WYKŁAD 1 dr Beata Mańkowska (wprowadzenie do psychologii) PDF

Preview

Summary

Treść z 1 wykładu (prezentacji) u dr Beaty Mańkowskiej....

Description

WYKŁAD I sobota, 14 listopada 2020

1. -

2.

10:36

Etapy przewlekłego wypalenia w zawodzie na skutek stresu Silne zmęczenie (przemęczenie) Niechęć do ludzi Depresja (stan niedomagania w obrazie samego siebie, braku akceptacji, problemy w zakresie procesów poznawczych - pamięć, koncentracja, programowanie i wykonywanie działań własnych)

Przedmiot psychologii

Jest to nauka zajmująca się procesami psychicznymi (wrażenia, postrzeżenia, myśli, pragnienia, emocje) oraz cechami psychicznymi (względnie trwałymi właściwościami człowieka - inteligencja, zainteresowania), Nauka o czynnościach człowieka i o człowieku jako ich podmiocie (Tomaszewski, 1975)

-

Przedmiotem psychologii jest badanie zachowań i doznań istoty ludzkiej wraz z okolicznościami (kontekstem), które im towarzyszą Podstawowym przedmiotem psychologii jest człowiek i jego zachowanie się Psychologię współczesną jako naukę o człowieka wyróżnia koncentracja na zachowaniach celowych (działaniach), stanowiących najwyższy poziom rozwoju i charakteryzujących jednostkę ludzką

Psychologia (z grec. Psyche=dusza, logos=słowo, myśl, rozumowanie) stanowi dyscyplinę naukową zajmującą się badaniem mechanizmów oraz praw rządzących zjawiskami psychicznymi oraz zachowaniami człowieka, jak i wpływów zjawisk psychicznych na relacje z ludźmi i interakcje ze środowiskiem. Termin psychologia wprowadzono w końcu XVI wieku, a utrwalił się i upowszechnił w połowie wieku XVIII.

3.

Związek psychologii z innymi dyscyplinami nauki

Nauki, z których czerpie psychologia to: • Socjologia (jednostka – grupa społeczeństwo we wzajemnych relacjach) •

Antropologia (jednostka ludzka w kontekście historycznej zmienności warunkowanej społecznie, ekonomicznie oraz kulturowo)

•

Filozofia (poznanie istoty bytu, zrozumienie świata i jednostki bytującej w świecie)

•

Biologia (badanie życia i organizmów żywych, w tym biologicznych mechanizmów ich funkcjonowania ○

Neurofizjologia (Dział biologii, zajmujący się funkcjonowaniem układu nerwowego, ściśle powiązana z neuropsychologią, neurologią, psychiatrią, etologią i innymi naukami behawioralnymi. Wchodzi w skład neurobiologii.)

Z uwagi na wypracowanie własnych odrębnych metod badawczych jest nauką samodzielną. Należy do nauk społecznych.

4.

Dziedziny psychologii

A) PSYCHOLOGIA AKADEMICKA (TEORETYCZNA) -

Psychologia ogólna (poznaniem zasadniczych prawidłowości życia psychicznego) Psychologia poznawcza (procesami poznawcznymi – postrzeganie, myślenie, uczenie się i pamięć) Psycholingwistyka (nabywaniem i rozwojem mowy w powiązaniu z innymi procesami psychicznymi) Psychologia rozwoju (mechanizmami rozwoju jednostki, przemianami psychicznymi zachodzącymi we wszystkich okresach życia człowieka) Psychologia osobowości, psychologia różnic indywidualnych (stałymi cechami psychicznymi: tj. Zdolności, temperament, potrzeby, motywy oraz różnicami międzyosobniczymi) Psychologia społeczna (postrzeganiem osób, w kontekście psychologicznym mechanizmów interakcji międzyludzkich, w tym komunikacji interpersonalnej Neuropsychologia (związkiem procesów psychicznych z funkcjonowaniem centralnego układu nerwowego) Psychologia ewolucyjna (ewolucyjnym kształtowaniem się mechanizmów psychologicznych człowieka) Psychologia duchowości (psychologicznymi aspektami duchowości, w tym religii) Patopsychologia (zaburzenia osobowości)

B) PSYCHOLOGIA STOSOWANA (PRAKTYCZNA) -

-

Psychologia kliniczna (diagnoza i leczenie zaburzeń psychicznych) Psychoterapia, psychologia małżeństwa i rodziny (leczenie zaburzeń relacji społecznych) Psychologia zdrowia (leczenie chorób somatycznych o podłożu psychogennym, promocji i ochrony zdrowia) Psychologia sądowa i penitencjarna (w wymiarze sprawiedliwości) Psychologia wychowawcza (problemy szkolno-wychowawcze) Psychologia organizacji (doskonalenie funkcjonowania organizacji), psychologia pracy (doskonalenie jednostki), psychologia ekonomiczna (doskonalenie zachowań ekonomicznych ludzi) Psychologia sportu

C) PSYCHOMETRIA -> odrębna dziedzina psychologii na pograniczu statystyki zajmująca się konstrukcją narzędzi do badań psychologicznych (testów psychologicznych)

5.

Początek psychologii

Za początek psychologii jako samodzielnej nauki empirycznej przyjmuje się rok 1879 – utworzenie przez W. Wundta pierwszego laboratorium psychologicznego na Uniwersytecie w Lipsku celem badania ludzkiego umysłu metodą introspekcji. Introspekcja - Ujawnienie przez badanych własnych subiektywnych uczuć, doznań wskutek oddziaływania bodźców zmysłowych. Wundt – prekursor psychologii ekperymentalnej

6.

Świadomość i procesy psychiczne

Procesy psychiczne występują w postaci trzech zasadniczych rodzajów: • Poznawcze • Uczuciowe (emocjonalne) • Wolicjonalne (motywacyjno-wolicjonalne)

PROCESY POZNAWCZE:

Pozwalają orientować się w otoczeniu, dostarczają informacji o tym, jaki jest świat, jakie cechy posiadają przedmioty, jak przebiegają procesy i zdarzenia, jakie są ich prawa, związki, zależności.

PROCESY UCZUCIOWE (EMOCJONALNE ):

Zawierają w swej treści odbicie stosunku człowieka do otoczenia i jego aspektów, np. w strachu przejawia się negatywny stosunek jednostki do sytuacji groźnych i niebezpiecznych; w uczuciu przyjaźni i miłości - stosunek pozytywny, wyrażający się w dążeniu ku źródłom tych uczuć.

PROCESY WOLICJONALNE :

Obejmują postanowienia, decyzje (pobudki motywujące do działania), np. Wytrwałość, panowanie nad sobą (czyli: kierowanie działaniem i pokonywanie przeszkód).

Pewien stały sposób przeżywania takich samych procesów psychicznych w podobnych okolicznościach nazywa się właściwością (cechą) psychiczną (np. Odwaga, życzliwość, pracowitość).

7.

Czym jest świadomość?

Świadomość to zasadnicza funkcja OUN człowieka polegająca na odzwierciadlaniu rzeczywistości, tj. tworzeniu jej subiektywnego obrazu i w tym znaczeniu utożsamiana jest z psychiką, która w długotrwałym procesie ewolucji i kształtowaniu życia społecznego osiągnęła szczególnie wysoki poziom rozwoju właściwy jedynie człowiekowi.

-

ŚWIADOMOŚĆ INTROSPEKTYWNA (zdawanie sobie sprawy z własnych procesów psychicznych, tj. z ich treści oraz samego faktu ich doznawania). Inaczej poczucie przeżywania zjawisk psychicznych

-

ŚWIADOMOŚĆ PERCEPSYJNA (zdawanie sobie sprawy z tego, co dzieje się w otoczeniu i własnym ciele)

Istnieją różne stopnie natężenia świadomości percepcyjnej - Z udziałem uwagi skupionej na niewielkiej ilości bodźców, ale intensywnie - Z udziałem uwagi rozproszonej, obejmującej wiele bodźców w sposób mniej intensywny

8.

Działanie

--> aktywność organizmu, mająca określoną strukturę i celowo zmierzająca do wywarcia wpływu na świat zewnętrzny, wywołania w nich zmian i trzymania względnie ustalenia odpowiedniego stosunku między jednostką lub grupą, a otoczeniem, nazywa się działaniem.

• •

•

Każde działanie jest aktywnością zorganizowaną, a więc skierowaną na cel Struktura działania to poszczególne jego składniki pozostające we wzajemnych stosunkach (następstwo czynności prowadzących od powstania działania do jego zakończenia) Podmiotem działania jest człowiek, który chce zaspokoić jakąś potrzebę, wypełnić zadanie lub rozwiązać problem

Działanie składa się z serii czynności: • Każda czynność jest procesem ukierunkowanym na osiągnięcie czegoś lub doprowadzenie do zmiany stanu czegoś • Może być jednorazowa lub wielorazowa • Każda czynność składa się z większej lub mniejszej liczby ruchów • Ruchy stanowią jednostki czynnościowe najniższego rzędu • Ruch może mieć charakter stereotypowy (czynności zautomatyzowane) lub może przebiegać w sposób zmienny, plastycznie (czynności nowe) • Mikroruchy – ruchy - czynności - działania - działalność • Działalność jest najbardziej złożoną aktywnością, spotykaną na szczeblu ludzkim • Działalność to działanie jednostki mniej lub bardziej podobne do siebie, powiązane treściowo, ukierunkowane na ten sam cel

A) INSTYNKTY (działania oparte na wrodzonych mechanizmach odruchowo-bezwarunkowych) B) DZIAŁANIA WYUCZONE (oparte na połączeniach nowo powstałych i już istniejących w doświadczeniu osobnika) -

NAWYKOWE (kształtują się i przebiegają samorzutnie; występują u człowieka i zwierząt) ŚWIADOME (kierowane przez osobnika; właściwe tylko człowiekowi)

INSTYNKT jest właściwością gatunkową - Zachowanie instynktowne przebiega w jednakowy sposób u wszystkich osobników danego gatunku - Instynkt jest działaniem skierowanym na zaspokojenie potrzeb biologicznych organizmu, najistotniejszym dla utrzymania się jednostki przy życiu i zachowania gatunku - Instynkty są działaniami złożonymi z różnej liczby czynności, których kolejność w czasie jest mało podatna na zmiany - Instynkty są działaniami, których wykonywanie jest niezależne od uczenia się i opiera się na wrodzonych strukturach neurodynamicznych - Podział instynktów (ze względu na funkcję życiową) - Instynkt obronny - instynkt odżywiania - instynkt rozrodczy NAWYK - Zautomatyzowana czynność, nabyta w wyniku ćwiczenia, zwłaszcza przez powtarzanie. Zwykle wiąże się z aktywnością ruchową; mówi się jednak również o nawykach myślowych, poznawczych, językowych - Przyswojenie nawyku przebiega przez wiele faz, w których dana czynność automatyzuje się, uwalniając się stopniowo od świadomej kontroli - Działanie ludzkie ma charakter dowolny DOWOLNYM nazywamy takie działanie, dla którego punkt wyjścia stanowi świadomy cel , do którego działanie zmierza i które jest wykonywane ze względu na ten właśnie cel.

9.

Główne formy ludzkiego działania

Zabawa, uczenie się i praca, choć są odrębnymi formami działania człowieka, wiążą się wzajemnie, przez to stanowią kolejne etapy przygotowywania się jednostki do tej ostatniej, najwyższej formy działalności. Poznawanie psychiki człowieka dokonuje się przede wszystkim w toku poznawania jego aktywności. Działanie stanowi zatem zewnętrzny przejaw przeżyć i właściwości psychicznych.

A) ZABAWA Jest jednostkowym lub zespołowym działaniem, które nie mając charakteru działania utylitarnego, naśladuje je i do niego przygotowuje, a jednocześnie daje silnie zabarwione emocjonalne odczucie własnej aktywności. W życiu dziecka zabawa stanowi dominujący rodzaj aktywności, zatem mówi się o zabawowej działalności dziecka. Zabawy dzieli się na: - Manipulacyjno-ruchowe - Iluzyjne - Konstrukcyjne - Gry B) UCZENIE SIĘ Jest działalnością przygotowującą człowieka do samodzielnej pracy przez opanowanie określonej wiedzy o rzeczywistości oraz określonych umiejętnościach zawodowych.

C) PRACA Stanowi podstawowy i najbardziej ludzki typ działania; dochodzi w niej do najpełniejszego udziału świadomości, kierującej i rozwijającej się zarazem w toku poszczególnych etapów każdej pracy produkcyjnej.

10.

Determinanty przebiegu i skuteczności działania

ZADANIE: Cel, do którego zmierza działanie człowieka, gdy zostanie jednoznacznie określony i skonkretyzowany, staje się zadaniem. Zadania różnią się: złożonością, wykonawstwem, czasem realizacji ASPIRACJA: Dążenie człowieka do zajęcia swoim działaniem możliwie najlepszego miejsca na skali wartości nazywamy jego ambicją lub aspiracją. WYTRWAŁOŚĆ: Znaczenie wytrwałości w działaniu wzrasta z odległością czasową celu działania, a maleje ze wzrostem jego znaczenia dla osobnika. ZMĘCZENIE: Zmęczenie jest zmianą stanu fizjologicznego, która powoduje spadek energetycznej wydajności jednostki, wyrażany przez nią w specyficzny sposób (np. spadek siły mięśniowej, przyśpieszenie krążenia, wzrost pocenia się, pogorszenie oddechu, wzrost temperatury, osłabienie uwagi, zmniejszenie szybkości reakcji, obniżenie wrażliwości, senność, ból, rozdrażnienie), ZAANGAŻOWANIE OSOBISTE: Zaangażowanie w działanie zmienia się w zależność od natężenia potrzeby, którą ono zaspokaja i od zrozumienia jego znaczenia życiowego (indywidualnego, społecznego). SPRAWNOŚĆ CZYNNOŚCIOWA: Sprawność jest stopniem łatwości, z jaką dana czynność jest dobrze wykonywana....