Prawo Marak PDF

Preview

Summary

Download Prawo Marak PDF

Description

I Prawoznawstwo 1. Pojecie prawa- zbiór norm prawnych (reguł prawnych) obowiązujących w danym państwie. Prawo obowiązuje w danym państwie, co oznacza, że zostało ustanowione przez państwo lub usankcjonowane przez państwa i przestrzeganie tych norm jest zagwarantowane przymusem państwowym. System prawny powinien być spójny i zupełny, czyli normy prawne nie powinny być wzajemnie sprzeczne i wszystko, co jest społecznie ważne powinno być uregulowane. 2. Funkcje prawa: a) Organizacyjna (porządkująca) – polega na tym, że prawo wskazuje sposób postępowania , gdy ten nie jest określony. Określenie należytego sposobu postępowania pozwala tak kształtować podmiotom prawa swoje zachowanie by mogły być pewne, iż spotka się ono z aprobatą. b) Ochronna – polega na zabezpieczeniu i realizacji kluczowych dla społeczności ludzkiej wartości, przede wszystkim takich jak ludzkie życie, zdrowie, wolność i własność. c) Kontrolna i represyjna d) Wychowawcza 3. Systematyka prawa: a) Prawo publiczne: - chroni interesu publiczny - inicjatywa występuje ze str państwa - ochrona z urzędu - organ państwa występuje jako organ stosunku prawnego; p:j p:p b) Prawo prywatne: - chroni interes prywatny - inicjatywa jest ze str zainteresowanego podmiotu - jednostka po obu stronach 4. Gałęzie prawa: a) Prawo konstytucyjne – to zespół norm regulujących podstawowe urządzenia ustroju państwa. Podstawowym jego źródłem jest ustawa zasadnicza, czyli Konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 r.. Prawo to reguluje działania najważniejszych instytucji wymienionych w Konstytucji oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli. b) Prawo cywilne – to zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy formalnie równorzędnymi podmiotami prawa. Wprowadza ład w stosunki majątkowe między podmiotami prawa oraz w niektóre sprawy niemajątkowe, jak np. prawo do nazwiska, ochrony czci, praw autorskich i związane z nimi roszczenia majątkowe. c) Prawo rodzinne – to zespół norm regulujących stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami, krewnymi stosunki między rodzicami i dziećmi oraz wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli. d) Prawo pracy – to zespół norm regulujących stosunki między pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy

Zawiera normy prawne regulujące stosunki pracy i płacy. W jego zakresie znajdują się także zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. e) Prawo administracyjne – to zespół norm regulujących strukturę organów administracji publicznej oraz stosunki prawne powstające w toku władczej działalności tych organów. Stanowi zbiór norm prawnych regulujących stosunki społeczne powstałe w wyniku działalności organów administracji publicznej. f) Prawo finansowe – to zespół norm dotyczących finansów publicznych i zajmujących się nimi instytucji. Dotyczy ono budżetów, podatków i opłat, działalności banków, zakładów ubezpieczeń i innych instytucji finansowych. g) Prawo międzynarodowe publiczne –to zespół norm regulujących stosunki pomiędzy państwami.

h) Prawo karne - jest zbiorem norm określających, co w świetle prawa jest przestępstwem i jaka kara grozi za jego popełnienie. Z prawem tym łączy się problematyka wykroczeń (ujęta w odrębnym kodeksie) oraz prawo karne wykonawcze. i) Prawo procesowe - (cywilne, karne) - stanowi zespół norm regulujących postępowanie przed sądami w sprawach cywilnych i karnych. Odmiennym systemem regulującym tok postępowania przed organami administracji publicznej są normy zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego. Z prawem procesowym łączy się zbiór przepisów dotyczących organów ochrony prawnej, sądownictwa, prokuratury, adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz organów wykonawczych sądownictwa i organów ścigania. 5. Pojęcie państwa – organizacja mająca monopol na stanowienie i wykonywanie prawa na określonym terytorium. Ma zdolność do nawiązywania i utrzymywania stosunków dyplomatycznych z innymi państwami. Jest często mylone z narodem i krajem. 6. Elementy definicji państwa: a) Terytorium:  Składniki terytorium państwowego: - obszar lądowy - morze terytorialne (max 12 mil morskich) - wnętrze ziemi - przestrzeń powietrzna (atmosferyczna, do ok. 90-100 km od pow. Ziemi) b) Ludność:  Państwo sprawuje jurysdykcję na swoim terytorium nad ludnością, po pierwsze swoimi obywatelami, po drugie nad ludźmi przebywającymi na terytorium państwa. ~Jurysdykcja – podleganie prawu i władzy danego państwa.  Ludność państwa podlega prawu ojczystemu – prawo państwa obywatelstwa. Obywatel podlega prawu: polskiemu, mjsc popełnienia czynu i rzadko

sądom i trybunałom międzynarodowym np. międzynarodowy trybunał w Hadze  Obywatelstwo – szczególna więź łącząca człowieka z danym państwem, ma postać formalną. c) Suwerenność państwowa Suwerenność – władza zwierzchnia, najwyższa. Każde państwo jest suwerenne, jednak współczesne państwa same siebie ograniczają w swojej suwerenności poprzez zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych i członkostwa w org. Międzynarodowych. 7. Norma prawna – wypowiedź będąca regułą postępowania, tj. określająca sposób zachowania się swoich adresatów.  W przypadku norm prawnych występuje zazwyczaj sankcja zinstytucjonalizowana i to w dodatku poparta przymusem państwowym.  Ustawodawca stanowiąc prawo tworzy akt akty normatywne złożone nie z norm prawnych, ale z przepisów prawnych, na które składają się jednostki redakcyjne takie jak, np.: artykuły, paragrafy, ustępy, punkty, litery.  Trójelementowa struktura normy prawnej zakłada, iż na normę prawną składają się trzy elementy: - Hipoteza wskazuje zakres zastosowania danej normy prawnej, tj. okoliczności, w których powinna mieć ona zastosowanie. Hipoteza normy wskazuje, zatem adresata normy, a także takie warunki jak miejsce oraz czas. [KTO? GDZIE? KIEDY?] - Dyspozycja to ta część normy prawnej, która wskazuje, jakie postępowanie jest zakazane, nakazane lub dozwolone. [CZEGO NIE MOŻE? CO MUSI? CO MOŻE?] - Sankcja określa konsekwencje, jakie nastąpią, jeśli w warunkach hipotezy adresat nie postąpi w sposób zgodny z dyspozycją. Konsekwencje te są zwykle pewnego rodzaju dolegliwością dla adresata normy. [KONSEKWENCJE] 8. Rodzaje norm prawnych: a) Bezwzględnie obowiązujące – imperatywne (ius cogens) b) Względnie obowiązujące – dyspozytywne, zależy od woli adresatów (ius dispositivum) c) Semiimperatywne – wolność adresatów do kształtowania tych norm jest ograniczona, np. min płaca d) Generalne - adresowana do wszystkich e) Abstrakcyjne - wielokrotnego użytku, „pisana na przyszłość” f) Indywidualne - do os. wymienionej z imienia, nazwiska g) Konkretne - odnośnie danej sprawy, jednorazowość h) Domniemania prawne: - faktyczne - nie zostały uregulowane przepisami prawa. Jako przykład domniemania faktycznego można podać osąd organu procesowego, iż jeżeli

sprawca w chwili popełnienia przestępstwa posługiwał się językiem niemieckim, oznacza to, iż jest to Niemiec. - formalne – obowiązek przyjęcia danego faktu za obowiązujący, chyba że co innego zostało udowodnone, np domniemanie niewinności - materialne- jeżeli zostanie udowodniony fakt A (nieposzukiwany), to należy uznać za fakt fakt B (istotny, poszukiwany), np. domniemanie ojcostwa dzieci pochodzących z małżeństwa 9. Rodzaje przepisów prawnych: a) Odsyłające – prawodawca zamiast powtarzać regulację w jednej z nich odsyła do drugiej, co oznacza obowiązek jej zastosowania. - odesłania systemowe – przepisy odsyłające do innych przepisów - fikcje prawne – służą ekonomice tekstu i pozwalają uniknąć powtórzeń regulacji - odesłanie pozasystemowe – odesłanie nie następuje do przepisów prawnych, ale np. do norm moralnych b) Przepisy blankietowe – przepisy odsyłające do przepisów, które nie zostały jeszcze ustanowione w chwili, gdy przepis odsyłający został ustanowiony c) Definicje legalne – przepisy, których celem jest wyjaśnienie znaczenia poszczególnych sformułowań użytych w akcie prawnym II Źródła prawa obowiązujące w Polsce 1. System źródeł prawa: a) Konstytucja (2.04.97r.) – posiada cechy szczególne odróżniające je od ustaw zwykłych:  Specjalna procedura jej uchwalania – w PL uchwaliło ją Zgromadzenie Narodowe, czyli ½ izby sejmu i senatu, następnie została zatwierdzona w referendum ogólnonarodowym. Do zmiany Konstytucji wymagana jest większość kwalifikowana 2/3 sejmu i bezwzględna większość senatu.  Posiada najwyższą moc prawną – inne akty prawne muszą być z nią zgodne.  Stanowi podstawę prawną do stanowienia ustaw zwykłych, upoważnia parlament do stanowienia ustaw. Stanowi podstawę aksjologiczną (mówi o tym, co dobre i złe) i treściową systemu prawnego, stanowi, bowiem o wartości, na której opiera się porządek prawny danego państwa.  Zawiera preambułę – poprzedza Konstytucję i ma szczególnie uroczystą formę.  Posiada szczególną treść – przedmiotem regulacji Konstytucji są zagadnienia pierwszoplanowe dla ustroju państwa i jego obywateli.  Konstytucja zawiera normy regulujące: - podstawy ustroju polityczno-gospodarczego

- podstawy własnościowe - podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywateli - organizację państwa, w tym strukturę terytorialną - źródła prawa b) Ustawy – tworzone przez parlament, akty normatywne, czyli zawierane akty prawne są powszechnie obowiązujące, wydawane są w odpowiedniej procedurze. Konstytucja zakłada prymat (przewagę) ustawy.  Parlament może się zająć każda sprawą ważną społecznie.  Ustawa do wejścia w życie potrzebuje podpisu prezydenta RP.  Aby ustawa obowiązywała musi być ogłoszona w „Dzienniku Ustaw”  Inicjatywa ustawodawcza przysługuje: - posłom - senatowi - prezydentowi RP - Radzie Ministrów - grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do sejmu



Materia ustawowa – pewna kategoria spraw najważniejsza musi być uregulowana w drodze ustawy. Do materii spraw należą: - prawa wolności - obowiązki - podatki - budżet państwa - koncesje, zezwolenia

c) Ratyfikowane umowy międzynarodowe  Zawierane przez Radę Ministrów, ratyfikacji dokonuje prezydent.  Mają kilka rodzajów:  Ratyfikowana umowa międzynarodowa, na podstawie, której RP może przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.  Ratyfikowane umowy międzynarodowe, których ratyfikacja odbywa się bez zgody sejmu.  Ratyfikowane umowy międzynarodowe, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody sejmu wyrażonej w ustawie. Jeśli umowa dotyczy: - Pokoju, sojuszu, układów politycznych lub wojskowych

-

Wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji Członkostwa RP w organizacji międzynarodowej Znacznego obciążenia państwa pod wzgl finansowym Spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

d) Rozporządzenie - może być wydane na podstawie wyraźnego, szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie. Organ wydający rozporządzenie obowiązany jest powołać się w nim na udzielone mu upoważnienie. Dlatego tekst rozporządzania rozpoczyna się z reguły od słów: ,, Na podstawie art. ... ustawy z dnia ... ( Dz. U. Nr ..., poz. ... ) zarządza się, co następuje''. Celem, któremu służy rozporządzenie jest wykonanie ustawy. Rozporządzenie dotyczy z reguły jednego z zagadnień uregulowanych w sposób ogólny w ustawie. Rozporządzenie ma stworzyć szczegółowe przepisy wykonawcze, które umożliwiłyby wcielenie ustawy w życie. Rozporządzenie, co wynika z jego miejsca w systemie źródeł prawa - nie może naruszać przepisów żadnej z obowiązujących ustaw. Inaczej mówiąc nie może zawierać przepisu, który byłby sprzeczny z postanowieniami jakiejkolwiek ustawy. Za pomocą rozporządzenia nie można zmieniać ustawy. Niezbędnym warunkiem uzyskania przez rozporządzenie mocy prawnej jest jego ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Podobnie jak ustawa, rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, chyba, że samo stanowi inaczej.

Wydawane przez naczelne organy administracji państwowej: - Rada Ministrów - Prezes Rady Ministrów - Ministrowie - Przewodniczący określonych w ustawach komitetów e) Akty prawa miejscowego  Obowiązują tylko na obszarze działania organu, który wydał dany akt.  2. Prawo wewnętrzne - jedna z najstarszych gałęzi prawa, obejmująca zespół norm prawnych obowiązujących na terenie danego państwa lub w danej organizacji (ale nie międzynarodowej). 3. Publikacja aktów prawnych 

  





Zasady publikacji aktów prawnych reguluje ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Aby opublikować akt prawny niezbędne jest, więc umieszczenie go w publicznej publikacji, w dzienniku urzędowym. Bez ogłoszenia w dzienniku, akt prawny nie wchodzi w życie. Publikacja aktów prawnych odbywa się na drodze prawnej zgodnie z obowiązującymi regulacjami w państwie, a więc aby opublikować akt prawny np. ustawę należy wprowadzić jej projekt do sejmu, następnie zaakceptować w parlamencie, przekazać do senatu, który może nanieść poprawki i opublikować w Dzienniku Urzędowym. Wyróżniamy następujące dzienniki urzędowe: - Dziennik Urzędowy RP - Monitor Polski - Dziennik Ustaw RP - Dziennik Urzędowy UE - publikacja aktów unijnych - Dziennik urzędów centralnych i resortowych - Dziennik urzędów wojewódzkich

4. Źródła prawa Unii Europejskiej a) Prawo pierwotne 

Stanowi najwyższe prawo Unii Europejskiej (UE). Znajduje się na szczycie porządku prawnego UE. Zawiera głównie traktaty ustanawiające UE.



Na prawo pierwotne składają się przede wszystkim traktaty UE. Zawierają one zasady formalne i materialne regulujące prowadzenie polityki instytucji europejskich. Określają także zasady formalne ustalające podział kompetencji między Unią a państwami członkowskimi, na których opiera się władza instytucji. Opisują także zasady materialne, wyznaczające zakres poszczególnych polityk oraz organizujące działania instytucji.



Terytorialny zakres stosowania prawa pierwotnego UE obejmuje terytoria państw członkowskich oraz niektóre wyspy i terytoria zamorskie (np. Madera, Wyspy Kanaryjskie i francuskie departamenty zamorskie). Stosuje się także do terytoriów, za których stosunki zewnętrzne odpowiedzialne jest państwo członkowskie (Gibraltar i Wyspy Alandzkie).



Europejska Wspólnota Węgla i Stali 1951r.



Euratom 1957r.

b) Prawo pochodne – traktat z Lizbony zreformował prawo pochodne, wprowadził akty o charakterze ustawodawczym, delegowanym i wykonawczym UE, jest następcą Wspólnoty Europejskiej. 

Rozporządzenia – akt normatywny, zawiera normy prawne adresowane do państw członkowskich, osób fiz., os. prawnych (ujednolicenie, unifikacja prawa)



Dyrektywa – metoda harmonizacji, dostosowanie. Wymaga właściwej implementacji. Państwo ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za nie wdrożenie lub niewłaściwe wdrożenie dyrektywy. Jednostka może pozwać swoje państwo o ile przepisy unijne są wystarczająco precyzyjne, wyraźne i bezwarunkowe (1-3 lat na wdrożenie). Wiąże „co do skutku”.



Decyzje – mają charakter indywidualny i konkretny, są adresowane z reguły do państw lub os. prawnych z dużych spółek.



Zalecenia i opinie – nie mają mocy wiążącej

5. Zasady dotyczące stosowania prawa UE 

Zasada bezpośredniego skutku - Trybunał oświadcza, że prawo unijne tworzy nie tylko obowiązki dla krajów UE, ale także prawa dla obywateli. W efekcie osoby otrzymują prawa i mogą bezpośrednio powoływać się na normy europejskie przed sądami krajowymi i wspólnotowymi. Nie ma nawet konieczności, żeby kraj UE wprowadzał daną normę europejską do swojego wewnętrznego porządku prawnego.



W strukturze działania UE wyróżnia się instytucje i organy: -

Rada Europejska

-

Rada Unii Europejskiej

-

Komisja Europejska

-

Parlament Europejski

-

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

-

Europejski Trybunał Obrachunkowy

-

Europejski Bank Centralny

-

Organy Doradcze UE

6. Prawo cywilne jest to zespół norm prawnych, regulujących stosunki społeczne o charakterze majątkowym oraz związane z nimi stosunki niemajątkowe, a także stosunki osobiste - na zasadzie równorzędności podmiotów prawa. Szczególnie ważną cechą stosunku cywilnoprawnego jest brak prawnej podległości pomiędzy dwoma podmiotami prawa cywilnego, jak np. w stosunku między kupującym a sprzedawcą. Prawo cywilne ma dość ścisłe związki z prawem pracy, prawem rodzinnym oraz prawem handlowym lub szerzej, z prawem gospodarczym. Prawo cywilne dzieli się na działy odpowiadające w zasadzie księgom kodeksu cywilnego 1. Część ogólna określająca wspólne zasady i instytucje dla pozostałych części prawa cywilnego, jak pojęcia podmiotów prawa, czynności prawnych, instytucji przedawnienia, przedstawicielstwa itd.; 2. Prawo rzeczowe tj.: prawo własności, użytkowanie wieczyste i ograniczone prawa rzeczowe, czyli bezwzględne prawa podmiotowe do rzeczy; 3. Prawo zobowiązań, które reguluje prawa majątkowe o charakterze względnym; 4. Prawo spadkowe, zawierające normy traktujące o przejściu majątku zmarłego na inne podmioty prawa.

7. Przedmiotem stosunków cywilnoprawnych jest wszystko, na co skierowane są prawa i obowiązki podmiotów tego stosunku. Przedmiotem stosunku jest, więc określone zachowanie jego uczestników, np. zapłacenie ceny, wydanie rzeczy, przechowanie towaru. PRZEDMIOTEM STOSUNKU SĄ RZECZY LUB PIENIĄDZE; KTÓRYCH PRAWA I OBOWIĄZKI STRON DOTYCZĄ. 8. Pojęcie rzeczy – rzeczami są takie dobra, które odpowiadają następującym wymogom: a) Są materialnymi częściami przyrody (pierwotne i przetworzone) b) Mają charakter samoistny tzn. są na tyle wyodrębnione, że mogą być w obrocie traktowane jako samoistne

c) Ze względu na brak samoistności rzeczy nie stanowią: -

Złoża minerałów

-

Woda płynąca

-

Powietrze

-

Dzikie zwierzęta żyjące na wolności

9. Rodzaje rzeczy: a) Nieruchomości -

Gruntowe – części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności

-

Budynkowe

-

Lokalowe

b) Ruchomości – wyodrębnione od innych, fizycznie przenaszalne. c) Co do gatunku – „taka rzecz” d) Co do tożsamości – „ta rzecz” e) Podzielne f) Niepodzielne g) Rzeczy w obrocie – materialne przedmioty, które są dopuszczone do cywilnoprawnej wymiany oraz co, do których istnieje możliwość ustanowienia dla nich praw. h) Wyłączone z obrotu – np. organy człowieka i) Część składowa rzeczy – wszystko to, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany rzeczy, np. silnik i koła w samochodzie, drzewo w lesie. j) Przynależność – rzecz ruchoma potrzebna do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem, rzeczy służące do lepszego, komfortowego korzystania z rzeczy. k) Pożytki: 

Naturalne – zboże, przychówek, owoce



Cywilne – dochody, jakie przynosi rzecz na postawie stosunku cywilnoprawnego, np. czynsz za dzierżawę

-

Pieniężne

-

Niepieniężne

10. Rodzaje praw rzeczowych a) Prawo własności  Własność 

Każda forma władania majątkiem



Ma formę jurydyczną



Regulowana przez prawa: konstytucyjne, administracyjne, finansowe, karne



Synonim wszystkich praw majątkowych (własność praw autorskich, górnicza, przemysłowa, wierzytelności)



Możność użytkowania i pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy

 Sposoby nabycia i zbycia własności: 

Przeniesienie własności (sprzedaż, darowizna)



Zasiedzenie (posiadanie samoistne, nieprzerwane; 3 lata ruchomości, 20 lat nieruchomości)



Porzucenie rzeczy ruchomej



Zawłaszczenie (objęcie w posiadanie samoistne rzeczy ruchomej...