Prawo międzynarodowe publiczne 11 PDF

Preview

Summary

Download Prawo międzynarodowe publiczne 11 PDF

Description

Prawo Międzynarodowe Publiczne prof. Mariusz Muszyński Obecnie przy wprowadzaniu sankcji międzynarodowych zwraca się uwagę na sytuację jednostki, w tym również przedsiębiorstw krajowych. Środki odwetowe są wyjątkami od stosowania siły w prawie międzynarodowym. Zakaz stosowania siły w p.m. jest pewnym eufemizmem. Odwet- rewanż, świadoma dyskryminacja oparta o wcześniejsze działanie drugiego podmiotu. Nie można za jego pomocą działać prewencyjnie. Środki odwetowe to inaczej samopomoc czy pokojowe egzekwowanie prawa międzynarodowego. Istnieją dwa rodzaje tych środków: 1. Represalia. 2. Retorsje. Podział ten wykształcił się w toku dziejowym i ma charakter historyczny. W starożytnej Grecji odpowiednikiem środków odwetowych była androlepsja (schwytanie i więzienie obywatela innej polis do czasu zadośćuczynienia za naruszenie prawa). Represalia w starożytności i średniowieczu były instytucją prywatnoprawną. Upubliczniono je w czasie wojen angielsko- hiszpańskich w XVI wieku (korsarstwo w Anglii, listy kaperskie). W miarę upływu czasu represalia prywatne wygaszano. Próbowano ograniczyć korsarstwo za pomocą traktatów jednakże zjawisko to wymarło samo ze względu na co raz częstsze eskortowanie statków handlowych przez okręty wojenne. Retorsje wykształciły się z represaliów jako środek łagodniejszy, charakteryzujący się mniejszą intensywnością. Retorsje- działanie nieprzyjazne, lecz zgodne z prawem międzynarodowym. Represalia- działanie nieprzyjazne, będące odpowiedzią na agresywne działanie innego państwa, ale niezgodne z prawem międzynarodowym. Nie ma tu winy, bo jest to odwet. Zostaje wyłączona odpowiedzialność państwa na gruncie prawa międzynarodowego. Represalia:  odpowiedzią na działanie nielegalne;  muszą być konieczne;  muszą być proporcjonalne;  mogą być jedynie czasowe (nie stałe!);  powinny być możliwe do odwrócenia. Sankcje- są pojęciem nieco innym, ze względu na to, że są działaniem społeczności międzynarodowej (np. ONZ), a nie stricte państwa. Pokojowe egzekwowanie prawa międzynarodowego przez Unię Europejską w postaci środków ograniczających nie jest stosowaniem sankcji. Represalia zbrojne są zakazane (konwencja Drago-Portera, państwo-wierzyciel musi najpierw zaproponować dłużnikowi arbitrację i dopiero w przypadku odmowy poddania się arbitracji lub odmowy zastosowania się do wyroku może zastosować siłę wobec dłużnika. Doktryna Drago, całkowicie wykluczająca użycie siły dla ściągania długów, znalazła umocowanie dopiero w Karcie Narodów Zjednoczonych). Hitler zaatakował Polskę w ramach represaliów. USA zaatakowały Wietnam w ramach retorsji. Ekscepcja traktatowa (art. 60 Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów)- siłowe wygaszanie traktatów. "Wygaśnięcie lub zawieszenie działania traktatu w następstwie jego naruszenia."

Retorsje:  środek najczęściej stosowany;  nieprzyjazne;  zgodne z prawem międzynarodowym;  wywołują zgrzyt polityczny;  są działaniem państwa w sferze uprawnień dyskrecjonalnych (uznaniowych, zależnych od woli samego państwa). Przykłady retorsji:  wydalenie dyplomaty;  embargo;  zakaz nabywania nieruchomości przez obywateli nieprzyjaznego państwa;  likwidacja ulg celnych. Interwencja humanitarna- pojęcie stosunkowo nowe, chociaż sama "interwencja" o faktycznym wydźwięku humanitarnym istniały wcześniej. Ma służyć ochronie fundamentalnych praw człowieka, nie wszystkich. Interwencja humanitarna jest pogwałceniem suwerenności państwa. Krąg osób chronionych interwencją humanitarną: 1. Obywtale państwa interweniującego np. w doktrynie rosyjskiej od przeszło dekady istnieje zapewnienie o ochronie Rosjan poza granicami (znalazło to odzwierciedlenie podczas wojny w Gruzji z 2008 roku). 2. Obywatele państwa, na terytorium którego dokonywana jest interwencja. Rzadko taka interwencja humanitarna jest bezinteresowna. Z reguły podejmują się jej mocarstwa i państwa aspirujące do rangi mocarstw, a także państwa, na których ciąży obowiązek umowny. Co jest ważniejsze: suwerenność państwa czy prawa człowieka? (Akcja Responsibility to protect) Interwencja humanitarna jest przykładem na przypisanie większej ochrony prawom człowieka niż suwerenności państwa. Podstawy prawne interwencji humanitarnej:  Czy jest przypisana do katalogu działania Rady Bezpieczeństwa ONZ? Przecież, de facto, jest sankcją.  Czy musi mieć umocowanie w prawie, czy wystarczy legitymizacja? Problem nierozstrzygalny, kwestia sporna w doktrynie. Bombardowanie Serbii bez rezolucji ONZ więc z pozoru nielegalne, a jednak uznane za obronę konieczną. Kwestia odpowiedzialności za wolność (Responsibility for freedom). Stosunkowo łatwo jest zainterweniować i dać ludziom wolność. Problem pojawia się w momencie kiedy ludzie otrzymują upragnioną wolność, a nie potrafią sprostać wymogom jakie za sobą niesie. Dając ludziom wolność należy również wysposażyć ich z zaplecze infrastrukturalne (drogi, budynki użyteczności publicznej), edukacyjne (placówki oświaty) oraz humanitarne (ujęcia wody, studnie, wodociągi). Jest to przykład rozwoju prawa międzynarodowego w kierunku realizacji interesów obiektywnych. Stosowanie siły wg Karty Narodów Zjednoczonych.  prawo do samoobrony (art. 51 KNZ);  zastosowanie sankcji wojskowej przez ONZ (art. 42 KNZ);  zgoda na wyrównanie rachunków powojennych wobec państw agresorów (art. 107 KNZ). Wyłączenie standardów zakazu użycia siły lub groźby użycia siły wobec pewnych podmiotów prawa międzynarodowego.

OPIEKA DYPLOMATYCZNA  wykształciła się razem z powstaniem państwa narodowych;  jest prawem do opieki nad obywatelami za granicą;  ma umocowanie w zwyczaju międzynarodowym, orzecznictwie oraz Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych; Przesłanki:  obce państwo narusza prawa jednostki;  brak wypełnienia drogi sądowej;  posiadanie obywatelstwa państwa roztaczającego opiekę. Obywatelstwo osób prawnych:  obywatelstwo określa związek z państwem;  kryteria określenie obywatelstwa osób prawnych: utworzenie, siedziba, kontrola. Opieka dyplomatyczna jest prawem państwa, a nie jego obowiązkiem. Wersja klasycznego prawa międzynarodowego. Relacja obywatel- państwo tworzy problem prawnokonstytucyjny. Art. 36 Konstytucji RP "Podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony Rzeczypospolitej Polskiej." W Niemczech wywodzi się ten obowiązek z ogólnej ochrony praw człowieka. Opieka konsularna- typowo urzędnicza (np. zgubienie dokumentu tożsamości), bezsprzeczny obowiązek państwa. Formy opieki do dyspozycji państwa??? Opieka dyplomatyczna spełnia taką samą funkcję jak trybunały międzynarodowe (Europejski Trybunał Praw Człowieka). Rodzi to niejasność: do kogo się zwracać? Opieka dyplomatyczna Unii Europejskiej:  opieka dyplomatyczna prawem jednostki (art. 46 Karty Praw Podstawowych) " Każdy obywatel Unii korzysta na terytorium państwa trzeciego, w którym Państwo Członkowskie, którego jest obywatelem, nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych Państw Członkowskich na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa. "  oparta o łącznik obywatelstwa unijnego. Obywatelem polskim może zaopiekować się każde inne przedstawicielstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej.  Zakres opieki: decyzja Rady UE 95/533/WE.  Państwa Członkowskie podejmują starania o uznanie instytucji opieki dyplomatycznej UE przez państwa trzecie....