Prawo unii europejskiej procedura akcesji do unii europejskiej PDF

Preview

Summary

Prawo Międzynarodowe Publiczne...

Description

1

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN Z PUE 1.ISTOTA I FORMY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Integracja – pochodzi od łacińskiego słowa integratio (scalanie ,łączenie, tworzenie nowej całości). Jest to proces, który może być rozpatrywany z perspektywy historycznej, terytorialnej i przedmiotowej, proces ten dotyczy przede wszystkim społeczeństwa, gospodarki, polityki i kultury. Zasięg terytorialny integracji europejskiej stale się rozszerzał . Do 6 państw założycielskich EWG (Francji, RFN, Włoch, Belgii, Holandii, Luksemburga) dołączyły w 1973 roku Wielka Brytania, Irlandia, i Dania. 1952 roku zaczęła działać Europejska Wspólnota Węgla i Stali, która powstała na mocy Traktatu Paryskiego 1958 rok zaczęła działać EWG i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EUROATOM). W latach 80- tych ma miejsce kolejne rozszerzenie: 1981 rok – przystępuje Grecja. 1986 rok – przystępuje Hiszpania i Portugalia. 1995 rok – już do Unii Europejskiej przystępują Szwecja, Finlandia i Austria. 2004 rok – przystępuje Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia i Malta. Unia Europejska – jest definiowana jako wspólnota samodzielnych państw, które postanowiły w określonych obszarach spraw – zwłaszcza gospodarczych rozstrzygać wspólnie, w innych współdziałać, lub podejmować decyzje autonomicznie uwzględniając jednocześnie interesy poszczególnych państw członkowskich w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, oraz spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. PROCEDURA AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ 1.Państwo europejskie, które przestrzega zasad stanowiących fundament UE, składa do Rady UE wniosek o przyjęcie do UE , co jest jednoznaczne z przyjęciem do Wspólnoty Europejskiej. 2. Rada UE występuje do Komisji Europejskiej z wnioskiem o wydanie opinii na temat wniosku akcesyjnego. 3.Komisja Europejska przygotowuje stosowną opinię i przedstawia ją Radzie UE. 4.Rada UE działając jednomyślnie podejmuje decyzję o rozpoczęciu z państwem kandydującym negocjacji akcesyjnych. 5.Rada UE prowadzi negocjacje, przy czym projekty stanowisk negocjacyjnych są przygotowywane przez Komisję Europejską. 6.Ten przygotowywany Traktat akcesyjny jest przedstawiany Parlamentowi Europejskiemu, a następnie Radzie UE. 7.Traktat akcesyjny wchodzi w życie po ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie, oraz państwo kandydujące.8. Traktat akcesyjny zostaje podpisany przez wszystkie państwa członkowskie, oraz państwo kandydujące. 2.INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ ZASADY REGULOWANIA DZIAŁALNOŚCI INSTYTUCJI UE Zasada subsydiarności (pomocniczości) – podział kompetencji, zadań pomiędzy wspólnotą europejską a państwami członkowskimi oraz ich jednostkami podziału administracyjnego. Zasada ta ma zastosowanie wtedy gdy państwa członkowskie UE nie mogą skutecznie osiągać swych celów a instytucje wspólnoty mogą dążyć do ich efektywności. Instytucje wspólnoty są właściwe do realizowania określonych zadań jedynie wówczas gdy podjęcie danego działania przez państwo członkowskie wywiera wpływ na interesy innych państw i gdy ze względu na jedność prawną i gospodarczą określone zdanie nie może być lepiej wykonane przez państwo członkowskie. Za realizację tej zasady odpowiedzialna jest KE. KE za pośrednictwem inicjatywy prawodawczej rozstrzyga czy określone zadania pozostawić w sferze rozwiązań systemu instytucjonalnego czy realizację ich przekazać państwom członkowskim (art. 5 TWE) 3.Zasada jednolitych ram instytucjonalnych – oznacza, że UE ma do swojej dyspozycji ujednolicone struktury wewnętrzne, których rolą jest zapewnienie spójności i ciągłości działań podejmowanych w celu realizacji jej zadań przy zachowaniu i rozwijaniu dorobku prawnego wspólnoty europejskiej. Za zapewnienie spójności współdziałania odpowiedzialne są RUE, KE, PE, organy sądowe ETS i Sąd I Instancji. Instytucje

1

2

wspólnotowe zobowiązane są do wykonywania swoich obowiązków na warunkach i w celach przewidzianych w postanowieniach Traktatu Wspólnoty Europejskiej (TWE) 4.Zasada jedności instytucjonalnej – oznacza istnienie ścisłych więzi i zależności pomiędzy formalnie odrębnymi systemami instytucji UE i wspólnoty w sensie organizacyjno – kompetencyjnym. 5.Zasada lojalnej współpracy między instytucjami – oznacza że instytucje i organizacje WE są zobowiązane do działania w celu realizacji zobowiązań wynikających z TWE lub z działań podejmowanych przez instytucje. 6.Zasada równowagi instytucji – oznacza, że każdy organ UE wykonuje swoje kompetencje z poszanowaniem kompetencji innych, różne kompetencje nie podlegają koncentracji w obrębie jednego organu lecz przysługują kilku organom wspólnie w celu uniknięcia koncentracji władzy, poszczególne organy mają zapewnioną autonomię. TYPOLGIA INSTYTUCJI UE I - KRYTERIA PODZIAŁU INSTYTUCJI UE Instytucja o strategicznym znaczeniu czyli RE nie posiada osobowości prawnej, ale o jej politycznym znaczeniu przesądza reprezentatywny skład, który obejmuje szefów krajów i rządów państw członkowskich oraz przewodniczący KE, sposób podejmowania uchwał (zasada jednomyślności) a także znaczenie uchwał gdyż określają strategię integracji. Organy czyli instytucje I kategorii: RE, KE, PE, ETS, Sąd I instancji, oraz tryb obrachunkowy, gremia doradcze czyli instytucje II kategorii one doradzają organom głównym, zaliczymy do nich Komitet Regionów, Komitet ekonomiczno – Społeczny, Komitet Ekonomiczno – Finansowy, Komitet Koordynacyjny oraz Komitet Naukowo – Techniczny. Organy ze specjalnym szczególnym statusem są to instytucje III kategorii wypełniają autonomiczne zadania, należą do nich Europejski Bank Centralny i Europejski system Banków Centralnych, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejska Agencja Ochrony Środowiska, Europejskie Biuro Policji, Europejski Urząd Rynku, nieformalne gremia głównie o charakterze dyskusyjnym mające zadanie wypracowania rozwiązania określonych problemów (Eurogrupa 1998) II – KRYTERIA NA ROLĘ GŁÓWNYCH INSTYTUCJI EUROPEJSKICH W PROCESIE INETGRACJI 1. RE, RUE – stanowią one fora spierania się interesów poszczególnych krajów członkowskich. RE to instytucja o charakterze strategicznym decyduje o celach i kierunkach integracji oraz współdecyduje wraz z KE o tempie integracji, z kolei zaś RUE jest głównym organem decyzyjnym stanowiącym prawo. 2. KE – przedstawia najbardziej europejski punkt widzenia, jej celem jest reprezentowanie kolektywnego interesu integracji europejskiej, łączy ona w sobie cechy organu wykonawczego i legislacyjnego a także organu który reprezentuje UE wewnątrz i na zewnątrz wspólnoty, ponadto komisarze mają status funkcjonariuszy międzynarodowych. 3. Parlament Europejski – instytucja reprezentująca interesy społeczeństw państw członkowskich unii. W jego działaniu i zajmowanych stanowiskach nad narodowym przeważa europejski punkt widzenia. 4. ETS – organ o charakterze sądowym dokonujący wykładni prawa wspólnotowego. 5. Trybunał Obrachunkowy – zajmuje się kontrolą gospodarowania środkami budżetowymi i wypowiada się na temat poprawności funkcjonowania instytucji UE. III – KRYTERIUM PODMIOTOWOŚCI W ZAKRESIE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO Pozwala ono wyróżnić instytucje wspólnotowe oraz organy wspólnoty. Instytucje wspólnotowe muszą spełniać określone kryteria aby korzystać z podmiotowości prawnej: ich ukonstytuowanie jest następstwem woli narodów państw członkowskich, ich kompetencje są bezpośrednio określone w traktatach wspólnotowych, mają przyznaną autonomię prawną, finansową, administracyjną w granicach swoich kompetencji Można powiedzieć, że podmiotowość prawna instytucji wspólnotowych jest następstwem osobowości prawnej wspólnoty europejskiej. Instytucje wspólnoty maja zdolność ponoszenia odpowiedzialności prawnej i majątkowej. RUE, KE i PE mają kompetencje do tworzenia prawa wspólnotowego a także zdolność

2

3

sądową czynną, z tej ostatniej korzystają także sądy wspólnotowe i sądy krajowe. Organy Wspólnotowe mają osobowość prawną w określonych obszarach integracji: np. Europejski Bank Centralny ma zdolność tworzenia prawa, w sferze swoich kompetencji posiada również bierną i czynną zdolność do czynności prawnych. Europejski Bank Inwestycyjny ma zdolność prawną w stosunkach bankowych. FUNKCJE INSTYTUCJI UE FUNKCJA W ZAKRESIE STANOWIENIA PRAWA Sprowadza się do przyjmowania aktów prawnych, jest głównie wykonywana przez RUE, która podejmuje rozstrzygnięcia na wniosek KE, organem wspólnotowym w procesie stanowienia jest PE. FUNKCJA WYKONAWCZO – ZARZĄDZAJĄCA Sprowadza się do wdrażania procedur wykonawczych oraz zarządzania zasobami finansowymi, a szczególnie rozstrzygania o budżecie UE, procedury wykonawcze są niezbędne do wprowadzenia w życie aktów wspólnotowych przez państwa członkowskie. Są one ustalane głownie przez Radę, rozstrzygnięcia dotyczące postępowania egzekucyjnego podejmuje też KE zwłaszcza w drodze delegowanej jej kompetencji przez Radę, w zakresie spraw finansowych w odniesieniu do tworzenia środków własnych Rada rozstrzyga jednomyślnie na podstawie wniosku KE i po konsultacji z PE. Te rozstrzygnięcia są przyjmowane przez państwa członkowskie zgodnie z obowiązującymi krajowymi procedurami prawnymi. W przyjmowanie budżetu są zaangażowane przede wszystkim RUE, PE, KE. Prawo składania wstępnego projektu budżetu przysługuje KE, jest on przedkładany RUE, która większością kwalifikowaną ustala projekt budżetu i przesyła go do PE w celu zaopiniowania. RUE i PE występują jako dwa równorzędne podmioty. RUE decyduje ostatecznie o kształcie wydatków obligatoryjnych, natomiast PE decyduje o wydatkach nieobligatoryjnych. Ponadto PE dysponuje prawem całościowego odrzucenia projektu budżetu. W sytuacji konfliktu pomiędzy RE a PE arbitrem jest KE. FUNKCJA KSZTAŁTOWANIA STOSUNKÓW ZEWNĘTRZNYCH Jest domeną RUE i KE, które biorą udział w kształtowaniu stosunków zewnętrznych i mają prawo do zawierania umów międzynarodowych. CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH INSTYTUCJI UE (OMÓW KOMPETENCJE RE, RUE, PE, ETS, KOMISJI EKONOMICZNO SPOŁECZNEJ) RADA EUROPY – jest instytucją o charakterze międzynarodowym. Jej celem jest nadawanie unii impulsów niezbędnych do jej rozwoju oraz określanie głównych wytycznych jej polityki (art. 4 TUE). W skład RE wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich, przewodniczący KE, oraz towarzyszący im ministrowie spraw zagranicznych oraz przedstawiciel KE. Cechą RE jest to, że nie ma ona swojego aparatu administracyjnego a jej spotkania przygotowywane są przez państwo, które sprawuje przewodnictwo czyli tzw. PREZYDENCJE w RUE oraz przez sekretariat generalny Rady. RE nie należy do systemu instytucji wspólnotowych (I filar), nie została wymieniona w art. 7 Traktatu Wspólnot Europejskich. RE nie stanowi żadnych aktów prawnych w sprawach należących do kompetencji wspólnoty i ani jej wytyczne ani decyzje dotyczące wprowadzenia wspólnych strategii w ramach II filaru unii nie mają dla instytucji wspólnotowych charakteru wiążącego. Pełni funkcję o charakterze politycznym a jej głównym zadaniem jest pogłębianie integracji między państwami członkowskimi. PARLAMENT EUROPEJSKI – podstawą prawną funkcjonowania PE są art. 189 – 201 TWE oraz regulamin PE. W skład wchodzi 732 przedstawicieli narodów państw należących do wspólnoty, którzy są wybierani w bezpośrednich wyborach powszechnych. Mandat deputowanego trwa 5 lat, może być odnowiony. Status deputowanego wynika z postanowień protokołu o przywilejach i immunitetach. Członkowie PE są zrzeszeni we frakcje polityczne. FUNKCJE PE: OPINIODAWCZA – wydaje opinię dwojakiego rodzaju. Opinie mające charakter zgodny – taka opinia wydawana jest przy nominacji przewodniczącego KE, oraz opinie, które są stanowiskiem w danej sprawie PRAWODAWCZA – w procesie prawodawczym PE wyraża opinie, jest zatem współuczestnikiem procesów tworzenia prawa, procedura współdecydowania, współpracy oraz procedura zgody i konsultacji.

3

4

KONTROLNA – wbrew pozorom jest najbardziej rozbudowana i przejawia głównie wobec KE. Składają się na nią kontrola związana z powoływaniem KE, kontrola stała nad przebiegiem działań KE oraz kontrola z odpowiednią polityką KE przed PE. Do funkcji kontrolnej można zaliczyć art. 193 TWE, to jest uprawnienie PE w zakresie powoływania komisji śledczych oraz możliwość przyjmowania petycji. RADA UNII EUROPEJSKIEJ – podstawą prawną funkcjonowania RUE są art. 202 – 210 TWE. Jest główną instytucją wspólnot. W jej skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw szczebla ministerialnego upoważnieni do zaciągania zobowiązań w imieniu rządów w danym państwie. RUE wspomaga sekretariat generalny a nad przygotowywaniem jej prac czuwa komitet stałych przedstawicieli. Jako instytucja wspólnoty (art. 7 TWE) pełni ważne funkcje we wszystkich trzech filarach. W I filarze jest odpowiedzialna za koordynację ogólnej polityki gospodarczej. Decyduje o środkach prawnych, które mają zapewnić realizację celów zawartych w traktatach jak również przekazuje KE kompetencje dotyczące wykonywania decyzji w przyjętych przez siebie aktach prawnych. W II filarze podejmuje decyzje, przyjmuje wspólne działania i wspólne stanowiska. W III filarze stanowi akty dotyczące współpracy policyjnej i sądowej, przygotowuje konwencje, zawiera umowy międzynarodowe oraz upoważnia państwa do podjęcia wzmocnionej współpracy. EUROPEJSKI TRYBUNAŁ STANU I SĄD I INSTANCJI – te dwa organy czuwają nad poszanowaniem prawa wspólnotowego. ETS z siedzibą w Luksemburgu jest wyłącznie właściwy do rozpatrywania skarg przeciwko państwom członkowskim z tytułu naruszenia prawa wspólnotowego. Sąd I instancji jest właściwy do rozpatrywania w I instancji skarg wymienionych w art. 225 TWE z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla trybunału wspólnotowego przez statut trybunału lub powierzonych izbom sądowym. Sąd I instancji posiada także kompetencje do wydawania orzeczeń wstępnych (interpretacyjnych) jednak wyłącznie w dziedzinach określonych w statucie. Od orzeczeń wydawanych przez Sąd I instancji przysługuje na warunkach określonych w statucie prawo odwołania się do ETS ograniczone do kwestii prawnych. Sąd I instancji jest właściwy do rozpatrywania skarg przeciwko orzeczeniom izb sądowych, w tej sytuacji orzeczenia Sądu I instancji mogą zostać warunkowo poddane kontroli ETS jeżeli zachodzi poważne ryzyko naruszenia jedności i spójności praw wspólnotowych. Traktat konstytucyjny stanowi iż TSUE obejmuje TS i Sąd czyli obecnie Sąd I Instancji oraz sądy wyspecjalizowane czyli obecnie izby sądowe, traktat konstytucyjny nie zmienia zasad kompetencji sądowych.

7. PRAWO UE - PODSTAWOWE POJĘCIA Traktat Unii Europejskiej Traktat Wspólnot Europejskich Protokoły i deklaracje dołączone do traktatów, zmiany traktatów 2 traktaty budżetowe ustanowione w latach 1970 i 1975 - KONSTYTUCJA DLA EUROPY Konstytucja dla Europy ma wejść w życie zamiast dotychczasowych praw pierwotnych Unii. Uchylone mają zostać Traktat rzymski (TWE) i Traktat z Maastricht oraz wszystkie traktaty i akty je zmieniające i uzupełniające. Jednocześnie Unia Europejska ma uzyskać podmiotowość prawną. Ponadto w konstytucji dokonano wyraźnego podziału na kompetencje Unii, państw członkowskich oraz kompetencje dzielone. Projekt ma prowadzić do wzmocnienia współpracy w sprawach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa m. in. projekt zakłada powołanie europejskiego Ministra Spraw Zagranicznych ( Wielka Brytania, Polska i Hiszpania wolałyby, aby nosił on dotychczasowy tytuł Wysokiego Przedstawiciela). Poza tym zapisy konstytucji znoszą wymóg jednomyślności przy głosowaniach w sprawach dotyczących większości dziedzin wspólnej polityki unijnej.

- PRAWO PIERWOTNE I WTÓRNE

4

5

Prawo pierwotne: Traktat Unii Europejskiej Traktat Wspólnot Europejskich Protokoły i deklaracje dołączone do traktatów, zmiany traktatów 2 traktaty budżetowe ustanowione w latach 1970 i 1975 Prawo wtórne / pochodne/

Pochodne akty prawne prawa wspólnotowego wydawane są przez Parlament Europejski wspólnie z Radą Unii Europejskiej, Radę Unii Europejskiej samodzielnie oraz przez Komisję Europejską. Akty te podzielić można na dwie kategorie: 1. tzw. hard sources, czyli normy bezwzględnie obowiązujące, którymi są: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, 2. tzw. soft law, do którego zalicza się: zalecenia, opinie. Rozporządzenia Zawierają regulacje generalne. Mają zasięg ogólny, co oznacza, że stosuje się je bezpośrednio w państwach członkowskich. Obowiązują w formie przyjętej przez właściwy organ Wspólnoty i nie podlegają żadnym dodatkowym wymogom, aby mogły obowiązywać we wszystkich krajach Wspólnoty. Akty te podlegają publikacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot (Official Journal – w skórcie O.J.) i z tą chwilą stają się częścią składową systemu prawnego każdego państwa członkowskiego. Rozporządzenie wchodzi w życie w terminie w nim określonym lub w terminie 20 dni od dnia ogłoszenia. Z chwilą wejścia w życie, rozporządzenia automatycznie uchylają odmienne przepisy obowiązujące w państwach członkowskich. Dyrektywy W odróżnieniu od rozporządzeń, dyrektywy nie wiążą w całości, lecz jedynie „co do skutku”. Oznacza to, że dyrektywy nakładają na państwa członkowskie obowiązek uregulowania danej materii w sposób w nich określony, pozostawiając jednak swobodę w zakresie środków prawnych do osiągnięcia określonego celu. Ponieważ są skierowane do konkretnych stron, nabierają mocy z chwilą ich notyfikacji przez strony. Dyrektywy skierowane do wszystkich państw członkowskich oraz dyrektywy podjęte wspólnie przez Parlament Europejski i Radę publikowane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot. Wchodzą w życie w terminie w nich określonym lub 20. dnia od ich ogłoszenia. Decyzje Mają moc obowiązującą w stosunku do tych podmiotów, do których zostały skierowane. Adresatami decyzji mogą być osoby prawne, osoby fizyczne oraz państwa członkowskie. Decyzje mają więc charakter indywidualny. Wiążą adresata w całości – adresat nie ma (jak w przypadku dyrektyw) możliwości wyboru metod lub środków realizacji decyzji. Mogą albo bezpośrednio nakładać obowiązki lub przyznawać uprawnienia, albo zobowiązywać do wydania aktu normatywnego. Decyzje mają moc wiążącą od chwili ich notyfikacji przez strony. Podjęte wspólnie przez Parlament Europejski i Radę są ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot, i wchodzą w życie w oznaczonym w nich terminie lub 20. dnia od ogłoszenia.

5

6

Rozporządzenie – ma zasięg ogólny, wiąże w całości, i jest bezpośredni stosowane w e wszystkich państwach członkowskich Cechy: zasięg ogólny, normatywności rozporządzenia stosuje się do obiektywnie określonych sytuacji które pociągają za sobą skutki prawne dla kategorii podmiotów oznaczonych w sposób ogólny i abstrakcyjny. Wiąże w całości – oznacza to że rozporządzenie wiąże nie tylko co do rezultatu który powinienem być osiągnięty ale również co do formy i metod jego osiągnięcia. Bezpośrednia stosowalność – oznacza to że rozporządzenie staje się automatycznie częścią systemów prawnych w państwach członkowskich. Rozporządzenie nie podlega implementacji lub inaczej mówiąc transformacji. Dyrektywa – wiąże każde państwo członkowskie do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu który ma być osiągnięty, pozostawia organom krajowym swobodę wyboru środków i formy. Cechy: adresatem dyrektywy jest tylko państwo członkowskie. Związanie tylko co do rezultatu - oznacza że dobór środków i metod zostawione jest w gestii państw członkowskich. Dyrektywa podlega implementacji oznacza to że państwo członkowskie powinno wydać własne akty krajowe, które będą realizowały cel zakładany w dyrektywie. Różnice między dyrektywa a rozporządzeniem: Adresat czyli zasięg Związanie Rozporządzenie nie podlega implementacji. Decyzja: Wiąże w całości adresatów, do których jest skierowana (cechy podobne do rozporządzenia) adresat jest skonkretyzowany, zindywidualizowany)

- INNE AKTY PRAWNE

Zalecenia, opinie i inne akty wspólnotowe

Zalecenia i opinie nie mają wiążącego charakteru, ale mogą wywierać skutki prawne. Traktowane są jako wskazówki interpretacyjne w procesie stosowania prawa wspólnotowego. Do ich wydawania nie jest potrzebne upoważnienie. Komisja Europejska jest upoważniona do udzielania zaleceń i opinii, jeżeli uzna to za niezbędne. Poza wymienionymi wyżej źródłami spotkać można również m.in.:  memoranda,  rezolucje. Adresowane są do podmiotów stosujących prawo europejskie. Są to akty normatywne o charakterze instrukcyjnym. Ponadto w katalogu źródeł prawa ...