Taak 6 voor de student - waarom beschrijving PDF

Preview

Summary

waarom beschrijving...

Description

Taak 6 – Tot het einde 2.6.1 Casus Een dag uit het werk van de levensbeschouwelijk hulpverlener Josée wordt met een terminale pancreaskanker opgenomen op de eenheid Palliatieve Zorg. Het skelet is op vele plaatsen aangetast, het ruggenmerg ook, zodat ze aan haar onderste ledematen progressief verlamd raken. De lever vertoont eveneens metastasen. Sinds enkele jaren is zij gescheiden en zorgt ze erg plichtsbewust alleen voor haar twee flinke zonen van rond de dertig. Nu omringen die haar, voor zover het kan en mag, op hun beurt zéér goed. “Ik weet, dat ik een veralgemeende kanker heb en dat ik niet meer kan genezen. Maar… u kunt mij toch niet verbieden te blijven hopen.” Dit is de duidelijke boodschap die zij mij geeft bij ons eerste contact. En zij is daar niet meer van af geweken, vier weken lang tot aan haar dood. Het gaat om meer dan loutere ontkenning: hier heb ik te maken met de spirituele pijn van het niet “kunnen” aanvaarden van de klaarblijkelijke waarheid. Voor de verpleegkundigen is elke contact met haar spannend. Waar kunnen ze met dergelijke spirituele vragen terecht? Ook voor haar beide zonen en hun gezinnen is het een moeilijke evenwichtsoefening. Wanneer ze me tegen komen spreken ze mij er spontaan over aan. Daarenboven wil ook hun papa graag nog eens op bezoek komen. Maar kan dan wel? Hoe moeten ze daar nu mee omgaan? Met al wat haar nog aan krachten rest, lééft Josée zich uit. Ze wil nog opstaan, ook als de verlamming intreedt, ze weigert de incontinentieluier, zelfs al zijn de sluitspieren aangetast, en wil steeds op de toiletstoel. Zij verzorgt haar opschik en wil gekleed zijn. Het is zomer en ze wil naar buiten: in de rolstoel, goed gesteund door allerlei kussens en kussentjes, naar de drukke binnenstad om leven te zien en de Boulevard op om, op een terrasje, een filter te drinken! Zo gaat dat maar door tot het einde toe… Ze heeft maar één gedachte: blijven leven! Als ze té zwak is om nog te spreken, vormen haar lippen nog de zin: “Alstublieft: gaan wandelen!” Haar leven ebt zachtjes weg.

Als haar zonen voorstellen om bij haar te waken, geeft ze onhoorbaar, doch duidelijk te kennen: “’t is nog te vroeg.” Het zijn haar laatste woorden. Haar zonen zien hoe een traan over haar magere wangen glijdt. Voor haar is het té vroeg…”

Hoe kunnen we onze zorg best afstemmen op haar vraag? En wat nu in deze corona tijden?

Stap 1: moeilijke begrippen verhelderen metastase

Stap2: kern van de taak Stap3 4 brainstorm + clusteren Stap5 Leerdoelen opstellen Welke verschillende levensovertuigingen zijn er in een ziekenhuis zijn en hoe kom je ze tegen? ( Huismans) (artikel op bb gebruik rond sterven en dood bij verschillende religies) ISLAM ZIEKTE -lichaam niet van hun=bruikleen van god -ziekte is een test= overgave met omgaat wordt beloond -bezoek is een religieuze plicht -verzorging gedaan door iemand met zelfde geslacht= schaamtegevoel AFSCHEID -vergiffenis schenken -geloofsbelijdenis in het oor gefluisterd wordt RITUELEN -sterven op rechterzijde is sommige belangrijk= naar Mekka -afleggen enkel door moslims -lichaam ritueel gewassen door familie of door mensen van moskee dan lijkwade ingewikkeld -geen rouwbrieven= niet betekent u bent niet welkom gebruikelijk en gewenst dat je komt -lichaam asap begraven of naar land van oorsprong (waar is hij geboren) -ongebruikelijk niet-moslims bij begrafenis aanwezig

EUTHANASIE -geen optie= mens mag niet bepalen of iemand sterft pijnbestrijding is toegestaan -geen crematie voor gelovigen= sommige zeer strenge geloven kringen enkel mannen toegelaten bij begrafenis Na de dood -Acceptatie als einde van leven= laatste grondbeginsel -iedereen verantwoorden aan god= overledene opgenomen en verdiensten beloond -ogen gesloten en gebeden daarna lichaam bedekt met doek en 3x ritueel gewassen met reukwater -1ste 3dagen familie gecondoleerd, krijgen voedsel van familie en buren -Rouwperiode 40 dagen lang dan afgesloten met gebed=overledene opnemen in hemel -afsluiting feestelijk karakter= nabestaanden blij overledene beter bestaan begonnen is Gebed -voor bidden voeten, handen, onderarmen, gezicht en hals wassen -schoenen uit gezicht richting Mekka=eerbewijs aan God -vaste houding en vaste formulering= 5X per dag om 5 12 16 18 en 20u

Dieetverboden: varkens en paardenvlees, bloed bevattende en rauwe vleesproducten, alcohol Ramadan eten en drinken overdag verboden, onder dit verbod ook medicatie en injectie behalve strikt medisch noodzakelijk BOEDDHISME -alles vergankelijk= ziekte ouderdom en dood horen bij leven, acceptatie van lijden mogelijkheid geestelijk te groeien -draait om bewustzijn= leven bewust afsluiten= lijden bewust doorstaan en aanvaarden dan geestbenevelende middelen accepteert= belangrijk deze houding consequentie aanzien van pijnbestrijding -verscheidene rituelen rond sterven en dood= oorsprong in land van specifieke boedhistische stroming kunnen veel verschillen

-euthanasie en orgaandonaties geen taboe= niet enthousiast over gehechtheid hat en onwetendheid oorzaak lijden -problemen niet opgelost door euthanasie en orgaandonatie -geen uitvaartritueel, verschillen naar regio en cultuur maar vooral crematie -49 dagen na uitvaart bidden rouwenden om overledene helpen bij reïncarnatie -geloven in wedergeboorte= dood overgang naar opnieuw geboren

-groot bewustzijn alles van voorbije aard is= voor-rouw voorbereid op de dood= geen negatieve emotie tonen bij overlijden anders verkeerde gehechtheid -meditatie belangrijker dan gebed= boeddha mens was geen godheid -gebed vorm van eerwijzen, samengaan met knielen en prostraties= buigen,knielen, languit op grond gaan liggen en weer opstaan=eer bewijzen aan boeddha-natuur in jezelf -niet verlicht= opnieuw geboren resultaat van verlangen naar zintuiglijke genietingen niet zeker opnieuw als mens terug geboren= moeilijk verkrijgen enkel verkregen resultaat ethisch gedrag -lichaam opnieuw geboren hangt af van daden in dit leven en vorige verlicht= niet opnieuw geboren Tibetaans dodenboek -bepaalde stromingen geloven dat overledene na dood nog kan horen -voorlezen van dodenboek kan overleden inzicht geven of hij verlicht kan worden niet opnieuw geboren hoeft te worden PROTESTANTS CHRISTENDOM Het lichaam is een schepping van God. Dat geeft de verplichting goed voor het lichaam te zorgen. Sommige strenge protestantse stromingen geloven in voorbeschikking. Zij wijzen daarom inentingen en/of bloedtransfusies af. Rond het afscheid zijn er geen vaste rituelen. Het is wel gebruikelijk om stukken uit de Bijbel te lezen of samen te bidden. Daarnaast bestaat er wel een ritueel dat een beetje lijkt op de ziekenzalving van de katholieken. Soms gebruikt men dit ritueel. Verder kan het Avondmaal samen gevierd worden. Over euthanasie zijn de meningen verdeeld, maar in het algemeen kun je stellen dat het onder voorwaarden is toegestaan. Men heeft de vrije keuze tussen begraven of cremeren. Voor afleggen en opbaren zijn er geen vaste regels of rituelen. Het gebruik is dat de overledene netjes aangekleed in de kist wordt gelegd met gevouwen handen. Na de dood moet men verantwoording afleggen aan God en God oordeelt dan over het geleefde leven. Strenge protestantse stromingen geloven dat de hel bestaat en dat je daar dus ook naartoe gestuurd kunt worden. Minder strenge stromingen geloven dat iedereen naar de hemel gaat. Protestanten hebben een persoonlijke relatie met God en Christus. Het gebed is daarom een persoonlijk contact waarin zowel vreugde als verdriet gecommuniceerd kan worden. Hierbij vouwt men de handen en sluit men de ogen. Er wordt niet geknield. Naast het persoonlijke gebed zijn er ook vaste gebeden zoals het 'Onze Vader'. Verder spelen psalmen een belangrijke rol. In de protestantse traditie is de rouw nog soberder, bloemen zijn minder gebruikelijk en men rouwt zeer ingehouden. De dominee is hier een belangrijk figuur ( man of vrouw ) HINDOEÏSME Grote acceptatie van ziekte. Ziekte hoort erbij omdat alles groeit, bloeit en sterft. Hindoes doen wel van alles om weer beter te worden, want ziekte wordt gezien als een verstoring van de gezondheid. Familiebanden zijn voor hindoes belangrijk. Een hindoe voelt zich deel uit maken van het grote geheel dat de familie is. Die verbondenheid laat zich uiteraard ook voelen bij de belangrijke gebeurtenissen

in het leven. Ernstig zieken en stervenden laat men daarom liever niet alleen. De pandit is de vertegenwoordiger van het hindoeïsme Rituelen Een pandit kan rituelen uitvoeren om de stervende te helpen zich op de dood voor te bereiden. Ook na het overlijden worden rituelen uitgevoerd. Over het algemeen wordt de overledene door de eigen familie afgelegd. Daarna volgt een crematie in de open lucht. Dit moet in de open lucht, omdat de ziel dan weg kan. In Nederland kan dit niet, daarom zet men (vooraf afspreken) de deur een stukje open zodat er een verbinding is met de open lucht. Het gebruik is dat de oudste zoon hierbij de brandstapel aansteekt. De rouwkleur is wit. In India wordt de as verstrooid in de heilige rivier de Ganges. In Nederland wordt de as over het algemeen verstrooid in zee. Hindoes kiezen meestal voor crematie, omdat het de snelste manier is om het lichaam te laten reïncarneren. De rituelen moeten strikt gevolgd worden om de reis van de ziel naar een ander lichaam goed te laten verlopen. Meestal wordt de overledene zo snel mogelijk naar een uitvaartcentrum gebracht, waar hij wordt afgelegd en gewassen in aanwezigheid van de familie. Daarbij wordt het lichaam in een doek gewikkeld, al wordt het doek tegenwoordig vaak vervangen door een kostuum of sari. Ondertussen bidden de priester en de nabestaanden. In een schaaltje wordt ongezouten boter (dia) aangestoken, en er wordt water in een bokaal gegoten voor de ziel van de overledene. Daarna worden deze laatste rituelen thuis herhaald, er wordt gebeden en voorgelezen uit de Ramayana. Op de dag van de crematie scheert de man die het dichtst bij de overleden man stond (meestal de zoon) het hoofdhaar af om tijdens de uitvaartplechtigheid offeraar te zijn. Tijdens de afscheidsplechtigheid maakt de priester vijf ‘pindhs’ (balletjes van rijstmeel) als eerbetoon aan Brahm. Deze worden bij het lichaam gelegd, samen met bloemen, geurstoffen en rijstkorrels. De mannen uit de familie dragen de kist vervolgens naar het crematorium en zetten de kist onderweg vijf maal op de grond. Eens de kist ter plaatse is, wordt ze geopend en versierd met bloemenkransen. De oudste zoon loopt vijf maal rond de kist met de brandende dia en raakt hiermee de mond van de overledene aan. Na het afscheid leggen de aanwezigen rijstkorrels of bloemblaadjes in de kist. De directe nabestaanden gaan vervolgens mee naar de ovenruimte om de verbranding bij te wonen. Na de crematie wordt de as verstrooid. Euthanasie en orgaandonatie zijn niet volledig taboe, maar men is er ook niet enthousiast over. Hindoes geloven in reïncarnatie. De kwaliteit van het volgende leven wordt bepaald door de daden in dit leven. Na heel veel levens volgt bevrijding, moksha. Men wordt dan niet meer opnieuw geboren maar gaat op in het goddelijke. Dat is een resultaat van geestelijke groei en die geestelijke groei is een resultaat van goed en waardig leven. Na het overlijden gaat voor de familie een periode in waarin ze sober leven, vegetarisch eten en geen alcohol nuttigen. Ze dragen geen sieraden of make-up en kleden zich in het zwart-wit of enkel zwart. Dertien dagen na de crematie komen familie, vrienden en kennissen samen tijdens een rouwplechtigheid in het huis van de overledene. De rouwperiode wordt daarna opgeheven, maar de directe familieleden mogen pas na een jaar opnieuw feestelijkheden organiseren. Het tonen van verdriet is heel gewoon voor hindoes, zowel mannen als vrouwen tonen hun emoties. Het rouwen wordt niet onderdrukt, maar de geschriften waarschuwen wel tegen overdreven geklaag.

Er wordt eerder een positieve uiting van emoties gestimuleerd. De rouwperiode kan variëren in lengte Hindoes mediteren en bidden. Het gebed is een manier om eer te bewijzen aan de goden, het is geen gesprek met de goden. ROOMS-KATHOLICISME Ziekte wordt door diep gelovigen gezien als een opdracht te lijden zoals Christus aan het kruis geleden heeft. Gezondheid en kracht worden gezien als een genade. Dat betekent dat je gezondheid en kracht krijgt van God, maar dat het niets te maken heeft met een beloning of verdienste. Rond het afscheid zijn er drie rituelen die van belang zijn: de biecht De biecht Biechten wordt bij een priester gedaan en gaat over dingen waar iemand spijt van heeft. Zo iemand wordt dan door de priester, maar namens God, vergeven. Tegenwoordig wordt niet zo vaak meer gebiecht. de eucharistie De eucharistie De eucharistie is een dankzegging. In praktische zin betekent het dat een priester of andere gelovige de communie bij de zieke komt brengen. de ziekenzalving of het sacrament der zieken De ziekenzalving De ziektenzalving wordt ook wel 'bedienen' genoemd. De zieke, de familie van de zieke en de priester bidden samen en de zieke wordt gezalfd. Het is een vorm van afscheid nemen en naar de dood toeleven. Euthanasie Volgens de rooms-Katholieke Kerk mag euthanasie niet. De gelovigen doen het echter soms wel. Dit verschil kan schrijnende situaties opleveren. Iemand kiest (nooit zonder reden) voor euthanasie. Als de priester daarna de begrafenis niet wil verzorgen maakt dat de situatie niet gemakkelijker. Pijnstillers mogen wel toegediend worden. Dit wordt gezien als een daad van medemenselijkheid. Na de dood Overledenen gaan naar de hemel. In de hemel zijn ze bij God en in de hemel is licht, vrede en rust. Gebed Katholieken bidden voor het eten en voor het slapen gaan. Ze slaan daarbij een kruis met de rechter hand    

Hoofd Borst Linkerschouder rechterschouder

Er zijn vastgestelde gebeden, maar ook persoonlijke gebeden. Katholieken geloven in een persoonlijke God die van ieder mens persoonlijk houdt. Bij het gebed kan ook geknield worden. De priester , de pastor , de pastorale medewerker

De keuze van christenen voor een begrafenis of crematie is zeer persoonlijk. Beide uitvaartrituelen zijn ingeburgerd. Meestal is er een afscheidsdienst in de kerk of de aula van het crematorium. De plechtigheid wordt geleid door een priester. De nabestaanden worden betrokken bij de herinneringsdienst. Zij kunnen onder andere teksten voorlezen en liedjes voorstellen. Tijdens de plechtigheid besprenkelt de priester de kist met wijwater. De aanwezigen krijgen vaak een bidprentje ter herinnering. Na de dienst gaan de priester en de nabestaanden naar de begraafplaats met de kist of urne. Na het bewierroken en de zegening laat men de kist in het graf afdalen, of wordt de urne in het columbarium gezet of uitgestrooid. Daarna volgt meestal nog de ‘koffietafel’. Elke stroming binnen het christendom legt eigen accenten, maar voor elke christen is de dood een mysterie. Het leven is belangrijker dan de dood, hoewel de meesten geloven in een eeuwig leven na de dood. Bij de uitvaart wordt verdriet getoond, maar de rouw daarna verloopt eerder ingetogen. Elk jaar op Allerzielen worden de doden herdacht. De nabestaanden bezoeken het graf van de dierbaren en plaatsen er bloemen. VRIJZINNIG HUMANISME Het ideaal van vrijzinnigheid is zelfverwerkelijking en zelfontplooiing van de mens in solidariteit met anderen. Het streven van het vrijzinnig - humanisme is een samenleving waarin vrijheid, verdraagzaamheid en medemenselijkheid centraal staan. Doordat vrijzinnigen grote waarde hechten aan persoonlijke zelfstandigheid en vrijheid en ziekte deze zelfstandigheid en vrijheid aantast, is ziekte een lastig punt. Ziekte hoort voor vrijzinnigen bij de onvermijdelijke problemen van het leven. Vrijzinnigen hechten grote waarde aan de menselijke waardigheid, daarom worden zieken goed verzorgd. Zieken moeten de ruimte hebben hun eigen beslissingen te nemen. Niet alles wat medisch gezien gedaan kan worden, moet ook gebeuren, de bepalende factor is de menselijke waardigheid en de autonomie van de patiënt.. Vrijzinnigen vinden het leven hier op aarde belangrijk. Alleen hier en nu kun je vorm geven aan je leven, dus wat hier en nu is, is belangrijk. Dit noemen ze levenskunst. De dood maakt dat het leven begrensd is. Door de eindigheid van het leven is de tijd kostbaar. Levenskunst heeft betrekking op het totale leven, dus inclusief het sterven. Er zijn geen vastgestelde regels of rituelen. Met betrekking tot afleggen en opbaren, de uitvaart, begraven of cremeren, alles mag. Eenmalige zelfbedachte rituelen kunnen ook en er zijn werkgroepen die mensen bij het bedenken van zo'n eenmalig, strikt persoonlijk ritueel, kunnen helpen ( rituele begeleider ). Euthanasie en orgaandonatie Levenskunst heeft betrekking op het totale leven, dus inclusief het sterven. Ook hier staat het maken van eigen keuzes voorop. Euthanasie kan daarom deel uit maken van levenskunst. Stervenden kunnen steun krijgen van humanistisch – vrijzinnige consulenten ( lekenconsulent) Vrijzinnigen zijn niet tegen orgaandonatie. Ze bekijken orgaandonatie vanuit een maatschappelijk perspectief: heeft iedereen dezelfde kansen op een gedoneerd orgaan en zijn er maatschappelijke structuren (bijv. ernstige armoede) waardoor orgaandonatie voor sommige mensen minder vrijwillig

is dan voor anderen. Vrijzinnig - humanistisch consulent ( lekenconsulent )is de vertegenwoordiger van de georganiseerde vrijzinnigheid Een Vrijzinnig - humanistisch consulent ( vroeger noemden we hen moreel consulenten )zal een vertrouwensrelatie met de zieke aangaan. Zoiets kost tijd, daarom is het belangrijk dat de zieke zo vroeg mogelijk verteld wordt dat dit tot de mogelijkheden behoort. De vrijzinnig consulent zal proberen die krachten in de zieke te activeren die nodig zijn om weer grip te krijgen op zijn/haar situatie, zodat de zieke zijn/haar eigen keuzes kan maken. De meeste vrijzinnigen gaan ervan uit dat er na de dood niets meer is. In de niet-religieuze stroming vinden we atheïsten en agnosten. Atheïsten ontkennen het bestaan van een god, agnosten stellen dat ze niet weten of er een god is. Er is ook een humanistische stroming binnen de Islam, de Alevieten JODENDOM

In het Jodendom wordt niet veel gespeculeerd over het leven na de dood. Dat is iets wat het terrein is van God. De mens moet zich bezig houden met het leven op aarde om deze een woonplaats te maken voor God. Toch zijn er wel een aantal gedachten over het leven na de dood. Volgens het Jodendom begint het leven niet bij de geboorte en eindigt het niet bij de dood. De ziel bestond al voor de geboorte en gaat na de dood gewoon verder. De ziel is van God afkomstig en blijft eeuwig bestaan. Kort gezegd zijn er vier fasen die de ziel mee maakt:

1. 2. 3. 4.

het spirituele bestaan van de ziel voordat het het lichaam binnenkomt; het fysieke leven; het post-fysieke leven in het Hof van Eden (Hemel, Paradijs); de Komende Wereld dat volgt na de opstanding uit de dood.

De fundamenten van de Joodse traditie inzake dood en rouw

1. De dood is wanneer de ziel niet langer verblijft in het lichaam.

2. 3. 4.

Het lichaam moet behandeld worden als een heilig object, maar mag niet behandeld worden alsof dit de persoon zelf is. Men moet rouwen, maar mag niet wanhopen. We blijven spiritueel contact houden met de overledenen door middel van Kaddiesj (gebed voor de overledenen)

5.

We geloven dat de dood tijdelijk is en omkeerbaar; een stadium in het leven, niet de eindbestemming.

De Rabbijn is de vertegenwoordiger van de joden . In de joodse gemeenschap verzorgen de nabestaanden zelf de begrafenis. Indien mogelijk is de rabbijn aanwezig aan het sterfbed om het laatste gebed samen uit te spreken. Na het overlijden wordt het lichaam afgedekt en een licht aangestoken boven het hoofd van de overledene als symbool voor de ziel. Vooraanstaande leden van de joodse gemeenschap komen een rituele reiniging uitvoeren (taharah) om de zonden weg te wassen. De overledene is in lakens gewikkeld en wordt overgoten met water, waarna het lichaam in een wit doodsgewaad of gebedsmantel gekleed wordt. De overledene wordt in de kist gelegd, waarna er aarde van Isra3l wordt uitgestrooid, of in een zakje in bij het lichaam wordt gelegd. Bij de begrafenis word...