Studium przypadku. Przyklady do 2020 PDF

Preview

Summary

Materiały do ćwiczeń i egzaminu. Opisy studiów przypadku....

Description

-1-

Analizy przypadków ilustrujących konkretne problemy moralne jakie pojawiają się w życiu gospodarczym

studium przypadku nr.1. Niespełna rok temu w rodzinnej miejscowości wykupiłeś, dzięki kredytom stare forty. Umieściłeś w nich magazyn wyrobów spirytusowych, które sam produkujesz. Dzięki Twej inicjatywie kolejnych dziesięć osób znalazło pracę w regionie trapionym przez bezrobocie. Interes rozwijał się pomyślnie. Mimo spłat dużych rat kredytów dokończyłeś budowę domu i byłeś w stanie posłać Swoje dzieci do prywatnej szkoły. Właśnie wracasz ze spotkania absolwentów Twojego Liceum. Wszyscy Cię chwalili nie tylko za pomysłowość, ale co tu dużo ukrywać, za jakość wódki, którą ze sobą przywiozłeś. Już miałeś zamiar się położyć, gdy zadzwonił kolega-dziennikarz, który nie przybył na spotkanie absolwentów. To, co ci powiedział otrzeźwiło Cię zupełnie! Mianowicie, dzisiaj rano jeden z jego kolegów przyniósł sensacyjny materiał o tym jak policja wykryła fałszerzy najlepszej z wódek, którą produkujesz. Co gorsza jej spożycie grozi dużymi komplikacjami zdrowotnymi. Kolega dziennikarza chce za trzy dni poinformować Kolegium Redakcyjne o całej sprawie. Jak masz postąpić? Krótki komentarz: studium przypadku nr.1. Jego specyfika polega, przede wszystkim na podjęciu próby zgodnego z normami i zasadami etycznymi rozwiązania szczególnie niebezpiecznej sytuacji dla klientów, ale i firmy i jej właściciela. Jakie zatem należy przedstawić argumenty etyczne by oddalić pokusę najprostszego rozwiązania, które jednak łamie wszelkie zasady etyczne? Przykład nr.2. Konieczności życiowe a odpowiedzialne działanie W ostatnim czasie nie wiodło Ci się dobrze. Zachodnia firma, w której byłeś zatrudniony wycofała się z polskiego rynku. Masz do spłacenia wiele zobowiązań finansowych i na domiar złego, Twoja żona musi w najbliższym czasie udać się na kosztowną operację. Po miesiącach poszukiwań pracy udało Ci się dostać do zarządu grupy kapitałowej finansującej duże inwestycje. Musisz wykazać się na początek jakimś spektakularnym osiągnięciem. Właśnie masz taką możliwość. Wpadłeś na pomysł, iż Twoje konsorcjum zainwestuje swój kapitał w finansowanie budowy wielkich hal targowych. Masz już zatwierdzone środki finansowe. Pozostały rozmowy z inwestorami. W ich trakcie dowiadujesz się, iż środki finansowe są za małe na realizację projektu. Dzięki rozmowie z inwestorem docierasz do głównego projektanta hal targowych. Jest nim doświadczony i znany architekt. To za jego sprawa wrosły niepomiernie koszty inwestycji. Z rozmowy z nim dowiadujesz się, iż zwiększył on parametry konstrukcyjne budowli ponad przyjęte standardy budowlane w Europie Zachodniej. Tłumaczył to faktem, iż w Polsce są inne warunki klimatyczne. Niekiedy zdarzają się duże opady śniegu, co może doprowadzić do ogromnych obciążeń dachu i konstrukcji nośnej. Wiesz, że jego stanowisko uniemożliwia realizację pomysłu

-2inwestycyjnego. Od specjalistów prawa budowlanego dowiedziałeś się, iż polskie regulacje prawne nie obejmowały tak wielkich obiektów, ale można trzymać się przepisów budowlanych dla mniejszych inwestycji i nie stosować zawyżonych norm. Co zrobisz w tej sytuacji? Krótki komentarz: studium przypadku nr.2. Z kolei te studium przypadku prowadzi nas do rozważenia różnych rodzajów odpowiedzialności: względem rodziny, względem własnego postępowania, względem własnej firmy, ale przede wszystkim też szczególnie wobec przyszłych użytkowników. Widzimy w tym przypadku, ze zarówno kierowanie się ekonomicznymi wskazaniami jak i prawnymi nie daje właściwego rozwiązania. Pozostaje zatem refleksja moralna. Przykład nr.3. Dylematy etyczne ochrony środowiska. G. Szulczewski Jesteś dyrektorem średniej wielkości firmy budowlanej, która stale ma problemy z uzyskiwaniem wystarczającej ilości zamówień publicznych. Dzisiaj rano przeglądałeś pocztę elektroniczną. Twoją uwagę zwrócił list dawnych kolegów z klubu ekologicznego. Dowiedziałeś się z niego, że Agencja do Spraw Ochrony Środowiska ONZ zakwalifikowała Wisłę, jako jedną z pięciu ostatnich dzikich rzek Europy. Uznano ją za jeden z głównych korytarzy ekologicznych kontynentu. Wzdłuż jej biegu przemieszczają się zwierzęta i rośliny. Zaniedbania w jej regulacji (wybudowano tylko jeden stopień wodny we Włocławku zamiast planowanych ośmiu) pozwoliły ocalić unikalne w skali globu naturalne biotopy łęgowe zamieszkałe przez rzadkie gatunki ptaków i endemity roślinne. Wiesz coś o tym, bo kiedyś w upalny dzień wybrałeś się z synem w okolice Płocka. Do dzisiaj w pamięci masz obraz tamtych stron. Na zdjęciach widać was uśmiechniętych i beztroskich. Brak regulacji w sposób przewrotny doprowadził do poprawy czystości wody, natomiast wiesz, że szybki bieg uregulowanej rzeki nie pozwali na jej samooczyszczenie. Dlatego przeciw regulacji już teraz protestują ekolodzy. Jednak przeglądając dalej pocztę elektroniczną przeczytałeś drugi list od kolegów z branży budowlanej. Mówił on o raporcie Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Wodnych. Dowiedziałeś się z niego, że brak regulacji Wisły doprowadził do realnej możliwości katastrofy. Otóż tama we Włocławku pełni od trzydziestu lat zadania, które miały przejmować niewybudowane osiem stopni wodnych. Według wstępnych obliczeń bezpośrednio zagrożonych jest z powodu możliwości pęknięcia tamy 200 osób, a dalsze dwa tysiące może ucierpieć podczas wielkiej powodzi. Co gorsza awaryjne opróżnienie zbiornika we Włocławku grozi przedostaniem się do Wisły gromadzonych od lat na dnie trucizn. Rozwiązaniem wydaje się budowa niezrealizowanego stopnia wodnego w Nieszawie. Na jego utworzenie silnie nalegają też przedstawiciele lobby energetycznego. Wskazują oni na wielkie korzyści ekonomiczne związane z zainstalowaniem turbin prądotwórczych. Sama budowa i eksploatacja nowej tamy da pracę wielu ludziom w tym regionie odczuwającym skutki bezrobocia. Także Ty możesz liczyć na zamówienia. Wszyscy mają świadomość, że związana z budową regulacja zmieni charakter rzeki. Dla jednych upodobni ją do rzek europejskich, po których mkną barki, a dla drugich oznacza jej bezpowrotne zniszczenie. Już dzisiaj zastanawiasz się, jakie stanowisko zajmie rząd? Jak uzasadni swoją decyzje? I czy Ty, który kiedyś z sympatią towarzyszyłeś akcjom ekologów, a obecnie jesteś menedżerem średniej wielkości firmy budowlanej będziesz starał się wpłynąć na decyzje w sprawie budowy i czy masz zabiegać o ewentualne kontrakty?

-3Krótki komentarz: studium przypadku nr.3. W tym studium przypadku mamy do czynienia z konfliktem wartości i to szczególnym, który przekształca się w dylemat moralny, gdyż racje są podzielone, co do wyboru właściwej drogi postępowania.

Przykład nr.4. Przecież wszyscy tak robią! Czy to znaczy, że ty też masz tak robić? G. Szulczewski Cały świat wraz z nastaniem roku 2000 chciał wkroczyć w nową epokę. Europejskie banki mające silne ograniczenia w dziedzinie inwestowania wyraźnie nie dotrzymywały kroku amerykańskim korporacjom finansowym. Zdecydowano się na nową strategię aktywnego wkraczania na nowe rynki finansowe i obracania turbo finansowymi produktami, zresztą wydawało się, że nie ma innej możliwości. Na rynku finansowym panuje, bowiem, jak głosili zwolennicy nowej strategii, prosta zasada: walcz, wygraj albo zgiń. Właśnie wtedy, wyjechałeś na praktykę bankową do Frankfurtu nad Menem. Twoim pierwszym zadaniem było doradztwo i sprzedaż nowych wtedy produktów inwestycyjnych o wdzięcznej nazwie: złożone instrumenty pochodne oparte o dług (Collateral Debt Obligations, CDO). Na początku chciałeś dorównać wynikami sprzedaży swym niemieckim kolegom. W odróżnieniu jednak od nich, „starych wyjadaczy” zamierzałeś zdobyć trochę informacji o oferowanych produktach. To, czego się dowiedziałeś wzbudziło Twój niepokój. Otóż te wysoko skomplikowane produkty były oparte na warstwowo spakowanych kredytach, wśród których były kredyty subprime. W tym czasie masowo, były, bowiem zaciągane kredyty hipoteczne częściowo na kupno własnego domu, a częściowo pod zastaw spłacanej hipoteki, w celu kupna nowych nieruchomości. Wszystko odbywało się z logiką rynkową. Ceny nieruchomości rosły w szalonym tempie, i wydawało się, że każdy będzie mógł spłacić kredyt i dużo zarobić, a jak nie uda mu się tego dokonać, to bank przejmie nieruchomość i sprzeda ją z zyskiem. Ponieważ banki nie mogły prowadzić nieograniczonej akcji kredytowej, bo obowiązywały je ustawy branżowe, to powoływano firmy zależne zwane biurami kredytowymi, które działały zupełnie legalnie. Do jednej z nich należała największa amerykańska firma pożyczkowa Ameriquest. Skoro rentowność firm i dochody pracowników były uzależnione od ilości sprzedawanych kredytów udzielano ich wszystkim chętnym, nie martwiąc się o zdolności kredytowe klientów. Również agencje ratingowe, w których praca była dla Ciebie jednym z niespełnionych jeszcze marzeń, wydawały najwyższą ocenę AAA produktom finansowym, których masz podjąć się sprzedaży. Bały się bowiem, ze ich potencjalni klienci, gdy ocena będzie zła pójdą do konkurencji. Jednak zaczęły Cię trapić wątpliwości, co się stanie, gdy nagle ceny nieruchomości nie będą rosły? Oczywiście nawet uczeń liceum, wiedział, że w tym momencie kredytobiorcy nie będą w stanie spłacić swych kredytów zaciągniętych na inwestycje w nieruchomości. Zresztą i bez spadku cen nieruchomości, udzielanie kredytów na nabywanie nieruchomości osobom ledwo utrzymującym się z swojej pensji było dla Ciebie wielce podejrzane. Kiedy przy piwie podzieliłeś się wątpliwościami ze swoimi kolegami, oni tylko wzruszyli ramionami i twierdzili, że wszyscy tak robią i w przypadku hipotetycznego załamania rynku nieruchomości państwo na pewno wszystkim pomoże, a teraz od każdego sprzedanego produktu finansowego typu CDO otrzymujemy realne pieniądze. Jednak dalej trapiły Cię wątpliwości.

-4Zadzwoniłeś do szefa polskiego banku, który wysłał Cię na praktyki. Zastanów się, co odpowie szef banku na Twe wątpliwości? Krótki komentarz: studium przypadku nr.4. Te studium przypadku ukazuje nam całą wagę prowadzenia analizy etycznej procesu decyzyjnego. Działanie, które ma być podjęte wydawało się legalne, stało się powszechną, uznaną przez środowisko praktyką, aczkolwiek na pierwszy rzut oka budzi wątpliwości moralne. Przykład nr. 5. Etyczna granica między unikaniem a uchylaniem się od opodatkowania. Wiadomo, iż nikt nie chce płacić zbyt wysokich podatków. Dlatego szczególnie im dochody indywidualne czy też firmy są większe, tym chętniej sięgamy do różnych sposobów zmieszania obciążeń podatkowych. W filmie pod tytułem „Firma” w reżyserii Sydney”a Pollack”a (1993) mentor młodego prawnika wprowadzanego w praktykę doradcy podatkowego powiada: „Zastanów się jaka jest właściwie różnica pomiędzy unikaniem płacenia podatków, a uchylaniem się od nich?” Przedstawia on do wyboru trzy odpowiedzi: 1. „Różnica powstaje w wyniku decyzji urzędu skarbowego. 2. Określa tę różnicę sprytny prawnik. 3. Różnicę wyznacza sąd, dając 10 lat za nie płacenie podatku.” W dalszej części filmu doświadczony doradca podatkowy stwierdza, iż: „zawód doradcy podatkowego nie ma nic wspólnego z prawem. To jest rodzaj gry. Tej gry uczymy bogatych, aby nie stracili swoich majątków. Kiedy urząd skarbowy zmienia zasady wtedy my zarabiamy na tym ucząc ludzi bogatych jak mają na nowo uniknąć podatków. Zatem to tylko gra.” Jednak w klasyfikacji prawnej mamy od czynienia z dwoma rodzajami zmniejszania opodatkowania: unikania opodatkowania, które jest legalne i uchylania się od podatków, która to czynność łamie prawo. Zbadaj, czym są w świetle tej klasyfikacji prawnej, powszechnie stosowane praktyki zmniejszania opodatkowania: 1. Oferowane przez banki obchodzenia „podatku Belki”, który nakładał konieczność odprowadzenia 19% z zysku z akcji giełdowych, funduszy i lokat bankowych, 2. Zachęcanie przez doradców podatkowych rejestracji firm w rajach podatkowych. 3. Popularne w latach dziewięćdziesiątych zakładanie fundacji w celu zmniejszania opodatkowania. Następnie dokonaj oceny moralnej tych działań. Czy wszystkie przypadki legalnego zmniejszania opodatkowania są moralnie dopuszczalne? Jak ocenisz moralnie postawę, którą zajmuje w sprawie zmniejszania opodatkowania mentor świeżo upieczonego doradcy podatkowego? Krótki komentarz: studium przypadku nr.5. Jest to przykład diagnostycznego studium przypadku. Wymaga ono zebrania materiałów na temat zjawiska zmniejszania opodatkowania, w tym dotarcia do orzecznictwa sądowego dostępnego np. w Internecie i na tej podstawie zakwalifikowania danych zjawisk z punktu prawnego a dopiero na końcu, przedstawienie uzasadnienia etycznego własnego osądu moralnego na temat tych czynności.

Przykład nr. 6

-5Problem podwyższenia wieku emerytalnego jako problem moralny. Gwałtowna potrzeba reformy sytemu emerytalnego. Należy zbadać przyczyny załamania się dotychczasowego sytemu. (Gdzie są pieniądze gromadzone przez przyszłych emerytów? Dlaczego nie wystarczają do pokrycia zobowiązań?) Propozycja przedłużenia wieku emerytalnego. Należy ocenić rozwiązanie przedłużenia wieku emerytalnego do 67 roku życia czyli tak jak w krajach najbogatszych w UE np. Niemiec. (Ustalenie średniej długości życia: w przypadku mężczyzn w Polsce i UE: średnia życia w UE wynosi 76,4 a u nas 71,3 lat). Problem moralny: Etyka skutków: pozytywny: państwo nie będzie musiało dokładać z budżetu do bieżących wypłat świadczeń emerytalnych, negatywny: zmiana wieku emerytalnego prowadzić będzie do pogorszenia sytuacji, tych, którzy nie będą wstanie podejmować się pracy w ustawowym terminie. Etyka wartości: konflikt wartości solidarność międzypokoleniowa a sprawne państwo. Etyka zasad: umowy muszą być dotrzymywane (Pod jakimi warunkami można nie dotrzymywać umów?) Przykład nr. 7 Ocena moralna, podejmowanych przez EBC działań mających na celu pokonanie kryzysu. Instytucje odpowiedzialne za bezpieczeństwo europejskich rynków finansowych stoją przed decyzją przyjęcia strategii działania mającej na celu pokonania kryzysu. EBC, który zwlekał z udzielaniem tanich kredytów i był krytykowany przez amerykanów na koniec roku 2011 wprowadził pół biliona Euro do europejskiego sytemu bankowego. Należy zbadać czy jest tylko jedna możliwość przywrócenia płynności na europejskich rynkach finansowych? Jakie zagrożenia wiążą się z niepomyślnym rozwojem sytuacji? Rachunek dóbr: brak interwencji więcej zła niż dobra: brak pomocy ze strony europejskich instytucji finansowych doprowadziłoby do załamania światowego sytemu finansowego jak dowiodła historia kryzysu z 1929 roku oraz upadek Lehman Brothers w 2008 roku. interwencja: możliwe złe skutki uboczne: inflacja

-6Ostatecznie rachunek dóbr możemy przeprowadzić oceniając możliwość inflacji w świetle etyki skutków (Zasada Podwójnego Skutku) Etyka wartości: konflikt wartości: samoodpowiedzialność a bezpieczeństwo Etyka zasad: imperatyw Kanta: czy maksyma: nieodpowiedzialnym, może stać prawem powszechnym?

zawsze

udzielaj

pożyczki,

nawet

Odpowiedzi poszukujemy w poszukiwaniu praw powszechnych kapitalizmu Doktryna liberalna formułuje samoodpowiedzialnością

takie

prawo

powszechne:

wolność

wiąże

się,

z

Friedrich von Hayek w „Konstytucji Wolności” zauważa, że: „wolność oznacza, że nie tylko człowiek ma możliwość wyboru, jakie niesie jego brzemię, oznacza także, że musi on ponosić konsekwencje swoich czynów, otrzymywać za nie pochwały lub spotykać się z potępieniem. Wolność i odpowiedzialność są nierozdzielone.” Natomiast Walter Eucken twierdzi, że „kto ponosi korzyści ten ponosi również starty” i dodaje „ta zasada miała decydujący wpływ na uregulowania dotyczące odpowiedzialności” gdyż „ustrój gospodarczy oparty na konkurencji nie jest zdolny funkcjonować bez osobistej odpowiedzialności.” Przykład nr 8 Wreszcie udało Ci się zdobyć wymarzona pracę w prestiżowym banku. Na początek masz przy obsłudze klientów zastosować nowa strategię zwaną cross-selling. To strategia sprzedawania dodatkowych opcji do złożonego już zamówienia lub produktów komplementarnych. Bardzo istotny jest moment przedstawienia uzupełniającej oferty – ma ona miejsce po złożeniu zamówienia podstawowego, gdy klient finalizuje już transakcje i ma „otwarty portfel”. Skuteczne wdrożenie tej strategii jest najprostszym sposobem zwiększenia zysków banku przy minimalnych nakładach inwestycyjnych. Opisana praktyka jest obecnie powszechnie stosowana w bankowości i jest zgodna z literą prawa. Na szkoleniu przybliżono Ci, na czym polega nowa technika sprzedaży: - przy udzielaniu kredytu wydaje się równolegle kartę kredytową bez uświadamiania klientowi, iż w rzeczywistości nie musi się na nią godzić. - ubezpieczenie kredytu jest opcjonalne i taki zapis istnieje w umowie, ale z góry wlicza się ubezpieczenie i przed podpisaniem dokumentów informuje klienta, że „łączny koszt kredytu wynosi …” - podana kwota zawiera już w sobie z sumę ubezpieczenia. - przy wydawaniu karty kredytowej, kiedy wszystkich formalności są w zasadzie dokonane, przedstawia się propozycje ubezpieczenia karty jako dodatkową promocyjną ofertę banku. - ubezpieczenia są udzielane w trzystopniowej skali (od kradzieży, utraty życia i pracy itp.) ewentualna wypłata podlega licznym uwarunkowaniom, o których nie należy wspominać chyba, że klient wyraźnie się o to zapyta. Należy dodać, że wynagrodzenie pracowników składa się z dwóch części tj. niewielkiej stałej podstawy oraz premii, której wielkość obliczana jest w stosunku do ilości kart kredytowych i ubezpieczeń jakie poszczególne osoby wydały klientom w danym miesiącu.

-7Jak ocenić z punktu etycznego tę formę sprzedaży? Co sądzić o banku forsującego strategię crossselling? Przykład nr 9 Studium przypadku: Gaz łupkowy

Studium przypadku: Gaz łupkowy Wreszcie Ci się udało! Zostałeś zastępcą dyrektora finansowego firmy opracowującej projekty geologiczne. Jeszcze w trakcie studiów uczestniczyłeś w spotkaniach koła gospodarczego, na których szeroko omawialiście zagadnienie opłacalności pozyskiwania gazu łupkowego. Wtedy byłeś tego gorącym zwolennikiem. Ale od tamtego czasu zaszły pewne wydarzenia i dotarły do ciebie nowe informacje. Najpierw w Internecie zalazłeś mapę, z której wynika, że pech chciał, ale to właśnie w twojej miejscowości, gdzie się urodziłeś są duże pokłady łupków. Tak, że jeśli ruszy ich eksploatacja to na pewno obejmie złoża pod terenami, które znasz od dzieciństwa. Ale nie chodzi tylko o sentymenty. Miejscowość, z której pochodzisz jest znana nie tylko z tego, że jest w niej duże bezrobocie, ale i również z tego, że znajduje się wśród lasów i dlatego część mieszkańców postawiła na rozwój agroturystyki. Zapoznając się bliżej z tematem trudno ci zająć jednoznaczne stanowisko. Dowiedziałeś się, że wiele wspólnot lokalnych protestuje przeciwko eksploatacji łupków na swoim terenie i ma ku temu poważne powody. Duża liczba badań i faktów wskazuje, że spełnienie warunków ochrony przyrody na tak zaludnionym terenie jak Polska w przeciwieństwie do rozległych pustkowi Ameryki może być problemem. W Internecie zobaczyłeś film, na którym mieszkający obok eksploatowanych złóż pokazują jak wygląda woda z kranu. Również organizacje przeciwne eksploatacji twierdzą, że oczekiwania wielkich firm wydobywczych były większe, jeśli chodzi o Stany Zjednoczone i teraz te firmy za wszelką cenę pragną wejść na rynek europejski by przetrwać. Co więcej twoja firma w programie CSR zamieszcza deklaracje o ochronie przyrody i dziedzictwa narodowego. Sam nawet w zastępstwie dyrektora naczelnego odbierałeś nagrodę roku przyznaną przez znaną organizację odpowiedzialnego biznesu. Z drugiej strony wiesz, że z dotychczasowych kalkulacji wynika, iż eksploatacja łupków i produkcja z nich gazu jest nad wyraz opłacalna i może przynieść duże korzyści twojej firmie.. Za eksploatacją łupków przemawia również fakt, że dzięki produkcji gazu Polska może uniezależnić się od jego importu. Nie chodzi przy tym tylko o poważne sumy wydawane na gaz, ale również o bezpieczeństwo kraju.

-8Zastałeś wybrany do zreferowania na radzie dyrektorów zagadnienia eksploatacji łupków. Właśnie, gdy o tym myślałeś, poczta internetowa zawiadomiła cię, że koledzy z liceum, którzy zostali w tej rodzinnej miejscowości tworzą komitet protestacyjny o nazwie: Łupkom: NIE! Co masz zrobić w tej sytuacji? Czy et...