Slowacja - notatki PDF

Preview

Summary

notatki...

Description

Bańska Szczawnica Bardejów Cerkiew św. Mikołaja w Bodružalu Dobszyńska Jaskinia Lodowa (jaskinia) Drewniane kościoły w słowackich Karpatach Kościół artykularny w Hronseku Kościoły artykularne Kras Słowacki Lewocza Pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy Spiska Kapituła Katedra św. Marcina w Spiskiej Kapitule Spiskie Podgrodzie Stužica Vlkolínec Zamek Spiski Żehra

Wielką atrakcję turystyczną każdego kraju stanowią zabytki wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Na Słowacji takich zabytków nie brakuje.

ZABYTKI KULTURY     

Bańska Szczawnica (Banská Štiavnica) - Miejski zespół zabytkowy reprezentujący tradycje górnicze na Słowacji. Bardejov (Bardiów) - malownicze miastecko gotyckie położone we Wschodniej Słowacji, które posiada najlepiej zachowany średniowieczny zespół miejski na Słowacji. Vlkolinec (Wilkoliniec) - Rezerwat architektury ludowej. Zamek Spiski (Spišský hrad) i okoliczne zabytki (Sp. Podhradie + Kapitula Spiska + Żehra + historyczne centrum Lewoczy) - Narodowy zabytek kultury - należy do największych zespołów zamkowych w Europie, Drewniane kościoły: rzymsko-katolickie kościoły w Hervartovie i Tvrdošínie, ewangelickie kościoły artykularne w Kežmarku, Leštinach i Hronseku, kościoły obrządku wschodniego w Bodružali, Ladomírovej i Ruskej Bystrej.

ZABYTKI PRZYRODNICZE  

Na Słowacji znajduje się ponad 4100 jaskiń. Dla turystów udostępnionych jest 12, z czego 4 jaskinie w Słowackim Krasie (Domica, Gombasecka, Jasowska, Ochtińska Jaskinia Aragonitowa) i Dobszyńska Jaskinia Lodowa są wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO. W 2007 r. wpisano na Listę UNESCO karpackie pralasy w Górach Bukowskich (Pralasy Stužica, Rožok, Havešová) i Vihorlatských (Vihorlatský pralas).

Dobszyńska Jaskinia Lodowa Foto - www.gemer.sk

Miasto Bardejov

Zamek Spiski

Bańska Szczawnica Bańska Szczawnica należała do najbardziej znanych ośrodków górniczych w Górnych Węgrzech, gdzie w 1735 roku dekretem wydanym przez Marię Teresę powstała Akademia Górnicza - pierwsza w

świecie wyższa szkoła o charakterze technicznym. Historia wydobycia i obrabiania złota i srebra sięga do ery brązu. Najlepszym dowodem najwyższego poziomu górnictwa w Bańskiej Szczawnicy jest fakt, że to właśnie tu pierwszy raz w historii wykorzystano proch strzelniczy oraz, że w tutejszych kopalniach już w 1772 roku, pierwszy raz na kontynencie europejskim, zastosowano maszynę parową do wypompowywania wody z kopalni. Do dzisiaj w mieście zachowało się dużo cennych zabytków, które warto zobaczyć. Należą do nich: Stary i Nowy Zamek, kościół św. Katarzyny, kościół romański Wniebowzięcia Matki Boskiej, barokowy słup wotywny upamiętniający ustąpienie zarazy morowej w 1711 roku, barokowa kołatka (klopačka), gotyckie, renesansowe i barokowe domy mieszczańskie, Ratusz, barokowa brama Pijarska, Muzeum Górnictwa, barokowa Kalwaria oraz gmachy Akademii Górniczej i Leśniczej. W 1993 roku historyczne miasto Bańska Szczawnica wraz z okolicznymi zabytkami technicznymi wpisane zostało na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Bardejov Najstarsza wzmianka pisemna o mieście pochodzi z 1241 roku. Dzięki dogodnemu położeniu, tj. przy szlaku handlowym z Polski na Węgry, miasto się szybko rozwijało. Największy rozwój miasta nastąpił w XV i XVI wieku. Najbardziej cennym zabytkiem miasta jest gotycki kościół parafialny św. Idziego. Wewnątrz mieści się 11 późnogotyckich ołtarzy szafiastych z lat 1440-1510. Na uwagę zasługuje również prostokątny rynek wyłożony rzecznymi kamieniami, otoczony domami mieszczańskimi o charakterze architektury gotyckiej i renesansowej. Na środku rynku, obok kościoła św. Idziego, stoi starożytny gotycko-renesansowy ratusz z 1509 roku. Fortyfikacje miejskie posiadały około 23 baszt, do dzisiaj zachowało się ich 12. Interesującymi i wartymi zobaczenia są również: kościół klasztorny, kompleks samodzielnych budowli żydowskich - Suburbium, synagoga, rzeźba św. Floriana, średniowieczne budowle obronne i greckokatolicka cerkiew. Za opiekę nad zabytkami zostało miastu w 1986 roku przyznane międzynarodowe wyróżnienie "Europejska nagroda - złoty medal". Dnia 7 czerwca 2001 roku miasto Bardejov zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Vlkolinec Vlkolinec - rezerwat architektury ludowej w 1993 roku został wpisany na listę UNESCO. Pierwsza wzmianka pisemna o osadzie pochodzi z 1376 roku. Pierwotnie była to osada drwali i węglarzy. Vlkolinec nie jest skażony nowym budownictwem i stanowi unikatowy zespół architektoniczny. Do obiektów zabytkowych należy 45 drewnianych chałup wraz z obejściami z okresu od XVI do XIX wieku. Wyróżniającymi obiektami Vlkolinca są - zrębowa dwupiętrowa dzwonnica z 177 roku i studnia z 1860 roku, z której do dziś czerpie się pitna woda. Typowym przykładem wilkolinieckiego domu jest zagroda rolnicza, jedna z ekspozycji Muzeum Liptowskiego w Rużomberku, gdzie mieści się również Centrum Informacji. Na dzień dzisiejszy w wiosce mieszka 20 osób i są prowadzone starania by ożywić osadę i wprowadzić elementy dawnego życia mieszkańców.

Zamek Spiski i okoliczne zabytki (Spiskie Podhradie + Kapitula Spiska + Żehra) Zamek Spiski swoją powierzchnią ponad 4 ha jest jednym z największych zespołów zamkowych w Europie Środkowej. Najstarsza pisemna wzmianka o zamku pochodzi z 1120 roku. Początkowo pełnił on rolę twierdzy granicznej państwa węgierskiego, potem stał się na kilka stuleci siedzibą żupana spiskiego. W 1241 roku Zamek Spiski oparł się atakom Tatarów. W 1780 roku zespół zamkowy zniszczył pożar i Zamek Spiski zmienił się w ruinę. Do całkowitego spustoszenia nie dopuścili dopiero konserwatorzy zabytków, którzy w 1970 roku rozpoczęli konserwację obwarowań i pałaców. Ich wysiłek został doceniony w 1993 roku, gdy Zamek Spiski i okoliczne zabytki wpisano na listę UNESCO. Dzisiaj na Zamku mieści się ekspozycja Muzeum Spiskiego dotycząca dziejów zamku i średniowiecznej broni. Spiskie Podhradie jest dzisiaj siedzibą wznowionego biskupstwa spiskiego. Do najbardziej atrakcyjnych zabytków architektonicznych miasteczka należą: kościół Narodzenia Marii Panny z gotyckim ołtarzem skrzydłowym św. Barbary i gotycka chrzcielnica, z drugiej połowy XV wieku, klasztor Braci Miłosierdzia, kościół ewangelicki z cennymi organami oraz odrestaurowana synagoga.

Kapituła Spiska, która często porównywana jest z Watykanem jest małym cerkiewnym miasteczkiem, z mnóstwem cennych zabytków, gdzie znajduje się urząd biskupi. Najcenniejszymi zabytkami Kapituły są: Katedra św. Marcina, Pałac biskupi i Wieża Zegarowa. Miejscowość Żehra jest znana dzięki cennemu kościołowi rzymskokatolickiemu św. Ducha ze XIV wieku, którego wnętrza ozdobione są zachowanymi wyjątkowymi średniowiecznymi malowidłami ściennymi.

Słowacki Kras (Slovenský kras) Słowacki Kras jest największym obszarem krasowym w Europie Środkowej (440 km2), który dzięki swojej rozmaitości, specyficznej florze i faunie należy do najładniejszych zakątków na Słowacji. Dla terenów krasowych charakterystyczne są różnorodne formy geomorfologiczne i zjawiska hydrologiczne (jaskinie, żłobki krasowe, wąwozy, przepaści, podziemne cieki wodne, wywierzyska). Jaskinie Domica, Gombasecka i Jasovska są udostępnione dla publiczności. Niedaleko położona Ochtinska aragonitowa jaskinia należy do najcenniejszych ze względu na unikalną aragonitową szatę naciekową. Jest ona jedną z trzech jaskiń tego rodzaju na świecie udostępnionych do zwiedzania. Bardzo interesująca jest również Silická ľadnica - przepaść z trwale nagromadzoną szatą lodową. Słowacki Kras jest Międzynarodowym Rezerwatem Biosfery. W grudniu 1995 roku Jaskinie Słowackiego i Aggteleleckiego Krasu (po stronie węgierskiej) zostały wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO.



 



Do najpiękniejszych jaskiń na Słowacji należy Jaskinia Domica, ze względu na unikalną różnorodność i bogactwo szaty naciekowej. Korytarze i sale jaskini powstały wskutek korozyjnej i erozyjnej działalności cieków podziemnych rzeczki Styx i Domickeho potoka, które stworzyły w jaskini trzy poziomy. Trasa turystyczna, podczas której możemy podziwiać piękno jaskini, ma długość 1315 m, z tego 140 pokonuje się na łódkach. Jaskinia Gombasecka słynie z unikalnych cienkich rurkowych stalaktytów zwanych makaronami, które osiągają długości do 3 m. Występują tam także inne formy stalaktytów, stalagmitów i polewy naciekowe. Długość trasy turystycznej wynosi 285 m. Jaskinia Jasovska ma bardzo bogatą szatę naciekową na którą składają się białe, brązowe, szare, brązowo-czerwone pagodowe stalagmity, stalagnaty, naciekowe wodospady, tarcze i bębny. Na ścianach jaskini zachowało się wiele starych napisów i rysunków. Temperatura powietrza w jaskini waha się od 8,5 do 9,5°C, wilgotność względna od 90 do 98%, co sprzyja idealnym warunkom do leczenie astmy i alergii. Od 1995 roku w jaskini odbywają się lecznicze pobyty speleoklimatyczne również dla dzieci. Trasa turystyczna ma długość 550 m. Ochtińska Jaskinia Aragonitowa znajduje się na obszarze Revuckej wierchowiny, pomiędzy miejscowościami Jelšava i Štitnik w Rudawach Słowackich. Jest unikalnym zjawiskiem przyrodniczym, dzięki bogactwu i różnorodności naciekowej szaty aragonitowej oraz osobliwej genezy podziemnych przestrzeni. Odkryta została w 1954 roku i udostępniona dla turystów w 1972 roku. Trasa ma 230 m długości. Wnętrze jaskini jest urozmaicone minerałem aragonit (biały aż brązowy węglan wapniowy), który tworzy nacieki różnych kształtów (igły, spirale, wachlarzyki itd.). Geneza aragonitowej szaty naciekowej jest związana ze szczególnymi warunkami hydrochemicznymi i klimatycznymi panującymi w zamkniętych, izolowanych przestrzeniach podziemnych (m.in. duża zawartość jonów Mg, Fe, Mn w roztworach, wymiana wilgoci pomiędzy ścianami i atmosferą jaskini). Ochtinska aragonitowa jaskinia jest unikatem w skali europejskiej i jest jedną z trzech udostępnionych jaskiń tego rodzaju na świecie.

Dobszyńska Jaskinia Lodowa Dobszyńska Jaskinia Lodowa znajduje się w Słowackim Raju. Osiąga długość 1232 m, ale dla turystów dostępna jest na długości 475 m. Jaskinia należy do najsłynniejszych lodowych jaskiń na świecie. Lód występuje tam w formie nagromadzeń na dnie, lodowych wodospadów, stalagmitów i stalaktytów. Objętość lodu można szacować na 110 132 m2, a największa grubość pokrywy lodowej wynosi 26,5 m. W jaskini stwierdzono występowanie 12 gatunków nietoperzy. Została odkryta w roku

1870, a udostępniona w 1871 roku. Oświetlenie elektryczne zostało uruchomione w roku 1887, dzięki czemu jaskinia należy do jednych z pierwszych oświetlonych elektrycznie na świecie.

Obecnie na terytorium Słowacji znajduje się 9 parków narodowych. Pięć z nich powstało w czasach Czechosłowacji, pozostałe cztery zostały utworzone po uzyskaniu niepodległości przez Słowację. Nazwa polska

Nazwa słowacka

Data utworzenia

Powierzchnia [km²]

Park Narodowy Mała Fatra

Národný park Malá Fatra

1988 (1 kwietnia)

226,3

Park Narodowy Niżne Tatry

Národný park Nízke Tatry

1978

728

Park Narodowy Połoniny

Národný park Poloniny

1997 (1 października) 298,05

Park Narodowy Płaskowyż Murański

Národný park Muránska planina

1997 (23 września)

203,18

Park Narodowy Kras Słowacki

Národný park Slovenský kras

2002 (1 marca)

346,11

Park Narodowy Słowacki Raj

Národný park Slovenský raj

1988 (18 stycznia)

197,63

Park Narodowy Wielka Fatra

Národný park Veľká Fatra

2002 (1 kwietnia)

403,71

Pieniński Park Narodowy

Pieninský národný park

1967 (16 stycznia)

37,5

Tatrzański Park Narodowy

Tatranský národný park

1949 (1 stycznia)

738...