace z JOSIPEM BROZ-TITO

- Komunista węgierski - MATYAS RAKOSI, po nim ERNO GERO - Nowy premier od 1954- IMRE NAGY - ograniczył represje, zniósł obozy pracy, ogłosił częściową -

amnestię i zwiększył produkcje artykułów konsumpcyjnych, przez te reformy utracił stanowisko premiera w 1955 Coraz bardziej domagano się ustąpienia znienawidzonego Rakosiego, który był Sekretarzem partii. Najbardziej domagały się tego środowiska inteligenckie. Od lipca przeciwko Rakosiemu były także centralne organy partii.

- W 1956 roku Rakosiego odsunięto od funkcji sekretarza i członka Biura Politycznego - Pogrzeb ofiar polityki Rakosiego spowodował olbrzymie manifestacje 6.10.1956, a 23.10.1956 doszło do kolejnych manifestacji solidaryzujących sie z sytuacja w polsce, Nagle do manifestujących zaczęła strzelac policja. Obalono pomnik Stalina.

- zwrócono sie o pomoc do Moskwy i premierem powołano ponownie IMRE NAGYA, lubianego przez ludność. Rosjanie ostrzeliwali ludność cywilną

- Partia usiłowała ratować się zmianami kadrowymi, GERO zastapiono JANOSEM KADAREM, który w okresie stalinowskim był represjonowany.

- Nagy pod presja ludzi ogłosił 30.10.1956 wprowadzenie systemu wielopartyjengo oraz zapowiedź neutralności i niezależności węgier. Zażądał też natychmiastowego wycofania radzieckich wojsk

- Powołano nowy rząd, kompromitując WĘGIERSKA PARTIĘ PRACUJĄCĄ, która postanowiła się rozwiazać. Jej miejsce miaa zająść WĘGIERSKA SOCJALISTYCZNA PARTIA ROBOTNICZA

- 1.11.1956 wystapienie z ukadu warszawskiego i proklamowanie neutralności - Podczas pertraktacji komunistów z niwym rządem, przedstawicieli nowego rządu uwięziono i 4.11.1956 wojska radzieckie podjęły szturm na Budapeszt.

- Zginęło 2,5 tys powstańców , najdłużej braniły sie oddziały w zakładach metalurgicznych - CZEPEL. - ZSRR usprawiedliwiała atak jako pomoc dla nowego rządu - JANOSA KADARA, który poprosił o pomoc w walce z rzekomą „kontrrewolucją”

- Rozpoczął się okres „normalizacji” polegający na krwawej rozprawie, rozstrzelano min premiera NAGY. I dowódcę powstańców- MALETERA

- Oficjalnie za główna przyczyne kryzysu uznano błędy polityki Rakosiego. Zmieniono także ludzi w samej partii

- Rządzi : JANOS KADAR i WĘGIERSKI REWOLUCYJNY RZĄD ROBOTNICZO CHŁOPSKI - w latach 70 powstał tam komitet helsiński do monitorowania przypadków naruszenia praw człowieka

3. RUMUNIA -od 1940 roku w Rumuni rządzi Ion Antonescu, ale młody monarcha rumuński- Michał I w obliczu zbliżającej sie ofensywy radzieckiej pod presją radzieckiego posła- ANDREJA WYSZYŃSKIEGO- powolał w Rumoni rząd opanowany przez komunistów pod przewodnictwem - PETRU GROZY ( dzialacz lewicowego stronnictwa ludowego- FRONT CHŁOPSKI) -w 1944 roku król Rumunii Michał I obalił dyktaturę proniemiecką, ogłosił zawieszenie broni z ZSRR I wypowiedział wojnę państwom osi. -Rząd Tymczasowy w Rumunii opierał się na 4 partiach: ludowcach, liberałach, socjaldemokratach I

Rumuńskiej Partii Komunistycznej (RPK).Komuniści rumuńscy byli nieliczni, ale ich szeregi szybko rosły zasilane przez chłopów I obawiających się represji faszystów rumuńskich. W październiku 1944 r. komuniści założyli wraz z socjaldemokratami I drobną frakcją chłopską Narodowy Front Demokratyczny (NFD)’ który agitował na rzecz reform społecznych. Atutem Frontu było poparcie ZSRR I informacje, że tylko komuniści są w stanie uzyskać przyzwolenie Stalina na rumuńskie rządy w Siedmiogrodzie.

- już w marcu 1945 zarządzono reformę rolną w celu pozyskania ludności wiejskiej, która dawała rzeczywiście dla bezrolnych i małorolnych chłopów korzystne perspektywy.

- Aresztowania nie objęły jedynie zbrodniarzy wojennych i prawicy ale też ludowców i liberałów. Sparaliżowało to zawiązanie sie opozycji antykomunistycznej

- Stworzenie „stronnictw demokratycznych” przez komunistów i socjaldemokratów - W 1947 powołano nowa partię - RUMUŃSKĄ PARTIĘ ROBOTNICZĄ, w której komuniści wiedli prym. Rumuńska partia socjaldemokratyczna przestała istnieć.

- przygotowano pod nieobecność króla jego abdykcje i Rumunia stała sie republiką. W kwietniu 1948r. uchwalono konstytucję, która wprowadziła ustrój „demokracji ludowej”. „Demokracja ludowa” jako „ustrój przejściowy do socjalizmu” była parawanem przemian w kierunku państwa totalitarnego. Używając go komuniści chcieli znieczulić społeczeństwo rumuńskie- dążące w dużej części do reform społecznych- na wprowadzenie „socjalizmu” w wersji radzieckiej. Zarówno w

Rumunii, jak I w innych krajach Europy Środkowo- Wschodniej dokonano przeobrażeń społecznoekonomicznych, mających na celu przyciągnięcie mas chłopskich (reforma rolna) I robotniczych (nacjonalizacja). - rozpoczecie antykomunistycznych manifestacji w grudniu 1989 po aresztowaniu czołowego rumuńskiego opozycjonisty. Walki ze znienawidzoną policją - securitate. Władze przejmuje Front ocalenia narodowego

4.CZECHOSŁOWACJA

- wczasie wojny rezydujący w Londynie , czechosłowacki rząd emigracyjny z Eduardem Beneszem na

-

-

czele zdał się całkowicie na dobrą wolę Stalina, prowadząc polityke dalekoidących ustepstw na rzecz ZSRR. W 1943 państwa te podpisały akt o wzajemnej przyjaxni i wspópracy. Benesz na rzecz ZSRR zrzekł się nawet Ukrainy Zakarpackiej W 1945 Czechosłowacja odrodziła sie jako demokratyczna republika 2 narodów : czeskiego i słowackiego. Benesz po powrocie został ponownie prezydentem 1946- pierwsze wolne wybory do Zgromadzenia Narodowego ,Benesz dopuszcza komunistów do szerokiego udziału w rządzie. Premier- KLEMENT GOTTWALD- przywódca komunistów, a inny komunistyczny,czeski przywódca został mianowany ministrem spraw wewnęrznych( VACLAW NOSEK) 1947-aresztowanie działączy partii opozycyjnej- SŁOWACKIEJ PARTII DEMOKRATYCZNEJ, pod zarzutem spisku państwowego Komuniści zaaranżowali niepokoje w Pradze. W rezultacie 25.02.1948 do Benesza zgłosił się Gottwald z powołanym nowym rządem wyłącznie komunistycznym. Benesz obawiający sie Moskwy zgodził się na te ustępstwa, zmarł wkrotce potem. Dotychczasowy minister spraw zagranicznych- jan Masaryk, popełnił samobojstwo, które jak sie potem okazało bylo upozorowane i tak naprawde zabili go agenci Berii. Władze ma komunistyczna partia czechosłowacji 1948 Czas terroru i zwalczania opozycji Po śmierci Klementa Gottwalda , polityką kieruje - ANTONIN NOWOTNY, był odpowiedzialny za zbrodnie okresu stalinizmu. Ofensywe przeciwko Nowotnemu rozpoczął przywódca słowackich komunistów- ALEKSANDER DUBCZEK, doprowadził on do ustapienia w 1968 roku Nowotnego z funkcji sekretarza partii. Rozpoczęły się reformy. Powstawały nowe organizacje zakładane przez obywateli,przyjęto też program „budowy nowego wzoru społeczeństwa socjalistycznego, o charakterze gruntownie demokratycznym i odpowiadającym warunkom zycia w Czechosłowacji”- w istocie umacniał pozycje partii, przewidywał gwarancje wolności słowa czy praw jednostki, swobody religijne itp. Postulowano jednak dalej wprowadzenie systemu wielopartyjengo , zniszczenia cenzury i całkowicie wolnych wyborów. W czerwcu wprowadzono pierwsze reformy min.prawo prasowe znoszące cenzurę

- 27.06.1968 ukazał się apel „ Dwa tysiące słów”, który podkreślał,że Czechosłwacja jest w stanie

odrodzenia się demokracji i potrzebne sa ku temu dalsze reformy. Na ten apel tzw „bratnie partie komunistyczne” w innych krajach odpowiedziały niepokojem. Zwołano w warszawie latem spotkanie 5 -państw członkowskich Ukłądu warszawskiego oskarżając rządy Dubczeka o charakter kontrrewolucyjny.

- 20.08.1968- 5 państw wkroczyło do Czechosłowacji-OPERACJA DUNAJ ( min PRL z udziałem

Jaruzelskiego jako ministra obrony narodowej). Atak usprawiedliwiano walka z rewizjonizmem i syjonizmem oraz rzekoma prośba działaczy Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej.

- „Praska wiosna”- demonstracje i strajki min samobójcza śmierć przez podpalenie studenta historii- jana palacha. SOCJALIZM Z LUDZKĄ TWARZĄ

- W połowie kwietnia 1969 DUBCZEK rezygnuje ze stanowiska sekretarza, na czele partii- GUSTAW HUSAK- całkowicie posłuszny Moskwie

- 1977- powołano „KARTĘ 77” walcząca o prawa człowieka, przez środowisko demokratycznej opozycj

5.JUGOSŁAWIA -sekretarz generalny KC Komunistycznej Partii jugosławi- JOSIP BROZ TITO już w 1941 roku stanął na czele ruchu partyzanckiego - z jego powodu powołano ANTYFASZYSTOWSKĄ RADE WYZWOLENIA NARODOWEGO JUGOSŁAWII, która ogłosiła sie w 1943 roku organem ustawodawczym, a organem wykonawczym miał być :KOMITET WYZWOLENIA NARODOWEGO. Zabronił on królowi- PIOTROWI II powrotu do kraju. - Nowy premier na emigracji pod naciskiem WB porozumiał sie z rządem TITY, ale nie na długo, gdyż konferencja jałtańska pokrzyżowała temu plany. Zgodnie z jej postanowieniami w Belgradzie 7.03.1945 powstał rząd koalicyjny z silnymi wpływami TITY i jego komunistów. Tito przystapił do skupienia w swoich rekach całej władzy -styczeń 1946- nowa konstytucja, stanowiąca kopię konstytucji radzieckiej z 1936. Zgodnie z konstytucją Jugosławia była państwem federacyjnym złożonym z 6 republik: Serbia, Bośnia i hercegowinia, Macedonia, Słowenia,Chorwacja i czarnogóra. -1946-upaństwowienie jugosławiańskiego przemysłu i przystąpienie do kolektywizacji wsi - opozycja była obecna , do 1948 eoku zamknieto jednak dużą część działaczy opozycyjnych - Tito wykazywał dużą samodzielność w swoich działaniach, co doprowadziło do konfliktu ze KPZR. - Śmierć stalina nieznacznie wpłynęłą na politykę TITA. Mówili ,że w ZSRR panuje „kapitalizm państwowy” i chcieli pokazać „prawdziwy socjalizm” bez biurakracji z właściwą dla socjalizmu własnością uspołecznioną zarzadzana przez faktyczne rady robotnicze. - Nowa konstytucja 1953-zrywała z modelem stalinowskim - Na zjeździe KPJ w 1952 roku sformułowano zadania samorządów i ograniczono udział rządów partii na życie w kraju. Zwiększono samodzielność niższych ogniw kosztem zmniejszenia roli organów centralnych partii - KPJ——-> ZWIĄZEK KOMUNISTÓW JUGOSŁAWI ZKJ - Zerwano z polityka kolektywizacji wsi - Najbardziej liberalny polityk postulujący likwidację ZKJ - MILOVAN DŻILAS- ORAZ ZASTAPIENIE GO SWOBODNYM ZRZESZENIEM SYMPATYKÓW KOMUNIZMU - Postawiono go jednak przed sądem za rewizjonizm i dziaalnośc szkodliwą dla komunistów oraz odsunieto od polityki - Za niebezpieczne TITO uważał też umacnianie centralizmu - Tak dla ideii rad robotniczych i ruchu samorządowego (TITO) - Nie bylo jej w układzie warszawskim - 1990-upadek komunizmu

6.AUSTRIA -w kwietniu 1945 roku wkroczyły tam siły radzieckie, szybko powstał też rząd koalicyjny: socjalistów, katolików i komunistów pod przewodnictwem KARLA RENNERA, uznanego przez zachód - Austria została podzielona na strefy okupacyjne przy czym ZSRR zagarnął najbogatszą jej część - Austrię Dolną - Uznanie rządu Rennera uchroniło Austrię przed skomunizowaniem - 1947-komuniści wycofuja się z rządu

7.GRECJA - znajdowała sie pod znacznymi wpływami komunistycznymi - Władze emigracyjne zawarły układ z przywódcami greckiej partyzantki komunistycznej, która swym zasiegiem objęła duże tereny kraju - W Atenach wyklarował sie nowy rząd z dużym udziałem komunistów - Partyzantka niepodziewanie w 1944 roku odmówiła schowania broni i zaatakowała jednostki brytyjskie - Partyzanci przegrywają po 2 miesiącach i musza się demobilizować. Partia komunistyczna miała jednak nadal korzystac ze swobody politycznej - Bezlitosny terror komunistów dla przeciwników systemu—- był to powód wygranej skrajnej prawicy w wyborach w marcu 1946 oraz zwolennicy monarchii - Na tron powrócił - JERZY II - Terror od prawicy dla komunistów - Jesieć 1946- wybuch wojny domowej - Wygrali komuniśći na poczatku lecz po wsparciu prawicy przez USA przegrali - 1947- plan Trumana dot. Pomocy finansowej Grecji i Turcji. Sformułował on tez kilka zasad które dostały miano „doktryny Trumana” polegającej na wspieraniu państw zagrozonych przez agresje zewnetrzna lub próby opanowania władzy przez wasna mniejszośc.

8.FINLANDIA - nie leżała na szlaku ekspansji radzieckiej w Europie - -stalin obawiał się,że przyłączenie Finandii spowoduje zerwanie sąsiadującej z nią szwecji z neutralności i przymierze z zachodem - Po wojnie powstał sympatyzujący z komunistami rząd - Finlania rozwijała sie jako demokratyczne państwo sprzymierzone z Rosją - W 1941 zwerwała stosunki z WB...