10. Model Henderson - Notatki z wykładu 10 PDF

Preview

Summary

Monika Biedroń...

Description

Model V. Henderson Urodziła się 30 listopada 1897roku w Kanas City, w stanie Missouri. W czasie II wojny światowej podjęła działania na rzecz niesienia pomocy. Wstąpiła do Army School of Nursing ( Wojskowa Szkoła Pielęgniarska). Tam otrzymała dyplom, po otrzymaniu którego podjęła pracę w pielęgniarstwie środowiskowym.Następnie pracowała jako nauczycielka w przyszpitalnej szkole pielęgniarskiej w Virginii.W 1926 roku rozpoczęła edukację w University Teachers College ( Kolegium Nauczycielskie Uniwersytetu) w Nowym Jorku – uzyskała tytuł magistra sztuki pielęgniarskiej.Pracowała jako nauczyciel pielęgniarstwa. Wniosła duży wkład w rozwój pielęgniarstwa.Podejmowała wiele cennych innowacji dla kształtowania sprawności analitycznych studentek. Była

współautorką

podręcznika:

„

Podręcznik

zasad

i

praktyki

pielęgniarskiej”.Podejmowała wiele badań na rzecz zgłębiania wyjaśnień natury pielęgniarstwa.Henderson długie lata swojego życia poświęciła określeniu podstawowych zasad pielęgniarstwa i badaniom naukowym na rzecz edukacji i praktyki pielęgniarskiej Była autorem wielu publikacji, które docierały do pielęgniarek na całym świecie. Przyznano jej 5 doktoratów honoris causa i innych wyróżnień. Była aktywna do końca życia. Zmarła 19 marca 1996r. Przeżyła 98 lat.

TEORIA POTRZEB Była kontynuatorka idei Florencji Nightingale zawartych w Notes.

Krytykowała

sposób

nauczania(

praktycznego

i

teoretycznego),

które

pozbawione było: • opiekuńczej pomocy, troskliwości skupionej wokół potrzeb pacjenta • charakteru osobistego • charakteru humanistycznego • treści dotyczących zapobiegania choroby • treści dotyczących rehabilitacji

Głównej roli nie odgrywały zagadnienia pielęgniarskie lecz przedmioty medyczne (lekarzy), skupiające się głównie wokół choroby, diagnozy i leczenia ( w uproszczony sposób). Brakowało treści związanych z zapobieganiem chorobie i rehabilitacji, a w przygotowaniu do pielęgniarskich praktyk opiekuńczej troskliwości, skupionej wokół potrzeb pacjenta. Krytykowała, że zajęcia praktyczne były prowadzone przez pielęgniarki tam zatrudnione a nie właściwie przygotowane do zajmowania się uczennicami – powodowało to, że uczennice uczyły się właściwie same pozbawione były właściwych istotnych wzorców opieki pielęgniarskiej / przede wszystkim opiekuńczości, ciepła, współodczuwania/.

Model: rozwojowy, poznawczy; Teoria: ogólna, potrzeb;

Teoria oparta na teorii potrzeb Maslowa;

Głównymi pojęciami modelu są: 1) Fundamentalne potrzeby człowieka 2) Biofizjologia 3) Kultura 4) Międzyludzkie interakcje i komunikowanie się Na prośbę przedstawicieli MRP opracowała w 1960 r Basic Principles of NursingCare – Podstawowe zasady pielęgniarskiej troskliwości. W publikacji tej przedstawiła definicję pielęgniarstwa i 14 uniwersalnych potrzeb życiowych człowieka, jako podstawowych komponentów pielęgniarstwa. Potrzeby te są wspólne dla wszystkich ludzi, jednak na ostateczny ich zakres mają wpływ określone uwarunkowania o charakterze indywidualnym, do których najczęściej należą: • 1. Właściwości biologiczne • 2. Właściwości psychiczne • 3. Właściwości społeczno-kulturowe • 4. Zaburzenia w stanie zdrowia • 5. Stany szczególne

1. Właściwości biologiczne: Wiek człowieka, np. noworodek, małe dziecko, dziecko w wieku szkolnym, młodzieniec, człowiek dorosły, człowiek stary, człowiek umierający; Masa ciała – w normie, nadwaga, niedowaga; Sprawności motoryczne – w normie, utrata (niedowład); Funkcjonowanie receptorów wzroku, słuchu, dotyku, równowagi: w normie, zaburzenia. 2. Właściwości psychiczne: • Temperament, stan emocjonalny, krótkotrwały nastrój, np. normalny, spowolniały, euforyczny, lękowy, histeryczny, depresyjny; • Możliwości intelektualne – w normie, poniżej normy, powyżej normy. 3. Właściwości społeczno-kulturowe: Stan społeczny, kulturowy, np. człowiek posiadający liczną rodzinę z silnymi więzami społecznymi, przyjaciół, dobrze adaptujący się albo człowiek samotny, źle przystosowany, nieradzący sobie z problemami zdrowotnymi. 4. Zaburzenia w stanie zdrowia: • Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, w tym stany:  odwodnienia,  przewodnienia,  uporczywe wymioty,  biegunka; Niedotlenienie; Wstrząs, niezależnie od przyczyny – (krwotok, uczulenie); Zaburzenia świadomości – delirium, śpiączka; Zaburzenia termoregulacji – gorączka, hipotermia; Uszkodzenia skóry – zranienia, infekcje;

Zaburzenia w zakresie aktywności ruchowej – ograniczenie do granic łóżka szpitalnego, pokoju, mieszkania; Ból – szczególnie o charakterze ciągłym, który jest trudny do leczenia farmakologicznego. 5. Stany szczególne: • Stan przedoperacyjny; • Stan pooperacyjny

Zdaniem Henderson pielęgniarka powinna asystować także, jeśli tego wymaga sytuacja grupie ludzi. Powinna „ wejść w skórę swojego pacjenta” po to, aby dowiedzieć się czego on chce, czego potrzebuje, aby mogła zapewnić mu indywidualną pomoc w zakresie potrzeb fizjologicznych, emocjonalnych, reedukacyjnych.Pielęgniarka musi „ wchodzić w skórę chorego” aby dowiedziała się czego pacjent potrzebuje do utrzymania życia i przywracania zdrowia. Zapewnienie pomocy to:odpowiedzi na konkretne oczekiwania człowieka

zgodnie

z

jego

indywidualnymi

potrzebami:fizycznymi,

emocjonalnymi, reedukacyjnymi oraz ograniczeniami występującymi w różnych sytuacjach. Pielęgniarka asystuje w zaspakajaniu 14 fundamentalnych potrzeb człowieka: biologicznych-1-9; psychospołecznych i duchowych 10-14 wtedy, gdy brakuje choremu koniecznej do tego siły, chęci, wiedzy by mógł czynić to sam w pełni niezależnie:

 normalne oddychanie  odpowiednie odżywianie i dostarczanie płynów  wydalanie

 poruszanie się i zachowanie właściwej postawy ciała /chodzenie, leżenie, zmiana pozycji/  sen i wypoczynek  dobieranie odpowiedniej odzieży i bielizny  utrzymanie prawidłowej ciepłoty ciała przez właściwe dobieranie odzieży i wprowadzanie zmian w środowisku  utrzymanie czystości i schludnego wyglądu oraz zabezpieczenie ciała przed urazami  unikanie zagrożeń ze strony środowiska oraz unikanie ranienia innych  komunikowanie się z innymi oraz wyrażanie emocji, potrzeb, lęków…  podejmowanie praktyk religijnych zgodnie z własnymi wierzeniami  zabawa oraz uczestniczenie w różnych formach rekreacji  podejmowanie pracy zapewniającej zyskiwanie poczucia osiągnięć  uczenie się, odkrywanie i zaspakajanie ciekawości poznania nowego – jako niezbędnych dla zdrowia i dla normalnego rozwoju. Zapewnienie tej pomocy wymaga „wchodzenia w skórę człowieka”oraz branie pod uwagę 12 różnych stanów patologicznych: • wyraźne zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej w tym głodu, wymiotów, biegunek • ostry niedobór tlenu • szok łącznie z zapaścią krwotokiem • zaburzenia świadomości • narażenie na wpływy wysokiej temperatury • ostre stany gorączkowe • miejscowe uszkodzenia skóry, zranienia infekcje • stany zakaźności • stany przedoperacyjne

• stany pooperacyjne • unieruchomienie spowodowane chorobą lub leczeniem • ból ciągły nie ustępujący pomimo stosowanych środków Zwracała uwagę na efektywność pielęgnowania. wskazywała tu na: 1. konieczność

jego

pisemnego

planowania-wymusza

to,

bowiem

przemyślenia indywidualnych potrzeb pacjenta, zapewnia ciągłość opieki. Plany musza być często modyfikowane. 2. wysokie kwalifikacje-na wrażliwość, wiedzę, refleksję- jest to niezbędny warunek do rozpoznawania indywidualnych problemów pacjenta a także kształtowania relacji opiekuńczych.

Nadrzędne pojęcia OSOBA- jest ujmowana jako niezależna całość, cechująca się 14 uniwersalnymi potrzebami/ 9 biologicznych 4 psychiczne 1 duchowo-moralna/ Te uniwersalne potrzeby człowiek zaspakaja w swoistym dla siebie stylu życia, w sposób w pełni zindywidualizowany.

ZDROWIE- Rozumienie zdrowia przez Henderson jest zbieżne z jego definiowaniem przez WHO.Wspólnym celem jest możliwość osiągnięcia optymalnego poziomu jakości życia w rozwoju jednostki. Na poziom zdrowia wpływa przede wszystkim aktywność własna jednostki, jednak równie ważne są pozostałe czynniki, czyli • wiek pacjenta, • jego możliwości fizyczne i intelektualne, • stan emocjonalny i temperament

• oraz uwarunkowania kulturowe.

ZDROWIE- to zdolność człowieka do niezależnego funkcjonowania w zaspakajaniu jego 14 podstawowych potrzeb zdrowotnych. Głównym celem codziennych aktywności jest osiąganie dobrego stanu zdrowia przez człowieka lecz gdy brakuje mu siły, woli i wiedzy asystuje mu pielęgniarka, zapewniając taką pomoc jaka jest konieczna do tego aby jak najszybciej odzyskał niezależność. Niezależność

-

to umiejętność

człowieka

w

zakresie

samodzielnego

zaspokajania potrzeb, zarówno w stanie zdrowia, jak i choroby, i to właśnie ona, według Henderson, jest głównym celem pielęgnowania. W opiece tej jedno z pierwszych miejsc zajmuje wyposażanie pacjenta w wiedzę i umiejętności dbania i dążenia do zdrowia.

ŚRODOWISKO- podkreślała znaczenie zdrowego środowiska w kontekście do zaspakajania

i

pomocy

w

zaspakajaniu

14

podstawowych

potrzeb

ludzkich.Środowisko, poprzez wyodrębnione elementy zewnętrzne, wpływa na: • zaspokajanie potrzeb człowieka, • efektywność życia • oraz rozwój organizmu Elementami składowymi środowiska człowieka są między innymi:osoby w kręgu rodziny i relacje zachodzące pomiędzy nimi a pacjentem, a także podstawowe warunki socjalno-bytowe, które gwarantują mu prawidłowe funkcjonowanie w oparciu o potrzeby.

PIELEGNIARSTWO Podkreślała potrzebę zajmowania się aktywnościami człowieka.

W definicji pielęgniarstwa stwierdziła, że każdy człowiek podejmuje podstawowe aktywności ważne dla własnego zdrowia oraz że on sam i jego rodzina ponoszą za to odpowiedzialność. Pielęgniarstwo jest niezbędne wtedy, kiedy człowiekowi brakuje siły, wiedzy i chęci do podejmowania tych aktywności w pełni samodzielnie. PIELEGNIARSTWO – zdefiniowane zostało jako unikatowe funkcje pielęgniarki: asystowanie

człowiekowi

zdrowemu

i

choremu:w

jego

codziennych

aktywnościach, znaczących dla zachowania i przywracania zdrowia, także spokojnego umierania/podejmowanych przez niego w pełni niezależnie i w specyficzny dla siebie sposób; asystowanie tylko wtedy, kiedy brakuje mu koniecznych do tego sił, woli, wiedzy:w taki sposób, aby odzyskiwał pełną niezależność

–

tak

szybko

jak

to

tylko

Pielęgniarka jest ekspertem w podejmowaniu swoich funkcji: Sama je inicjuje Sama je realizuje Sama je kontroluje Pomaga pacjentowi w realizowaniu terapii

możliwe.

W spełnianiu swych zadań pielęgniarka występuje w roli:  środka zastępczego –uzupełnia niedomogi i braki pacjenta w sferze fizycznej,

psychicznej

i

duchowej

do

których

pielęgnowanemu

brakujeSIŁ

 pomocnika/pełnomocnika  Wspomaga pacjenta w wykonywaniu czynności samoobsługowych,  motywuje samego pacjenta do aktywności w zakresie czynności dnia codziennego,  pomaga mu w przyswajaniu wiedzy i umiejętności, jakie są potrzebne człowiekowi do opiekowania się własnym zdrowiem;

 partnera – ustala wspólnie z pacjentem plan opieki - w oparciu o relacje zaufania,

ustala wspólnie z pacjentempostępowanie pielęgniarskie

Główna rola pielęgniarki to: - zastępowanie i wyrównywanie niedomogi podopiecznego -wychowanie prozdrowotne

Zapewnienie pomocy to:  odpowiedzi na konkretne oczekiwania człowieka zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami:  Fizycznymi  Emocjonalnymi  Reedukacyjnymi oraz  Ograniczeniami występującymi w różnych sytuacjach

Akcentuje niezależność roli zawodowej pielęgniarki, lecz dostrzega konieczność harmonijnej współpracy z całym zespołem terapeutycznym. Wskazywała na potrzebę AUTONOMII PIELEGNIARSTWA lecz dość szeroki zakres niezależności w realizacji funkcji zawodowej pielęgniarki nie może być uzyskany bez współpracy z zespołem terapeutyczno-pielęgnacyjnym, jednak opartej na zasadach partnerskich. Pacjent w zespole • Podejmuje decyzje w sprawach własnego zdrowia

• Członkowie zespołu zapewniają mu pomoc, jakiej potrzebuje, aby decydować właściwie

Określiła pielęgniarstwo jako nauka, sztuka

Pielęgniarstwo jako nauka: Zapewnia korzystanie w praktyce z twierdzeń:  Uzasadnionych  Pewnych  Racjonalnych

EDUKACJA pielęgniarek, jakość i efektywność praktyki pielęgniarskiej wymagają podejmowania badań i bogacenia wiedzy naukowej

Pielęgniarstwo jako sztuka:Wymaga twórczego planowaniaaby zapewnić opiekę zindywidualizowaną

Wskazała na konieczność akademickiego kształcenia pielęgniarek; charakteru ogólnego oraz w zakresie nauk socjalnych i humanistycznych; stosowania metod rozwijających refleksyjność, pobudzających do stawiania pytań, wdrażających

do

rozwijania

umiejętności

rozwiązywania

opiekuńczych; nie posługiwania się teoriami z innych nauk

problemów

Teoria V. Henderson a proces pielęgnowania - Wg V. Henderson proces pielęgnowania to: „stosowanie zasad logiki w rozwiązywaniu problemów. Jego poszczególne kroki są takie same, jakie znajdują zastosowanie w metodzie naukowej„. Profesjonalna opieka pielęgniarska jest działaniem ciągłym, systematycznym logicznym, przy czym do najważniejszych jej etapów V. Henderson zaliczyła: 1. gromadzenie informacji o pacjencie i jego rodzinie 2. planowanie opieki 3. realizowanie opieki 4. ocena

1. GROMADZENIE INFORMACJI O PACJENCIE I JEGO RODZINIE a) rozpoznanie stanu człowieka (zdrowego/chorego) przez identyfikację możliwości samodzielnego zaspokojenia 14 potrzeb

b) zwrócenie uwagi na jego siły, wiedzę, wolę

c) poznanie nawyków i przyzwyczajeń, życiowych doświadczeń i zainteresowań, możliwości intelektualnych d) uwzględnienie czynników i stanów patologicznych modyfikujących potrzeby

e) okazywanie empatii, aby właściwie rozpoznać subiektywny i obiektywny stan pacjenta oraz interpretować uzyskane dane

2. PLANOWANIE OPIEKI: a) dobór najbardziej efektywnych działań, które powinny doprowadzić do uniezależnieniaczłowieka od innych osób (opiekunów profesjonalnych i/lub nieprofesjonalnych) b) określenie celów pielęgnowania oraz czasu, po upływie, którego założone cele powinny zostać osiągnięte c) cele powinny być ustalane indywidualnie i powinny być zależne od: wieku, stanu emocjonalnego, społecznego, fizycznego

3. REALIZOWANIE OPIEKI działania zawodowe na rzecz podmiotu opieki powinny: • umacniać i potęgować zdrowie • poprawiać stan pacjenta w chorobie

• umożliwiać godną śmierć Zadania zawodowe to: pomaganie, motywowanie, uczenie

4. OCENA: bieżąca, końcowa Ocenianie bieżące to analiza postępów pacjenta w osiąganiu niezależności. Pozwala to na kontrolowanie i modyfikowanie postępowania pielęgniarskiego w trakcie realizowania zaplanowanych działań. Ocena końcowa to określenie stanu pacjenta osiągniętego po zrealizowaniu zaplanowanych, celowych działań.

Analizując istotę procesu pielęgnowania warto zwrócić uwagę na bardzo ważny aspekt - zakres i charakter działań pielęgniarki wyznaczone są przez zakreswiedzy, umiejętności i motywacji pacjenta.

Diagnoza

-

rozpoznanie

stanu

człowieka

(zdrowego/chorego)

przez

identyfikację możliwości samodzielnego zaspokojenia 14 potrzeb (zwrócenie uwagi na jego siły, wiedzę, wolę)

Przykłady diagnoz: Diagnoza tradycyjna • Brak wiedzy odnośnie profilaktyki powikłań wczesnych cukrzycy • Deficyt siły wynikający z szybkiego męczenia się • Nieodpowiednia motywacja do podjęcia działań profilaktycznych z zakresu aktywności ruchowej z powodu szybkiego męczenia się Diagnoza ICNP – DC

• 10027652 efektywna temperatura ciała • 10033848 efektywna termoregulacja • 10040367 zdolność do rekreacji • 10001316 zaburzone oddychanie • 10040351 niezdolność do rekreacji • 10037615 ryzyko zaburzonego snu • 10015244 ryzyko zaburzonej termoregulacji • 10037346 ryzyko zaburzonego procesu układu oddechowego • 10033848 efektywna termoregulacja • 10015244 ryzyko zaburzonej termoregulacji • 10033560 zaburzona termoregulacja

DC – wiedza • 10030251 wiedza o zachowaniach seksualnych • 10033750 wiedza o zarządzaniu bólem • 10023819 wiedza o reżimie przyjmowania leku • 10000837 brak wiedzy • 10021987 brak wiedzy o badaniu diagnostycznym • 10029970 brak wiedzy o higienie jamy ustnej • 10040016 brak wiedzy o zarządzaniu bólem • 10035666 gotowość do wypisu • 10029451 brak samoświadomości

DC - siła

• 10015122 ryzyko upadku

• 10029405 upadek • 10015146 ryzyko urazu • 10030074 uraz podczas przemieszczania się • 10028314 efektywne samodzielne korzystanie z toalety • 10028207 efektywne ubieranie się i dbanie o estetyczny wygląd • 10028322 efektywna zdolność przemieszczania się • 10028333 efektywne chodzenie • 10035666 gotowość do wypisu • 10029451 brak samoświadomości

DC – chęci • 10022378 efektywne radzenie sobie • 10015285 ryzyko bezsilności • 10022867 słaba wola • 10039952 bezradność • 10035666 gotowość do wypisu • 10029451 brak samoświadomości

IC • 10033882 ocenianie wiedzy • 10039136 oceniania wiedzy o terapii tradycyjnej • 10002781 ocenianie gotowości do uczenia się • 10026040 ocenianie możliwości • 10033368 ocenianie potrzeb

• 10030641 ocenianie wzorca mobilności • 10030527 ocenianie zdolności do uruchamiania • 10030660 ocenianie statusu odżywienia • 10036475 ocenianie statusu wypróżnienia • 10037945 ocenianie tolerancji aktywności ruchowej • 10038917 ocenianie zdolności chodzenia • 10026086 ocenianie zmęczenia • 10035915 planowanie opieki • 10031027 koordynowanie planu opieki • 10031252 ewaluacja planu opieki • 10040501 ułatwianie wykorzystania zdolności do uczestniczenia w planowaniu opieki • 10007153 ewaluacja psychospołecznej odpowiedzi na plan opieki • 10036614 monitorowanie spożycia pokarmów • 10012196 monitorowanie statusu (wydolności) oddychania • 10012165 monitorowanie temperatury ciała • 10036622 monitorowanie tolerancji aktywności ruchowej • 10039416 współdziałanie z zespołem wielospecjalistycznym • 10038668 nauczanie o prewencji nawrotów • 10036861 nauczanie o prewencji odleżyn • 10041489 nauczanie o technikach przemieszczania się • 10039115 nauczanie o bólu • 10030809 asystowanie opiekunowi • 10038986 asystowanie w chodzeniu • 10036520 asystowanie w chodzeniu z wykorzystaniem urządzenia • 10037269 asystowanie w jedzeniu i piciu

• 10036508 asystowanie w mobilności

DC • 10000837 brak wiedzy IC • 10036861 nauczanie o prewencji odleżyn...