Żywność Dietetyczna i Specjalnego Przeznaczenia PDF

Preview

Summary

Żywność Dietetyczna i Specjalnego Przeznaczenia...

Description

1.12.2020 ŻYWNOŚĆ DIETETYCZNA I SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA 1. Wg rozporządzenia UE:  Żywność (środek spożywczy) oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi, których spożycia można się spodziewać  Do żywności należą napoje, gumy do żucia, wody oraz składniki celowo do niej dodawane w procesie produkcji, a także suplementy diety.  W rozumieniu potocznym: żywność to produkty i napoje, za pomocą których ludzie zaspokajają swoje potrzeby żywieniowe. 2. Żywność – żywienie – zdrowie  Na szczególnie korzystny wpływ środka spożywczego na organizm człowieka zwraca się uwagę konsumenta m.in. przez takie sformułowania jak:  Zdrowy  Dietetyczny (specjalnego przeznaczenia żywieniowego)  Bioaktywny  Funkcjonalny  Prozdrowotny  Stosowanie tych określeń jest (było) usankcjonowane prawem jedynie w stosunku do pojęcia „żywność specjalnego przeznaczenia żywieniowego”. 3. Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia (dietetyczne) – stan prawny  Środek, który ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania wyraźnie różni się od środków spożywczych powszechnie spożywanych i zgodnie z informacją zamieszczoną na opakowaniu jest wprowadzany do obrotu z przeznaczeniem do zaspokojenia szczególnych potrzeb żywieniowych  U osób, u których procesy w]trawienia i wchłaniania są zachwiane….  U niemowląt i małych dzieci  Obejmują grupy:  Preparaty do początkowego karmienia niemowląt (mleko początkowe, preparaty do dalszego żywienia niemowląt, mleko następne)  Środki spożywcze uzupełniające dla niemowląt i małych dzieci od roku do 3 lat  Środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu redukcji masy ciała  Dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego  ………. 4. Żywność dla poszczególnych grup ludności  Kluczowe kategorie żywności (rozporządzenie nr 609/2013)  Preparaty do początkowego i dalszego żywienia niemowląt 1. Preparat do początkowego żywienia niemowląt – środek spożywczy przeznaczony dla niemowląt w ciągu pierwszych miesięcy życia, sam w sobie wystarczający aby zostały spełnione potrzeby pokarmowe takich niemowląt do momentu wprowadzenia żywienia uzupełniającego 2. Preparat do dalszego żywienia niemowląt – środek spożywczy przeznaczony dla niemowląt w momencie wprowadzenia odpowiedniego

żywienia uzupełniającego, będący podstawowym składnikiem płynnym stopniowo coraz bardziej zróżnicowanej diety takich niemowląt  Produkty zbożowe przetworzone i żywność dla dzieci 1. Żywność przeznaczona do zaspokajania specjalnych potrzeb zdrowych niemowląt odstawianych od piersi oraz zdrowych małych dzieci, stosowaną jako suplement ich diety lub stosowaną w celu ich stopniowego przystosowania się do zwykłej żywności Należą do jednej z kategorii:  Proste produkty zbożowe, które są lub muszą być przygotowane do spożycia poprzez dodanie mleka lub innych odpowiednio odżywczych płynów  Produkty zbożowe z dodatkiem składników wysokobiałkowych, które są lub muszą być przygotowane do spożycia poprzez dodanie wody lub innego płynu niezawierającego białka  Makarony stosowane w żywieniu po ugotowaniu w wodzie lub innych odpowiednich płynach  Sucharki i biszkopty, które mogą być stosowane zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i po rozdrobnieniu, z dodatkiem wody, mleka lub innego stosowanego płynu  Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego 1. Żywność specjalnie przetworzoną lub o specjalnym składzie przeznaczoną do dietetycznego odżywiania pacjentów, w tym niemowląt, stosowaną pod nadzorem lekarza  Jest przeznaczona do wyłącznego lub częściowego żywienia pacjentów z ograniczoną, upośledzoną lub zaburzoną zdolnością przyjmowania, trawienia, wchłaniania, metabolizowania lub wydalania zwykłej żywności lub niektórych składników odżywczych zawartych w tej żywności lub jej metabolitach, lub pacjentów z innym uzasadnionym medycznie wymaganiami żywieniowymi, w przypadku, których dietetyczne odżywianie nie może zostać osiągnięte jedynie poprzez zmianę normalnej diety  Środki spożywcze zastępujące całodzienną dietę, do kontroli masy ciała 1. Środek spożywczy zastępujący całodzienną dietę, do kontroli masy ciała oznacza żywność o specjalnym składzie przeznaczoną do stosowania w dietach o ograniczonej zawartości energetycznej w celu redukcji masy ciała, gdy – stosowana jest zgodnie z zaleceniami przedmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze – jest ona zamiennikiem całodobowej diety 

Rozporządzenie te dotyczy żywności dla niemowląt, małych dzieci, osób wrażliwych, chorych (na wybrane jednostki chorobowe) lub o specyficznym zapotrzebowaniu

5. Żywność prozdrowotna – żywność, która dzięki zawartym w niej składnikom odżywczym i nieodżywczym substancjom bioaktywnym, w szczególny sposób przyczynia się do zdrowia ludzi, spożywających ją w zwyczajowych ilościach jako komponent urozmaiconej (zbilansowanej) diety.



To żywność, która wykazuje udokumentowany i podany do wiadomości nabywców, korzystny, pozażywieniowy wpływ na zdrowie człowieka, wynikający z jej szczególnego składu lub właściwości.



To środki spożywcze, które w świetle prawa są lub mogą być opatrywane oświadczeniem zdrowotnym.

6. Oświadczenie zdrowotne – każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności lub jednym z jej składników, a zdrowiem.  I grupa – oświadczenia zdrowotne inne niż dotyczące zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci. W tej grupie znajdują się oświadczenia powołujące się na lub opisujące:  Rolę składnika odżywczego lub innej substancji we wzroście, rozwoju i funkcjach organizmu  Funkcje psychologiczne lub behawioralne  Odchudzanie lub kontrole masy ciała lub zmniejszenie poczucia głodu lub zwiększenie poczucia sytości lub zmniejszenie ilości energii dostępnej z danego sposobu odżywiania się



II grupa – oświadczenia zdrowotne dotyczące zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci

Oświadczenia zdrowotne mogą być stosowane po przeprowadzeniu oceny naukowej. przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Oświadczenia zdrowotne są dopuszczalne jedynie pod warunkiem umieszczenia następujących informacji przy etykietowaniu, prezentacji i w reklamie:  oświadczenie wskazujące na znaczenie zrównoważonego sposobu żywienia i zdrowego trybu życia,  ilości środka spożywczego i poziom jego spożycia niezbędny do uzyskania korzystnego działania, o którym mówi oświadczenie,  w stosownych przypadkach stwierdzenie skierowane do osób, które powinny unikać danego środka spożywczego;  odpowiednie ostrzeżenie w przypadku produktów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, jeżeli są spożywane w nadmiarze. 7. Niedozwolone oświadczenia zdrowotne  Oświadczenia, które sugerują, że niespożycie danej żywności mogłaby mieć negatywny wpływ na zdrowie np. niskie spożycie mleka może powodować osteoporozę  Oświadczenie, które odwołują się do szybkości lub wielkości obniżenia masy ciała  Oświadczenia, które odwołują się do zaleceń poszczególnych lekarzy lub specjalistów w zakresie zdrowia i innych stowarzyszeń 8. W jaki sposób środek spożywczy może uzyskać walory prozdrowotne?  Zwiększenie zawartości lub przyswajalności składnika odżywczego, którego zbyt małe spożycie u znacznej części populacji przyczynia się do upośledzenia funkcji organizmu wskutek występującego niedoboru  Wprowadzenie lub zwiększenie zawartości nieodżywczych składników bioaktywnych, które działają na organizm stymulująco, poprawiają jego wydolność fizyczną i psychiczną, opóźniają procesy starzenia i/lub zmniejszają ryzyko chorób  Eliminację lub zmniejszenie zawartości składników, których spożycie jest zbyt duże, co bezpośrednio lub pośrednio przyczynia się do upośledzenia funkcji organizmu i zwiększenia ryzyka chorób



Komponowanie żywności w sposób wykorzystujący interakcje między jej składnikami odżywczymi i bioaktywnymi dla uzyskania efektu synergii w oddziaływaniu na stan zdrowia

9. Oświadczenie o zmniejszeniu ryzyku choroby (na podstawie art. 14 ust 1a rozporządzenia 1924/2006) każda treść, która stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy spożyciem danej żywności, a znaczącym zmniejszeniem jakiegoś czynnika ryzyka w rozwoju choroby dotykającej ludzi.

   

PRZYKŁAD: Beta-glukan pochodzący z owsa zmniejsza / redukuje stężenie cholesterolu we krwi. Redukcja stężenia cholesterolu może zmniejszać ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Oświadczenie takie można umieścić w komunikacji produktu jedynie, gdy dostarcza on co najmniej 3 gramy beta-glukanu dziennie (oświadczenie żywieniowe). Oświadczeniu o zmniejszeniu ryzyka choroby powinien towarzyszyć zapis że "istnieje wiele czynników ryzyka wyżej wymienionej choroby i zmiana jednego z nich może wywierać korzystny wpływ lub go nie wywierać".

Oświadczenia dotyczące zdrowia i rozwoju dzieci (na podstawie art. 14 ust 1b rozporządzenia 1924/2006) każda treść, która stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek przyczynowoskutkowy pomiędzy spożyciem danej żywności a zdrowiem i rozwojem wyłącznie dzieci. Co ważne oświadczenia takie powinny mieć uzasadnienie naukowe, które odnosi się tylko i wyłącznie do dzieci. Przykładem: Witamina D jest potrzebna do normalnego wzrostu i rozwoju kości u dzieci. Warunkiem korzystanie z ww. oświadczenie jest aby żywność, której dotyczy stanowiła co najmniej "źródło witaminy D" wg załącznika do rozporządzenia 1924/2006 (wykaz oświadczeń żywieniowych).

10. Oświadczenia żywieniowe a) Oświadczenie żywieniowe oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości odżywcze, ze względu na energię lub składniki odżywcze:  które zawiera (np. zawiera witaminę C, źródło potasu),  które zawiera w zwiększonej lub w zmniejszonej ilości (np. wysoka zawartość białka, o podwyższonej zawartości wapnia),  których nie zawiera (np. nie zawiera sodu, nie zwiera cukru). Przedsiębiorca może stosować jedynie te oświadczenia żywieniowe, które znajdują się w załączniku do rozporządzenia 1924/2006, jeżeli jego produkt spełnia zawarte w załączniku warunki.

b) Oświadczenie, że środek spożywczy jest źródłem witamin lub składników mineralnych i każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowany tylko wówczas, gdy produkt zawiera co najmniej znaczącą ilość składnika będącego podstawą oświadczenia

Produkt zawiera znaczącą ilość witamin i składników mineralnych gdy: 100 g lub 100 ml produktu pokrywa 15 % referencyjnej wartości spożycia – produkty inne  niż napoje

100 ml produktu pokrywa 7,5 % referencyjnej wartości spożycia – napoje Jedno opakowanie produktu (zawierające wyłącznie jedną porcję produktu) pokrywa 15 % referencyjnej wartości spożycia  

Oświadczenia żywieniowe o podwyższonej zawartości jakiegoś składnika: Oświadczenie, że zawartość jednego lub kilku składników odżywczych została zwiększona oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt spełnia warunki dla oświadczenia „źródło...”, a zwiększenie zawartości wynosi co najmniej 30 % w porównaniu z podobnym produktem. Oświadczenia żywieniowe o obniżonej zawartości jakiegoś składnika: Oświadczenie, że zawartość jednego lub kilku składników odżywczych została obniżona oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy obniżenie zawartości wynosi co najmniej 30 % w porównaniu z podobnym produktem, z wyjątkiem mikroskładników odżywczych, gdzie dopuszczalne jest różnica 10 % w wartościach odniesienia zgodnie z dyrektywą Rady 90/496/EWG oraz sodu lub wartości równoważnej dla soli, gdzie dopuszczalna jest różnica 25 %. „LEKKI” Oświadczenie, że produkt jest „lekki” oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, musi spełniać takie same warunki jak te, które ustalono dla terminu „zmniejszona/obniżona zawartość”; oświadczeniu temu towarzyszy ponadto wskazanie na właściwość (właściwości), które sprawiają, że środek spożywczy staje się produktem „lekki”.

a) Niska zawartość cukrów – może być stosowane tylko, gdy produkt zawiera nie więcej niż 5g cukrów na 100g dla produktów dla produktów stałych lub 2,5g cukru dla produktów płynnych Nie zawiera cukrów - może być stosowane tylko, gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,5g cukrów na 100g lub 100ml Bez dodatku cukrów - może być stosowane tylko, gdy produkt zawiera żadnych dodanych cukrów prostych, dwucukrów, ani żadnych innych środków spożywczych stosowanych ze względu na ich właściwości słodzące. Jeżeli cukry występują naturalnie, musi się znaleźć info na etykiecie b) Źródło błonnika - może być stosowane tylko, gdy produkt zawiera przynajmniej 3g błonnika na 100g lub 1,5g na 100kcal Wysoka zawartość błonnika - może być stosowane tylko, gdy produkt zawiera przynajmniej 6g błonnika na 100g lub 3g na 100kcal c) Źródło białka - może być stosowane tylko, gdy przynajmniej 12% wartości energetycznej środka spożywczego pochodzi z białka Wysoka zawartość białka - może być stosowane tylko, gdy przynajmniej 20% wartości energetycznej środka spożywczego pochodzi z białka

d) Nie zawiera tłuszczu - może być stosowane tylko, gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,5g tłuszczu na 100g lub 100ml Niska zawartość tłuszczów nasyconych - może być stosowane, gdy suma nasyconych kw. tł. i izomerów trans kw.tł. w produkcie nie przekracza 1,5g na 100g produktów stałych lub 0,75g/100ml dla produktów płynnych Nie zawiera tłuszczów nasyconych - - może być stosowane, gdy suma nasyconych kw. tł. i izomerów trans kw.tł. w produkcie nie przekracza 0,1g tłusczów nasyconych na 100g/100ml 11. Różnica między oświadczeniem zdrowotnym a żywieniowym Oś wi a dc z e ni az dr o wo t ned ot y c z ąf u n k c j ifiz j o l o g i c z n y c hiwp ł y wun ac z y n n i kir yz y k ar ó ż n y c hc h o r ó b . I n f o r mu j ąon ek o n s u me n t a ,i żi s t n i e j ez wi ą z e kpomi ę dz ydany m pr o dukt e ml ubj e g os kł a dni ki e ma s t a ne mz dr o wi a. Ws z y s t ki eo ś wi a d c z e n i at e g ot y p uo p a r t es ąn ad o wo d a c hp o t wi e r d z o n y c hwb a d a ni a c h n a u k o wy c himo g ąb y ćz a mi e s z c z a n ewy ł ą c z ni en ap r o d u kt a c hs p e ł ni a j ą c y c hwa r u n kis t o s o wa ni at y c h o ś wi a d c z e ń . Za z wy c z a jn ao pa k o wa n i ut a ki e jż y wn o ś c iz n a j d u j es i ęt a k ż ed o d a t k o wai nf o r ma c j ao d n o ś ni ez a l e c a ne j d z i e n ne jp o r c j ap r o d u k t u , p r z yk t ó r e jwy s t ę p u j epo ż ą d a n ye f e kt .

12. Polskie przepisy prawne w zakresie reklamy żywności Ro z p o r z ą d z e n i eo kr e ś l a( m. i n . ) : s z c z e g ó l n e wy ma ga ni a i wa r u n ki d o t y c z ą c eo z n a k o wa n i a ,p r e z e n t a c j iir e kl a my ś r o d k ó w s p o ż ywc z y c hs p e c j a l n e g op r z e z n a c z e ni aż y wi e n i o we g o ip r z e d mi ot ó w s ł uż ą c y c hd ok a r mi e n i a n i e mo wl ą t .  Przepisy ogólne (dotyczące wszystkich grup środków spożywczych)  Przepisy ogólne (dotyczą wybranych grup)  Środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego  

 

naturalnych wód mineralnych, środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty, tytoniu i wyrobów tytoniowych, wyrobów alkoholowych,

Oznakowanie oraz reklama preparatów do początkowego oraz dalszego żywienia niemowląt odbywa się na następujących zasadach:  są wprowadzane do obrotu pod nazwami, odpowiednio: „preparat do początkowego żywienia niemowląt” i „preparat do dalszego żywienia niemowląt”,  są wprowadzane do obrotu pod nazwami, odpowiednio, „mleko początkowe” i „mleko następne (§ 13),  nie zawierają informacji zniechęcających do karmienia piersią,  zabrania się używania określeń takich, jak: „humanizowane”, „umatczynione” i „adaptowane,  zawierają informację o wyższości karmienia piersią nad karmieniem sztucznym,  nie mogą zawierać wizerunków niemowląt, jak również innych wizerunków lub tekstów idealizujących stosowanie tych preparatów (§ 15).  mogą zawierać oświadczenia żywieniowe i zdrowotne wyłącznie w przypadkach i po spełnieniu wymagań określonych w załączniku (nr 8) do rozporządzenia (§ 16)

13. Reklama preparatów do początkowego żywienia niemowląt:  Wyłącznie w publikacjach popularnonaukowych z zakresu wiedzy o opiece nad dzieckiem (oprócz reklam telewizyjnych)  Ograniczona do informacji potwierdzonych badaniami naukowymi  Nie może sugerować, że karmienie sztuczne jest równoważne lub korzystniejsze od karmienia piersią (art. 25 ust.1) 14. Zabrania się:  reklamy preparatów do początkowego żywienia niemowląt w miejscach ich sprzedaży,  prowadzenia działalności promocyjnej zachęcającej do nabycia preparatów do początkowego żywienia niemowląt (jak rozdawanie próbek, specjalne wystawy, kupony rabatowe, premie, wyprzedaże), lub dostarczania przez producentów/dystrybutorów preparatów do  oferowania początkowego żywienia niemowląt kobietom ciężarnym, rodzicom niemowląt lub członkom ich rodzin, bezpośrednio lub za pośrednictwem podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, bezpłatnie lub po obniżonej cenie (art. 25.ust. 2.)  Reklama suplementów diety - nie może sugerować, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie jest w stanie dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych (art. 27. ust. 5.)...