WOS - Instytucja Państwa PDF

Preview

Summary

Notatka o instytucji państwa z lekcji Wiedza o Społeczeństwie. ...

Description

Instytucja państwa Państwo - polityczna i terytorialna organizacja społeczeństwa wyposażona w legalnie stosujące przymus suwerenne organy władzy, do której przynależność ma charakter sformalizowany Państwo jako organizacja polityczna

ma zorganizowaną władzę publiczną, która jest organizatorem życia obywateli oraz mediatorem w razie konfliktów

Państwo jako organizacja terytorialna

dysponuje określonym obszarem, kontrolowanym i bronionym przez nie; bycie obywatelem zazwyczaj wiąże się z zamieszkiwaniem na jego terytorium

systematycznie i jawnie stosuje Państwo jako organizacja legalnie przymus wobec swoich obywateli stosująca przymus (podatki, obowiązek nauki, sądy, sankcje prawne, policja)

Państwo jako organizacja suwerenna

Państwo jako organizacja o sformalizowanej przynależności

1

wewnętrznie -> państwo posiada zwierzchnią władzę nad terytorium i obywatelami, zmienia ustrój i stanowi prawa, ma monopol na broń i środki przymusu, zewnętrznie -> nawiązuje równorzędne stosunki z innymi państwami, prowadzi niezależną od innych państw i organizacji międzynarodowych politykę wewnętrzną i zagraniczną ma monopol na nadawanie i odbieranie obywatelstwa według swoich ustalonych zasad

Funkcje wewnętrzne państwa:

- stanowienie porządku prawnego (konstytucja) - strzeżenie porządku i ładu publicznego - funkcje gospodarcze, socjalne, kulturalne - arbitraż (mediacja) pomiędzy organizacjami, stowarzyszeniami itd. Funkcje zewnętrzne państwa:

- obrona terytorium - prowadzenie polityki zagranicznej - reprezentowanie interesów obywateli poza granicami kraju - ochrona gospodarki i kraju przed konkurencją (cła, straż graniczna)

Najważniejsze teorie genezy państwa Teoria

Naturalna

Teistyczna

2

Autor (prekursor)

Platon, Arystoteles

Czas powstania

IV w. p.n.e

św. Augustyn, IV - V w. św. Tomasz z XIII w. Akwinu

Treść człowiek jest stworzony do życia w państwie, które powstało na drodze naturalnego rozwoju (od rodziny, przez gminę do państwa), żeby zapewnić ludziom szczęście państwo powstało dzięki zamiarowi Bożemu; konkretne ustroje są działaniem ludzi, ale władza pochodzi od Boga; bunt przeciwko niej jest uzasadniony kiedy władca łamie prawo boskie

Teoria

Umowy społecznej

Autor (prekursor)

John Locke, Thomas XVII, XVIII Hobbes, w. Jean-Jacques Rousseau

Fryderyk Marksistowska Engels, (klasowa) Karol Marks

Podboju

3

Czas powstania

Eugen Duhring, Ludwik Gumplowicz

Treść Państwo było skutkiem umowy zawartego pomiędzy członkami społeczeństwa, żyjącymi dotąd w stanie natury, na mocy której jednostki poddały się woli zbiorowej

XIX w.

Państwo było efektem wzrostu wydajności pracy, powstania własności prywatnej i rozpadu bezklasowych wspólnot rodowoplemiennych na walczące ze sobą klasy - panującą i poddaną

XIX w.

państwo powstało w wyniku podboju słabszych plemion przez silniejsze, której przejmują w nim władzę i regulują wszelkie aspekty życia społeczno politycznego

WŁADZA PAŃSTWOWA Władza -> kontrolowanie własnego ciała, kierowanie własnym losem, wpływanie na otoczenie, możliwość decydowania o losach innych Władza polityczna (państwowa) -> zdolność świadomego modyfikowania zachowań całych społeczności przez podejmowanie i egzekwowanie decyzji • podmiot władzy - ktoś, kto wydaje polecenia, np. urzędnik • przedmiot władzy - ktoś, kto wykonuje polecenia, np. obywatel • obszar władzy - zasięg oddziaływania władzy, np. państwo

LEGITYMIZACJA WŁADZY WG MAXA WEBERA Legitymizacja władzy - inaczej prawomocność władzy; oznacza przyzwolenie rządzonych, by rządzący podejmowali w ich imieniu wiążące decyzje Panowanie - węższe niż władza pojęcie, które wg Webera oznaczają autorytarną władzę wydawania rozkazów, które mają szansę znalezienia posłuchu wśród określonej grupy ludzi

Czyste typy panowania Tradycyjne

wiara w tradycyjną prawomocność odwiecznej władzy, w to, co zawsze było: pan - służba - poddani

Charyzmatyczne

wiara w niezwykłe umiejętności i przymioty władzy, w to, co niecodzienne, w autorytet osobisty wynikający z charyzmy: przywódca - uczniowie - zwolennicy

Legalne

posłuszeństwo wobec bezosobowego prawa, które określa, co komu i w jakim stopniu przysługuje: przełożony - urzędnik - obywatel

4

RELACJE MIĘDZY NARODEM A PAŃSTWEM Naród - tworzony przez ludzi połączonych subiektywnym poczuciem wspólnoty narodowościom

Państwo - tworzone przez ludzi związanych obiektywną więzią prawną obywatelstwem

szeroki - mieszkańcy państwa oraz diasporzy

wąski - związany z konkretnym terytorium i władzą

rodzice tej samej narodowości, świadomość narodowa, język, kultura, tradycja

urodzenia z rodziców obywateli, urodzenie na terytorium państwa lub stworzenie więzi przez państwo prawna (obiektywna)

Charakter więzi

emocjonalna, kulturowa, genealogiczna (subiektywna)

Trwałość więzi

trwała - niezależna od woli własnej ani państwa

nietrwała - zależna od woli własnej i państwa

sankcja rozproszona potępienie, pogarda, wykluczenie

sankcja karna grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności

Zakres pojęcia

Powstanie więzi

Konsekwencje uchylania się od obowiązków

5

RÓŻNE ROZUMIENIA POJĘCIA POLITYKA Polityka (od gr. polis - miasto-wspólnota obywateli) • sztuka rządzenia państwem • wiedza o instytucjach władczych • działanie instytucji państwowych

Koncepcje polityki • klasyczna -> sztuka rządzenia państwem (wspólnotą obywateli) • koercyjna -> prawomocne stosowanie środków publicznej regulacji (m.in. przymus) • konsensualna -> sztuka dochodzenia do kompromisu i egzekwowania przyjętych ustaleń • konfliktowa -> umiejętność rozstrzygania konfliktów przez konfrontację (walkę, agresję) • bez ideologii -> dążenie do zdobycia poparcia wyborców (sztuka bycia wybranym)

Typy polityków wg Maxa Webera • okazjonalni - każda osoba uczestnicząca w wyborach, referendach, zgromadzeniach publicznych • niezawodowi - osoby, które przez pewien czas zajmowały się polityką, nie biorąc za to pieniędzy (epizod w sejmie czy ministerstwie) • zawodowi - osoby, dla których polityka jest powołaniem, sposobem na życie, źródłem utrzymania

6

Etyka przekonań - polityk bierze pod uwagę wartość etyczną swoich działań; najwyżej stawia wyznawane wartości; realizacja jego idei jest ważniejsza od ubocznych i negatywnych skutków; nawet jeśli popełnia czyny złe, to uważa, że robi to dla wyższych racji. Często tak postepują ludzie rewolucyjnej lub religijnej wiary Etyka odpowiedzialności - polityk bierze pod uwagę skutki swoich działań; pragmatyzm jest dla niego ważniejszy od bezkompromisowej idei; świat dla niego jest etycznie irracjonalny - z dobra może wyniknąć zło, a ze zła dobro; potrafi zrezygnować ze swojego sumienia na rzecz skuteczności działania

KULTURA POLITYCZNA WSPÓŁCZESNEJ POLSKI Kultura polityczna - wszystkie zwyczajowe, tradycyjne, lecz także nowo powstałe i już utrwalone zasady, normy, wzory postępowania w życiu publicznym

Typy kultury politycznej wg Gabriela Almonda i Sidneya Verby

- zaściankowa (parafialna) -> zainteresowanie najbliższym otoczeniem, obojętność polityczna, brak świadomości własnej roli w życiu politycznym i wpływu polityki na własne życie

- podporządkowana (poddańcza) -> świadomość mechanizmów sprawowania władzy przy równoczesnym braku aktywnej postawy i podporządkowanie się decyzjom władz

- uczestnicząca -> duży stopień aktywności politycznej, świadomość własnego wpływu na politykę i wpływu polityki na własne życie

7

Rodzaje kultury politycznej wg Olivera H. Woshinsky’ego kultura jednorodna + obywatele aktywni = kultura poliarchiczna kultura niejednorodna + obywatele aktywni = kultura rozbita kultura jednorodna + obywatele bierni = kultura kolektywistyczna kultura niejednorodna + obywatele bierni = kultura prowincjonalnoimperialna

8...