Stomatologia ogólna - opis zębiny i szkliwa PDF

Preview

Summary

Podstawy budowy zęba: opis szkliwa i zębiny...

Description

Zębina Zajmuje większość korony i korzenia. Wyznacza zasadniczy kształt zęba. Ogranicza jamę zęba i kanał korzenia. Jest podkładem dla szkliwa. Zabezpiecza ząb przed złamaniem. W części korony pokryta jest przez szkliwo, a w części korzenia przez cement. Budową chemiczną i właściwościami fizycznymi zbliżona jest do kości. Twardość w skali Mohsa wynosi 4-5 stopni.

Zębina jest wytworem komórek zębinotwórczych (odontoblastów). Te komórki leżą na powierzchni miazgi zęba. Wysyłają do zębiny jedynie swoje wypustki cytoplazmatyczne (wypustki Tomesa), biegnące w kanalikach zębinowych. Każda komórka wysyła jedną wypustkę. Prezębina jest cienką warstwą leżącą nad warstwą odontoblastów. ZWIĄZKI ORGANICZNE ZĘBINY ● Włókna kolagenowe (ok. 90%; inaczej włókna Ebnera) utworzone z kolagenu typu I ● fosforyny ● glikoproteiny ● proteoglikany ● białka (m.in. osteonektyna, osteopontyna, osteokalcyna)

ZWIĄZKI NIEORGANICZNE ZĘBINY ● fosforany wapniowe (ok. 95%) w postaci kryształów dwuhydroksyapatytów ● węglany ● jony magnezu, potasu, sodu, żelaza, chloru

Włókna kolagenowe: spojone są uwapnioną istotą podstawową, przebiegają w układzie prawie równoległym do powierzchni zęba i prostopadłym do kanalików zębiny; w powierzchniowych warstwach zębiny włókna się krzyżują pod kątem ostrym; Białka niekolagenowe swoiste: fosforyny (zasadnicza rola w inicjacji oraz kontrolowaniu mineralizacji; od nich zależy wielkość i kształt hydroksyapatytów) i sialoproteiny zębiny Dwuhydroksyapatyty odkładane są w postaci łączących się ze sobą kulistych obszarów - kalkosferytów. W miejscu gdzie kalkosferyty nie zlewają się całkowicie powstają przestrzenie międzykuliste, czyli strefy substancji organicznej niezmineralizowanej. Te przestrzenie występują w obrębie korony, głównie na granicy ze szkliwem. Na przekrojach podłużnych zęba widoczne są linie Ebnera, które są liniami przyrostowymi powstałymi w wyniku okresowego, rytmicznego procesu wapnienia zębiny. Czasem te linie są poszerzone i nazywają się liniami konturowymi Owena. W zębach mlecznych widoczna jest linia neonatalna, która oddziela warstwę zębiny powstałej w życiu płodowych od zębiny utworzonej po urodzeniu. Kanaliki zębiny – charakterystyczne struktury budowy zębiny; biegną do granicy szkliwno-zębinowej w koronie, a w korzeniu rzadko dochodzą do granicy cementowo-zębinowej. Układają się prostopadle do powierzchni zęba. W koronie mają kształt litery S, a w korzeniu biegną równolegle do siebie, lekko faliście. Mają liczne rozgałęzienia, którymi mogą się łączyć. Biegną w nich włókna Tomesa i włókna nerwowe bezrdzenne. Wolną przestrzeń wypełnia płyn tkankowy. Zębina międzykanalikowa – stanowi główną masę zębiny; jest mniej zmineralizowana niż okołokanalikowa;

Szkliwo Pokrywa koronę warstewką grubości ok. 2 mm. Najmniejsza jego ilość występuje w okolicy szyjki zęba (ok. 0,01 mm), a największa na powierzchniach zębów trzonowych i przedtrzonowych. Szkliwo jest najtwardszą substancją w organizmie. W skali twardości minerałów Mohsa osiąga 6-7 stopień. Szkliwo działa jak błona półprzepuszczalna, mogą bowiem przenikać przez nie różne substancji (woda, mocznik, barwniki, jod, fluor). Stanowi wytwór ameloblastów, które degenerują się w momencie wyrzynania zęba. Dojrzałe szkliwo nie zawiera żadnych elementów komórkowych i nie może być odnawiane. Zbudowane jest w 96-98% ze związków nieorganicznych, pozostałe 2-4% to substancje organiczne i woda. ZWIĄZKI ORGANICZNE SZKLIWA ● fosfoproteiny ● glikoproteiny ● glikozaminoglikany ● aminokwasy ● lipidy ● fosfotaza zasadowa

ZWIĄZKI NIEORGANICZNE SZKLIWA ● sole wapnia z przewagą fosforanów (90%) (fosforany wapnia występują w postaci kryształów dwuhydroksyapatytu, przy czym ich objętość w szkliwie jest ok. 200 razy większa niż w innych tkankach twardych); ● węglany; ● fluorki; ● jony magnezu.

Pryzmatów szkliwnych (słupków szkliwnych) oraz spajająca je substancji miedzypryzmatycznej budują szkliwo. Na jeden ząb przypada 5-12 mln pryzmatów. Przylegają one ściśle jeden do drugiego, a ułożone są równolegle względem siebie oraz prostopadle do powierzchni zęba. Długość pryzmatów jest większa niż grubość szkliwa, ponieważ pryzmaty od linii szkliwno-zębinowej w kierunku wolnej powierzchni przebiegają skośnie i faliście lub spiralnie. Sprzyja to zwiększeniu wytrzymałości szkliwa. Szerokość pryzmatów jest niejednakowa i wynosi 4-8 nanometrów. Na przekrojach poprzecznych maja one kształt arkady lub rybiej łuski. Pryzmaty utworzone są ze ściśle upakowanych kryształów hydroksyapatytu w postaci śrubowato skręconych płytek, których długa os biegnie równolegle od długiej osi pryzmatów. Substancja miedzypryzmatyczna stanowi część każdego pryzmatu szkliwnego. Te dwa elementy strukturalne szkliwa w przekroju poprzecznym przypominają dziurkę od klucza, przy czym pryzmat szkliwny odpowiada jej zaokrąglonej części, a substancja miedzypryzmatyczna – części zwężonej. W warstwie szkliwa na przekrojach poprzecznych widoczne sa ciemne, łukowate, układające się równolegle do zewnętrznej powierzchni szkliwa linie, tzw. Linie konturowe Retziusa. Ich obecność jest wyrazem fizjologicznych zmian w cyklicznym procesie odkładanie i mineralizacji szkliwa podczas jego formowania. Na liniach tych obserwuje się obniżoną wytrzymałość mechaniczną oraz zwiększoną podatność na procesy próchnicze. Na powierzchni szkliwa znajduje się oszkliwie – błona odporna na działanie kwasów i zasad, która chroni ząb przed próchnicą, będąc bariera mechaniczna dla bakterii. Z wiekiem oszkliwie stopniowo się ściera....