College 7: Nepnieuws PDF

Preview

Summary

Samenvatting van de lezingen, gegeven door Prof. dr. Peter Van Aelst en Tim Verheyden (VRT), over nepnieuws....

Description

Les 7: Nepnieuws Make social media great again

Inleiding Vandaag zitten we qua technologie in een laagconjunctuur; er zijn heel wat vragen rond deze technologie te stellen. De technologie gaat breed, maar wij focussen op sociale media. Een aantal jaar geleden ging het over het twitterregime en de facebookrevolutie. Waren we toen al blind voor de sociale media? Want dankzij deze media konden onderdrukte mensen hun stem wereldwijd laten horen, maar toen al werd hun verhaal gescreend. We mogen niet alleen het hoera-verhaal vertellen, want zijn deze media niet meer antidemocratisch dan we zouden denken en willen? Op sociale media worden veel haatdragende berichten geplaatst, toch is bevat ‘maar’ 1 op de 5 berichten een haatdragende boodschap. Wordt hier niet te veel op gefocust, want ze vallen harder op? Dit neemt niet weg dat bij bepaalde groepen alle berichten haatdragend zijn. De drempel om op sociale media je gal te spuwen, anderen uitschelden en tegelijkertijd een geen zinvolle discussie te voeren is lager. We gebruiken sociale media om negatief verbonden te zijn, misschien moet Zuckerberg zijn bedoeling voor facebook nog eens herbekijken. Jack Dorcy van twitter zegt te willen stoppen met politieke advertenties omdat er te veel rommel en leugens verteld worden, hij zit nu in discussie met Zuckerberg, omdat deze vindt dat ‘leugens’ verspreid mogen worden via politieke advertenties. De vraag is echter of je als medium wel kan stoppen met het verspreiden van deze advertenties: pleeg je dan censuur? En wie bepaalt wat een leugen is? De uitdaging voor onze sociale media-platformen is gigantisch.

Politiek Kadering De discussie over politieke advertenties is een uitloper van de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016, waarbij nepnieuws verspreid werd. Er werd onderzoek gedaan naar buitenlandse inmenging in de verkiezingen. 2 groepen kwamen op straat, aangestuurd door 2 facebookpagina’s. Het bleek echter dat er geen personen achter deze pagina’s zaten, de Russen hadden dit gedaan om de Amerikaanse maatschappij te destabiliseren door valse facebookpagina’s om mensen tegen elkaar op te zetten. De Russen wilden de Amerikaanse maatschappij polariseren. Dit is geen nepnieuws, maar desinformatie. Zo ook gebruikt Vlaams Belang filmpjes met een andere context erbij om hun eigen agenda, met politieke propaganda te dienen.  Vandaag wordt er veel online verspreid, waar we niet kritisch mee omgaan. We moeten meer kritisch zijn voor wat we op sociale media zien. De sociale media spelen een rol in hoe wij elkaar zien. Adverteren is de business van facebook en alle likes die wij achterlaten gaan naar adverteerders zodat zij gericht reclame kunnen maken. Een PANO-onderzoek toonde ook aan dat men met gerichte advertenties mensen op straat kunnen

krijgen, door bv. pastinaak aan populariteit doen toenemen, maar dit gebeurt ook op politiek niveau. Maar hoe kunnen we nu debatteren als we op sociale media niet dezelfde advertenties te zien krijgen? Sociale media heeft niet als doel ons de waarheid te tonen, maar ons zo lang mogelijk op hun tijdlijn te houden.

Verkiezingen 2019 Vlaams belang heeft, om het zo te zeggen, de verkiezingen gewonnen, ze hebben ook het meeste geld geïnvesteerd in sociale media (612 000 EURO). Je kan de overwinning dus enigszins zien in de uitgaven. Grote uitgaven op sociale media maken winst niet 100% zeker, maar het speelt wel een rol. Vlaams belang gaat slim aan de slag met hun politieke ideeën rond bepaalde onderwerpen. Na het voorval met het asielcentrum in Bilzen, reageren zij direct met een post, ze spelen in op de actualiteit. Ze zijn al maandenlang aan het investeren in sociale media, omdat ze weten dat ze ongelooflijk krachtig zijn en ze zo de klassieke media, met een filter, kunnen vermijden. Dit is politieke propaganda en Vlaams belang gaat hier goed mee aan beslag, beter dan de andere partijen. Ze zagen als 1 ste de kracht van facebook en het is nog maar de vraag of de andere partijen Vlaams belang op dit vlak nog kunnen inhalen. Nepnieuws zal geen probleem worden in Vlaanderen, omdat we nog steeds sterke klassieke media hebben, maar echte verhalen worden wel uit hun context getrokken (Cherry Picking Content) vooraleer ze uitgespeeld worden op sociale media. De uitdaging wordt om hier doorheen te kijken.

Rol van facebook Facebook op zich kan ook een effect hebben op het stemgedrag van personen: door foto’s te tonen van vrienden bij de advertentie “Het is verkiezingsdag” hebben nl. honderdduizenden mensen meer gestemd. Facebook kan ook je politieke voorkeur berekenen uit je likes, maar als facebook dat weet, kunnen ze op een dag de verkiezingen in een bepaalde richting sturen. Dit door mensen aan te sporen om te stemmen die voor een bepaalde politieke partij zijn. We kennen de werking van facebook niet, deze is nog niet achterhaald, maar ze kunnen theoretisch gezien ons als mens sturen door hun complexe mechanismen die momenteel niet zichtbaar zijn.

Conversatietool We moeten sociale media terug gaan gebruiken voor wat ze dienen, nl. als conversatietool. Nu produceren wij vaak dingen die uitgestoten worden op social media en we zeggen niet hoe ermee omgegaan moet worden. ER liggen op veel verschillende terreinen veel uitdagingen. We zouden verreikt moeten worden met zo veel informatie door de opkomst van het internet en de sociale media, maar we zitten vast in een paradox: het lijkt wel hoe meer informatie we ter beschikking hebben, hoe meer we vast zitten op ons eigen eiland van het gelijk. De uitdaging wordt om dat te doorbreken, want facebook en twitter en co hebben wel zeker een invloed op hoe wij omgaan met elkaar.

Vragen 1. Hoe kan men zeker zijn dat deze conspiracy’s niet een grond van waarheid bevatten. Is het niet goed dat journalisten hiervan bericht brengen ookal lopen ze het risico om fake news te brengen? Je weet niet of ze een grond van waarheid bevatten tot het onderzoek loopt. Het probleem is echter dat er veel media zijn en veel mensen bereikt kunnen worden. De klassieke media melden hier niet over omdat het roddels zijn en zij de waarheid (met bewijzen) moeten proberen weergeven. Wanneer ze nepnieuws verspreiden, gaan ze het misschien ook versterken. Het moet eerst gefactchecked worden omdat anders zeer veel mensen in aanraking komen met foute gegevens. Het tipping point moet hiervoor berekend worden. Er zijn deontologische standaarden waaraan journalisten zich moeten houden. 2. Kan het proces van factchecking niet geautomatiseerd worden? Facebook doet al een beetje zijn best om fakenews te herkennen en niet meer te tonen, maar het is moeilijk dat in realtime te doen. 3. Hebben de journalisten de overwinning van Vlaams Belang niet zien aankomen? Vlaams belang was veel actiever op sociale media, dus het was inderdaad wel te verwachten, maar een overwinning in die opvang niet. Veel mensen hebben zich ook laten “overtuigen” door andere oorzaken en VB had ook een sterk en centraal thema in de campagne. 4. Rusland wordt vaak beschuldigd van fake news, maar worden ze hier ook op aangesproken op internationaal vlak? Het voeren van informatie-oorlog gebeurt door heel wat landen, maar Rusland doet het inderdaad al langer en minder fatsoenlijk. Dat soort zaken zie je ook steeds meer. Een aantal Russische media gaan ook bewust op zoek naar nieuws die de Westerse samenleving in het probleem of in diskrediet kunnen brengen. Waarschijnlijk doen andere landen dat ook, maar op minder grote schaal. Rusland is heer en meester op dit vlak en dat zal waarschijnlijk niet veranderen. Je kan dit in kaart brengen, maar daarom is het nog niet direct weg en daarom is het probleem nog niet direct opgelost. 5. Vanwaar halen die politiekers al het geld om te investeren in campagnes? Dat geld komt van de overheid, het is belastinggeld. Per stem krijgen de partijen geld; partijfinanciering komt grotendeels van de staat. Dat werd beslist omdat grote bedrijven zo de programma’s niet zouden beïnvloeden. 6. Welke informatie moet facebook vrijgeven omtrent hun achterliggende structuur? Facebook is wereldwijd een dominante speler, maar niet alleen door facebook zelf, maar ook door WhatsApp en Instagram. Toch weet niemand hoe hun algoritme werkt, terwijl het ons allemaal beïnvloed en we niet weten wat er met onze data gebeurt. Hoe kunnen we er zeker van zijn dat er niets fout gebeurt met onze data? In sé is het een privébedrijf en kan het op een dag, als het in slechte papieren zit, besluiten onze data te verkopen. Als facebook in staat is onze politieke voorkeur af te leiden, kunnen ze dat ook met onze seksuele voorkeur en we zouden niet willen

dat die informatie bij overheden komt die homoseksualiteit verafschuwen. Bij zo’n groot bedrijf zouden ze hier meer inzicht in moeten geven. We kunnen momenteel al de adverteerdersbibliotheek (en het uitgegeven geld hiervoor) bekijken en we kunnen ook zien waarom je getargeted bent door een bepaalde advertentie. 7. Twitter stopt met de politieke advertenties, moeten we hier geen verborgen agenda achter zoeken? Het is een symbolisch gebaar, want politiekers kunnen nog steeds zaken delen zonder deze te adverteren omdat ze zo veel volgers hebben. Verder is het ook een steek naar facebook, zij vinden het nl. deel van vrijheid van meningsuiting en halen ze aan dat maar een heel klein deel van de advertenties politiek gericht zijn. 8. Kunnen we verwachten dat politici een genuanceerd verhaal vertellen over complexe zaken? In Vlaanderen hebben de politici het gevoel dat ze bij het vertellen van manifest onwaarheden aangesproken zullen worden door de media. Ze moeten zich dus inhouden met het aanvallen van de tegenstander en het verdraaien van informatie. 9. Hoe zit het met polarisering in Nederland? Nederlanders zijn meer uitgesproken dat Vlamingen, maar dat zegt niet noodzakelijk iets over de polarisering. Hun partijlandschap is, net als in België, versnipperd. Er zijn dus verschillende schakeringen, waardoor je zelden in 2 kampen valt. 10. Is er nog toekomst voor klassieke media? In Vlaanderen zeker wel, maar dat wilt inderdaad niet zeggen dat ze onder druk staan en dat er aan hun betrouwbaarheid wordt getwijfeld. Sociale media zijn beginnen knabbelen aan de inkomsten van de klassieke media, waardoor te weinig geld gaat naar goede journalistiek, wat wel belangrijk is bij een democratie....