Pieniądz funkcje instrumenty PDF

Preview

Summary

K. Nowakowski...

Description

Pieniądz Pieniądz – towar uznany w wyniku ogólnej zgody jako środek wymiany gospodarczej, w którym są wyrażone ceny i wartości wszystkich innych towarów. Jako waluta, krąży anonimowo od osoby do osoby i pomiędzy krajami, ułatwiając wymianę handlową. Innymi słowy jest to materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę. Prawnie określony środek płatniczy, który może wyrażać, przechowywać i przekazywać wartość ściśle związaną z realnym produktem społecznym Rodzaje pieniądza: •

pieniądz zdawkowy (gotówkowy) ◦ pieniądz kruszcowy ◦ pieniądz metalowy (monety) ◦ pieniądz papierowy (banknoty)

•

pieniądz rozrachunkowy (bezgotówkowy) ◦ czeki ◦ weksle ◦ obligacje ◦ bony ◦ pieniądz bankowy ◦ pieniądz elektroniczny ◦ karty kredytowe

•

pieniądz międzynarodowy

Funkcje ekonomiczne : Funkcja cyrkulacyjna (transakcyjna) - pieniądz jest powszechnym „środkiem wymiany” w transakcjach sprzedaży. Każdy przyjmuje go za sprzedane towary i usługi, wiedząc o tym, że za pieniądze będzie mógł nabyć inne niezbędne mu dobra (materialne lub usługi). Dzięki pieniądzowi nastąpiło rozdzielenie w czasie transakcji kupna-sprzedaży na transakcję kupna oraz transakcję sprzedaży – przez co przestała istnieć konieczność zachowania jedności czasu i miejsca. Towar lub usługa może być sprzedany, a za otrzymane pieniądze dokonać zakupu towaru lub usługi w innym miejscu oraz w innym terminie. Funkcja obrachunkowa (miernik wartości towarów) - pieniądz jest „miernikiem wartości”. Przy pomocy pieniądza możliwe jest wyrażenie wartości innych towarów, ponieważ jest powszechnym ekwiwalentem. Cena jest pieniężnym wyrazem wartości towarów i usług. Wyrażenie wartości towarów i usług w pieniądzu wiąże się z siłą nabywczą pieniądza. Aby określić cenę towaru lub usługi nie trzeba posiadać pieniądza, gdyż pełni on rolę miernika wartości również abstrakcyjnie. Funkcja płatnicza - pieniądz jest „środkiem płatniczym”. Pieniądz stał się środkiem płatniczym poprzez oddzielenie się ruchu towarów i świadczonych usług w czasie od ruchu pieniądza. Dzieje się tak dlatego, że zapłata za towar lub usługę nie musi następować natychmiast po ich dostawie. Zarówno sprzedający, jak i kupujący zazwyczaj umawiają się co do terminu zapłaty należności za dostarczone towary lub usługi. Powstaje więc zobowiązanie odbiorcy wobec dostawcy, które wyrównane będzie w formie pieniężnej w terminie późniejszym. Pieniądz spełnia funkcję środka

płatniczego również przy pokrywaniu innych zobowiązań, jak np. z tytułu podatków i opłat, wynagrodzeń pracowników, spłaty kredytów, darowizn itp. Funkcja tezauryzacyjna - funkcję „środka przechowywania wartości (tezauryzacji)” pieniądz spełnia wtedy, gdy środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży towarów lub usług nie są przeznaczane na zakup innych towarów lub pokrycie zobowiązań, lecz są przechowywane (oszczędzane). Pieniądz może być w każdej chwili zamieniony na potrzebny towar. Jednak aby pieniądz prawidłowo spełniał funkcję tezauryzacyjną, musi posiadać zaufanie podmiotów gospodarczych i ludności, w szczególności zaś musi przeważać przekonanie, że jego siła nabywcza nie zmniejszy się w znacznym stopniu. Społeczne funkcje pieniądza Funkcja behawioralna (zachowawcza) - pieniądz jest środkiem determinującym ludzkie zachowania, ponieważ jest ekwiwalentem wszystkiego, co jest człowiekowi niezbędne do życia. Kształtuje pragnienia, sposób myślenia, styl życia i konsumpcji. Stał się wartością absolutną, przedmiotem pragnień, co nie zawsze prowadzi do pozytywnych zjawisk. Funkcja motywacyjna - chęć posiadania pieniądza motywuje ludzi do podejmowania działań w celu jego pozyskania. Działania te mogą mieć dwojaki charakter: - społecznie uznane – uczciwa praca za odpowiednim wynagrodzeniem; - nieuczciwe – wynikające z chęci szybkiego wzbogacenia się, np. płatne zabójstwa, handel ludźmi, korupcja itp. Funkcja informacyjna (komunikacyjna) - pieniądze stanowią źródło informacji o sytuacji ekonomicznej państwa, które je emituje. Z kolei wygląd, technika wykonania, oraz materiał z jakiego został wykonany pieniądz informują o poziomie kultury danego społeczeństwa. Płaca natomiast nie jest jedynie miarą wysiłku pracownika, ale informacją co we własnym i społecznym interesie zrobił. Funkcja dezintegracyjna - pieniądz powoduje rozpad struktur społecznych i powstawanie nowych. Dążenie do wzbogacenia się wywołuje wiele różnic między grupami społecznymi. Uwidacznia się rozwarstwienie społeczeństwa pod względem ilości posiadanego pieniądza, co za tym idzie władzy, wpływów, sławy itp. Pokusa zdobycia pieniędzy za wszelką cenę determinuje rozwój przestępczości. Środki z nielegalnej działalności wprowadzane do państwowego obiegu wpływają niekorzystnie na stabilność finansową państwa. Funkcja integrująco-instytucjonalna - pieniądz wpływa na powstanie i kształtowanie się stosunków między ludźmi. Na ich podłożu powstają instytucje społeczno-finansowe (banki, giełdy, fundacje, zakłady ubezpieczeniowe), które mają za zadanie zaspokajanie społecznych potrzeb. Pieniądz jest też efektywnym narzędziem kontrolowania działalności tych instytucji. Banki Bank – osoba prawna wykonująca na podstawie odpowiednich zezwoleń działalność gospodarczą, polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów oraz wykonywaniu innych czynności określonych przepisami prawa (w Polsce ustawy Prawo bankowe) i wymienionych w statucie banku. Bank jest instytucją pośredniczącą, umożliwiającą wykorzystanie środków pieniężnych klientów, którzy mają nadwyżki kapitałowe przez klientów, którzy mają niedostatek środków kapitałowych. Ze względu na rodzaj świadczonych usług oraz dysponowanie środkami powierzonymi przez klientów (najczęściej w postaci depozytów), banki zaliczane są do tak zwanych instytucji zaufania publicznego Rodzaje:

Podstawowe rodzaje banków w systemie bankowym to: • bank centralny (instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego oraz prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państwa. W praktyce gospodarczej wyróżnia się dwa modele relacji banku centralnego i państwa: bank komercyjny niezależny od państwa oraz bank centralny zależny od państwa. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski) •banki operacyjne (komercyjne, świadczące usługi tzw. klientowi masowemu): •banki uniwersalne (dokonujący w ramach świadczonych usług wszystkich lub większości dozwolonych prawem czynności bankowych i którego działalność nie jest w żaden sposób profilowana) •banki wyspecjalizowane (np. hipoteczne, inwestycyjne, wspierające budownictwo mieszkaniowe etc.). Istnieje także podział banków ze względu na system ich tworzenia, a zarazem na prawną formę działalności: •

system normatywny: ◦ banki państwowe (przedsiębiorstwa państwowe), obecnie jedynym bankiem państwowym w polskim systemie bankowym jest Bank Gospodarstwa Krajowego;

•

system pozanormatywny: ◦ banki spółdzielcze (spółdzielnie); ◦ banki w formie spółek akcyjnych.

Funkcje : Banki pełnią dwie kluczowe funkcje: •pośrednictwo •dostarczenie płynności i: - przyjmowanie zwrotnych wkładów pieniężnych (depozytów) w zamian za odsetki, - świadczenie usług finansowych związanych z obiegiem pieniądza jako środka cyrkulacji i środka płatniczego, - udzielanie kredytów dla przedsiębiorstw i osób fizycznych, - kreowanie pieniądza (banki wprowadzają do obiegu dodatkowe pieniądze w formie bezgotówkowej; dzieje się to w wyniku operacji kredytowych)....