Wykład 10 - Schizofrenia PDF

Preview

Summary

Wykłady z modułu "Psychopatologia" z dr. Agnieszką Popiel oraz dr. Anną Orylską....

Description

Wykład 10 Schizofrenia ICD 10 F20-F29 Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii [schizotypowe] i urojeniowe F20 Schizofrenia F20.0 Schizofrenia paranoidalna F20.1 Schizofrenia hebefreniczna F20.2 Schizofrenia katatoniczna F20.3 Schizofrenia niezróżnicowana F20.4 Depresja poschizofreniczna F20.5 Schizofrenia rezydualna F20.6 Schizofrenia prosta F20.8 Schizofrenia innego rodzaju F20.9 Schizofrenia, nie określona F23 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne F23.0 Ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne bez objawów schizofrenii F23.1 Ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne z objawami schizofrenii F23.2 Ostre zaburzenie psychotyczne podobne do schizofrenii F23.3 Inne ostre zaburzenie psychotyczne z przewagą urojeń F23.8 Inne ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne F23.9 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne, nie określone

Schizofrenia (Schizis – rozczepienie; Phren – rozum, umysł)

Fakty  Osoby chorujące to nie są niebezpieczni szaleńcy. Fakt: Osoby chorujące na schizofrenię nie zagrażają ludziom bardziej niż inni. Największe zagrożenie stanowią dla siebie –aż 10% z nich popełnia samobójstwo.  Schizofrenia to nie rozdwojenie osobowości, jaźni. Fakt: Schizofrenia to całościowe zaburzenie spójności życia psychicznego.  Schizofrenia to nie jest choroba na całe życie. Fakt: Schizofrenia może mieć bardzo różny przebieg. U około 20-30% występuje tylko jeden epizod, a potem remisja.  Bywają nieśmiali, wycofani, zaabsorbowani własnymi problemami. ?

Czy to jedna czy wiele chorób? –dylemat wciąż nierozstrzygnięty

„Schizofrenia jest jak mistrz hakerów. Włamuje się do mózgu i złośliwie zmienia reguły gry, w której nagle nie wiadomo, o co chodzi i w której wszystko może się zdarzyć. Dobrzy bohaterowie stają się źli, bliscy ludzie- prześladowcami albo przybyszami z kosmosu.” „Schizofrenia polega na niesprawności scalania środowiska wewnętrznego, niesprawności wymiany informacji i energii między środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym” (Wciórka, 2002) Zaburzenie, które upośledza społeczne funkcjonowanie, otoczenie postrzega osobę chorującą jako dziwaczną, wzbudzającą lęk, co zwrotnie pogarsza stan chorego. Często prowadzi do dezadaptacji, wykluczenia, izolacji.

Rozpoznanie według DSM 5 Obecność 2 z następujących symptomów przez co najmniej miesiąc  Urojenia  Halucynacje  Zdezorganizowana mowa  Zdezorganizowane lub katatoniczne zachowanie  Objawy negatywne

Obecność objawów w sumie przez co najmniej 6 miesięcy Znaczne pogorszenie funkcjonowania: w pracy, w relacjach społecznych, w dbaniu o siebie. Rozpoznanie według ICD 10

Objawy pozytywne i negatywne (I i II)

Obecność problematycznych zjawisk psychicznych

Nieobecność zdrowych funkcji psychicznych

* Spłycenie emocjonalne (zubożenie/stępienie)

* Urojenia –zaburzenia treści myślenia; fałszywe przekonania, odporne na korekcję „obgadują mnie / śmieją się ze mnie”

* Zubożenie osobowości Zaniedbywanie higieny Zaniedbanie relacji społecznych

* Halucynacje –w schizofrenii najczęściej słuchowe (głosy) - Głosy komentujące, dyskutujące na temat chorego

„Obecność wielu osób wokół mnie stawała się trudna do zniesienia. Czułem się, jakbym był zmuszony do oglądania ich przez cały czas, co było dla mnie denerwujące. Bywało, że nie miałem nawet ochoty zjeść obiadu z rodziną. Chciałem po prostu siedzieć i być sam ….”

* Formalne zaburzenia myślenia (paralogia– brak logicznego myślenia „jestem samotny, bo świeci słońce”) * Zachowania zdezorganizowane / katatoniczne -występowanie zwiększonej lub zmniejszonej aktywności ruchowej. sztywność katatoniczna –pacjent utrzymuje jedną pozycję i wykazuje opór przy próbie jej zmiany, pobudzenie katatoniczne – występowanie bezcelowej aktywności ruchowej niespowodowanej żadnym czynnikiem zewnętrznym.

III. Zaburzenia funkcji poznawczych • Uwaga • Pamięć

• • • • •

Alogia - ograniczenie mowy Awolicja - obniżona motywacja i inicjatywa Mutyzm – brak kontaktu werbalnego Anhedonia Apatia

Urojenia

Halucynacje

Urojenia wielkościowe –przekonanie, że jest się szczególnie ważna osobą (os. 2 w kolejce do tronu Danii)

RODZAJE

Urojenia oddziaływania –przekonanie, że własne myśli i przekonania są kontrolowane z zewnątrz (istoty z poza tego świata udzielają mu/jej instrukcji) Urojenia prześladowcze –przekonanie, że pewne osoby, grupy, rząd, FBI, sąsiad itp. mają nieczyste zamiary i „czyhają”, by jego/ją „dopaść”

Halucynacje słuchowe –osoba słyszy głos komentujący na bieżąco jego/jej poczynania lub dwa głosy rozmawiające ze sobą na jego/jej temat. Halucynacje wzrokowe Halucynacje smaku Halucynacje zapachu

Idee ksobne –przekonanie, że pewne wydarzenia lub ludzie mają dla kogoś specjalne znaczenie np. prezenterzy wiadomości TV mówią właśnie do nich, obcy im się przyglądają.

CECHY

Urojenia hipochondryczne –nieuzasadnione przekonanie, że coś bardzo złego dzieje się z własnym ciałem np. osoba uważa, ze coś gnije Fałszywość Chorobowość Poczucie realności Niekorygowalność

WYSTĘPOWANIE  Około 1% szans na zachorowanie w ciągu życia  Początek między 15 a 35 rokiem życia o Mężczyźni chorują wcześniej –18-25 lat o Kobiety 25 –35

 Prognoza –wskaźniki pomyślnego rokowania: o

Płeć żeńska

o

Późniejsze zachorowanie

o

Dobre funkcjonowanie przechorobowe

o

Ostry początek choroby

o

Obecność objawów afektywnych

o

Brak zaburzeń myślenia, deficytów poznawczych

PODSTAWOWE RODZAJE SCHIZOFRENII

P

F20.0 id l

F20.1 Hebefreniczna lub Zdezorganizowana charakteryzuje się przede wszystkim niespójnością, absurdalnością zachowania oraz nieadekwatnością reakcji emocjonalnych lub ich całkowitym b ki

F20.2 Katatoniczna (wyjaśnione na dole)

F20.2 Prosta

Schizofrenia katatoniczna hipokinetyczna 

osłupienie katatoniczne - chory tkwi w bezruchu, nie reaguje na otoczenie, nie ma z nim kontaktu wzrokowego i werbalnego z otoczeniem (ewentualnie chory bardzo wolno i cicho wypowiada fragmenty zdań). Osłupienie katatoniczne może nagle przechodzić w stan pobudzenia katatonicznego



sztywność katatoniczna (inaczej stan kataleptyczny) - chory zastyga na długi czas w niewygodnej, nienaturalnej pozycji i wykazuje opór przy próbie jej zmiany sztywność woskowata - chory przez pewien czas utrzymuje pozycję nadaną mu przez inną osobę echolalia - powtarzanie słów lub zwrotów wypowiedzianych przez inne osoby echopraksja - powtarzanie zaobserwowanych ruchów wykonywanych przez inne osoby echomimia - naśladowanie mimiki oraz gestów ujrzanych u innych osób

   

Schizofrenia katatoniczna hiperkinetyczna 

  

pobudzenie katatoniczne – chory jest nadmiernie aktywny ruchowo agresywny, nadpobudliwy. Może także niszczyć wszystko dookoła i zdzierać z siebie ubrania. Często krzyczy, skacze, śpiewa stereotypie ruchowe - ciągłe powtarzanie bezcelowych lub rytualnych ruchów, postaw ciała perseweracja słowna - uporczywe powtarzanie tego samego słowa, werbigeracje - wypowiadaniem głosek lub słów nie powiązanych ze sobą logicznie, podobnych do siebie tylko pod względem rytmu lub rymu

PRZEBIEG CHOROBY 1. Faza ostra 2. Faza remisji  Bez objawów, dobre funkcjonowanie, lub:  Objawy rezydualne –wytwórcze, negatywne  Deficyty poznawcze, społeczne 3. Ew. kolejne nawroty 4. Późna stabilizacja

ETIOLOGIA Koncepcje biologiczne 

Dziedziczenie - W rodzinach od 4% do 48% (bliźnięta jednojajowe)



Zaburzenia przekaźnictwa synaptycznego o

Hipoteza dopaminowa –zwiększona aktywność dopaminy  Leki przeciwpsychotyczne blokują aktywność dopaminy  Amfetamina, L-dopamogą wywołać psychozę

o 

Także GABA i serotonina

Czynniki neurostrukturalne - powiększenie komór mózgowych, mniejsza aktywność płatów czołowych i hipokampa



Komplikacje w czasie ciąży i porodu o

Infekcje wirusowe matki w ciąży, stres w trakcie ciąży

o

Niedotlenienie w trakcie porodu

Koncepcja podatności na stres (Zubin, 1977)   

Inaczej model uwrażliwienia U podstawy –trwałe uwrażliwienie, ukształtowane pod wpływem różnych czynników –genetycznych, środowiskowych Pod wpływem działania stresorów, w niekorzystnych okolicznościach, może przerodzić się w epizod psychotyczny

Koncepcje poznawcze   

Symptomy poznawcze mogą wyzwalać, podtrzymywać objawy schizofrenii Urojenia traktowane jako skrajny kraniec kontinuum fałszywych przekonań Błędy poznawcze o Przeskok do konkluzji –podejmowanie decyzji na podstawie niewystarczających informacji o Odnoszenie do siebie



Halucynacje –problem w odróżnianiu sygnałów wewnętrznych i zewnętrznych Badania nad monitorowaniem źródła bodźca –osoby chorujące na schizofrenię bardziej skłonne do przypisywania własnych myśli badaczowi



Zaburzone funkcje metapoznawcze– „myślenie o myśleniu”



Trudności w zakresie Teorii Umysłu (Frithi in., 1996) o

zdolność do przypisywania oraz dokonywania atrybucji nieobserwowalnych stanów mentalnych (poznawczych i emocjonalnych) w celu przewidywania oraz wyjaśniania zachowań innych osób

o

osoby chorujące na schizofrenię przejawiają trudności w zakresie rozumienia intencji i emocji innych osób

LECZENIE

Leczenie farmakologiczne  Leki przeciwpsychotyczne– typowe i atypowe  Objawy uboczne 

Współpraca chorego

Psychoterapia  Indywidualna i grupowa  Psychodynamiczna– wspierająca, podtrzymująca 

Poznawczo –behawioralna ukierunkowana na radzenie sobie z urojeniami i halucynacjami



Specyfika kontaktu terapeutycznego o

Budowanie relacji

o

„Bycie z”

o

Więcej edukacji, dyrektywności, samoujawniania terapeuty

o

Wspierający, skoncentrowany na mocnych stronach

o

„Kontenerowanie” uczuć z przeciwprzeniesienia–(np. strachu, przerażenia)

Oddziaływania psychospołeczne  Rehabilitacja (funkcji poznawczych, zawodowa)  Psychoedukacja –wiedza o chorobie, leczeniu, rozpoznawanie objawów ostrzegawczych 

Psychoterapia rodziny, psychoedukacja dla rodzin



Treningi –umiejętności społecznych, metapoznawcze



Oddziaływania środowiskowe



Koncepcja zdrowienia i umacniania -warsztaty

„Zdrowienie to proces indywidualnego odkrywania, doświadczania życia z chorobą, jej objawami, własną wrażliwością, wzbudzania nadziei, stawiania realistycznych celów” (Anczewska, 2007)

Psychoza

Zaburzenie psychiczne, w którym doznaje się silnych zakłóceń w percepcji (postrzeganiu) rzeczywistości. Osoby, które doznają stanu psychozy, doświadczają zaburzeń świadomości, spostrzegania, a ich sposób myślenia ulega zwykle całkowitej dezorganizacji. Istotą psychozy jest brak krytycyzmu wobec własnych, nieprawidłowych spostrzeżeń i osądów. Np. John Nash z filmu „Piękny umysł ” Przykłady zaburzeń, w których przebiegu mogą (ale nie muszą!) wystąpić objawy psychotyczne:  Zaburzenia afektywne (np. depresja z objawami psychotycznymi /urojenia kary, winy, grzeszności, hipochondryczne/)  Zaburzenia osobowości (np. borderline) –objawy wytwórcze pojawiają się w wyniku silnego stresu  Ostra reakcja na stres...