Zarządzanie produkcją i usługami-wykład PDF

Preview

Summary

Wykładowca: A. Grzelczak, notatki z wykładów, przygotowane pod egzamin...

Description

1. Zarządzanie produkcją –pojęcie FUNKCJE ZARZĄDZANIA: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola (produkcji wyrobów) ZARZĄDZANIE- działalność lub proces stałej koordynacji i integracji użytkowanych w instytucji zasobów (ludzi, rzeczowych, kapitałowych, technologicznych, informacyjnych itd.) dla osiągnięcia celów organizacyjnych, przy zachowaniu zasady racjonalnego gospodarowania. Jest to domena kierownictwa, zajmuje się tym kierownik zasobów. Organizacja produkcji => ekonomika i organizacja produkcji => inżynieria produkcji => zarządzanie produkcją.

2. System produkcyjny – pojęcie, dekompozycja systemu SYSTEM PRODUKCYJNY- celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka, służący produkowaniu określonych produktów (wyrobów i usług) w celu zaspokajania potrzeb konsumentów. (może to być całe przedsiębiorstwo lub też zakład, wydział, dział, grupa stanowisk pracy, gniazda, linie…) CEL: - powinien być jeden - ściśle określony w czasie i miejscu - wyrażony ilościowo - możliwy do osiągnięcia (użyteczność działania) Przedsiębiorstwo to system produkcyjny, którego zadaniem jest produkcja określonych dóbr i świadczenie usług. DEKOMPOZYCJA Jest to rozkład na elementy składowe, uszeregowane tworzenie struktur np. idef0 w celu lepszej organizacji produkcji.

3. Proces produkcyjny – pojęcie, rodzaje (podział) całokształt czynności, w wyniku których z materiałów powstaje gotowy produkt o określonej wartości użytkowej 1. według cech procesu: a. wydobywcze- wydobywanie kopalin użytecznych w postaci różnych form geologicznych b. przetwórcze- przekształcają surowce i materiały wyjściowe w produkty o zmienionym składzie chemicznym, stanie fizycznym, właściwościach mechanicznych i eksploatacyjnych 2. według udziału pracy ludzkiej a. naturalne- dotyczą zmian we właściwościach przedmiotów pracy, zachodzące w skutek naturalnych zjawisk fizykochemicznych bez udziału człowieka b. wymuszone-procesy pracy, realizowane przy udziale człowieka 3. według obszaru i oddziaływania na proces produkcji a. procesy podstawowe- zbiór operacji służących bezpośredniej realizacji głównego zadania procesu b. procesy pomocnicze- świadczą usługi na rzecz procesu podstawowego (gospodarka remontowa, materiałowa, narzędziowa, transportowa, kontrola jakości) c. procesy zarządzania- procesy informacyjno-decyzyjne 4. według przebiegu procesu: a. proces produkcji wyrobu- zbiór operacji produkcyjnych do wytworzenia wyrobu b. proces produkcji Jo- zbiór operacji produkcyjnych wykonawczych w określonej jednostce organizacyjnej

4. Proces pracy – pojęcie, rodzaje (podział), składniki procesu (makro i mikro odcinki) System pracy: a) Jednostkowy- jeden człowiek, pokrywa się z pracą indywidualną b) Wielostanowiskowej- jeden człowiek- dwie lub więcej maszynkwestia synchronizacji w czasie np. sekretarka 1. Proces/ przebieg pracy- czynności niezbędne do wykonania zadania 2. Funkcja/zadanie robocze- po co dany system funkcjonuje 3. Elementy na wejściu – surowce i materiały przy produkcji, części i informacje na montażu 4. Elementy na wyjściu- braki, odpady, gotowe wyroby, informacja zwrotna Podział pracy - podział zlecenia roboczego (pracy) według ilości i rodzaju na kilku ludzi lub kilka środków pacy. Istnieje podział ilościowy, rodzajowy (część procesu na całej ilości). Rodzaje: - Podział ilościowy- człowiek wykonuje cały proces na części partii - Podział rodzajowy- człowiek wykonuje część procesu (np. jedną operację) na całej partii - Podział mieszany

Otoczenie

Przebieg procesu pracy w przedsiębiorstwie: a) na odcinku makro  proces produkcji dzieli się na fazy produkcji, np. produkcja opony  fazy produkcji dzielą się na procesy technologiczne, np. przygotowanie, wulkanizacja  procesy technologiczne dzielą się na operacje, np. wykonanie bieżnika  operacje, np. kontrola jakości bieżnika b) na odcinku mikro  operacje dzielą się na zabiegi, np. kontrola jakości bieżnika  zabiegi dzielą się na czynności, np. mierzenie  czynności dzielą się na ruchy robocze, np. ułożenie  ruchy robocze dzielą się na ruchy elementarne, np. przesunąć  ruchy elementarne, np. sięgnąć

Mikrosystem pracy = stanowisko pracy Makrosystemy pracy: działy, wydziały, zakłady

6. Parametry procesu/systemu produkcyjnego (wejściowe, wyjściowe, rodzajowe)

Parametry Parametry wyjściowe wejściowe Parametry Proste dotyczące wyrobu: jednej -program detalooperacji produkcji P -poziom braków b partia produkcyjna n Parametry - tempo produkcji p maszyny: - takt produkcji Rj fundusz pracy obciążenie Fm stanowiska roboczego - zmianowość z rop - pracochłonność t Parametry Rodzajowe robotnika:

Złożone dotyczące kilku detalooperacji

sumaryczne obciążenie stanowiska roboczego liczba stanowisk roboczych r wykorzystanie czasu pracy ῃ

fundusz czasu - cykl produkcyjny (znaczek tał) Fr - zapasy produkcji w toku z - pracochłonność t współczynnik wyk. Normy w

7. Program produkcji – pojęcie, wzór, cykl życia produktu, macierz BCG PROGRAM PRODUKCJI - określa jakie wyroby (asortyment) i w jakich ilościach (wyrobów, zespołów, części, usług) mają być wykonane w poszczególnych okresach kalendarzowych ( d=rok, kwartał, miesiąc). Jednostki: sztuki, kilogramy, metry, litry itp. Program produkcji części Pcz=(Pm+Pk+Pz)*(1+b)

[szt/rok]

Pm- zapotrzebowane części do montażu Pm= Pf*d Pf- liczba/ zapotrzebowanie na produkty finalne d- powtarzalność Pk- zapotrzebowanie/ program produkcji części na rzecz kooperacji(ktoś mi zlecił zrobienie czegoś) Pz- program produkcji części zamiennych b- współczynnik braków ( do wzoru z postaci setnych części jedności) Cykl życia produktu 

 

to narzędzie pozwalające na zbadanie wieku rynkowego każdego produktu przedsiębiorstwa, a w konsekwencji pozwalające na zaplanowanie portfela produkcji oraz kosztów związanych z wprowadzeniem i kreowaniem nowych wyrobów u podstaw leży przekonanie, że zarówno organizacja, jak i jej części składowe (produkty czy technologie) mają swój cykl życia, a więc rodzą się, rozwijają, dojrzewają i umierają. to okres, w którym dany produkt istnieje na rynku

    

to czas, który upłynął od momentu wejścia produktu na rynek do utraty zainteresowania nim klientów koncepcja stosowana jest w rozwiązywaniu zagadnień z zakresu: planowania produkcji, marketingu, gospodarowania siłą roboczą, inwestowania, przywództwa w organizacji, wdrażania nowych produktów i technologii obrazuje zjawisko stopniowego nabywania i utraty zdolności produktu do zaspokajania potrzeb konsumenta a także proces ponoszenia kosztów związanych z innowacjami produktowymi, ich opracowaniem, wprowadzeniem na rynek i utrzymaniem na rynku każdy produkt ma własną krzywą cyklu życia na rynku

Zysk = przychody – koszty. Program produkcji wynika z planu produkcji Macierz BCG Macierz BCG  najstarsza, najprostsza i wciąż użyteczna metoda prezentacji portfela produkcji  zakłada zdolność produktów do generowania zysków firmy od tempa wzrostu rynku oraz udziału produktu w tym rynku  zakłada, że produkt, który ma większy udział w rynku, wykazuje większą zdolność do generowania nadwyżki finansowej

Względny udział w rynku (oś pozioma) jest to procentowy udział sprzedaży danego produktu na rynku, w stosunku do procentowego udziału sprzedaży największego konkurenta

Tempo wzrostu rynku (oś pionowa)  szacuje się je w zależności od dynamiki PKB lub przyjmuje się, iż granicą w podziale jest średni wzrost rynku na poziomie od 0 do 10% lub 20%  jest to sprzedaż rynku w roku bieżącym pomniejszona o sprzedaż rynku w roku poprzednim w stosunku do sprzedaży w roku poprzednim

8. Asortyment – pojęcie, rodzaje, zarządzanie asortymentem, portfel produktów ASORTYMENT- zbiór wyrobów oraz relacji między tymi wyrobami. Asortyment to zbiór wszystkich linii produktów oraz określonych wyrobów oferowanych nabywcom przez ich wytwórców i sprzedawców.

RODZAJE ASORTYMENTU Asortyment możemy podzielić: 1) Ze względu na sposób przygotowania dóbr do sprzedaży oraz miejsce ich występowania Asortyment produkcyjny - jest to zestaw dóbr ukazujący profil wytwórczy danego przedsiębiorstwa. Główną cechą jest jego znaczna jednorodność, która wynika ze specjalizacji wytwórców. Asortyment handlowy - jest to zestaw towarów znajdujących się w hurtowni lub w punkcie sprzedaży detalicznej powstały w wyniku

zakupu, przerobu handlowego i kompletowania dóbr pochodzących od różnych producentów w celu przygotowania go do finalnej sprzedaży.

2) Z punktu widzenia złożoności asortymentu Asortyment w układzie poziomym  Asortyment szeroki - zestaw towarów składający się z wielu linii produktów  Asortyment wąski - zestaw towarów składający się z niewielkiej linii produktów Asortyment w układzie pionowym  Asortyment głęboki -zestaw towarów, który w składzie linii produktów mieści wiele pozycji, a tym samym stwarza możliwość wyboru różnych artykułów pod względem takich cech jak: fasonu, koloru, rozmiaru, dodatków czy też ceny  Asortyment płytki - zestaw towarów, który zapewnia w niewielkim stopniu możliwość różnicowania artykułów ZARZĄDZANIE ASORTYMENTEM Szerokość asortymentowa uzależniona jest od popytu, posiadanych zasobów i celów, które przedsiębiorstwo zamierza realizować. Zmiany w asortymencie dokonywane są poprzez narastanie lub nasycenie. Narastanie asortymentu odbywa się w dwóch kierunkach, które mogą występować równolegle. Może to być: Narastanie "w dół" - kiedy przedsiębiorstwo, zorientowane do tej pory, na nabywców produktów drogich czy też luksusowych, wprowadza do sprzedaży towary przeznaczone również dla konsumentów mniej

wymagających, którzy dysponują mniejszym kapitałem, poszukują urządzeń mniej skomplikowanych, maszyn o mniejszej wydajności i funkcjonalności. Narastanie "w górę" - kiedy przedsiębiorstwo zorientowane dotychczas na nabywców o niższej sile nabywczej, wprowadza do swojej oferty również produkty ekskluzywne, bardziej zaawansowane technologicznie. Nasycanie asortymentu jest to natomiast zwiększanie liczby linii produktów w ramach rodzin lub pozycji asortymentowych. Przyczyną nasycenia asortymentu mogą być:  Rozwarstwianie się popytu  Chęć zagospodarowania niewykorzystanych mocy produkcyjnych  Dominacja na rynku  Dążenie do przejęcia luki asortymentowej. PORTFEL PRODUKTÓW Narzędziem optymalizacji programu asortymentowego firmy jest analiza portfela produktów. Zakłada ona, że:  konkurencyjna wartość udziału danego przedsiębiorstwa w rynku zależy od cyklu życia produktów oferowanych przez tę firmę i strukturę konkurencji,  struktura asortymentowa przedsiębiorstwa powinna być zrównoważona,  szczególnie ważny jest udział produktów ustabilizowanych na rynku (które finansują inne produkty) i produktów rozwojowych (od których zależy przyszłość firmy),

9. Fundusz czasu – pojęcie, wzór, rodzaje Fundusz czasu pracy pracownika dzieli się w różnorodny sposób w ciągu roku. Ustala się go w ten sposób, że od nominalnego czasu pracy odlicza się urlop wypoczynkowy. Fundusz czasu- człowiek [godz./rok]    

Kalendarzowy Fk= 365* gz (gz- godzin na zmianę) Nominalny Fn=(365-N-S-św)*gz Efektywny Fe= Fn-Fw Fw- fundusz czasu wolnego (urlopy, chorobowe, zdarzenia losowe)

Fundusz czasu- maszyna  Kalendarzowy Fk= 365* z *gz  Nominalny Fn=(365-N-S-św)*gz*z  Dysponowany Fd= Fn- ῃremontowe (ῃremontowe- straty czasu na remonty-awarie, przeglądy)  Efektywny Fe= Fn- ῃnormatywne (ῃnormatywne- brak materiału, narzędzi, ludzi, remonty, błędy organizacyjne 10.Struktura wyrobu – pojęcie, rodzaje Struktura wyrobu- zestawienie wszystkich zespołów, podzespołów, części i materiałów składających się na konkretny wyrób z określeniem relacji pomiędzy nimi i ilości koniecznych do wykonania jednej sztuki wyrobu. 1. Podział wyrobów ze względu na złożoność:

- proste ( część=element=detal=składnik, która składa się na wyrób gotowy) -złożone (gotowy wyrób) 2. Podział wyrobów ze względu na zaawansowanie wykonania (obróbki, montażu) w procesie wykonania: - półwyroby - wyroby gotowe Rodzaje: Wyrób prosty- to jednolity element konstrukcyjne, otrzymany z jednego materiału i nie posiadający powiązań z innymi elementami (chyba, że jest z nimi powiązany nierozłączne). Wyrób prosty=detal=część=element Wyrób złożony- połączone ze sobą co najmniej dwa wyroby proste. Wyrób złożony= podzespół=zespół=wyrób Półwyrób- wyrób prosty celowo niewykończony, podlegające w przyszłości dalszej obróbce. Np., odlewy, odkuwki, wytłoczki Wyrób gotowy- nie podlega dalszej obróbce lub montażowi u producenta, ale może być jednocześnie półwyrobem dla odbiorcy. Wyrób finalny- jest wyrobem gotowym w odniesieniu do funkcji, które ma spełniać oraz nadaje się samodzielnie do eksploatacji STRUKTURA WYROBU wg. Kryterium montażowego - w kolejności, w której składamy w części

- wg. Kryterium zapotrzebowania- wszystkie powtarzające się części, zespoły, sprowadzamy do najniższej płaszczyzny, w której pojawiło się na nie zapotrzebowanie.

11.Specyfikacja – pojęcie, rodzaje Specyfikacja części- spis sporządzony w określonym celu, kompletnym i formalnie ułożonym da danego przedmiotu zawierającym wszystkie przynależne do niego przedmioty wraz z podaniem opisu(nazwa, numer rzeczowy), ilości i jednostki. Rodzaje: ilościowa, strukturalna, modułowa, modułowostrukturalna. Specyfikacja ilościowa(przeglądowa, elementarna)- jest taką formą specyfikacji w której wszystkie części, zespoły danego wyrobu wymienione są tylko jeden raz wraz z podaniem ich ilości całkowitej; nie zawiera żadnych podziałów stopniowych. Wykorzystujemy do ustalenia zapotrzebowania, listy materiałowej tego co kupujemy i produkujemy. Specyfikacja strukturalna- zawiera zespoły, części wykonane w zakładzie i pochodzące z zakupu wchodzące w skład wyrobu i przedstawione w formie strukturalnej, przy czym każdy zespół został podzielony każdorazowo aż do swojego najniższego stopnia złożoności. + widać strukturę – nie ustalimy zapotrzebowania, za każdym razem rozpisujemy do samego końca

Specyfikacja modułowa( jednostopniowa specyfikacja części)zawiera zespoły, części własne i pochodzące z zakupu wchodzące w skład najbliższej płaszczyzny wyrobu lub też zespołu i niezbędne bezpośrednio do montażu. + - nie widać struktury wyrobu Specyfikacja modułowo-strukturalna- łączy zalety struktur modułowej i strukturalnej a eliminuje ich wady

12. Tempo i takt (rytm) produkcji Tempo produkcji- jest okresem upływającym między zakończeniem dwóch kolejnych partii produkcyjnych takich samych przedmiotów. Pojęcie jest związane z organizacją produkcji powtarzalnej, realizowanej w gniazdach przedmiotowych, w których nie ma ścisłego przydziału operacji technologicznych do poszczególnych stanowisk roboczych, lecz do jednakowych grup stanowisk JGS. RYTM JEDNOSTKOWY(takt produkcji)-charakterystyczna cecha produkcji potokowej to rytmiczność, której miarą jest taks, czyli czas potrzebny do wykonania operacji na określonym stanowisku pracy. Jest odstępem czasu, który upływa pomiędzy spływem ze stanowiska dwóch kolejnych identycznych wyrobów.

13.Cykl produkcyjny – pojęcie, podział

CYKL PRODUKCYJNY- okres upływający od momentu rozpoczęcia procesu produkcyjnego do jego zakończenia. - to okres niezbędny do wykonania określonego zadania produkcyjnego w danych warunkach techniczno- ekonomicznych w przy normalnym toku produkcji oraz przy określonym poziomie organizacji procesu produkcyjnego. - to okres między rozpoczęciem a zakończeniem procesu produkcyjnego wyrobu, w którym materiał (surowiec) wyjściowy przekształcony jest w gotowy wyrób. Podział rodzajowy pracy- każdy pracownik wykonuje części pracy na całości ( prace produkcyjne). Nabieramy wprawy(cały czas robimy to samo), ale mamy monotonność pracy Podział ilościowy pracy- każdy pracownik wykonuje całość pracy na fragmencie całości ( prace administracyjne)

15.Cykl produkcyjny wyrobu złożonego – pojęcie, wykres

Metody określania cyklu wyrobu złożonego:  Szacunkowa  Statystyczna  badawcza (analiza dokumentacji, pomiar)  obliczeniowe o graficzne (wykreślne) – cyklogram o rachunkowa (analityczna) o sieciowe (CPM, PERT, PERTCOST, LESS, CPA) o symulacji komputerowej Cyklogram wyrobu złożonego  jest graficznych obrazem złożoności cyklu produkcyjnego, obrazuje system wyprzedzeń w czasie  Służy do określania długotrwałości cyklu oraz wyznaczania terminów i wyprzedzeń  Jednostka terminowania JT – określony przedział czasu niezbędny do wyróżnienia na danym szczeblu sterowania, np. dzień, zmiana  Termin D – zdarzenie przyporządkowane do określonej jednostki terminowania  Wyprzedzenie τ – długotrwałość określonego działania lub czynności „odłożona” w kierunku przeciwnym do osi czasu  Służy także do ustalenia przepływu produkcji przez JP, regulacji produkcji (kontroli, korygowania, terminów), rozliczeń zapasów i produkcji,

organizowania zasobów i procesów (przygotowania materiałów, przyrządów, narzędzi, niezbędnej obsady) Dane wejściowe do budowy cyklogramu:  Schemat montażowy  Wielkość partii organizacyjnych, transportowych (N o, nt)  pracochłonność operacji (tj)  wskaźniki wielostrumieniowości  normatywy przerw międzyoperacyjnych (τmo)  karta technologiczna Grupa pilności wykonania części – grupa części, które w tym samym czasie wchodzą do montażu.

16.Zapas produkcji w toku – pojęcie, wykresy

- niezbędny do utrzymania ciągłości i równomierności produkcji - gdy zbyt małe- niebezpieczeństwo zaburzeń i zahamowani w procesie produkcji - gdy zbyt duże-rosną koszty zamrożenia środków obrotowych i kosztów składowania wymagają uwzględnienia powierzchni

18.Struktura produkcyjna – pojęcie, rodzaje (podział), rodzaje JO (JP, JA, JAP) Strukturą produkcyjną nazywamy hierarchiczny układ powiązań nadrzędności i podporządkowania w wytwórczej części przedsiębiorstwa, jaki występuje między większymi podmiotami organizacyjnymi a wchodzącymi w ich skład mniejszymi komórkami.

RODZAJE TWORZENIA STRUKTURY PRODUKCYJNEJ: a) Specjalizacja technologiczna a. Kryterium jest prawdopodobieństwo technologiczne stanowisk roboczych b. Wykonywane są różnorodne wyroby b) Specjalizacja przedmiotowa a. Kryterium jest prawdopodobieństwo przedmiotów pracy (wyrobów, detali_ b. Wykonywane są wyroby (detale) - jednostka organizacyjna (JO)- zespół ludzi wyposażony w środki pracy zdolny do samodzielnego działania w celu realizacji określonego programu. - najmniejszą jednostką organizacyjną jest stanowisko robocze. Stanowisko robocze (JO zerowego stopnia złożoności), gniazdo, linia, brygada (I stopnia) - taki układ jednostek oraz zespół związków kooperacji zachodzących między nimi… - jednostki produkcyjne JP- obejmuje wydzieloną część procesu produkcyjnego i część rutyn procesu informacyjnego zawartą w technologii i formie organizacji produkcji. Nie posiada oddzielnego kierownictwa.

- jednostki administracyjno-produkcyjne JAP- obejmuje wydzieloną całość procesu produkcyjnego a tyle dużą, że w procesie informacyjnym istnieją wydzielone JA choćby w postaci kierownika JAP (np. wydział albo linia produkcyjna jeśli ma kierownika)

- jednostki administracyjne JA- obejmuje wydzieloną część procesu informacyjnego i specjalizuje się w tym zakresie (np. dział przygotowania produkcji, sprzedaży, marketingu księgowości) 19.Stanowisko robocze – pojęcie, rodzaje (podział) Stanowisko pracy jest podstawowym systemem pracy, czyli najważniejszą jednostką organizacyjną przedsiębiorstwa. (Rzeszotarska-Wyrwicka, 1998)  Stanowisko wykonawcze  Stanowisko kierownicze  Stanowisko sztabowe W najprostszym przypadku stanowisko tworzy pracownik i maszyna z oprzyrządowaniem. (Boszko, 1973) Stanowisko pracy jest najmniejszą, niepodzielną komórką organizacyjną, w której odbywa się praca ludzka urzeczywistniająca określoną część zróżnicowanego procesu pracy. (Jasiński, 1999)

Stanowisko

Zadania

Kompetencje

odpowiedzialność

Zadania, uprawnienia i odpowiedzialność

Z U

Z U

O

O Opis poprawny

opis niepoprawny