Instytucje Unii Eropejskiej - skrypt PDF

Preview

Summary

Instytucje Unii Europejskiej Struktura Unii składa się z Organów oraz szczególnego rodzaju organów – Instytucji Zamknięty katalog instytucji Unii w TUE Parlament Europejski Rada Europejska Rada Komisja Europejska Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Europejski Bank Centralny Trybunał Obrachunk...

Description

Instytucje Unii Europejskiej •

Struktura Unii składa się z Organów oraz szczególnego rodzaju organów – Instytucji

•

Zamknięty katalog instytucji Unii w TUE 1. Parlament Europejski 2. Rada Europejska 3. Rada 4. Komisja Europejska 5. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 6. Europejski Bank Centralny 7. Trybunał Obrachunkowy

•

najważniejsze organy niemające statusu instytucji ◦ Rzecznik Praw Obywatelskich ◦ Komitet Stałych Przedstawicieli ◦ Europejski Komitet Ekonomiczno-społeczny ◦ Komitet Regionów ◦ Europejski Bank Inwestycyjny ◦ agencje unijne

•

Instytucje nie mają osobowości prawnej, działają w imieniu Unii (wyjątek – Europejski Bank Centralny). EBC i Europejski Bank Inwestycyjny mają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.

Rada Europejska •

Początkowo organ nieformalny

•

Uzyskała podstawę traktatową w Jednolitym Akcie Europejskim z 1986 r. Obecnie jest regulowana przez artykuł 15. TUE

•

nie jest organem kadencyjnym (z wyjątkiem przewodniczącego) – jej skład zależy od tego, kto sprawuje władzę w państwach członkowskich

Skład 1. Szefowie państw lub rządów państw członkowskich 2. Przewodniczący Rady Europejskiej 3. Przewodniczący Komisji •

w pracach uczestniczy również Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa (nie głosuje)

•

szefom państw mogą towarzyszyć ministrowie, a przewodniczącym Komisji – członkowie Komisji

•

przewodniczący Parlamentu Europejskiego może być zaproszony celem wysłuchania, ale

nie uczestniczy w obradach

Przewodniczący •

Wybierany przez Radę Europejska większością kwalifikowaną na 2 i pół roku (max. 2 razy)

•

nie może sprawować krajowej funkcji publicznej

•

zastępuje go członek reprezentujący państwo sprawujące półroczną prezydencję Rady Unii Europejskiej

•

Kompetencje: 1. Przewodniczenie pracom Rady Europejskiej 2. Współpraca z przewodniczącym Komisji oraz z Radą do spraw ogólnych w celu zapewnienia ciągłości prac Rady Europejskiej 3. Wspomaganie osiągnięcia konsensusu 4. przedstawianie Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania z każdego posiedzenia Rady Europejskiej 5. na swoim poziomie i w zakresie swojej właściwości reprezentuje Unię w sprawach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 6. zwołuje konwent z przedstawicieli państw, Parlamentu Europejskiego i Komisji, gdy Rada Europejska wypowie się za zmianą traktatów

Organizacja pracy •

Zbiera się dwa razy na pół roku, jeśli sytuacja tego wymaga, przewodniczący może zwołać posiedzenie nadzwyczajne

•

od Traktatu w Nicei zasada, że posiedzenia odbywają się w Brukseli

•

na co najmniej rok przed danym półroczem przewodniczący we współpracy z państwem, które będzie sprawowało prezydencję w danym półroczu, ogłasza terminy posiedzeń.

•

Rada do spraw ogólnych przygotowuje posiedzenia i zapewnia ich ciągłość

•

Rada Europejska przyjmuje porządek obrad na początku posiedzenia

•

Posiedzenia trwają max 2 dni, chyba że z inicjatywy Przewodniczącego Rada Europejska lub Rada do spraw ogólnych postanowią inaczej

•

Decyzje przyjęte przez Radę podpisuje Przewodniczący oraz Sekretarz Generalny Rady. Są one publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub kierowane do adresata

•

Radę Europejską wspiera Sekretariat Generalny Rady

•

Jeśli traktaty nie stanowią inaczej, Rada Europejska podejmuje decyzje przez konsensus.

•

Głosowanie odbywa się z inicjatywy Przewodniczącego lub członka, jeśli inicjatywę członka poprze większość członków. Do głosowania wymagana jest obecność 2/3 członków Rady Europejskiej. Każdy członek może otrzymać pełnomocnictwo od jednego z pozostałych. Przewodniczący oraz przewodniczący Komisji nie biorą udziału w głosowaniu.

•

Członek reprezentujący państwo sprawujące prezydencję przedstawia Parlamentowi Europejskiemu priorytety prezydencji i wyniki osiągnięte w danym półroczu.

Funkcje 1. Na wniosek 1/3 członków lub Komisji Europejskiej i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego Rada Europejska może jednomyślnie stwierdzić poważne i stałe naruszenie przez państwo członkowskie wartości, na których opiera się Unia 2. W dziedzinie działań zewnętrznych UE oraz Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa a) Mianuje Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa większością kwalifikowaną, za zgodą przewodniczącego Komisji b) Określa strategiczne cele i interesy Unii. Podejmując te decyzje, Rada Europejska stanowi jednomyślnie na zalecenie Rady. c) Określa ogólne wytyczne Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. d) Może pełnić funkcję arbitra, jeśli decyzje Rady w dziedzinie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa napotykają sprzeciw państwa e) Może zadecydować jednomyślnie o podjęciu wspólnej obrony i zalecić państwom członkowskim podjęcie stosownych decyzji 3. W dziedzinie zmiany traktatów i procedur decyzyjnych określonych w Traktatach a) gdy propozycje zmian traktatów obejmują rozszerzenie lub ograniczenie kompetencji Unii, Rada Europejska (po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Komisją) podejmuje zwykłą większością decyzję, na podstawie której Przewodniczący zwołuje Konwent (przedstawiciele parlamentów narodowych, szefów państw/rządów państw członkowskich, Parlament Europejski, Komisja) w celu rozpatrzenia zmian. ▪ Rada Europejska może też zadecydować o niezwoływaniu Konwentu (za zgodą Parlamentu UE), jeżeli zakres zmian tego nie uzasadnia. W takim przypadku Rada Europejska określa mandat Konfederacji Państw Członkowskich. b) Może jednomyślnie zmienić postanowienia wszystkie lub niektóre trzeciej części Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w zakresie wewnętrznych polityk i działań UE c) Rada Europejska może jednomyślnie pozwolić Radzie UE na stanowienie większością kwalifikowaną, gdy Traktat o funkcjonowaniu UE lub rozdział V TUE pozwalają Radzie UE stanowić jednomyślnie. Tak samo w przypadkach, gdy Rada UE może przyjąć akt prawny zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, Rada Europejska może ją jednomyślnie upoważnić do zastosowania zwykłej procedury ustawodawczej. 4. W dziedzinie swobodnego przepływu osób ◦ członek Rady, który uzna, że projekt aktu ustawodawczego narusza istotne aspekty jego systemu zabezpieczenia społecznego, może zażądać przedłożenia projektu Radzie Europejskiej. Zwykła procedura ustawodawcza ulega zawieszeniu. W ciągu 4 miesięcy, po przeprowadzeniu dyskusji, Rada Europejska może: 1. odesłać projekt do Rady UE, co kończy zawieszenie procedury 2. nie podjąć żadnych działań 3. wystąpić do Komisji z wnioskiem o przedstawienie nowego wniosku. Pierwotny projekt uznaje się za nieprzyjęty 5. W dziedzinie współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych ◦ członek Rady, który uzna, że projekt dyrektywy narusza istotne aspekty jego wymiaru

sprawiedliwości w sprawach karnych, może żądać przedłożenia kwestii w Radzie Europejskiej. Zwykła procedura ustawodawcza zostaje zawieszona. Po dyskusjach i w przypadku osiągnięciu konsensusu w ciągu 4 miesięcy Rada Europejska odsyła projekt do Rady UE, co kończy zawieszenie procedury. 6. W dziedzinie współpracy policyjnej ◦ w przypadku brak jednomyślności grupa przynajmniej 9 państw może wystąpić z wnioskiem o przekazanie projektu środków Radzie Europejskiej. Procedura w Radzie UE zostaje zawieszona. Po dyskusjach i w przypadku osiągnięciu konsensusu w ciągu 4 miesięcy Rada Europejska odsyła projekt do Rady UE do przyjęcia. 7. W dziedzinie Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości ◦ Rada Europejska określa strategiczne wytyczne planowania prawodawczego i operacyjnego 8. W dziedzinie polityki gospodarczej a) na podstawie sprawozdania Rady UE debatuje nas konkluzją w sprawie ogólnych kierunków polityk gospodarczych państw członkowskich i samej UE b) bada corocznie sytuację zatrudnienia w UE i formułuje konkluzje 9. Funkcje kreacyjne a) powołuje swojego przewodniczącego b) stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata na funkcję przewodniczącego Komisji c) mianuje Komisję d) może jednomyślnie podjąć decyzję o zmianie liczby członków Komisji. ◦ W normalnym przypadku (gdy liczba członków Komisji stanowi 2/3 liczby państw), Rada Europejska ustanawia system bezwzględnie równej rotacji uwzględniającej różnorodność geograficzną i demograficzną e) powołuje prezesa, wiceprezesa i pozostałych członków zarządu EBC 10. Ma prawo podjęcia z inicjatywy zainteresowanego państwa członkowskiego zmiany statusu duńskiego, francuskiego lub niderlandzkiego kraju lub terytorium

Parlament Europejski •

Dawniej Jedno Zgromadzenie Parlamentarne dla Trzech Wspólnot

•

Na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego z 1986 r. instytucja ta otrzymała nazwę Parlamentu Europejskiego

•

ma siedzibę w Strasburgu

•

w trakcie rocznej sesji odbywa się 12 posiedzeń plenarnych (w tym posiedzenie budżetowe)

•

Dodatkowe posiedzenia plenarne odbywają się w Brukseli. W Brukseli obradują też Komisje parlamentarne.

•

Sekretariat Generalny Parlamentu Europejskiego i jego służby znajdują się w Luksemburgu

Skład i status członków •

Na początku wchodzili w jego skład delegaci parlamentów krajowych

•

Od Aktu z 1976 roku deputowani są wybierani w powszechnych wyborach bezpośrednich

•

Liczba członków nie przekracza 750 (nie licząc przewodniczącego)

•

Reprezentacja ma charakter degresywnie proporcjonalny z minimalnym progiem sześciu członków i maksymalnym 96 miejsc na państwo członkowskie.

•

Europosłowie reprezentują państwo, w którym zostali wybrani, niekoniecznie państwo, którego są obywatelami.

•

Kadencja PE wynosi 5 lat

•

Mandat może wygasnąć w wyniku rezygnacji lub śmierci, ewentualnie wskutek utraty mandatu.

•

Wybory przeprowadzane są w każdym państwie według przepisów krajowych, jakkolwiek zawsze muszą być oparte na zasadzie proporcjonalności, wolności, powszechności i tajności.

•

Mandatu europosła nie można łączyć z funkcją: ◦ członka rządu państwa ◦ posła w państwie ◦ członka Komisji ◦ sędziego, rzecznika generalnego, sekretarza Trybunału Sprawiedliwości ◦ członka Trybunału Obrachunkowego ◦ członka zarządu EBC ◦ RPO ◦ członka Komitetu Ekonomiczno-społecznego ◦ członka gremiów kierowniczych Europejskiego Banku Inwestycyjnego ◦ czynnego urzędnika lub pracownika Unii Europejskiej/organów przy niej/EBC

•

Posłowie PE są niezależni, co gwarantują przywileje i immunitety. Posłowie otrzymują wynagrodzenie.

Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Prezydium •

Stoi na czele PE

•

Skład ◦ przewodniczący ◦ 14 wiceprzewodniczących ◦ 5 kwestorów z głosem doradczym

•

są oni wybierani na 2.5 roku

•

podczas wybierania członków prezydium powinno się zapewnić reprezentację państw członkowskich i opcji politycznych

•

Przewodniczący ◦ kieruje całością prac parlamentu i jego organów, przewodniczy obradom i zapewnia ich sprawny przebieg ◦ reprezentuje Parlament ◦ zastępuje go jeden z wiceprzewodniczących

•

Prezydium ◦ kieruje wewnętrznym postępowaniem parlamentu ◦ odpowiada ze preliminarz PE, jego organizację administracyjną i finansową

Konferencja przewodniczących •

Tworzą ją przewodniczący PE i przewodniczący grup politycznych

•

odpowiada za kwestie związane z programem prac legislacyjnych, kalendarzem prac, porządkiem dziennym

•

określa skład komisji, delegacji, podział kompetencji między nimi

Konferencja Przewodniczących Komisji •

Składa się z przewodniczących wszystkich komisji stałych i tymczasowych

•

przekazuje zalecenia dotyczące prac komisji oraz porządku dziennego sesji miesięcznych do Konferencji przewodniczących

Grupy polityczne •

Grupa polityczna musi się składać z minimum 25 posłów wybranych z minimum 1/4 państw członkowskich

•

poseł może należeć tylko do jednej grupy politycznej

Komisje parlamentarne •

Skład komisji odzwierciedla podział polityczny Parlamentu

•

Wybór członków komisji następuje na pierwszej sesji nowo wybranego Parlamentu oraz ponownie po 2.5 roku

•

Komisje parlamentarne odbywają posiedzenia w Brukseli rad/dwa razy w miesiącu, obrady są jawne

•

Komisje opracowują projekty uchwał, głosują nad nimi, opracowują sprawozdania, analizują propozycje Komisji i Rady

•

Komisje stałe obejmują dziedziny: 1. rozwój

2. handel międzynarodowy 3. budżet 4. kontrola budżetowa 5. sprawy gospodarcze i monetarne 6. zatrudnienie i sprawy socjalne 7. ochrona środowiska naturalnego, zdrowie publiczne, bezpieczeństwo żywności 8. przemysł, badania naukowe, energia 9. rynek wewnętrzny i ochrona konsumentów 10. transport i turystyka 11. rozwój regionalny 12. rolnictwo i rozwój wsi 13. rybołówstwo 14. kultura i edukacja 15. prawo 16. wolności obywatelskie, sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne 17. sprawy konstytucyjne 18. prawa kobiet i równouprawnienie 19. petycje •

Parlament Europejski może powołać tymczasowe komisje śledcze na wniosek 1.4 swoich członków w sprawie naruszenia lub niewłaściwego administrowania w stosowaniu prawa UE przez organy UE, administrację publiczną państwa członkowskiego lub osobę upoważnioną do jego stosowania, chyba, że w sprawie toczy się postępowanie sądowe ◦ komisja śledcza kończy prace sprawozdaniem w ciągu 12 miesięcy (możliwe 2 przedłużenia o 3 miesiące przez PE) ◦ PE przeprowadza debatę nad sprawozdaniem ◦ Komisja śledcza może również przedłożyć projekt zalecenia dla instytucji lub organu UE albo państw członkowskich. ◦ Obecnie działają dwie komisje śledcze (w sprawie pomiarów emisji spalin oraz w sprawie prania pieniędzy i unikania opodatkowania)

•

Parlament może też powołać komisje specjalne, które obradują 12 miesięcy z możliwym przedłużeniem.

Sekretariat generalny •

Na czele Sekretarz Generalny

Organizacja pracy Parlamentu Europejskiego •

PE odbywa sesję roczną. Zbiera się z mocy prawa w drugi wtorek marca. Może zebrać się na sesji nadzwyczajnej na żądanie większości członków, Rady bądź Komisji

•

PE stanowi większością oddanych głosów. Większość kwalifikowana np. dla votum

nieufności dla Komisji (2/3 reprezentujące większość członków PE)

Funkcje Parlament wspólnie z Radą pełni: 1. Prawodawcza i budżetowa 2. Kontroli politycznej 3. Funkcja konsultacyjna 4. Funkcje międzynarodowe 5. Wybiera przewodniczącego Komisji

Funkcje prawodawcze •

PE dzieli uprawnienia prawodawcze z Radą UE. Nie może samodzielnie wydawać aktów wiążących. Może samodzielnie wydawać akty niemające mocy wiążącej (opinie, zalecenia, rezolucje) oraz regulamin wewnętrzny.

•

Zwykła procedura ustawodawcza - Parlament wydaje akt wspólnie z Radą, może go modyfikować lub odrzucić. Możliwe jest powołanie komitetu pojednawczego, który składa się z członków PE i Rady, w celu opracowania wspólnego tekstu.

•

Specjalna procedura ustawodawcza – wtedy udział Parlamentu ogranicza się do konsultacji (PE może zgłaszać niewiążące poprawki, Rada jednak musi zasięgnąć jego opinii) lub wyrażenia zgody (Rada nie może przyjąć aktu bez zgody PE, ale PE nie może wprowadzać poprawek).

•

Parlament ma pośrednie prawo inicjatywy legislacyjnej – może żądać od Komisji wystąpienia z inicjatywą legislacyjną

Funkcje budżetowe •

PE i Rada UE tworzą razem władzę budżetową UE, która corocznie ustanawia budżet zgodnie ze specjalną procedurą. Parlament udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu.

Funkcje kontrolne 1. Prawo petycji ◦ każdy obywatel UE oraz każda osoba fizyczna i prawna zamieszkała w państwie członkowskim ma prawo kierowania petycji do Parlamentu w sprawach, które dotyczą jej bezpośrednio ◦ Komisja parlamentarna może zdecydować o przedłożeniu petycji do RPO lub o zajęciu stanowiska w jej sprawie ◦ W ramach rozpatrywania petycji Komisja może przesłuchiwać osoby składające petycję, zorganizować przesłuchania ogólne lub wysłać swoich członków na miejsce ◦ Komisja może zwrócić się do KE o udostępnienie dokumentów, informacji lub usług ◦ Komisja może przedłożyć Parlamentowi rezolucje w sprawie rozpatrzonej przez siebie petycji ◦ Sygnatariusze petycji są informowani przez przewodniczącego parlamentu o podjętych

decyzjach i ich motywach 2. Komisje śledcze 3. Pytania pisemne i ustne ◦ Posłowie mogą je kierować do Komisji, Rady i EBC 4. Obowiązek składania sprawozdań Parlamentowi a) Rada Europejska składa sprawozdanie po każdym swym spotkaniu a także roczne sprawozdanie pisemne o postępach UE b) PE bada roczne sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego c) Komisja corocznie przedstawia PE rozliczenia za poprzedni rok budżetowy d) Komisja przedstawia sprawozdanie oceniające finanse Unii e) Komisja co 3 lata składa sprawozdanie w sprawie stosowania postanowień Traktatu dotyczących praw obywatelskich f) EBC kieruje do PE sprawozdanie roczne w sprawie działalności ESBC i w sprawie polityki pieniężnej za rok poprzedni i bieżący. g) RPO przedstawia roczne sprawozdanie z wyników jego dochodzeń 5. Możliwość wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej ◦ Parlament może głosować w sprawie wniosku najwcześniej 3 dni po jego złożeniu i wyłącznie w głosowaniu jawnym ◦ Wniosek zostaje przyjęty większością 2/3 oddanych głosów reprezentującą większość członków PE → Członkowie Komisji Europejskiej rezygnują ze swych funkcji, a Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa rezygnuje z pełnienia funkcji w ramach Komisji 6. Prawo skargi do Trybunału Sprawiedliwości UE ◦ PE może wszcząć postępowanie w celu unieważnienia aktu dotkniętego wadą ◦ PE może wnieść skargę na Komisję, Radę lub EBC w przypadku niewypełnienia ich obowiązków

Funkcje kreacyjne 1. Powołuje RPO, za zgodą Rady (większością kwalifikowaną) oraz po zasięgnięciu opinii Komisji określa status i warunki pełnienia przez niego funkcji. Może żądać zdymisjonowania go przez Trybunał Sprawiedliwości. 2. Zatwierdza nominację przewodniczącego oraz składu Komisji Europejskiej. Może uchwalić jej wotum nieufności. 3. Parlament jest konsultowany przez Radę w sprawie nominacji członków Trybunału Obrachunkowego. 4. Parlament jest konsultowany przez Radę Europejską w sprawie mianowania zarządu EBC

Funkcje międzynarodowe •

Parlament wyraża zgodę w sprawie: ◦ umów akcesyjnych

◦ umowy dotyczącej przystąpienia Unii do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności ◦ umów stowarzyszeniowych lub takich, które tworzą specyficzne ramy instytucjonalne ◦ umów mających istotne implikacje budżetowe dla UE ◦ umów powodujących zmianę aktu przyjętego w zwykłej procedurze ustawodawczej lub w specjalnej wymagającej zgody PE. •

W przypadkach pozostałych umów PE jest konsultowany (z wyjątkiem umów dotyczących wyłącznie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa)

Rzecznik Praw Obywatelskich •

Przyjmuje skargi dotyczące przypadków niewłaściwego administrowania w działalności instytucji lub organów UE (z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości UE wykonującego swoje funkcje sądowe). Podmiotem skargi ...